Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPP1/4512-676/16-2/KR
z 3 listopada 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613 z późn. zm.) oraz § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 18 sierpnia 2016 r. (data wpływu 22 sierpnia 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT usług zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu inwestycyjnego – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 22 sierpnia 2016 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT usług zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu inwestycyjnego.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

1. Uwagi ogólne
   
   

Spółka S.A. (dalej: Wnioskodawca lub Towarzystwo) jest założycielem i organem I...Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego (dalej: Fundusz). Fundusz jest funduszem sekurytyzacyjnym działającym w zgodzie z ustawą z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2014 r., poz. 157 ze zmianami, dalej: Ustawa o Funduszach), którego wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych, m.in. w wierzytelności. Fundusz, z uwagi na charakter prawny (posiadanie odrębnej osobowości prawnej), zobowiązany jest na podstawie Ustawy o Funduszach do posiadania organu zarządzającego, którym jest Towarzystwo. Ponadto, zgodnie z Ustawą o Funduszach, Towarzystwo może powierzyć pomiotom trzecim wykonywanie czynności związanych z prowadzoną przez siebie działalnością. Towarzystwo świadczy obecnie na rzecz Funduszu usługi zarządzania Funduszem, natomiast powierzyło świadczenie usług zarządzania portfelem wierzytelności Funduszu innemu podmiotowi – I. sp. z o.o. (dalej: Spółka).

W związku z powyższym, obecnie Fundusz nabywa trzy grupy świadczeń niezbędnych w działalności inwestycyjnej: (i) kompleksową usługę świadczoną przez Towarzystwo polegającą na zarządzaniu Funduszem (dalej: Zarządzanie Funduszem), (ii) kompleksową usługę świadczoną przez Spółkę polegającą na zarządzaniu portfelem inwestycyjnym Funduszu obejmującym wymagalne wierzytelności będące przedmiotem lokat Funduszu (dalej: Zarządzanie Portfelem), oraz (iii) inne świadczenia zewnętrznych usługodawców lub czynności urzędowe organów państwowych i samorządowych (dalej: Usługi zewnętrzne).

2. Umowa pomiędzy Towarzystwem i Funduszem
   
   

W skład Zarządzania Funduszem - świadczonego przez Towarzystwo na rzecz Funduszu - wchodzą zadania polegające na m.in.:

1. zarządzaniu ryzykiem,
2. kalkulacji ekspozycji Funduszu,
   
3. analizie podmiotów sprzedających wierzytelności,
4. monitoringu zmian przepisów prawa,
5. emisji certyfikatów i ich wykupie,
6. zarządzaniu płynnością Funduszu,
7. obsłudze zgromadzeń inwestorów,
8. administrowaniu danymi osobowymi,
9. księgowości,
10. prowadzeniu rejestru uczestników funduszu,
11. pośredniczeniu w relacjach z Komisją Nadzoru Finansowego,
    
12. ponoszeniu kosztów depozytariusza ponad limity przewidziane w statucie Funduszu.
    
    

Z tytułu powyższej usługi Zarządzania Funduszem Towarzystwo wystawia i dalej planuje wystawiać faktury VAT na Fundusz. Z tytułu świadczenia usługi Zarządzania Portfelem Towarzystwo uprawnione jest do wynagrodzenia kalkulowanego jako procent wartości aktywów netto Funduszu.

Dodatkowo, Towarzystwo planuje nabywanie od Spółki we własnym imieniu, ale na rachunek Funduszu usługi Zarządzania Portfelem i fakturowanie na Fundusz wynagrodzenia należnego z tego tytułu Spółce (obecnie usługa Zarządzania Portfelem jest świadczona i fakturowana bezpośrednio przez Spółkę na rzecz Funduszu). Szczegóły dotyczące usługi Zarządzania Portfelem oraz powody zmiany rozliczeń na linii Spółka-Towarzystwo-Fundusz zostały wskazane poniżej w pkt 4.

Zmiana wynikająca z planowanego podpisania Nowej Umowy będzie skutkowała rozszerzeniem zakresu świadczeń Towarzystwa na rzecz Funduszu. Poza świadczoną aktualnie usługą Zarządzania Funduszem, Towarzystwo będzie również świadczyło na rzecz Funduszu usługę Zarządzania Portfelem. Jak wskazano powyżej, Towarzystwo będzie nabywało od Spółki usługę Zarządzania Portfelem we własnym imieniu, ale na rachunek Funduszu, co zostanie wyraźnie określone w umowie między Towarzystwem a Funduszem. Świadczenie przez Towarzystwo usługi Zarządzania Portfelem będzie sprowadzało się zatem do jej refakturowania na rzecz Funduszu. W konsekwencji Towarzystwo będzie świadczyło na rzecz Funduszu zarówno usługę Zarządzania Funduszem, jak i usługę Zarządzania Portfelem.

3. Zarządzanie Portfelem przez Spółkę
   
   

W ramach wykonywania usługi Zarządzania Portfelem Spółka pełni aktywną rolę na etapie podejmowania decyzji dotyczących nabycia wierzytelności lub portfeli wierzytelności. Spółka realizuje swoją funkcję w tym obszarze poprzez działania w zakresie aktywnego poszukiwania wierzytelności oraz analizy i wyceny wierzytelności. Ponadto Spółka bierze aktywny udział w dalszej części cyklu inwestycyjnego, tj. w fazie zarządzania nabytymi wierzytelnościami. Wynika to z tego, że ze względu na dużą liczbę nabywanych wierzytelności, w trakcie ustalania ceny nabycia portfela, Fundusz zwykle nie dokonuje weryfikacji jakości każdej z wierzytelności z osobna, lecz działa w oparciu o przyjęte założenie dotyczące całej grupy nabywanych wierzytelności. Cena nabycia ustalana jest zatem często na podstawie wyceny całego portfela, a nie poszczególnych wierzytelności. Ryzyko ekonomiczne z tym związane spoczywa na Funduszu. W przypadku wierzytelności złej jakości, dla maksymalizacji wartości aktywów Funduszu, konieczne są aktywne działania mobilizujące dłużników do rozpoczęcia i kontynuowania spłat przeterminowanych wierzytelności. Jednocześnie, obsługa wierzytelności o najniższej jakości byłaby nieefektywna, gdyż generowałaby koszty, które nie zostałyby zrekompensowane przychodami ze spłat tych wierzytelności, co prowadziłoby do obniżenia wartości aktywów Funduszu.

Powyższe uwarunkowania powodują konieczność aktywnego monitorowania portfeli i podejmowania bieżących działań i ocen w zakresie dalszego ich traktowania (np. w zakresie umorzenia, zawarcia ugody z dłużnikiem, itd.).

Dla wykonywania powyższych czynności, czyli dla efektywnego zarządzania jakością portfela inwestycyjnego Funduszu, konieczne jest posiadanie odpowiedniego zaplecza, a także doświadczenia w zakresie funkcjonowania rynku wierzytelności (np. w zakresie monitorowania wierzytelności w celu oceny ich jakości, negocjacji z dłużnikami, itd.). Fundusz, jako podmiot ściśle regulowany, zgodnie z Ustawą o Funduszach nie może np. zawierać umów o pracę czy inwestować w wyposażenie lub w inny sposób organizować we własnym zakresie zaplecza niezbędnego do prowadzenia działalności wykraczającej poza dokonywanie inwestycji. W związku z powyższym, Fundusz, będący w istocie masą majątkową wyposażoną w osobowość prawną, z założenia nie posiada zaplecza ani doświadczenia niezbędnego do utrzymywania aktywów w odpowiedniej jakości i uzależniony jest w tym zakresie od usługodawców zewnętrznych. W praktyce zatem, dla zapewnienia kompetentnego i efektywnego zarządzania aktywami Funduszu (portfelami wierzytelnościami), konieczny jest zakup usług dostosowanych do charakteru tych aktywów. Spółka, jako podmiot od lat aktywny na rynku wierzytelności, posiada wszelkie warunki techniczne i organizacyjne, wiedzę i bogate doświadczenie w zakresie rynku wierzytelności. Dlatego też strony (Spółka i Fundusz) zdecydowały się na zawarcie umowy na świadczenie przedmiotowej usługi.

