Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu
ILPP2/4512-1-272/16-2/SJ
z 6 czerwca 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) oraz § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki Akcyjnej reprezentowanej przez Doradcę Podatkowego, przedstawione we wniosku z 20 kwietnia 2016 r. (data wpływu 28 kwietnia 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku świadczonej przez Spółkę na podstawie Umowy usługi polegającej na zarządzaniu całością portfela inwestycyjnego funduszu inwestycyjnego – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 28 kwietnia 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku świadczonej przez Spółkę na podstawie Umowy usługi polegającej na zarządzaniu całością portfela inwestycyjnego funduszu inwestycyjnego.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny oraz zdarzenie przyszłe.

S.A. (dalej: Spółka lub Wnioskodawca) prowadzi działalność gospodarczą w zakresie zarządzania należnościami i jest zarejestrowana jako czynny podatnik VAT.

Spółka zawarła umowę zlecenia zarządzania całością portfela inwestycyjnego Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego (dalej: Fundusz), obejmującego sekurytyzowane wierzytelności (dalej: Umowa). Przedmiotowa Umowa zawarta została z (…) Towarzystwem Funduszy Inwestycyjnych S.A. (dalej: Towarzystwo), działającym w imieniu i na rachunek Funduszu. Fundusz jest utworzony, zarządzany oraz reprezentowany wobec osób trzecich przez Towarzystwo.

Fundusz został utworzony i funkcjonuje w oparciu o przepisy ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. Nr 146, poz. 1546, z późn. zm.; dalej: ustawa o Funduszach), w szczególności działu VII, rozdziału 3 tejże ustawy i jest funduszem inwestycyjnym w rozumieniu przepisów ustawy o Funduszach. Działalność Funduszu polega na emisji certyfikatów inwestycyjnych, przy czym z pozyskanych od inwestorów środków, Fundusz nabywa wierzytelności. Zgodnie ze statutem Funduszu, przedmiotem jego lokat mogą być m.in. sekurytyzowane wierzytelności (dalej: Wierzytelności) i prawa do świadczeń z tytułu sekurytyzowanych wierzytelności.

Spółka posiada decyzję Komisji Nadzoru Finansowego o udzieleniu zezwolenia na zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami funduszu sekurytyzacyjnego, wydaną w trybie określonym w art. 192 ustawy o Funduszach.

Na podstawie zawartej Umowy, Spółka świadczy usługę odpłatnego zarządzania całością portfela inwestycyjnego Funduszu, obejmującego sekurytyzowane wierzytelności (dalej: Portfel) nabywane przez Fundusz do tego Portfela (dalej: Usługa).

Szczegółowy zakres wymienionej w Umowie Usługi, do świadczenia której zobowiązana jest Spółka, jest następujący:

1. aktywne poszukiwanie Wierzytelności, które mogą zostać nabyte przez Fundusz do Portfela,
2. przeprowadzanie analizy przedinwestycyjnej nabywanych do Portfela Wierzytelności;
3. reprezentowanie Funduszu w procesie inwestycyjnym, składanie ofert i negocjowanie warunków zakupu i sprzedaży Wierzytelności;
4. nabywanie Wierzytelności do Portfela;
5. odbieranie dokumentacji dotyczącej Wierzytelności nabywanych do Portfela;
6. prowadzenie ewidencji analitycznej Wierzytelności wchodzących w skład Portfela;
7. obsługa Wierzytelności wchodzących w skład Portfela, w tym uzgadnianie stanu wierzytelności wchodzących w skład Portfela;
8. prowadzenie i koordynowanie działań windykacyjnych (przedsądowych, sądowych, egzekucyjnych);
9. wystawianie wyciągów z ksiąg rachunkowych Funduszu i ich podpisywanie, na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez Fundusz i w jego zakresie;
10. zawieranie ugód z Dłużnikami, których Wierzytelności wchodzą w skład Portfela;
11. dokonywanie wyceny Wierzytelności wchodzących w skład Portfela, a także zapewnianie dostarczenia Towarzystwu wymaganej wyceny nieruchomości i ruchomości, które staną się własnością Funduszu w toku obsługi Wierzytelności poprzez nabycie przez Fundusz własności przedmiotu zabezpieczenia Wierzytelności;
12. zbywanie Wierzytelności wchodzących w skład Portfela;
13. przechowywanie i archiwizowanie dokumentacji dotyczącej Wierzytelności wchodzących w skład Portfela;
14. wybór kancelarii świadczących usługi prawne na rzecz Funduszu w zakresie postępowań sądowych oraz pozasądowych dotyczących Wierzytelności oraz koordynowanie pracy kancelarii;
15. udostępnianie, aktualizowanie oraz usuwanie, na zasadach określonych w ustawie z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (Dz. U. Nr 81, poz. 530) oraz w umowie zawartej przez Fundusz lub Spółkę z danym biurem informacji gospodarczej, informacje gospodarcze wyłącznie dotyczące dłużników, wobec których Fundusz nabył wierzytelności. Spółka może również powierzyć wykonywanie przedmiotowych czynności osobie trzeciej;
16. prowadzenie komunikacji z dłużnikami, w tym w szczególności informowanie każdego dłużnika o nabyciu przez Fundusz Wierzytelności wobec niego, odpowiadanie na korespondencję przychodzącą od dłużników oraz odpowiadanie na skargi składane przez dłużników.
    
