2016.07.21 - Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie

Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPB3/4510-418/16-3/JBB
z 21 lipca 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015r., poz. 613) oraz § 4 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015r., poz.643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 12.04.2016r. (data wpływu 18.04.2016r.), uzupełnionym w dniu 12.07.2016r. na podstawie wezwania organu z dnia 08.07.2016r., o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie przychodów i kosztów podatkowych - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 18 kwietnia 2016r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie przychodów i kosztów podatkowych.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Spółka Akcyjna (dalej: „Spółka”) jest jedną z wiodących na polskim rynku firm zarządzających wierzytelnościami. Spółka od kilkunastu lat inwestuje w pakiety wierzytelności, które nabywa od banków, firm ubezpieczeniowych i firm świadczących usługi telekomunikacyjne. Spółka prowadzi również działalność usługową, świadcząc kompleksową obsługę zarządzania wierzytelnościami, w tym monitoring płatności, prowadzenie windykacji polubownej oraz procesów sądowo-egzekcyjnych.

Spółka jest polskim rezydentem podatkowym i podatnikiem CIT. Jej rok podatkowy nie pokrywa się z rokiem kalendarzowym i trwa od 1 kwietnia do 31 marca.

Spółka jest akcjonariuszem w spółce prawa luksemburskiego Y. (Luxembourg) S.A. z siedzibą w Luksemburgu (dalej: „Subpartycypant”). Subpartycypant jest spółką kapitałową, do której stosuje się przepisy luksemburskiego prawa sekurytyzacyjnego wprowadzonego ustawą z dnia 22 marca 2004 r. Wyłącznym przedmiotem działalności Subpartycypanta jest dokonywanie transakcji sekurytyzacyjnych polegających na nabywaniu ryzyk związanych z różnymi klasami aktywów (głównie portfelami wierzytelności) i emitowaniu papierów wartościowych (akcji), których wartość uzależniona jest od tych ryzyk. Przedstawione cechy i zakresy działalności Spółki i Subpartycypanta nie zmieniły się od 2013 roku, którego dotyczy niniejszy wniosek.

Zarówno polskie ustawodawstwo (w odniesieniu do transakcji sekurytyzacji wierzytelności, które podlegają przepisom ustawy prawo bankowe i/lub ustawy o funduszach inwestycyjnych, tj. dotyczących wierzytelności zbywanych przez banki i/lub nabywanych przez fundusze inwestycyjne), ustawodawstwo luksemburskie (w zakresie regulowanym przez przepisy luksemburskie), jak również praktyka obrotu wyróżniają dwa podstawowe modele sekurytyzacji tj.:

sekurytyzację tradycyjną (przedmiotem transakcji są określone aktywa);
subpartycypację (przedmiotem transakcji są prawa do przychodów uzyskiwanych z określonych aktywów).

W dniu 30 września 2013 r. Spółka zawarła z Subpartycypantem umowę pod nazwą „Umowa o subpartycypację” (dalej: „Umowa”). Przedmiotem Umowy było nabycie przez Subpartycypanta wyłącznego prawa do przepływów pieniężnych z wierzytelności rozumianych jako wpływy ze spłat na poczet wierzytelności oraz obciążenia z tytułu kosztów i wydatków.

Ponieważ Spółka nie jest bankiem, a Umowa nie dotyczy wierzytelności z tytułu kredytów (pożyczek), Subpartycypant nie jest z kolei funduszem inwestycyjnym w rozumieniu przepisów ustawy o funduszach inwestycyjnych, zawarta przez Spółkę umowa nie jest „umową o subpartycypację” w rozumieniu art. 183 ust. 4 ustawy o funduszach inwestycyjnych ani w rozumieniu art. 92a ust. 1 prawa bankowego. Określenie Umowy jako dotyczącej subpartycypacji wynikało jednak z faktu, iż jej treść odpowiada treści umowy o subpartycypację we wskazanym wyżej rozumieniu przepisów ustawy o funduszach inwestycyjnych.

Spółka na podstawie Umowy dokonała przeniesienia na Subpartycypanta prawa do przepływów pieniężnych z wierzytelności wchodzących w skład portfela wierzytelności, na który składały się pakiety wierzytelności wyszczególnione w załączniku do Umowy (dalej: „Portfel Wierzytelności”).