Na podstawie umowy z Funduszem, Spółka jest zobowiązana do zarządzania sekurytyzowanymi wierzytelnościami Funduszu.

W tym celu Spółka jest upoważniona do dokonywania czynności bezpośrednio związanych i mających wpływ na politykę inwestycyjną oraz wartość aktywów Funduszu (np. aktywne poszukiwanie wierzytelności, analizy i wyceny, negocjacje z dłużnikami, rekomendacje w zakresie skierowania spraw na drogę sądową itp.). W pozostałym zakresie Spółka nie jest upoważniona do dokonywania jakichkolwiek czynności faktycznych i prawnych w imieniu i na rzecz Funduszu.

Zarządzanie Portfelem polega na dokonywaniu przez Spółkę czynności opisanych w umowie. Decyzja Komisji Nadzoru Finansowego, udzielająca zezwolenia na zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami przez Spółkę, została wydana 15 lutego 2013 r.

W szczególności w ramach Zarządzania Portfelem do zadań Spółki należą:

1. aktywne poszukiwanie wierzytelności, które mogą zostać nabyte przez Fundusz,
2. przeprowadzanie analizy oraz wyceny wierzytelności przed ich nabyciem,
   
3. reprezentowanie Funduszu w procesie badania stanu wierzytelności przed ich nabyciem (tzw. due diligence stanu wierzytelności/pakietu wierzytelności),
4. przedstawianie Funduszowi wniosków w sprawie skierowania dochodzenia wierzytelności na drogę sądową, przygotowanie i skompletowanie dokumentów niezbędnych do skierowania wierzytelności na drogę sądową oraz monitorowanie jej statusu na etapie obsługi sądowej i egzekucji komorniczej do czasu pełnego jej zaspokojenia,
5. telefoniczne i bezpośrednie negocjowanie z dłużnikami Funduszu ugodowego sposobu załatwienia sprawy spornej należności i przedstawianie Funduszowi informacji i wniosków dotyczących tych negocjacji (w szczególności informacji dotyczących propozycji dłużnika dotyczących sposobu załatwienia sprawy spornej należności), przy czym decyzja co do podpisania ugód z dłużnikami i ich treści wymaga potwierdzenia przez Fundusz,
6. prowadzenie korespondencji z dłużnikami wierzytelności objętych zarządzaniem, w tym sporządzanie i kierowanie do dłużników w imieniu Funduszu wezwań do zapłaty, oraz wysyłanie upomnień (monitów) (przy czym zarówno wezwania, jak i monity mogą zawierać informacje o zagrożeniu skierowania sprawy na drogę sądową, jeżeli wezwania lub monity okażą się bezskuteczne), sporządzanie i kierowanie do dłużników w imieniu Funduszu potwierdzeń zapłaty i powiadomień,
7. naliczanie odsetek, kar umownych i innych świadczeń dodatkowych należnych Funduszowi w związku z wierzytelnościami objętymi zarządzaniem,
8. inkasowanie w imieniu Funduszu zapłaty należności przez dłużników, jednakże Spółka ma obowiązek dokładać starań, by środki pieniężne przekazywane były przez dłużników bezpośrednio na rachunek Funduszu,
9. dokonywanie analizy zasadności zarzutów podnoszonych przez dłużników odmawiających dobrowolnego zaspokojenia wierzytelności w całości lub w części i przekazywanie wyników analizy Funduszowi,
10. prowadzenie ewidencji analitycznej wierzytelności objętych zarządzaniem,
11. gromadzenie i kompletowanie dokumentacji związanej z wierzytelnościami objętymi zarządzaniem,
12. przechowywanie otrzymanych od Funduszu oraz adresowanych do Funduszu dokumentów dotyczących wierzytelności objętych Zarządzaniem,
13. monitorowanie statusu dłużników w Biurze Informacji Kredytowej i Biurze Informacji Gospodarczej oraz przekazywanie informacji na temat statusu dłużników na rzecz Funduszu,
    
14. składanie Funduszowi raz w miesiącu sprawozdań na temat podejmowanych czynności wobec dłużników oraz przedstawianie innych informacji dotyczących wykonywania Umowy przez Spółkę,
15. dostarczanie na rzecz Funduszu informacji dotyczących działań podejmowanych w związku z zarządzaniem sekurytyzowanymi wierzytelnościami,
    
16. poszukiwanie klientów zainteresowanych nabyciem wierzytelności Funduszu niezaspokojonych w zdefiniowanym okresie czasu.
    
    

Zarządzanie Portfelem zapewnia maksymalizację korzyści z portfela wierzytelności objętych zarządzaniem. W zakresie niezbędnym do wykonania usługi Zarządzania Portfelem, Fundusz może udzielić Spółce lub pracownikom Spółki odpowiednich pełnomocnictw.

Wykonując umowę Spółka stosuje odpowiednie rozwiązania organizacyjne i techniczne, zapewniające, że zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami jest dokonywane zgodnie z zasadami uczciwego obrotu i w sposób należycie zabezpieczający interesy Funduszu i jego uczestników oraz służy realizacji celu inwestycyjnego Funduszu, w szczególności zapewnia maksymalizację korzyści i minimalizację ryzyka.

Fundusz może także zlecać innym podmiotom niektóre czynności związane z wierzytelnościami zarządzanymi przez Spółkę. Obsługa prawna wierzytelności będących przedmiotem umowy (rozumiana zgodnie z tą umową jako czynności z zakresu pomocy prawnej w postępowaniu przed sądem powszechnym, polubownym lub organem egzekucyjnym) została przez Fundusz powierzona, na podstawie odrębnej umowy lub umów, podmiotowi posiadającemu uprawnienia do prowadzenia takiej obsługi. Spółka jest powiadamiana przez Fundusz o każdorazowym dochodzeniu przed sądem wierzytelności, w stosunku do których Spółka prowadzi zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami.

W celu umożliwienia prawidłowego wykonania umowy, Fundusz powierzył Spółce przetwarzanie danych osobowych w zakresie określonym przedmiotem umowy.

Na mocy umowy z Funduszem Spółka zobowiązana jest ponadto do:

1. zachowania poufności informacji powierzonych przez Fundusz w rozumieniu Ustawy o Funduszach;
   
2. przekazywania niezwłocznie Funduszowi na jego żądanie wszelkich informacji i dokumentów związanych z zarządzaniem wierzytelnościami, których Fundusz zażąda w celu złożenia, na żądanie Komisji Nadzoru Finansowego lub innego organu państwowego, wyjaśnień dotyczących wykonywania Umowy.
   
   

Przy realizacji usług Spółka ma prawo powierzyć innym podmiotom wykonywanie niektórych czynności z zakresu zarządzania wierzytelnościami.

Z tytułu świadczenia usługi Zarządzania Portfelem Spółka uprawniona jest do wynagrodzenia kalkulowanego jako procent wartości zarządzanych wierzytelności i uzależnionego od efektywności w zarządzaniu Portfelem. Spółka wystawia faktury VAT z tytułu wykonywanej przez siebie usługi Zarządu Portfelem bezpośrednio na rzecz Funduszu (z opisem: usługi zarządzania aktywami funduszu na zlecenie).