    

Zgodnie z postanowieniami Umowy, w celu realizacji uprawnień kontrolnych Towarzystwa, Spółka w ramach zarządzania Portfelem zobowiązana jest także do:

1. przygotowywania i przedkładania Towarzystwu Raportów, w zakresie wskazanym w Umowie (tj. m.in. raportów i informacji w zakresie wyceny wierzytelności, działań dotyczących windykacji, dokonanych umorzeń, raportów rozliczeniowych spłat, informacji dotyczących nabywanych lub zbywanych Wierzytelności);
2. upewnienia się, że Fundusz posiada środki finansowe niezbędne do nabycia Wierzytelności, przed złożeniem przez Spółkę oferty nabycia Wierzytelności, jak również do upewnienia się, że wszelkie zgody organów Funduszu wymagane statutem i przepisami prawa dla przeprowadzenia danej transakcji i złożenia oferty zostały wydane;
3. prowadzenia ksiąg pomocniczych Funduszu, które stanowić będą część ksiąg rachunkowych Funduszu, zgodnie z postanowieniami ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223, z późn. zm.) oraz sporządzania w imieniu i na rzecz Funduszu wyciągów z ksiąg rachunkowych Funduszu stanowiących podstawę wpisu w księdze wieczystej lub rejestrze zastawów zgodnie z art. 194 i 195 ustawy o Funduszach i opatrywania pieczęcią Towarzystwa na podstawie pełnomocnictwa i w jego zakresie;
4. dokumentowania źródeł będących podstawą decyzji inwestycyjnych dotyczących Portfela zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 30 kwietnia 2014 r. w sprawie sposobu, trybu oraz warunków prowadzenia działalności przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych (Dz. U. poz. 538; dalej: Rozporządzenie w sprawie działalności TFI), w tym do:
   • przygotowania dokumentu strategii inwestycyjnej dotyczącego Portfela zgodnie z Rozporządzeniem w sprawie działalności TFI i przedłożenia go Towarzystwu do akceptacji w terminie wskazanym w Umowie, oraz
   • dokumentowania transakcji, które nie zostały zawarte w ramach strategii inwestycyjnej w sposób określony w § 79 ust. l pkt 2 Rozporządzenia w sprawie działalności TFI;
   Spółka zobowiązana jest zapewnić Towarzystwu na każde jego żądanie stały dostęp do informacji i dokumentów stanowiących dokumentację źródeł będących podstawą decyzji inwestycyjnych dotyczących Portfela;
5. prowadzenia ewidencji transakcji zawartych przez Fundusz, a dotyczących Portfela, zgodnie z postanowieniami Rozporządzenia w sprawie działalności TFI i zapewnienia Towarzystwu na każde jego żądanie dostępu do tej ewidencji;
6. przygotowywania i przekazywania Funduszowi projektów dokumentów dotyczących zgłaszania Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych Osobowych zbioru danych związanego z zarządzaniem Wierzytelnościami oraz projektów dokumentów skierowanych do Generalnego Inspektora Danych Osobowych w związku ze zmianą informacji, o których mowa w art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926, z późn. zm.), w sposób umożliwiający Funduszowi, jako administratorowi danych osobowych, terminowe i prawidłowe wykonywanie obowiązków określonych w wyżej wymienionej ustawie;
7. kontroli limitu, o którym mowa w art. 145 ust. 3 ustawy o Funduszach tak, aby Wierzytelności wobec jednego podmiotu nie stanowiły więcej niż 20% aktywów Funduszu;
8. zapewnienia zgodności realizowanej przez Spółkę polityki inwestycyjnej Funduszu z ograniczeniami inwestycyjnymi określonymi w przepisach prawa i w statucie Funduszu, a także z ograniczeniami i obowiązkami wynikającymi z przekazanego Spółce przez Towarzystwo profilu ryzyka Funduszu.
   
   

W zakresie wyraźnie określonym Umową i zgodnie z jej celem oraz na podstawie posiadanych pełnomocnictw Spółka jest upoważniona do dokonywania czynności faktycznych i prawnych w imieniu i na rzecz Funduszu, w tym do nabywania praw i zaciągania zobowiązań. Należy przy tym zaznaczyć, że Fundusz udzielił Spółce pełnomocnictw do działania w imieniu Funduszu w zakresie:

1. procesu inwestycyjnego;
2. obsługi Wierzytelności;
3. procesu wyjścia z inwestycji;
4. negocjacji umów nabycia i zbycia wierzytelności.
   
   

Z tytułu świadczenia przedmiotowej Usługi Spółka otrzymuje wynagrodzenie. Wysokość wynagrodzenia ustalana jest w odniesieniu do każdej puli Wierzytelności, zarządzanej przez Spółkę (przy czym nie może ona przewyższać łącznie kwoty określonej w statucie Funduszu). Zgodnie z aneksem do Umowy zawartym przez Spółkę, Fundusz oraz Towarzystwo, wynagrodzenie wypłacane jest bezpośrednio przez Fundusz i z aktywów Funduszu. Spółka dokumentuje zatem świadczenie Usług poprzez wystawienie faktury na rzecz Funduszu. Faktury wystawiane są w okresach miesięcznych – do 7 dnia każdego miesiąca kalendarzowego z tytułu wykonania Usług w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym wystawiana jest faktura.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy Usługa świadczona przez Spółkę na podstawie Umowy korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.; dalej: ustawa o VAT)?

Zdaniem Wnioskodawcy, Usługa świadczona przez Spółkę na podstawie Umowy korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT.

Uzasadnienie

A. Uwagi wstępne

Działalność funduszy inwestycyjnych, w tym również funduszy sekurytyzacyjnych, jest ściśle regulowana przepisami ustawy o Funduszach. Przedmiotem działalności tych podmiotów jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, w niektórych przypadkach również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe. Niestandaryzowany fundusz sekurytyzacyjny jest obowiązany lokować nie mniej niż 75% wartości aktywów funduszu, a w przypadku niestandaryzowanego funduszu sekurytyzacyjnego z wydzielonymi subfunduszami nie mniej niż 75% wartości aktywów każdego subfunduszu, w:

1. określone wierzytelności;
2. papiery wartościowe inkorporujące wierzytelności pieniężne;
3. prawa do świadczeń z tytułu określonych wierzytelności (art. 187 ust. 3 ustawy o Funduszach).
   