Zgodnie z Umową wraz z nabyciem przez Subpartycypanta wyłącznego prawa do przepływów pieniężnych z wierzytelności Subpartycypant przejął ryzyka niewypłacalności dłużników oraz ryzyka terminu i wysokości przepływów, po uiszczeniu na rzecz Spółki ceny odpowiadającej wartości godziwej przedmiotu Umowy, przy czym Strony zgodnie ustaliły, iż zapłata Ceny za Portfel Wierzytelności będzie miała miejsce w ciągu 6 miesięcy od dnia zawarcia Umowy. Fakt zapłaty Ceny za Portfel Wierzytelności nie miał jednak wpływu na przejście prawa do przepływów pieniężnych z wierzytelności. Strony wskazały bowiem w Umowie, iż Subpartycpantowi przysługuje wyłączne prawo do przepływów pieniężnych z wierzytelności wchodzących w skład Portfela Wierzytelności w tym wpływów tytułem spłaty wierzytelności oraz ciąży na nim obowiązek pokrywania kosztów i wydatków związanych z administracją i serwisowaniem Portfela Wierzytelności, od dnia zawarcia Umowy (określanego w Umowie jako „Dzień Rozpoczęcia Subpartycypacji”, który oznacza dzień 30 września 2013 r.) do dnia jej wygaśnięcia. Od dnia zawarcia Umowy Spółka faktycznie przekazywała uzyskane z wierzytelności przepływy Subpartycypantowi. Od tego więc dnia Subpartycypant faktycznie korzystał z praw majątkowych nabytych od Spółki. Zgodnie z założeniami subpartycypacji, prawa własności wierzytelności wchodzących w skład Portfela Wierzytelności pozostało u Spółki jako właściciela wierzytelności.

Portfel Wierzytelności obejmował zbiór wymagalnych wierzytelności, wynikających z umów telekomunikacyjnych, które to wierzytelności Spółka uprzednio nabyła na podstawie umów cesji od ich pierwotnych wierzycieli (firm świadczących usługi telekomunikacyjne). Spółka nabyła wszystkie wierzytelności wchodzące w skład Portfela Wierzytelności odpłatnie w zamian za uiszczenie ceny nabycia.

Jak wskazano powyżej, ponieważ Umowa została zawarta w zakresie działalności sekurytyzacyjnej Subpartycypanta, poszczególne postanowienia Umowy są zbliżone do uregulowanej w art. 183 ust. 4 ustawy o funduszach inwestycyjnych umowy o subpartycypację zawieranej z funduszem inwestycyjnym, w świetle którego to przepisu umowa o przekazywanie funduszowi wszystkich świadczeń otrzymywanych przez inicjatora sekurytyzacji lub uprawnionego z sekurytyzowanych wierzytelności z określonej puli wierzytelności lub z określonych wierzytelności (umowa o subpartycypację) powinna zawierać zobowiązanie tych podmiotów do przekazywania funduszowi:

pożytków z sekurytyzowanych wierzytelności w całości;
kwot głównych z sekurytyzowanych wierzytelności;
kwot uzyskanych z tytułu realizacji zabezpieczeń sekurytyzowanych wierzytelności - w przypadku gdy zaspokojenie się inicjatora sekurytyzacji lub uprawnionego z sekurytyzowanych wierzytelności nastąpiło przez realizację zabezpieczeń.

Mianowicie, na podstawie Umowy Spółka przenosząc na Subpartycypanta przepływy pieniężne i ryzyka związane z Portfelem Wierzytelności zobowiązała się do przekazywania Subpartycpantowi w całości 100% wszelkich otrzymanych wpływów z wierzytelności, w tym w szczególności:

pożytków z wierzytelności w całości,

kwot głównych uzyskanych z wierzytelności, w tym również kwot uzyskanych z tytułu skutecznej cesji wierzytelności oraz kwot stanowiących ewentualną różnicę między kwotą uzyskaną przez Spółkę od cesjonariusza z tytułu cesji wierzytelności, a wartością wierzytelności,

kwot uzyskanych z tytułu realizacji zabezpieczeń wierzytelności,

kwot uzyskanych tytułem spłaty kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz kosztów postępowań egzekucyjnych, w tym kosztów zastępstwa w postępowaniu egzekucyjnym.