Spółka ponadto informuje, że w odniesieniu do Umowy Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie wydał na rzecz Spółki w dniu 24 lutego 2012 r. interpretację indywidualną o sygn. IPPP1/443-1680/11-2/AS (dalej: Interpretacja z 2012 r.), w której potwierdził, że usługa świadczona przez Spółkę na rzecz Funduszu na podstawie Umowy korzysta ze zwolnienia z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT.

4. Zmiana rozliczeń na linii Spółka-Towarzystwo-Fundusz
   
   

Obecnie planowane jest, że powyżej opisany sposób świadczenia usługi Zarządzania Portfelem przez Spółkę na rzecz Funduszu ulegnie zmianie. Wynika to z faktu, że Urząd Komisji Nadzoru Finansowego w piśmie z 28 kwietnia 2016 r., sygn. DFI/II/4030/41/1/16/DK skierowanym do towarzystw funduszy inwestycyjnych, wskazał, że bardziej prawidłowym modelem zarządzania portfelem wierzytelności jest ten, w którym koszty podmiotu zarządzającego portfelem (tu: Spółka) ponosi towarzystwo funduszy inwestycyjnych, a nie fundusz inwestycyjny.

W piśmie Komisji podniesiono, że bezpośredni stosunek prawny, także w zakresie zarządzania aktywami funduszu inwestycyjnego, łączy fundusz wyłącznie z towarzystwem, zaś umowa o zarządzanie aktywami nie jest umową pomiędzy funduszem a podmiotem zarządzającym, lecz umową pomiędzy towarzystwem a tym podmiotem. Wskazano także, że towarzystwa mogą realizować swoje obowiązki bezpośrednio lub też dokonując zleceń na wykonanie określonych usług w zakresie zarządzania funduszami. Wskazano ponadto, że wyłącznie towarzystwa funduszy inwestycyjnych mogą być stroną takich zleceń i, w zakresie wykonywanej przez siebie działalności, powinny ponosić ich koszty.

Mając na względzie pismo Komisji Nadzoru Finansowego oraz fakt, iż obecnie Spółka świadczy na rzecz Funduszu (a nie Towarzystwa) usługi i wystawia na niego faktury VAT z tytułu wykonywanego przez siebie Zarządzania Portfelem, planowane jest dostosowanie obecnej sytuacji do wymogów przedstawionych we wskazanym piśmie. W tym celu konieczne będzie rozwiązanie przez Spółkę umowy z Funduszem oraz podpisanie nowej umowy o zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami Funduszu z Towarzystwem (dalej: Nowa Umowa). Na podstawie Nowej Umowy Spółka dalej będzie świadczyła usługę Zarządzania Portfelem. Nowa Umowa będzie zasadniczo powtórzeniem postanowień dotychczasowej umowy wskazanych w pkt 3 powyżej, z zastrzeżeniem odrębności opisanych poniżej.

Nowa Umowa będzie przewidywała, zgodnie z wymogiem Komisji Nadzoru Finansowego, że bezpośrednim nabywcą świadczonej przez Spółkę usługi Zarządzania Portfelem będzie Towarzystwo. Towarzystwo będzie nabywało usługę Zarządzania Portfelem we własnym imieniu, ale na rachunek Funduszu, co zostanie wyraźnie wskazane w Nowej Umowie. Zatem, ostatecznym beneficjentem usługi Zarządzania Portfelem pozostanie, jak dotychczas, Fundusz. Natomiast zmiana nastąpi w aspekcie prawnym (inna strona Nowej Umowy, tj. Towarzystwo, a nie Fundusz) oraz, w efekcie, w sposobie fakturowania dokonywanego przez Spółkę (Spółka na podstawie Nowej Umowy będzie dokumentowała wykonaną usługę Zarządzania Portfelem wystawiając fakturę VAT na rzecz Towarzystwa).

Z kolei, w celu sformalizowania nowego sposobu rozliczeń pomiędzy Towarzystwem i Funduszem, Towarzystwo planuje zawrzeć odrębną umowę z Funduszem (dalej: „Umowa Zarządzania Portfelem przez Towarzystwo”) dotyczącą świadczenia przez Towarzystwo na rzecz Funduszu usługi Zarządzania Portfelem i refakturowania przez Towarzystwo na Fundusz wynagrodzenia z tytułu nabycia usługi Zarządzania Portfelem od Funduszu. Umowa Zarządzania Portfelem przez Towarzystwo będzie zasadniczo powtórzeniem powyższych postanowień dotychczasowej Umowy (oraz Nowej Umowy), w szczególności w odniesieniu do zakresu obowiązków podmiotu świadczącego usługę Zarządzania Portfelem. Przy czym podmiotem świadczącym usługę Zarządzania Portfelem będzie Towarzystwo (które w tym celu we własnym imieniu, ale na rachunek Funduszu nabędzie usługi Zarządzania Portfelem od Spółki), zaś odbiorcą tej usługi - Fundusz.

Należy podkreślić, że konieczność zawarcia, w przedstawionym powyżej kształcie, Nowej Umowy, Umowy Zarządzania Portfelem przez Towarzystwo oraz dokonania powyżej opisanych zmian w zakresie fakturowania wynikają ze wskazanego powyżej stanowiska Komisji Nadzoru Finansowego i mają one na celu uwzględnienie wniosków wynikających z tego pisma.

Zatem, zawarcie Nowej Umowy - na podstawie której to Towarzystwo będzie zlecać wykonywanie przez Spółkę usługi zarządzania całością portfela inwestycyjnego Funduszu obejmującego wymagalne wierzytelności będące przedmiotem lokat Funduszu, oraz następnie refakturowanie tej usługi przez Towarzystwo na rzecz Funduszu (na podstawie Umowy Zarządzania Portfelem przez Towarzystwo) - nie doprowadzi do istotnych zmian w zakresie faktycznych i prawnych działań podejmowanych przez Spółkę. Względem procesu zarządzania portfelami wierzytelności Funduszu wskazywanym w Interpretacji z 2012 r. zmianie ulegnie jedynie sposób fakturowania świadczeń dokonywanych przez Spółkę, wynikający ze zmiany podmiotowej następującej na podstawie Nowej Umowy. Z kolei, z perspektywy Towarzystwa, na linii Towarzystwo-Fundusz dojdzie do zawarcia dodatkowej umowy, Umowy Zarządzania Portfelem przez Towarzystwo, w wyniku czego Towarzystwo będzie wystawiało na Fundusz faktury z tytułu świadczenia usług Zarządzania Portfelem.

5. Inne koszty zewnętrzne Funduszu
   
   

Dla pełności obrazu Wnioskodawca wskazał, że na rzecz Funduszu świadczone są Usługi zewnętrzne, których koszt ponoszony jest bezpośrednio przez Fundusz, jako właściciela wierzytelności, takie jak np.:

1. usługi prawne,
2. poczta firmowa,
   
3. zagraniczne usługi windykacji oraz koszty windykacji dotyczące wybranych wierzytelności krajowych,
4. usługi audytorskie,
5. usługi reklamy i promocji,
   
6. usługi depozytariusza do wysokości limitu określonego w statucie Funduszu,
   
7. archiwizacja dokumentacji windykacyjnej.
   
   

Ponadto, Fundusz ponosi, jako właściciel wierzytelności, istotne koszty komornicze i sądowe.