   

Biorąc pod uwagę wskazany powyżej charakter działalności funduszu sekurytyzacyjnego należy zauważyć, że proces zarządzania portfelem aktywów takich funduszy (portfelem wierzytelności) obejmuje co do zasady w szczególności:

• wsparcie w zakresie wyszukania i nabycia pakietu wierzytelności w tym m.in. poszukiwanie odpowiednich wierzytelności do nabycia na rynku, analizę due dilligence pakietów wierzytelności przed ich nabyciem, reprezentowanie w procesie zakupu,
• bieżącą obsługę takiego pakietu, w tym monitorowanie jego wartości i dokonywanie wycen, aktywne działania mobilizujące dłużników do rozpoczęcia i kontynuowania spłat wierzytelności, działania windykacyjne, prowadzenie polityki umorzeń i zawierania ugód z dłużnikami itp.,
• wsparcie w procesie zbywania wierzytelności lub pakietów wierzytelności stanowiących składniki aktywów funduszu.
  
  

Zarządzanie aktywami funduszu sekurytyzacyjnego wymaga odpowiedniego zaplecza w zakresie zasobów ludzkich oraz doświadczenia w zakresie: dokonywania inwestycji, funkcjonowania rynku wierzytelności, znajomości otoczenia prawnego działania funduszu itp. Jednocześnie, fundusze sekurytyzacyjne – podobnie jak inne fundusze inwestycyjne – w swej istocie stanowią masę majątkową wyposażoną w osobowość prawną, która nie zatrudnia pracowników, nie gromadzi zaplecza technicznego, a więc nie dysponuje środkami, które umożliwiałyby im samodzielną realizację celów inwestycyjnych. W tym zakresie fundusze uzależnione są od zewnętrznych usługodawców.

Należy podkreślić, że Spółka jest właśnie takim zewnętrznym usługodawcą, którego kompetencje zostały potwierdzone poprzez uzyskanie przez Spółkę zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego na świadczenie usług zarządzania sekurytyzowanymi wierzytelnościami. Wspomniane zezwolenie potwierdza, że Spółka posiada odpowiednie doświadczenie i zaplecze w celu realizacji przedmiotowych usług.

B. Zwolnienie z VAT świadczonej przez Spółkę Usługi zarządzania

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych oraz usługi zarządzania portfelami inwestycyjnymi tych funduszy inwestycyjnych lub ich częścią.

Na gruncie prawa unijnego, zwolnienia te określone są w art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347, str. 1, z późn. zm.; dalej: Dyrektywa VAT), zgodnie z którym „państwa członkowskie zwalniają (...) zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie” (należy również mieć na uwadze wniosek Komisji Europejskiej z 28 listopada 2007 r. KOM(2007) 747, w którym Komisja postuluje m.in. dodanie do Dyrektywy VAT art. 135a pkt 11 definiującego zakres usług zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi jako „działalność mającą na celu zrealizowanie celów inwestycyjnych danego funduszu inwestycyjnego”. W ocenie Spółki pomimo, iż wniosek ten nie został jak dotąd uwzględniony, jego treść powinna służyć jako jedna ze wskazówek interpretacyjnych w procesie wykładni przepisów art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT).

Celem wprowadzenia wspomnianych zwolnień jest przede wszystkim zapewnienie, aby wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług zarządzania funduszami oraz ich portfelami inwestycyjnymi – a więc czynności niezbędne dla ich bieżącego funkcjonowania – nie były obciążone kwotą VAT należnego. Z uwagi bowiem na zasadniczy brak prawa do odliczenia VAT naliczonego przez fundusze, okoliczność taka mogłaby powodować po ich stronie generowanie dodatkowych kosztów przekładających się na ograniczenie możliwości korzystania przez inwestorów z tej formy inwestowania.

W tym kontekście – zakres zwolnienia dla usług zarządzania, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT (oraz odpowiadającemu mu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy VAT) powinien obejmować wszystkie usługi świadczone dla funduszu, których fundusz nie może zrealizować wykorzystując własne zasoby, a których zakup niezbędny jest dla realizowania przez fundusz bieżącej działalności gospodarczej prowadzącej do osiągnięcia celu inwestycyjnego.

Powyższe wnioski znajdują również odzwierciedlenie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE lub Trybunał) dotyczącym interpretacji art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy VAT oraz odpowiednich przepisów Dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (Dz. Urz. Nr L 145 str. 1, z późn. zm.; dalej: VI Dyrektywa). W szczególności, w wyroku w sprawie C-169/04 Abbey National plc, Inscape Investment Fund TSUE stwierdził, że: „zarządzanie specjalnymi funduszami powierniczymi w rozumieniu tego przepisu obejmuje usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli: tworzoną one odrębną całość i – jeśli je oceniać globalnie – są specyficzne i istotne dla zarządzania funduszami powierniczymi”. Analogiczne tezy TSUE przedstawił również w wyroku z 7 marca 2013 r. w sprawie GfBk Gesselschaft für Börsenkommunikation GmbH (C-275/11).

Należy zaznaczyć, że w ocenie Spółki, Usługa świadczona w ramach Umowy:

1. tworzy odrębną, logicznie skonstruowaną i spójną całość stanowiącą na gruncie VAT tzw. świadczenie złożone (kompleksowe), a jednocześnie
2. przedmiot wspomnianego kompleksowego świadczenia mieści się w zakresie przedmiotowym usług zarządzania, zgodnie z wykładnią tego pojęcia, dokonaną w powołanych powyżej wyrokach TSUE (są to czynności specyficzne i istotne z punktu widzenia działalności funduszu sekurytyzacyjnego),

w związku z czym świadczenie przedmiotowej Usługi winno korzystać ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT.

Argumenty przemawiające za zasadnością przedmiotowych wniosków przedstawione zostaną poniżej.

Ad. a)

1. Świadczenia złożone na gruncie orzecznictwa TSUE

W ocenie Wnioskodawcy, Usługę świadczoną przez Spółkę należy uznać za tzw. świadczenie złożone, którego koncepcja została wypracowana przez orzecznictwo TSUE, w orzeczeniach wydanych na podstawie poprzednio obowiązującej VI Dyrektywy oraz obecnie obowiązującej Dyrektywy VAT. W wyroku w sprawie C-231/94 Faaborg Gelting Linien oraz w wyroku w sprawie C-349/96 CPP TSUE podkreślił bowiem, że w przypadku, gdy transakcja składa się z zespołu świadczeń i czynności realizowanych równolegle konieczne jest przeanalizowanie, czy ten zespół świadczeń z ekonomicznego punktu widzenia stanowi jedną dostawę, czy też są to dwie (lub więcej) dostawy, których skutki podatkowe należałoby analizować odrębnie.