Strony wskazały, iż wszystkie powyższe wpływy przysługują Subpartycypantowi i określiły sposoby ich przekazywania przez Spółką na rachunek Subpartycypanta i Umowa zawiera również postanowienia służące zabezpieczeniu pozycji Subpartycypanta jako podmiotu wyłącznie uprawnionego do przepływów pieniężnych z Portfela Wierzytelności, mianowicie:

Umowa została zawarta na czas określony z możliwością przedłużenia na czas określony na mocy pisemnego porozumienia stron. W okresie obowiązywania Umowy żadna z jej stron nie może, bez uprzedniej pisemnej zgody drugiej strony, rozwiązać lub wypowiedzieć Umowy w jakikolwiek sposób.
Zgodnie z Umową, Spółka nie może przelać wierzytelności na osobę trzecią bez uprzedniej zgody Subpartycypanta. Subpartycpantowi przysługuje natomiast prawo żądania dokonania przelewu przez Spółkę na jego rzecz wybranych przez Subpartycypanta wierzytelności wchodzących w skład Portfela Wierzytelności przez cały okres trwania Umowy, zaś Spółka jest zobowiązana do dokonania takiego przelewu na warunkach określonych przez Subpartycypanta.
Po upływie okresu na jaki została zawarta Umowa Subpartycypant ma prawo podjąć decyzję co do dalszego losu poszczególnych wierzytelności wchodzących w skład Portfela Wierzytelności, w szczególności Subpartycypant może zażądać, by Inicjator dokonał na jego rzecz przelewu Wierzytelności, które nie wygasły wskutek zaspokojenia lub nie zostały przelane na rzecz Subpartycypanta w trakcie obowiązywania Umowy.

Subpartycypant przejmując na podstawie umowy przepływy pieniężne i ryzyka związane z Portfelem Wierzytelności zobowiązał się jednocześnie do zwracania Spółce równowartości kwoty obciążeń z tytułu kosztów i wydatków i innych opłat związanych z administracją i serwisowaniem Portfela Wierzytelności (m.in. koszty postępowań sądowych i egzekucyjnych), ponoszonych od dnia przejęcia przez Subpartycypanta prawa do przepływów z wierzytelności.

Spółka z kolei - wyzbywając się uprawnień do otrzymywania przepływów pieniężnych i ponoszenia ryzyk z nimi związanych - na podstawie Umowy zobowiązała się także do odpłatnego administrowania i serwisowania Portfela Wierzytelności. Czynności te Spółka po zawarciu Umowy wykonuje więc nie na swoją rzecz, lecz na rzecz (na korzyść) Subpartycypanta. Wynagrodzenie Spółki z tego tytułu nie jest jednak przedmiotem niniejszego wniosku.

Na podstawie Umowy Subpartycypant zobowiązał się uiścić na rzecz Spółki cenę z tytułu nabycia przepływów pieniężnych z wierzytelności i ryzyka niespłacalności wierzytelności (dalej: „Cena”), opartą na wartości godziwej wierzytelności, tj. na wycenie szacunkowej wartości oczekiwanych do otrzymania zdyskontowanych przepływów pieniężnych z Wierzytelności. Wycena została dokonana w oparciu o powszechnie uznawaną metodę wyceny uwzględniającą m.in. koszty dochodzenia wierzytelności i windykacji, wiek wierzytelności, a także ryzyka związane z możliwą niewypłacalnością podmiotów zobowiązanych.

Cena została uregulowana przez Subpartycypanta na rzecz Spółki z opóźnieniem w porównaniu do zapisów Umowy, w dniu 13 czerwca 2014 r., tj. już w kolejnym roku podatkowym Spółki. Uregulowanie ceny nastąpiło przez jej potrącenie ze zobowiązaniem Spółki z tytułu ceny objęcia obligacji wyemitowanych przez Subpartycypanta.

W związku z zawarciem Umowy nie została wystawiona faktura, na której wykazana zostałaby Cena.

Mając na uwadze przedstawione powyżej postanowienia Umowy, na dzień zawarcia Umowy Spółka wyłączyła z bilansu wierzytelności będące przedmiotem Umowy uznając, iż w związku z przeniesieniem praw do przepływów pieniężnych z Portfela Wierzytelności oraz w związku z powstaniem u niej należności w postaci Ceny nastąpiło zaspokojenie roszczeń Spółki jako wierzyciela z tytułu Portfela Wierzytelności. W związku z zawarciem Umowy, Spółka nie mogła spodziewać się już bowiem przepływów pieniężnych związanych z Portfelem Wierzytelności, które byłyby jej należne.