Statut Funduszu przewiduje także możliwość bezpośredniego ponoszenia przez Fundusz kosztów innych, głównie podobnych do ww. usług.

W związku z powyżej opisanymi zmianami Towarzystwo pragnie potwierdzić, że zawarcie przez nie Nowej Umowy ze Spółką oraz Umowy o Zarządzanie Portfelem przez Towarzystwo - z Funduszem, motywowane koniecznością uwzględnienia wskazań zawartych w piśmie Komisji Nadzoru Finansowego, będzie wiązało się z uznaniem, że Towarzystwo świadczy na rzecz Funduszu zwolnioną z VAT usługę korzystającą ze zwolnienia z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT.

Ponadto, z wnioskiem o interpretację podatkową w zakresie zwolnienia z VAT usługi Zarządzania Portfelem świadczonej na podstawie Nowej Umowy przez Spółkę na rzecz Towarzystwa wystąpiła Spółka.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy, w przypadku nabywania przez Towarzystwo we własnym imieniu, ale na rachunek Funduszu usługi Zarządzania Portfelem świadczonej przez Spółkę, Towarzystwo będzie uznane za podmiot świadczący na rzecz Funduszu usługę Zarządzania Portfelem - na podstawie art. 8 ust. 2a Ustawy o VAT?
   
2. Czy, w przypadku pozytywnej odpowiedzi na pytanie nr 1, usługa Zarządzania Portfelem, która będzie świadczona przez Towarzystwo na rzecz Funduszu, będzie podlegać - jako usługa zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu inwestycyjnego - zwolnieniu z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b Ustawy o VAT?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy:

1. W przypadku nabywania przez Towarzystwo we własnym imieniu, ale na rachunek Funduszu usługi Zarządzania Portfelem świadczonej przez Spółkę, Towarzystwo będzie uznane za podmiot świadczący na rzecz Funduszu usługę Zarządzania Portfelem - na podstawie art. 8 ust. 2a Ustawy o VAT?
   
2. W przypadku pozytywnej odpowiedzi na pytanie nr 1, usługa Zarządzania Portfelem, która będzie świadczona przez Towarzystwo na rzecz Funduszu, będzie podlegać - jako usługa zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu inwestycyjnego - zwolnieniu z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b Ustawy o VAT?
   
   

Ad. 1

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez świadczenie usług rozumie się - w świetle art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT - każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

Z kolei, na mocy art. 8 ust. 2a Ustawy o VAT, w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi. Przepis ten stanowi implementację art. 28 Dyrektywy 2006/112/WE z 28 listopada 2006 roku w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: Dyrektywa VAT).

Zgodnie z ugruntowaną praktyką podatkową przepis ten przewiduje fikcję prawną, w której podmiot kupujący i odsprzedający (refakturujący) usługę jest traktowany za podmiot, który nie tylko nabył, ale i sam wyświadczył tę usługę.

W takiej sytuacji nie jest także sporne w praktyce podatkowej, że podmiot nabywający i odsprzedający usługę powinien do odsprzedawanej (refakturowanej) usługi zastosować stawkę podatku lub zwolnienie z podatku w taki sam sposób jak podmiot faktycznie wykonujący usługę.

Jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego, Towarzystwo będzie nabywało od Spółki usługę Zarządzania Portfelem we własnym imieniu, ale na rachunek Funduszu, co zostanie wyraźnie określone w umowie między Towarzystwem a Funduszem (tj. w Umowie w Zarządzania Portfelem przez Towarzystwo).

W takiej sytuacji, niewątpliwie zastosowanie powinien znaleźć art. 8 ust. 2a Ustawy o VAT. W konsekwencji należy uznać, że w przypadku nabywania usługi Zarządzania Portfelem we własnym imieniu, aie na rachunek Funduszu, Towarzystwo będzie uznane za podmiot świadczący na rzecz Funduszu usługę Zarządzania Portfelem - na podstawie art. 8 ust. 2a Ustawy o VAT.

Ad. 2

Zdaniem Towarzystwa, usługa Zarządzania Portfelem, która będzie świadczona przez Towarzystwo na rzecz Funduszu, będzie podlegać - jako usługa zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu inwestycyjnego - zwolnieniu z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b Ustawy o VAT.

Jak wskazano powyżej, podmiot nabywający i odsprzedający usługę (tu: Towarzystwo) powinien do odsprzedawanej (refakturowanej) usługi zastosować stawkę podatku lub zwolnienie z podatku w taki sam sposób jak podmiot faktycznie wykonujący usługę (tu: Spółka).

Zdaniem Towarzystwa, zwolnieniem z podatku VAT będzie objęta usługa Zarządzania Portfelem świadczona przez Spółkę na rzecz Towarzystwa (kwestia ta została zaadresowana także we wniosku o interpretację podatkową złożonym przez Spółkę). Z tego względu, także i (refakturowana) usługa Zarządzania Portfelem świadczona przez Towarzystwo na rzecz Funduszu powinna podlegać zwolnieniu z opodatkowania VAT.

1. Podstawa prawna
   
   

Jak wskazano powyżej, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez świadczenie usług rozumie się - w świetle art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT - każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

Ustawa o VAT przewiduje szereg zwolnień podatkowych. W kontekście sprawy objętej niniejszym wnioskiem kluczowy jest art. 43 ust. 1 pkt 12 Ustawy o VAT, zgodnie z którym zwalnia się od podatku m.in. usługi zarządzania:

1. funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych, oraz
   
2. portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a lub ich częścią.
   
   

Natomiast, zgodnie z art. 43 ust. 15 Ustawy o VAT - zwolnienia, o których mowa m.in. w art. 43 ust. 1 pkt 12, nie mają zastosowania do:

• czynności ściągania długów, w tym factoringu,
  

• usług doradztwa,
  

• usług w zakresie leasingu.
  
  
  

Zatem, w szczególności, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b Ustawy o VAT, z opodatkowania podatkiem VAT zwolnione są usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych oraz usługi zarządzania portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych lub ich częścią. W aktualnym stanie prawnym przepisy ustawy o VAT nie definiują już co należy rozumieć przez zarządzanie funduszami (od 1 kwietnia 2013 roku uchylony został art. 43 ust. 8 ustawy o VAT, który regulował tę kwestię).

Towarzystwo poniżej prezentuje argumentację potwierdzającą możliwość zastosowania zwolnienia z podatku VAT do usługi Zarządzania Portfelem (przez Spółkę na rzecz Towarzystwa i przez Towarzystwo na rzecz Funduszu na podstawie art. 8 ust. 2a Ustawy o VAT) z uwagi na fakt, że: (i) Fundusz (wraz z posiadanym portfelem inwestycyjnym) jest funduszem inwestycyjnym, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit b Ustawy o VAT - pkt 2 niniejszego wniosku poniżej, (ii) usługa Zarządzania Portfelem spełnia przesłanki zarządzania portfelem inwestycyjnym, o którym mowa w tym przepisie - pkt 3 niniejszego wniosku poniżej. W ostatniej części wniosku (pkt 4 poniżej) Towarzystwo przedstawia przykłady jednolitej praktyki podatkowej potwierdzającej możliwość zwolnienia z VAT usługi takiej jak usługa Zarządzania Portfelem.

2. Fundusz inwestycyjny w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b Ustawy o VAT
   
   

Zasady prowadzenia działalności przez fundusze inwestycyjne określa Ustawa o Funduszach. Zgodnie z art. 3 ust. 1 tej Ustawy, fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie, również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. Fundusz inwestycyjny może być utworzony wyłącznie przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych. Towarzystwo funduszy inwestycyjnych tworzy fundusz inwestycyjny, zarządza nim i reprezentuje fundusz inwestycyjny w stosunkach z osobami trzecimi.