Dodatkowo, w wyroku TSUE w sprawie C-41/04 Levob Verzekeringen BV, wskazane zostało, że: „należy w pierwszej kolejności poszukiwać elementów charakterystycznych dla rozpatrywanej czynności celem określenia, czy podatnik dostarcza konsumentowi, rozumianemu jako przeciętny konsument, kilka odrębnych świadczeń głównych, czy też jedno świadczenie”. W orzeczeniu tym TSUE wskazał zatem na konieczność dokonania analizy charakteru transakcji z punktu widzenia nabywcy, z uwagi na fakt, iż to właśnie perspektywa nabywcy powinna być podstawą do ustalenia, jaki jest rzeczywisty charakter realizowanego świadczenia. Dodatkowo, w ocenie TSUE, nie będzie mieć charakteru kompleksowego taki zestaw świadczeń, których połączenie miałoby charakter działania sztucznego.

Reasumując, w przypadku, gdy przedmiotem analizy jest dostawa składająca się z więcej niż jednego elementu, kluczowym dla określenia konsekwencji na gruncie VAT takiego zdarzenia jest określenie, czy pomiędzy poszczególnymi czynnościami wchodzącymi w jego skład zachodzi tak ścisły związek, iż z perspektywy ekonomicznej stanowią one jedno świadczenie. Jednocześnie, zgodnie z powołanymi wyrokami TSUE, przedmiotowy związek charakteryzuje się w szczególności tym, że:

• świadczenia te są tak ściśle związane, że obiektywnie tworzą jedną całość;
• rozdzielenie realizowanych świadczeń miałoby sztuczny charakter,
• nabycie przedmiotowych świadczeń, z perspektywy ich nabywcy, stanowi jedno świadczenie kompleksowe.

2. Analiza świadczeń realizowanych przez Spółkę w kontekście orzecznictwa TSUE

(i) Funkcjonalny związek pomiędzy poszczególnymi czynnościami

Spółka w tym miejscu zaznacza, że zgodnie z Umową, przedmiotem świadczenia jest usługa odpłatnego zarządzania całością portfela inwestycyjnego Funduszu, a nie realizacja poszczególnych czynności składających się na realizację tego zadania. Celem świadczenia przez Spółkę Usługi w ramach Umowy jest zapewnienie Funduszowi kompleksowej obsługi Portfela wierzytelności, począwszy od wsparcia na etapie zakupu – poprzez bieżącą obsługę przejawiającą się w kontaktach z dłużnikami, dokonywaniu bieżących wycen itp. – aż do jej spłaty, względnie zbycia. Zakres Usługi określony w Umowie jest skonstruowany w taki sposób, by korzystanie z Usługi świadczonej przez Spółkę w dużej mierze zaspokoiło potrzeby Funduszu w tym zakresie.

W konsekwencji, Spółka podkreśla, że każda z czynności wchodzących w skład Usługi jest niezbędna dla wykonania przez Spółkę zobowiązania umownego. Biorąc pod uwagę powyższe, Spółka stoi na stanowisku, że wszystkie świadczenia wymienione w opisie stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego wykonywane przez Spółkę w ramach Usługi charakteryzują się tak ścisłym związkiem funkcjonalnym, iż pod względem ekonomicznym powinny zostać uznane za jedną całość.

(ii) Możliwość wyodrębnienia poszczególnych świadczeń

Należy przy tym zauważyć, że w analizowanej sprawie co prawda możliwe jest zidentyfikowanie poszczególnych świadczeń wykonywanych w ramach Usługi, niemniej jednak należy mieć na uwadze, iż zgodnie z zapisami zawartej Umowy, zamiarem stron jest wyświadczenie usługi zarządzania Portfelem, a nie poszczególnych świadczeń wchodzących w jej skład. Z tego powodu, umowa zawarta z Towarzystwem przewiduje jedno wynagrodzenie, odnoszące się do całości Usługi. W konsekwencji, w ocenie Spółki, wydzielenie każdej czynności wykonanej w ramach zawartej umowy jako odrębnego świadczenia miałoby charakter sztuczny.

(iii) Charakter świadczonej Usługi z perspektywy nabywcy

Jak wskazano powyżej, zamiarem nabywcy jest nabycie jednego świadczenia kompleksowego w postaci Usługi zarządzania. Niewątpliwym jest, że poszczególne czynności wykonywane przez Spółkę nie będą stanowić dla Funduszu celu samego w sobie, a jedynie mogą służyć realizacji Umowy. Zakres Usługi zarządzania świadczonej przez Spółkę został co prawda – co przedstawiono w opisie stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego – podzielony na pojedyncze elementy składowe, niemniej jednak z punktu widzenia Funduszu, zakup wymienionych w Umowie pojedynczych świadczeń w oderwaniu od pozostałych nie jest celem samym w sobie. Celem tym jest bowiem zakup Usługi złożonej z wielu elementów, które świadczone równocześnie zapewnią Funduszowi efektywną obsługę Portfela Wierzytelności.

Spółka zwraca uwagę, że powierzenie któregokolwiek z elementów Usługi innemu podmiotowi niż Spółka wiązałoby się ze zmianą charakteru świadczonej usługi oraz z istotnym zmniejszeniem ekonomicznej wartości tego świadczenia. Poszczególne usługi realizowane przez Spółkę nie są bowiem dla nabywcy celem samym w sobie, a nabycie przez Fundusz poszczególnych usług od różnych podmiotów nie stanowiłyby dla niego takiej samej wartości ekonomicznej jaką ma nabycie od Spółki Usługi zarządzania. W konsekwencji, Spółka stoi na stanowisku, że wydzielenie poszczególnych czynności wykonanych przez Spółkę jako odrębnego świadczenia na gruncie VAT byłoby również ekonomicznie nieuzasadnione.