Art. 45a ust. 1 Ustawy o Funduszach przewiduje, że towarzystwo funduszy inwestycyjnych może, w drodze pisemnej umowy, powierzyć przedsiębiorcy wykonywanie czynności związanych z działalnością prowadzoną przez to towarzystwo. Przepisy nie określają szczegółowo, jakie czynności w zakresie prowadzenia funduszu mogą być przekazane przedsiębiorcy w drodze umowy, dlatego decydujące znaczenie ma tutaj umowa. Powołane powyżej Pismo KNF dotyczące ponoszenia kosztów usług przez Towarzystwo stanowi doprecyzowanie zasad powierzania części zadań zarządczych podmiotowi trzeciemu (tu: Spółce). Ponadto, zgodnie z art. 192 ust. 1 i 2 Ustawy o Funduszach, zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami funduszu sekurytyzacyjnego przez podmiot inny niż towarzystwo wymaga uzyskania przez ten podmiot zezwolenia KNF. Zezwolenie to oznacza także zezwolenie na zarządzanie pulą wierzytelności.

Należy także dodać, że zgodnie z art. 183 ust. 1 Ustawy o Funduszach, fundusz inwestycyjny zamknięty może być utworzony jako fundusz sekurytyzacyjny dokonujący emisji certyfikatów inwestycyjnych w celu zgromadzenia środków na nabycie wierzytelności, w tym wierzytelności finansowanych ze środków publicznych w rozumieniu odrębnych przepisów, lub praw do świadczeń z tytułu określonych wierzytelności.

Niewątpliwie także posiadany przez Fundusz portfel wierzytelności jest portfelem inwestycyjnym w rozumieniu art. 43 ust 1 pkt 12 lit. a i b Ustawy o VAT, a więc zbiorem aktywów, których nabycie było rezultatem działalności inwestycyjnej Funduszu.

W świetle powyższego, Fundusz (wraz z posiadanym portfelem inwestycyjnym) jest funduszem inwestycyjnym, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b Ustawy o VAT. Zatem, usługa zarządzania jego portfelem będzie podlegać zwolnieniu z VAT.

3. „Zarządzanie” w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b Ustawy o VAT w kontekście orzecznictwa europejskiego
   
   

Na wstępie należy zaznaczyć, że ustawodawca polski, nieco inaczej niż ustawodawca europejski, przewidział konstrukcję zwolnienia z VAT usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi i ich portfelami inwestycyjnymi. W Ustawie o VAT mowa jest w skrócie o zwolnieniu z podatku dwóch rodzajów usług: (i) usług zarządzania funduszem inwestycyjnym (lit. a w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT) oraz (ii) usług zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszy inwestycyjnych. Z kolei, zgodnie z art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy VAT, państwa członkowskie zwalniają transakcje zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie. Tym niemniej, praktyka orzecznicza Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, a obecnie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE) wskazuje, że, co zostanie wykazane poniżej, zarządzanie portfelem inwestycyjnym jest elementem szeroko rozumianej koncepcji usługi zarządzania funduszem inwestycyjnym.

Wskazana powyżej odmienna konstrukcja zwolnienia podatkowego nie wpływa jednak na uznanie, że oba elementy: zarządzanie funduszem inwestycyjnym oraz zarządzanie jego portfelem powinny być traktowane jako usługa zwolniona z VAT zarówno na gruncie przepisów krajowych, jak i Dyrektywy VAT.

1. Przepisy i orzecznictwo europejskie
   
   

Przepisy polskiej Ustawy o VAT powinny być interpretowane zgodne z przepisami Unii Europejskiej, a w szczególności z przepisami Dyrektywy VAT. Z kolei, w zakresie stosowania przepisów Dyrektywy VAT istotne jest orzecznictwo TSUE, który jest organem właściwym do dokonywania wykładni przepisów Dyrektywy VAT, a jego orzecznictwo oddziałuje na podmioty krajowe (sądy i organy podatkowe), które powinny uwzględniać w swojej praktyce wykładnię przepisów dokonaną przez TSUE.

Zgodnie z art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy VAT państwa członkowskie zwalniają transakcje zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

TSUE podjął próbę zdefiniowania zakresu pojęcia „zarządzanie” na gruncie przepisu art. 13 (B) (d) VI Dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - Wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa opodatkowania (obecnie art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy VAT) w orzeczeniu z 21 października 2004 r. w sprawie C-8/03 (Banque Bruxelles Lambert S.A. (BBL) v. państwo belgijskie), w której Rzecznik Generalny w swojej opinii podkreślił, iż usług zarządzania funduszem inwestycyjnym nie można ograniczać jedynie do procesu podejmowania decyzji inwestycyjnych, ale należy je rozszerzyć także na czynności nierozerwalnie związane z transakcjami bezpośrednio zwolnionymi.

Z kolei w wyroku z dnia 4 maja 2006 roku (sygn. C-169/04) w sprawie Abbey National TSUE dokonał wykładni powyższego zwolnienia. TSUE uznał, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, zwolnienia określone w Dyrektywie VAT stanowią autonomiczne pojęcia prawa Unii Europejskiej, a zatem powinny zostać zdefiniowane z punktu widzenia prawa unijnego, co ma na celu uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich. Dyrektywa VAT upoważnia państwa członkowskie do zdefiniowania pojęcia funduszu inwestycyjnego, ale nie upoważnia do definiowania co należy rozumieć przez zarządzanie takim funduszem. Pojęcie „zarządzania” funduszami inwestycyjnymi jest autonomicznym pojęciem prawa unijnego, którego treść nie może być zmieniona przez państwa członkowskie.

W dalszej części wyroku TSUE wskazał, że omawiane zwolnienie poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu zbiorowym portfelem obejmuje czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do zmienionej dyrektywy 85/611 (dalej: Dyrektywa UCITS) w rubryce „Administracja”, które są czynnościami właściwymi przedsiębiorstwom zbiorowego inwestowania.

W załączniku tym wymieniono następujące czynności:

1. zarządzanie inwestycjami;
   
2. administrację, tj.
   1. obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;
      
   2. zapytania klientów;
      
   3. wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);
      
   4. monitorowanie przestrzegania uregulowań;
      
   5. prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;
      
   6. wypłata zysków;
      
   7. emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;
      
   8. rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);
      
   9. prowadzenie ksiąg;
3. wprowadzanie do obrotu.
   
   

W zakresie usług zarządzania świadczonych przez podmiot trzeci TSUE uznał, że pojęcia zarządzania funduszami obejmuje usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli tworzą one odrębną całość i - jeśli je oceniać globalnie - są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami. W powyższym wyroku TSUE wskazał także, że celem zwolnienia z opodatkowania transakcji zarządzania funduszami inwestycyjnymi jest w szczególności ułatwienie małym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pomocą przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Celem tego przepisu jest również zapewnienie neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między inwestowaniem bezpośrednim w papiery wartościowe a inwestowaniem za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania.

Tezy przedstawionego wyroku zostały przez TSUE potwierdzone i rozwinięte w wyroku z dnia 7 marca 2013 roku (sygn. C-275/11) w sprawie GfBk. TSUE uznał, że w celu ustalenia, czy będące przedmiotem sprawy usługi doradztwa inwestycyjnego mieszczą się w zakresie pojęcia „zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi”, należy zbadać, czy doradztwo to jest nierozerwalnie związane z działalnością właściwą dla TFI, tak że jego skutkiem jest spełnianie szczególnych i istotnych funkcji zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym. TSUE wskazał, że okoliczność, iż usługi doradcze nie zostały wymienione w załączniku II do Dyrektywy UCITS, nie stanowi przeszkody w zaliczeniu ich do kategorii specyficznych usług objętych zakresem czynności „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym, ponieważ wyliczenie czynności zawarte w załączniku ma charakter otwarty. Także fakt, iż usługi doradcze świadczone przez osobę trzecią nie wiążą się z dokonaniem zmian w sytuacji prawnej lub finansowej funduszu również nie stoi na przeszkodzie objęciu ich pojęciem „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu Dyrektywy VAT.

Powyższe uwagi TSUE na temat wykładni przepisu Dyrektywy VAT dotyczącego zwolnienia z podatku usług zarządzania funduszami odnoszą się do przedstawionego stanu faktycznego. Pojęcie zarządzania funduszami stanowi autonomiczne pojęcie prawa unijnego i nie powinno być interpretowane odmiennie w kontekście przepisów krajowych. Dla sprawy objętej niniejszym wnioskiem istotne jest także stwierdzenie, że zwolnienie dotyczy także usługi zarządzania wykonywanej przez podmiot trzeci (inny niż fundusz i podmiot, który utworzył ten fundusz). W ocenie TSUE zarządzanie funduszem inwestycyjnym obejmuje zarówno czynności zarządzania zbiorowym portfelem funduszu, jak również czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do Dyrektywy UCITS. Zarządzanie funduszem oznacza również wykonywanie innych czynności niż te określone w załączniku II, jeśli są one nierozerwalnie związane z działalnością właściwą dla funduszu, tak że ich skutkiem jest spełnianie szczególnych i istotnych funkcji zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym.

2. Kwalifikacja usługi Zarządzania Portfelem świadczonych na podstawie Nowej Umowy na gruncie Ustawy o VAT
   
   

W ocenie Towarzystwa usługa Zarządzania Portfelem powinna być w całości objęta zwolnieniem podatkowym z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b Ustawy o VAT.

Na wstępie należy zauważyć, że jak wskazano powyżej, analizowane zwolnienie podatkowe dotyczy wszystkich funduszy inwestycyjnych działających na podstawie polskiego prawa, w tym funduszu sekurytyzacyjnego. Zatem zarządzanie portfelem funduszu sekurytyzacyjnego, którego aktywami są wierzytelności jest zwolnione z podatku VAT.

Przedmiotem działalności funduszu sekurytyzacyjnego jest nabywanie wierzytelności oraz ich egzekwowanie. Czynności zarządzania portfelem takiego funduszu muszą z natury rzeczy uwzględniać specyfikę jego aktywów, jakimi są wierzytelności. Cel i istota tych czynności są tożsame z celem i istotą czynności podejmowanych w ramach zarządzania aktywami finansowymi, przy czym portfele wierzytelności to specyficzny rodzaj aktywa finansowego, różny od akcji i innych papierów wartościowych, stąd też działania podejmowane w ramach zarządzania portfelami wierzytelności muszą być dostosowane do charakteru tych aktywów. Zatem, w praktyce charakter czynności wykonywanych przez Spółkę zdeterminowany jest naturą aktywa, zaś istotą tych czynności jest kompleksowa usługa zarządzania sekurytyzowanymi wierzytelnościami Funduszu.

Wśród szeregu czynności wykonywanych przez Spółkę (obecnie i na podstawie Nowej Umowy) można wyróżnić dwie istotne grupy:

• usługi związane z nabywaniem wierzytelności, w tym poszukiwanie wierzytelności, przeprowadzanie analizy przed inwestycyjnej,
  
• czynności związane z bieżącą obsługą i dochodzeniem wierzytelności.
  
  

Wskazane usługi Spółki mieszczą i będą mieściły się na podstawie Nowej Umowy w zakresie specyficznych czynności związanych z zarządzaniem portfelem funduszu sekurytyzacyjnego. Są to usługi typowe i niezbędne dla zarządzania portfelem wierzytelności. Obejmują one działania związane zarówno z kształtowaniem portfela funduszu (nabywanie wierzytelności), jak również działania związane z samym dochodzeniem wierzytelności. Działania Spółki obejmują szereg czynności faktycznych i prawnych. Ich skutkiem jest to, że Spółka wpływa na kształt portfela wierzytelności Funduszu (dotyczy to zwłaszcza czynności nabywania wierzytelności). Ponadto, działania wykonywane przez Spółkę mają na celu przede wszystkim zwiększanie rynkowej wartości aktywów Funduszu oraz dochodu z portfeli, co ma również wpływ na wartość certyfikatów inwestycyjnych wyemitowanych przez Fundusz. Działania Spółki można zatem uznać za zarządzanie, rozumiane jako kierowanie, dysponowanie, decydowanie o losach portfela funduszu sekurytyzacyjnego. Jako takie powinny być one zwolnione z podatku VAT.

Uznanie wykonywanych przez Spółkę usług zarządczych za zwolnione znajduje potwierdzenie w przedstawionym orzecznictwie TSUE. Nie jest przeszkodą do objęcia zwolnieniem świadczonych usług to, że wykonuje je podmiot trzeci, niezależny od Funduszu. TSUE stwierdził bowiem, że omawiane zwolnienie ma charakter przedmiotowy, a nie podmiotowy. W zakresie definiowania usług zarządzania funduszem nie należy odwoływać się do prawa krajowego, ale właśnie do prawa unijnego. TSUE jasno uznał, że poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu portfelem inwestycyjnym zwolnienie obejmuje czynności administracyjne nierozerwalnie związane z działalnością funduszu inwestycyjnego oraz specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami. Wykonywane przez Spółkę czynności spełniają te warunki. Wszystkie one są ściśle związane z działalnością funduszu inwestycyjnego, jakim jest fundusz sekurytyzacyjny i są niezbędne do zarządzania tym funduszem. Takie działania jak nabywanie wierzytelności oraz ich egzekwowanie wiążą się z samą istotą funkcjonowania podmiotów, jakimi są fundusze sekurytyzacyjne. Także inne czynności, w szczególności prowadzenie ewidencji, gromadzenie dokumentacji, wycena wierzytelności oraz dochodzenie należności są typowe dla działania funduszu sekurytyzacyjnego.

Podsumowując, zdaniem Towarzystwa, czynności związane z zarządzaniem portfelem wierzytelności funduszu sekurytyzacyjnego, wykonywanie obecnie i na podstawie Nowej Umowy, powinny być w całości zwolnione z podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b Ustawy o VAT. Z tego względu także i refakturowana usługa Zarządzania Portfelem świadczona przez Towarzystwo na rzecz Funduszu powinna podlegać zwolnieniu z VAT.

Towarzystwo zaznaczyło, że zgodnie z obecną, jak i Nową Umową, przedmiotem świadczenia jest usługa odpłatnego zarządzania całością portfela inwestycyjnego Funduszu, a nie realizacja poszczególnych czynności składających się na realizację tego zadania. Celem świadczenia przez Spółkę (jak i Towarzystwo) usług Zarządzania Portfelem jest zapewnienie Funduszowi kompleksowej obsługi Portfela wierzytelności, począwszy od wsparcia na etapie zakupu - poprzez bieżącą obsługę portfela wierzytelności, dokonywaniu bieżących wycen itp. - aż do jej spłaty, względnie zbycia. Zakres usługi jest skonstruowany w taki sposób, by korzystanie z niej w dużej mierze zaspokajało potrzeby Funduszu w zakresie zarządzania portfelem wierzytelności.