Tym samym, świadczenia objęte Umową i wykonywane przez Spółkę należy łącznie uznać dla celów VAT za świadczenie kompleksowe.

3. Traktowanie świadczenia kompleksowego na gruncie VAT

Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą TSUE, wszystkie elementy świadczenia kompleksowego podlegają takim samym zasadom opodatkowania w zakresie elementów konstrukcyjnych podatku VAT (podstawa opodatkowania, moment powstania obowiązku podatkowego, stawka VAT itp.). Jak bowiem wielokrotnie podkreślał TSUE w swoim orzecznictwie w zakresie świadczeń kompleksowych, rozbijanie takich jednolitych świadczeń na pojedyncze elementy składowe i określanie dla tych elementów odrębnych konsekwencji podatkowych nie jest prawidłowe (pogląd taki został przedstawiony m.in. w orzeczeniu TSUE w sprawie C-349/96 Card Protection Plan Ltd (CPP) oraz w sprawie C-442/05 Zweckverband). Innymi słowy, wszystkie elementy świadczenia złożonego winny podlegać opodatkowaniu niejako łącznie, jako czynność, dla której łącznie określa się obowiązek podatkowy, podstawę opodatkowania oraz stawkę VAT (względnie zwolnienie z opodatkowania).

Ad. b)

Jak Spółka wskazała na wstępie uzasadnienia złożonego wniosku, zwolnieniem z opodatkowania VAT objęte są każdorazowo usługi specyficzne i istotne z punktu widzenia działalności danego funduszu (wyrok TSUE C-169/04 Abbey National). W konsekwencji, zakres usług zarządzania wchodzących w zakres zwolnienia na podstawie tego przepisu może być nieco inny – w zależności od rodzaju funduszu inwestycyjnego, dla którego usługi są świadczone, rodzaju aktywów będących przedmiotem jego inwestycji itp.

W ocenie Spółki, w przypadku szczególnego rodzaju funduszu inwestycyjnego zamkniętego jakim jest niestandaryzowany fundusz sekurytyzacyjny, proces zarządzania jego portfelem inwestycyjnym składającym się w zasadniczej części z pakietów wierzytelności obejmuje szereg czynności faktycznych i prawnych związanych z:

• nabyciem właściwego pakietu wierzytelności, w tym takie działania, jak przykładowo:
  1. wyszukiwanie na rynku wierzytelności mogących być przedmiotem zakupu przez fundusz,
  2. ich wstępna analiza i wycena,
  3. przekazywanie funduszowi rekomendacji w zakresie ich zakupu i in.;
• jego bieżącą obsługę, w tym przykładowo następujące działania:
  1. bieżące wyceny składników pakietu,
  2. działania mobilizujące dłużników do rozpoczęcia i kontynuowania spłat, działania windykacyjne, zawieranie ugód, przekazywanie rekomendacji odnośnie dokonywania umorzeń, współpraca z podmiotami zewnętrznymi w niezbędnym zakresie, etc.,
  3. prowadzenie ewidencji i rejestrów aktywów, archiwizacja dokumentów i in.,
  4. współpraca z towarzystwem funduszy inwestycyjnych w zakresie związanym z bieżącym zarządzaniem aktywami funduszu;
• zbywaniem przez fundusz wierzytelności lub pakietów wierzytelności stanowiących składniki jego aktywów, w tym działania takie jak, przykładowo: doradztwo, pomoc w identyfikacji nabywcy, wsparcie w procesie sprzedaży, reprezentowanie funduszu.
  
  

Należy przy tym zaznaczyć, że powyższe czynności stanowią dominującą część świadczeń realizowanych przez Spółkę na mocy zawartej Umowy.

W konsekwencji, w ocenie Spółki, czynności wykonywane w zakresie Usługi świadczonej przez Spółkę na podstawie Umowy i wskazane w opisie stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego stanowią powiązany ze sobą zespół świadczeń, których zakres mieści się w określonym powyżej katalogu usług specyficznych i istotnych składających się na zarządzanie funduszem sekurytyzacyjnym.

Dlatego, w ocenie Spółki, należy uznać, że Usługa jaka będzie świadczona przez Spółkę na podstawie Umowy dla celów VAT stanowi:

• kompleksowe świadczenie w postaci usługi zarządzania, w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT,
• realizowane na rzecz Funduszu będącego funduszem inwestycyjnym w rozumieniu ustawy o Funduszach, a zatem
• świadczenie tej Usługi podlega zwolnieniu z opodatkowania VAT w oparciu o art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT.
  
  

C. Praktyka organów podatkowych

Spółka wskazuje, że możliwość zastosowania zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT w zbliżonych bądź niemal identycznych stanach faktycznych do analizowanego znalazła potwierdzenie w wydawanych w imieniu Ministerstwa Finansów interpretacjach indywidualnych, przykładowo w:

• interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 19 lutego 2015 r. sygn. IBPP2/443-1143/14/IK, w której organ podatkowy wskazał, że: „cel i istota czynności podejmowanych przez Wnioskodawcę są tożsame z celem i istotą czynności podejmowanych w ramach zarządzania portfelem funduszu inwestycyjnego. Wykonywane przez Spółkę usługi mieszczą się w zakresie specyficznych czynności związanych z zarządzaniem portfelami funduszu sekurytyzacyjnego. Są to usługi typowe i niezbędne dla zarządzania portfelem wierzytelności. (...) Zatem, świadczone przez Wnioskodawcę usługi stanowią kompleksową usługę zarządzania wierzytelnościami funduszu i podlegają zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b ustawy o VAT”,
• interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 28 maja 2014 r. sygn. IPPP1/443-396/14-2, w której organ podatkowy potwierdził stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym: „usługa w postaci zarządzania wierzytelnością, mimo iż składu się z wielu usług składowych, jest usługą o charakterze kompleksowym i dla celów podatkowych powinna być traktowana jako jedna usługa o charakterze złożonym. Podział jednorodnej, kompleksowej usługi byłby podziałem sztucznym”,
• interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 28 lutego 2013 r. sygn. IPPP1/443-1219/12-2/PR, w której organ podatkowy stwierdził, że: „czynności wykonywane przez Towarzystwo na rzecz Funduszu stanowią usługę złożoną, gdzie wszystkie czynności wchodzące w jej zakres łączy wspólny cel – maksymalizacja korzyści z realizacji portfela wierzytelności znajdujących się w masie majątkowej Funduszu. Stąd też dokonywanie podziału ww. czynności i traktowanie każdej z nich z osobna w zaistniałych okolicznościach przybierałoby sztuczny charakter. Wiodącą, podstawową usługą, której podporządkowane są pozostałe czynności, i która przesądza o charakterze całego świadczenia, jest usługa zarządzania powierzonymi aktywami (wierzytelnościami). Reasumując, kompleksowa usługa zarządzania portfelem, którą Towarzystwo świadczy na rzecz Funduszu korzysta ze zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT”,
• interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 12 listopada 2012 r. sygn. ILPP2/443-869/12-2/AD, w której organ podatkowy uznał za prawidłowe stanowisko wnioskodawcy, który w stanie faktycznym zbliżonym do analizowanego wskazał, że: „usługa, która będzie świadczona przez Spółkę na podstawie umowy korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT”,
• interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 10 lipca 2012 r. sygn. IPPP1/443-368/12-4/PR, w której organ podatkowy uznał za prawidłowe stanowisko wnioskodawcy, który w stanie faktycznym analogicznym do przedstawionego w złożonym wniosku stwierdził, że: „kompleksowa usługa zarządzania portfelem Funduszu, którą Spółka świadczy na rzecz Funduszu na podstawie podpisanej Umowy korzysta ze zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 12 Ustawy o VAT”,
• interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 24 lutego 2012 r. sygn. IPPP1/443-1680/11-2/AS, w której organ podatkowy za prawidłowe uznał stanowisko wnioskodawcy, zgodnie z którym cel i istota podejmowanych przez wnioskodawcę czynności zarządzania aktywami funduszu inwestycyjnego, jest: „tożsamy z celem i istotą czynności podejmowanych w ramach zarządzania aktywami finansowymi każdego innego funduszu inwestycyjnego. W szczególności portfele wierzytelności to specyficzny rodzaj aktywa finansowego różny od akcji i innych papierów wartościowych, stąd też działania podejmowane w ramach zarządzania portfelami wierzytelności muszą być dostosowane do charakteru tych aktywów. Zatem w praktyce charakter czynności wykonywanych przez Spółkę zdeterminowany jest naturą aktywa, zaś istotą tych czynności jest kompleksowa usługa zarządzania portfelem inwestycyjnym (…)”.
  
  

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2016 r., poz. 710), zwanej dalej ustawą – opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy – przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się – w świetle art. 8 ust. 1 ustawy – każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

Stosownie do art. 41 ust. 1 ustawy – stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Jednocześnie należy zaznaczyć, że w oparciu o art. 146a pkt 1 ustawy – w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i ust. 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Przy czym zarówno w treści ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

I tak, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy – zwalnia się od podatku usługi zarządzania:

1. funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych

– w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych,

1. portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią,
2. ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi w rozumieniu przepisów o działalności ubezpieczeniowej,
3. otwartymi funduszami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, a także Funduszem Gwarancyjnym utworzonym na podstawie tych przepisów,
4. pracowniczymi programami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o pracowniczych programach emerytalnych,
5. obowiązkowym systemem rekompensat oraz funduszem rozliczeniowym utworzonymi na podstawie przepisów prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi, a także innymi środkami i funduszami, które są gromadzone lub tworzone w celu zabezpieczenia prawidłowego rozliczenia transakcji zawartych w obrocie na rynku regulowanym w rozumieniu tych przepisów albo w obrocie na giełdach towarowych w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych, przez partnera centralnego, agenta rozrachunkowego lub izbę rozliczeniową w rozumieniu przepisów o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami.
   
   

Według art. 43 ust. 15 ustawy – zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

1. czynności ściągania długów, w tym factoringu;
2. usług doradztwa;
3. usług w zakresie leasingu.
   
   

Należy w tym miejscu podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy powinny być interpretowane w sposób ścisły, gdyż zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika. Zwolnienia stanowią pojęcia autonomiczne prawa wspólnotowego, które mają na celu uniknięcie rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi w stosowaniu systemu podatku VAT i które należy sytuować w ogólnym kontekście wspólnego systemu podatku VAT.

Zatem w szczególności, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b ustawy, z opodatkowania podatkiem VAT zwolnione są usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych oraz usługi zarządzania portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych lub ich częścią.

Stosownie natomiast do treści art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347, str. 1, z późn. zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE – państwa członkowskie zwalniają transakcje, zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

Analizując przedstawione powyżej regulacje dotyczące zwolnień zauważyć należy, że użyte w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy pojęcie „usługi zarządzania funduszami” odpowiada określeniom wskazanym w art. 135 (1) (g) Dyrektywy 2006/112/WE – „transakcje, zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie”.

Zarówno w przepisach krajowych, jak i przepisach unijnych brak jest definicji „zarządzania”. W związku z powyższym, w kwestii interpretacji terminu „zarządzanie” należy odwołać się do dorobku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

TSUE podjął próbę zdefiniowania zakresu pojęcia „zarządzanie” na gruncie przepisu art. 13 (B) (d) VI Dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – Wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa opodatkowania (obecnie art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy 2006/112/WE) w orzeczeniu z 21 października 2004 r. w sprawie C-8/03 (Banque Bruxelles Lambert S.A. (BBL) v. państwo belgijskie), w której Rzecznik Generalny w swojej opinii podkreślił: „Otóż cel ten wymaga takiego zakreślenia zwolnienia, aby nie naruszało ono zasady powszechności podatku, bez czynienia go jednak bezprzedmiotowym. Z tego punktu widzenia dopuszczalne jest objęcie zwolnieniem wszystkich transakcji bezpośrednio związanych z systemem zarządzania funduszami powierniczymi. Tym samym nie można ograniczać zwolnienia tylko do podejmowania decyzji. Niemniej jednak nie można rozciągać go na wszystkie usługi świadczone na rzecz przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, które znajdują się w takiej sytuacji, jak fundusze powiernicze. (...) transakcje, które obejmują zwolnienie, winny ograniczać się do tych, które są ściśle związane z prowadzeniem funduszu, to znaczy do określania polityki inwestycyjnej, kupna i sprzedaży aktywów. O ile zwolnione transakcje nie ograniczają się do podejmowania decyzji, o tyle jednak muszą one bezpośrednio dotyczyć transakcji handlowych papierami wartościowymi. Aby móc zastosować zwolnienie, należy ustalić, że dane świadczenia są nierozerwalnie związane z transakcjami bezpośrednio zwolnionymi przez VI Dyrektywę. Z kolei świadczenia, które można łatwo oddzielić od zarządzania funduszem w ścisłym tego słowa znaczeniu, należy uznać za podlegające podatkowi”.