W konsekwencji, Towarzystwo podkreśla, że każda z czynności Spółki jest niezbędna dla wykonania przez Spółkę (jak i Towarzystwo - na podstawie Umowy Zarządzania Portfelem przez Towarzystwo) zobowiązania umownego. Biorąc pod uwagę powyższe, Towarzystwo stoi na stanowisku, że wszystkie świadczenia wymienione w opisie zdarzenia przyszłego wykonywane przez Spółkę w ramach usługi Zarządzania Portfelem charakteryzują się tak ścisłym związkiem funkcjonalnym, iż pod względem ekonomicznym powinny zostać uznane za jedną całość.

Należy przy tym zauważyć, że w analizowanej sprawie co prawda możliwe jest zidentyfikowanie poszczególnych świadczeń wykonywanych w ramach Zarządzania Portfelem, niemniej jednak należy mieć na uwadze, iż zgodnie z obecną i Nową Umową (jak i Umową Zarządzania Portfelem przez Towarzystwo), zamiarem stron jest wyświadczenie kompleksowej usługi zarządzania portfelem, a nie poszczególnych świadczeń wchodzących w jej skład. Z tego powodu, obecna, jak i Nowa Umowa przewiduje jedno wynagrodzenie, odnoszące się do całości usługi. W konsekwencji, w ocenie Spółki, wydzielenie każdej czynności wykonanej w ramach zawartej umowy jako odrębnego świadczenia miałoby charakter sztuczny.

W świetle powyższego, usługi Zarządzania Portfelem tworzą odrębną kompleksową całość oraz są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami. Zatem, powinny podlegać zwolnieniu z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b Ustawy o VAT.

3. Zarządzanie Portfelem jako świadczenie złożone
   
   

Zdaniem Towarzystwa, nabywane przez Towarzystwo od Spółki i odsprzedawane na rzecz Funduszu usługi zarządcze stanowią świadczenie złożone, kompleksową usługę zarządzania. Pojęcie świadczeń złożonych czy też usług kompleksowych zostało ukształtowane w orzecznictwie TSUE w związku z wykładnią przepisów Dyrektywy VAT i jest obecnie powszechnie uznawane. W wyroku z 25 lutego 1999 roku (sygn. sygn. C-349/96) w sprawie Card Protection Plan TSUE uznał, że świadczenie obejmujące z ekonomicznego punktu widzenia jedną usługę nie powinno być sztucznie dzielone, co mogłoby prowadzić do nieprawidłowości w funkcjonowaniu systemu podatku od towarów i usług.

Także w wyroku z 27 października 2005 roku (sygn. C-41/04) w sprawie Levob TSUE stwierdził, że jeżeli dwa świadczenia lub więcej, lub czynności dokonane przez podatnika na rzecz konsumenta, rozumianego jako konsumenta przeciętnego, są tak ściśle związane, że obiektywnie tworzą one w aspekcie gospodarczym jedną całość, której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter, to wszystkie te świadczenia lub czynności stanowią jedno świadczenie do celów stosowania podatku od wartości dodanej. TSUE przyjmuje, że sposoby fakturowania i taryfikacji mogą dostarczać wskazówek w odniesieniu do jednolitego lub złożonego charakteru świadczenia; oddzielne fakturowanie, jak również odrębna taryfikacja świadczeń przemawiają za istnieniem niezależnych świadczeń, jednakże nie przybierają przy tym rozstrzygającego znaczenia (wyrok z 17 stycznia 2013 roku, sygn. C-224/11 w sprawie BGŻ Leasing).

W orzecznictwie podkreśla się, że świadczenie złożone:

• powinno składać się z różnych świadczeń, których realizacja prowadzi jednak do jednego celu,
• powinno obejmować z ekonomicznego i gospodarczego punktu widzenia jedną czynność, która nie powinna być sztucznie dzielona,
  
• można wyodrębnić świadczenie dominujące (główne) oraz świadczenia poboczne (pomocnicze), które nie stanowią dla odbiorcy towaru lub usługi celu zasadniczego, ale są związane ze świadczeniem głównym i mają wspierać jego wykonanie (stanowią środek do pełnego zrealizowania lub wykorzystania świadczenia głównego).
  
  

Oznacza to, że jeżeli wykonywanych jest więcej czynności, a są one ze sobą ściśle powiązane oraz stanowią całość pod względem ekonomicznym i gospodarczym, to wówczas dla potrzeb podatku VAT należy potraktować je jako jedną czynność. Skutkiem powyższego, świadczenia pomocnicze, co do zasady dzielą los prawny świadczenia głównego, a w szczególności w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego, miejsca świadczenia, stawki podatku oraz zwolnienia. Przenosząc to na grunt omawianej sprawy, usługa Zarządzania Portfelem składa się z wielu czynności (wskazanych w obecnej i Nowej Umowie, jak i Umowie Zarządzania Portfelem przez Towarzystwo), których wspólnym celem jest szeroko rozumiane kierowanie sprawami wierzytelności funduszu sekurytyzacyjnego. Zatem czynności te prowadzą do jednego celu i stanowią z gospodarczego punktu widzenia jedną całość, ponieważ dla zleceniodawcy istotne jest, że Spółka wykonuje łącznie wszystkie usługi związane z zarządzaniem portfelem wierzytelności. Zleceniodawca uzyskuje w ten sposób kompleksową obsługę portfela funduszu. Za świadczenie główne należy uznać czynności najważniejsze, tj. nabywanie i zbywanie wierzytelności oraz ich egzekwowanie. Pozostałe czynności mają charakter pomocniczy i służą prawidłowemu wykonywaniu świadczenia głównego (np. przechowywanie i archiwizowanie dokumentacji ma charakter pomocniczy wobec czynności dochodzenia zapłaty, itd.).

Zatem czynności wykonywane przez Spółkę stanowić będą usługę kompleksową, gdzie wszystkie czynności wchodzące w jej zakres łączy wspólny cel - zmaksymalizowania zysków, jakie aktywa (wierzytelności) mogą przynieść Funduszowi. Stąd też dokonywanie podziału ww. czynności, i traktowanie każdej z nich z osobna w zaistniałych okolicznościach przybierałoby sztuczny charakter.

Towarzystwo uważa, że cała wykonywana na rzecz Funduszu usługa stanowi świadczenie kompleksowe. Zatem skutki podatkowe na gruncie podatku VAT należy odnosić do całej usługi. W ocenie Towarzystwa cała usługa powinna być zwolniona z podatku VAT. Ponadto, w świetle kompleksowego charakteru usługi Zarządzania Portfelem, jak i jej kwalifikacji jako usługi zarządzania portfelem inwestycyjnym, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b Ustawy o VAT, z oczywistych względów nie znajdzie także zastosowania przepis art. 43 ust. 15 Ustawy o VAT wyłączający ze zwolnienia podatkowego czynności ściągania długów, w tym factoringu, usługi doradztwa oraz usługi w zakresie leasingu.