Doprecyzowania powyższej definicji dokonał TSUE w orzeczeniu z dnia 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04 (Abbey National plc i Inscape Investment Fund przeciwko Commissioners of Customs & Excise), w którym TSUE dokonał interpretacji pojęcia „zarządzanie funduszami powierniczymi”, o których mowa w art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku. W uzasadnieniu orzeczenia Trybunał wskazał, że jest to autonomiczne pojęcie prawa wspólnotowego, które nie może być zmienione przez państwa członkowskie. Dalej wskazał, że pojęcie zarządzania funduszami powierniczymi, o których mowa w tym przepisie obejmuje usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli – gdy oceniać je globalnie – tworzą one odrębną całość oraz są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami. Dalej Trybunał zaznaczył, że: „odnosząc się do usług w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczonych przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, należy najpierw zaznaczyć, że tak jak w przypadku transakcji zwolnionych z opodatkowania na mocy art. 13 część B lit. d) pkt 3 i 5 VI Dyrektywy, zarządzanie funduszami powierniczymi, o których mowa w pkt 6 tego artykułu, jest określane w zależności od rodzaju świadczonych usług, a nie w zależności od osoby świadczącej lub odbiorcy usług”. Dalej w uzasadnieniu Trybunał podkreślił, że aby móc zakwalifikować transakcje w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jako zwolnione od podatku na mocy art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy, powinny one tworzyć odrębną całość, która w konsekwencji wypełnia specyficzne i istotne funkcje usługi opisanej w pkt 6. Samo świadczenie usług o charakterze materialnym czy też technicznym takie jak udostępnianie systemu informatycznego, nie jest objęte zakresem zwolnienia przewidzianego w ww. przepisie. Analizowany w ww. wyroku art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy stanowi, że państwa członkowskie zwalniają zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi określonymi przez państwa członkowskie i znalazł powtórzenie w obowiązującej obecnie Dyrektywie 2006/112/WE w art. 135(1) (g).

Dyrektywa 2006/112/WE nie definiuje pojęcia „zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi”. W powyższym zakresie zasadnym jest więc odniesienie się do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (Dz. U. UE L 2009.302.32), zwanej dalej Dyrektywą 2009/65/WE.

Zgodnie z art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE, działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) obejmuje obowiązki, o których mowa w załączniku II. Zgodnie z treścią załącznika II, funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem to funkcje obejmujące:

1. zarządzanie inwestycjami;
2. administrację:
   1. obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;
   2. zapytania klientów;
   3. wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);
   4. monitorowanie przestrzegania uregulowań;
   5. prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;
   6. wypłata zysków;
   7. emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;
   8. rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);
   9. prowadzenie ksiąg,
3. wprowadzanie do obrotu.
   
   

W powołanym wyżej wyroku Trybunał uznał, w oparciu o załącznik do Dyrektywy UCITS, usługi m.in. w zakresie prowadzenia rachunkowości funduszy, świadczone przez podmiot zarządzający (osobę trzecią) za zwolnione z opodatkowania VAT, jeżeli stanowią odrębną całość oraz są specyficzne i istotne dla zarządzania funduszami powierniczymi. W cytowanym wyroku TSUE wskazał, że celem zwolnienia z opodatkowania transakcji zarządzania funduszami inwestycyjnymi jest w szczególności ułatwienie małym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pomocą przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Celem tego przepisu jest również zapewnienie neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między inwestowaniem bezpośrednim w papiery wartościowe a inwestowaniem za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania (pkt 62 uzasadnienia).

Jednocześnie jednak w pkt 71 tego orzeczenia Trybunał wskazał, że: „Świadczone usługi powinny zatem dotyczyć specyficznych i istotnych elementów związanych z zarządzaniem funduszami powierniczymi. Samo świadczenie usług o charakterze materialnym czy też technicznym, takie jak udostępnienie systemu informatycznego, nie jest objęte zakresem art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy”.

Przytoczone orzecznictwo TSUE prowadzi do wniosku, że państwa członkowskie nie mogą samodzielnie tworzyć definicji zarządzania na potrzeby zwolnienia od VAT. Natomiast wypracowana przez TSUE definicja zarządzania oparta na Dyrektywie UCITS zawiera w sobie oprócz usług typowego zarządzania aktywami również czynności administracyjne wymienione w załączniku II tej Dyrektywy, w tym usługi w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy, w przypadku zlecenia usług w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy podmiotom trzecim, o ile tworzą one odrębną całość, która – jeśli ją oceniać globalnie – wypełnia specyficzne i istotne funkcje usługi zarządzania.

Podsumowując, zgodnie z wykładnią obowiązujących przepisów unijnych, poza usługami typowego zarządzania aktywami również usługi administracyjnego zarządzania funduszami, prowadzenia rachunkowości funduszu, sporządzanie wycen aktywów funduszy, zlecone podmiotom trzecim, mimo, że stanowią odrębną całość, są niezbędne do prawidłowego świadczenia usług zarządzania funduszami, zatem mogą korzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów usług.