4. Jednolita praktyka podatkowa
   
   

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w jednolitej praktyce organów podatkowych. Choć dotyczy ona usług świadczonych przez podmioty zewnętrzne takie jak Spółka, niewątpliwie ma ona także zastosowanie, z uwagi na treść art. 8 ust. 2a Ustawy o VAT, do refakturowanej usługi świadczonej przez Towarzystwo. Należy zatem odwołać się m.in. do:

• interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 6 czerwca 2016 r., sygn. ILPP2/4512-1-272/16-2/SJ, w której organ wskazał, że „(...) czynności wykonywane przez Wnioskodawcę na rzecz Funduszu stanowić będą usługę kompleksową, gdzie wszystkie czynności wchodzące w jej zakres łączy wspólny cel - zmaksymalizowania zysków, jakie aktywa (wierzytelności) mogą przynieść Funduszowi. Stąd też dokonywanie podziału ww. czynności, i traktowanie każdej z nich z osobna w zaistniałych okolicznościach przybierałoby sztuczny charakter. (...) Z uwagi na powyższe przepisy oraz powołane orzecznictwo wspólnotowe uznać należy, że świadczona usługa, o której mowa we wniosku, niewątpliwie mieści się w zakresie czynności wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o podatku VAT, a zatem objęta jest na mocy tego przepisu zwolnieniem od podatku.
  
• interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 3 grudnia 2015 r., sygn. ILPP1/4512-1-662/15-4/UG, w której organ - w stanie faktycznym analogicznym do przedstawionego w niniejszym wniosku - potwierdził, że „zakres usług zawartych w opisie zdarzenia przyszłego mieści się w pojęciu [zarządzanie], a przez to - z uwagi, że usługi świadczone są na rzecz funduszu inwestycyjnego, korzysta wnioskodawca ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b) Ustawy VAT.
  
• interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 17 kwietnia 2015 r., sygn. ILPP1/4512-1-88/15-2/AS, w której organ - w stanie faktycznym analogicznym do przedstawionego w niniejszym wniosku - potwierdził, że „kompleksowa usługa zarządzania sekurytyzowanymi wierzytelnościami Funduszu, którą Spółka będzie świadczyć na rzecz Funduszu na podstawie Umowy, korzysta ze zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy VAT.
  
• interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 19 lutego 2015 r., sygn. IBPP2/443-1143/14/IK, w której organ podatkowy wskazał, że „cel i istota czynności podejmowanych przez Wnioskodawcę są tożsame z celem i istotą czynności podejmowanych w ramach zarządzania portfelem funduszu inwestycyjnego. Wykonywane przez Spółkę usługi mieszczą się w zakresie specyficznych czynności związanych z zarządzaniem portfelami funduszu sekurytyzacyjnego. Są to usługi typowe i niezbędne dla zarządzania portfelem wierzytelności. (...) Zatem, świadczone przez Wnioskodawcę usługi stanowią kompleksową usługę zarządzania wierzytelnościami funduszu i podlegają zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b ustawy o VAT.
  
• interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 28 maja 2014 r. sygn. IPPP1/443-396/14-2, w której organ podatkowy potwierdził stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym: „usługa w postaci zarządzania wierzytelnością, mimo iż składa się z wielu usług składowych, jest usługą o charakterze kompleksowym i dla celów podatkowych powinna być traktowana jako jedna usługa o charakterze złożonym. Podział jednorodnej, kompleksowej usługi byłby podziałem sztucznym.
  
• interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 28 lutego 2013 r. sygn. IPPP1/443-1219/12-2/PR, w której organ podatkowy stwierdził, że: „czynności wykonywane przez Towarzystwo na rzecz Funduszu stanowią usługę złożoną, gdzie wszystkie czynności wchodzące w jej zakres łączy wspólny cel - maksymalizacja korzyści z realizacji portfela wierzytelności znajdujących się w masie majątkowej Funduszu. Stąd też dokonywanie podziału ww. czynności i traktowanie każdej z nich z osobna w zaistniałych okolicznościach przybierałoby sztuczny charakter. Wiodącą, podstawową usługą, której podporządkowane są pozostałe czynności, i która przesądza o charakterze całego świadczenia, jest usługa zarządzania powierzonymi aktywami (wierzytelnościami). Reasumując, kompleksowa usługa zarządzania portfelem, którą Towarzystwo świadczy na rzecz Funduszu korzysta ze zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT.
  
• interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 12 listopada 2012 r. sygn. ILPP2/443-869/12-2/AD, w której organ podatkowy uznał za prawidłowe stanowisko wnioskodawcy, który w stanie faktycznym zbliżonym do analizowanego wskazał, że: „usługa, która będzie świadczona przez Spółkę na podstawie umowy korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT.
  
• interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 10 lipca 2012 r. sygn. IPPP1/443-368/12-4/PR, w której organ podatkowy uznał za prawidłowe stanowisko wnioskodawcy, który w stanie faktycznym analogicznym do przedstawionego w złożonym wniosku stwierdził, że: „kompleksowa usługa zarządzania portfelem Funduszu, którą Spółka świadczy na rzecz Funduszu na podstawie podpisanej Umowy korzysta ze zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 12 Ustawy o VAT.
  
  

Towarzystwo pragnie zaznaczyć, że w powyższą jednolitą praktykę podatkową wpisuje się również otrzymana przez Spółkę Interpretacja z 2012 r., potwierdzająca, że usługa świadczona przez Spółkę na rzecz Funduszu na podstawie Umowy korzysta ze zwolnienia z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT. W Interpretacji z 2012 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie uznał za prawidłowe uznał stanowisko Spółki, zgodnie z którym cel i istota podejmowanych przez nią czynności zarządzania aktywami funduszu inwestycyjnego, jest: „tożsamy z celem i istotą czynności podejmowanych w ramach zarządzania aktywami finansowymi każdego innego funduszu inwestycyjnego. W szczególności portfele wierzytelności to specyficzny rodzaj aktywa finansowego różny od akcji i innych papierów wartościowych, stąd też działania podejmowane w ramach zarządzania portfelami wierzytelności muszą być dostosowane do charakteru tych aktywów. Zatem w praktyce charakter czynności wykonywanych przez Spółkę zdeterminowany jest naturą aktywa, zaś istotą tych czynności jest kompleksowa usługa zarządzania portfelem inwestycyjnym.

W świetle powyższego, w tym powołanego orzecznictwa wspólnotowego uznać należy, że świadczona usługa, o której mowa we wniosku, niewątpliwie mieści się w zakresie czynności wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b Ustawy o VAT, a zatem objęta jest na mocy tego przepisu zwolnieniem od podatku.

Zdaniem Towarzystwa, powyższej konkluzji nie zmienia fakt ponoszenia przez Fundusz odrębnych dodatkowych kosztów związanych z Usługami dodatkowymi; przepisy nie ograniczają bowiem możliwości ponoszenia takich kosztów bezpośrednio przez Fundusz (otrzymane przez Towarzystwo pismo Komisji Nadzoru Finansowego wyraźnie taką możliwość przewiduje); ponadto, fakt ten nie wpływa na spójny i kompleksowy charakter usług Zarządzania Portfelem świadczonych przez Towarzystwo.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Stosownie do treści art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Ponadto tut. Organ informuje, że zgodnie z art. 14na pkt 2 ustawy Ordynacja podatkowa, przepisów art. 14k-14n dotyczących ochrony prawnej wynikającej z zastosowania się Wnioskodawcy do otrzymanej interpretacji nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe przedstawione we wniosku stanowią element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, tj. czynności dokonanych w ramach transakcji, które pomimo spełnienia warunków formalnych ustanowionych w przepisach ustawy, miały zasadniczo na celu osiągnięcie korzyści podatkowych, których przyznanie byłoby sprzeczne z celem, któremu służą te przepisy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać: wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia innego aktu lub czynności, oznaczenie organu, którego działania, bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania skarga dotyczy, określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego, w przypadkach, o których mowa w art. 52 § 3 i 4, dowód, że skarżący wezwał właściwy organ do usunięcia naruszenia prawa (art. 57 § 1 pkt 1 - 4 ww. ustawy). Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydana w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.