Należy wskazać, że zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy znajdzie zastosowanie wyłącznie w przypadku, gdy usługi zarządzania dotyczą portfeli inwestycyjnych, lub ich części, funduszy inwestycyjnych, o których mowa w przepisach o funduszach inwestycyjnych.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2014 r., poz. 157, z późn. zm.) – fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. Fundusz inwestycyjny prowadzi działalność, ze szczególnym uwzględnieniem interesu uczestników, przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego określonych w ustawie.

Fundusz inwestycyjny dokonuje wyceny aktywów funduszu, ustalenia wartości aktywów netto oraz wartości aktywów netto przypadających na jednostkę uczestnictwa lub certyfikat inwestycyjny (art. 8 ust. 1 ww. ustawy).

W myśl art. 46 ust. 3 cyt. ustawy – w przypadku gdy towarzystwo zarządza funduszem inwestycyjnym, o którym mowa w art. 196, może zawrzeć umowę, o której mowa w art. 45a ust. 1, w zakresie zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią z wyspecjalizowanym podmiotem innym niż podmioty, o których mowa w ust. 1, o ile podmiot ten lub osoby kierujące jego działalnością posiadają doświadczenie w tym zakresie.

Według art. 192 ust. 1 i ust. 2 powołanej ustawy – zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami funduszu sekurytyzacyjnego przez podmiot inny niż towarzystwo wymaga uzyskania przez ten podmiot zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego. Zezwolenie na zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami oznacza także zezwolenie za zarządzanie pulą wierzytelności.

Z powyższych przepisów wynika, że towarzystwo zarządzające funduszem inwestycyjnym może zlecić zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami funduszu sekurytyzacyjnego innym podmiotom działającym z odpowiednim zezwoleniem Komisji Nadzoru Finansowego.

Odnosząc się do kompleksowości przedmiotowej usługi, podkreślić należy, że co do zasady każde świadczenie dla celów opodatkowania podatkiem od towarów i usług powinno być traktowane jako odrębne i niezależne, jednak w sytuacji gdy kilka świadczeń obejmuje z ekonomicznego punktu widzenia jedną usługę, usługa ta nie powinna być sztucznie dzielona dla celów podatkowych. Zatem, z ekonomicznego punktu widzenia usługi nie powinny być dzielone dla celów podatkowych wówczas, gdy tworzyć będą jedną usługę kompleksową obejmującą kilka świadczeń pomocniczych. Jeżeli jednak w skład świadczonej usługi wchodzić będą czynności, które nie służą wyłącznie wykonaniu czynności głównej, zasadniczej, lecz mogą mieć również charakter samoistny, to wówczas nie ma podstaw dla traktowania ich jako elementu usługi kompleksowej.

Kwestia kompleksowości usług była rozstrzygana przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Przywołać można chociażby wyrok z 11 czerwca 2009 r. w sprawie C-572/07, w którym stwierdzono, że: „każde świadczenie powinno być zwykle uznawane za odrębne i niezależne” (również wyrok z 21 lutego 2008 r. w sprawie C-425/06). Wyrok ten sformułował kryteria przesądzające o tym, kiedy występuje świadczenie złożone. Ma ono zatem miejsce w sytuacji, gdy (i) świadczenie pomocnicze nie stanowi celu samego w sobie, lecz stanowi środek do korzystania na jak najlepszych warunkach z usługi podstawowej, (ii) poszczególne czynności są ze sobą tak ściśle związane, że ich rozdzielenie miałoby charakter sztuczny, (iii) kiedy nie istnieje możliwość nabywania danego świadczenia od podmiotów zewnętrznych, (iv) kiedy nie istnieje możliwość odrębnego fakturowania za daną czynność.

Usługa kompleksowa zawiera zatem kilka czynności (usług) opodatkowanych różnymi stawkami podatku VAT, z tym, że jedna z nich jest usługą główną, przeważającą, nadającą danej usłudze jej główny charakter, przy czym wszystkie zmierzają do bezpośredniego zaspokojenia określonej potrzeby zamawiającego wskazanej w umowie. Usługę należy uznać za pomocniczą, jeśli nie stanowi ona celu samego w sobie, lecz jest środkiem do pełnego zrealizowania lub wykorzystania usługi zasadniczej. Pojedyncza usługa traktowana jest zatem jak element usługi kompleksowej wówczas, jeżeli cel świadczenia usługi pomocniczej jest zdeterminowany przez usługę główną oraz nie można wykonać lub wykorzystać bez usługi pomocniczej usługi głównej.

Odnosząc powyższe do przedmiotowej sprawy uznać należy, że czynności wykonywane przez Wnioskodawcę na rzecz Funduszu stanowić będą usługę kompleksową, gdzie wszystkie czynności wchodzące w jej zakres łączy wspólny cel – zmaksymalizowania zysków, jakie aktywa (wierzytelności) mogą przynieść Funduszowi. Stąd też dokonywanie podziału ww. czynności, i traktowanie każdej z nich z osobna w zaistniałych okolicznościach przybierałoby sztuczny charakter.

W odniesieniu do powołanych przepisów prawa w kontekście przedstawionego opisu sprawy uznać należy, że usługa świadczona przez Wnioskodawcę nosi znamiona usługi w zakresie zarządzania funduszami, dotyczy bowiem istotnych czynności związanych z administrowaniem oraz rachunkowością funduszu. Ponadto, usługa ta tworzy odrębną całość oraz jest specyficzna i istotna dla zarządzania tym funduszem.

Jak wskazano powyżej, z powołanego orzeczenia w sprawie C-169/04 wynika, że zarządzanie funduszami powierniczymi obejmuje usługę w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy, świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli tworzą one odrębną całość i wypełniają funkcje specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami.

Z uwagi na powyższe przepisy oraz powołane orzecznictwo wspólnotowe uznać należy, że świadczona usługa, o której mowa we wniosku, niewątpliwie mieści się w zakresie czynności wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o podatku VAT, a zatem objęta jest na mocy tego przepisu zwolnieniem od podatku.

W konsekwencji, Usługa świadczona przez Spółkę na podstawie Umowy korzysta/będzie korzystała ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o podatku od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy:

• zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia,
• zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.
  
  

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.