Pomiędzy momentem nabycia wierzytelności, a momentem zawarcia Umowy, Spółka prowadziła na własny koszt wobec wierzytelności wchodzących w skład Portfela Wierzytelności działania windykacyjne w celu uzyskania spłaty wierzytelności, a także niedopuszczenia do przedawnienia się wierzytelności. W ramach działań windykacyjnych Spółka poniosła szereg kosztów, w tym koszty przedsądowe, koszty procesu sądowego, koszty zastępstwa procesowego, koszty posądowe, w tym koszty postępowania egzekucyjnego. Efektem działań windykacyjnych było uzyskanie częściowych spłat wierzytelności, zwiększenie szans na uzyskanie takich spłat w przyszłości, a także niedopuszczenie do przedawnienia się wierzytelności. Zgodnie bowiem z art. 123 § 1 pkt 1 kodeksu cywilnego bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia.

Spółka prowadziła ewidencję w odniesieniu do każdej poszczególnej wierzytelności wchodzącej w skład Portfela Wierzytelności. W przedmiotowej ewidencji Spółka ujmowała cenę nabycia wierzytelności oraz koszty działań windykacyjnych, które były bezpośrednio związane z daną wierzytelnością (dalej zwane: „Bezpośrednimi Wydatkami Windykacyjnymi”). Cena nabycia powiększona o Bezpośrednie Wydatki Windykacyjne dotyczące danej wierzytelności i poniesione do momentu zawarcia Umowy będą dalej łącznie zwane: „Kosztami”.

W przypadku uzyskania częściowej spłaty wierzytelności Spółka rozpoznawała z tego tytułu przychód oraz koszt uzyskania przychodów odpowiadający części poniesionych przez Spółkę Kosztów w postaci Bezpośrednich Wydatków Windykacyjnych oraz ceny nabycia wierzytelności.

Kwestia zaliczenia Bezpośrednich Wydatków Windykacyjnych oraz ceny nabycia wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów w okresie poprzedzającym zawarcie Umowy nie jest przedmiotem niniejszego wniosku. Wniosek dotyczy wyłącznie Kosztów (tj. ceny nabycia wierzytelności i Bezpośrednich Wydatków Windykacyjnych), które na moment zawarcia Umowy nie były jeszcze rozpoznane jako koszty uzyskania przychodów.

W odpowiedzi na wezwanie Spółka złożyła następujące wyjaśnienia:

Kwoty, które Spółka otrzymuje od dłużników tytułem spłaty wierzytelności objętych umową o subpartycypację (kwota główna, odsetki i inne należności) nie są traktowane jako przychód Spółki w ujęciu podatkowym ani księgowym. Spółka nie rozpoznaje też żadnych kosztów uzyskania przychodów w związku z otrzymaniem tych płatności.
Takie ujęcie wynika z faktu, że od momentu zawarcia Umowy (opisanej szerzej we wniosku o interpretację), Spółka nie posiada już przedmiotowych wierzytelności w bilansie (na co wskazano we wniosku o interpretację) i spłaty z tytułu tych wierzytelności nie stanowią dla Spółki definitywnego przysporzenia (kwoty należnej), które mogłoby zostać uznane za jej przychód. Spłaty te w całości Spółka zobowiązana jest przekazać Subpartycypantowi. Spółka otrzymuje więc spłaty od dłużników, które zgodnie z Umową przysługują Subpartycypantowi. Wpływają one na jej konto, ale Spółka jest zobowiązana w całości przekazać i w praktyce przekazuje te środki Subpartycypantowi, który jest podmiotem uprawnionym do otrzymania wszelkich wpływów z wierzytelności.
Kwoty przekazywane na rzecz Subpartycypanta uzyskane uprzednio przez Spółkę z tytułu spłaty wierzytelności nie są traktowane przez Spółkę jako koszty księgowe ani podatkowe. Spółka nie traktuje tych płatności, jako swoich kosztów. Spółka nie przekazuje bowiem Subpartycypantowi swoich własnych środków, ale należne Subpartycypantowi zgodnie z Umową strumienie pieniężne, które otrzymuje od dłużników. Spółka po zawarciu Umowy pełni jedynie funkcję podmiotu przekazującego te środki. Z księgowego i podatkowego punktu widzenia przepływy te są więc dla niej neutralne (nie są to przychody i koszty Spółki).
Do tej pory Spółka nie dokonała cesji wierzytelności objętych Umową na rzecz osoby trzeciej (w trakcie obowiązywania Umowy). W przypadku, gdyby do takiej cesji doszło, Spółka potraktowałaby wpływ z tego tytułu w sposób opisany w pkt 1 powyżej. Mając na uwadze, że wierzytelności objętych Umową nie ma już w bilansie Spółki i zgodnie z Umową jest ona obowiązana przekazywać Subpartycypantowi wszelkie wpływy z tytułu skutecznej cesji Wierzytelności, Spółka wpływów takich nie potraktowałaby jako swojego przychodu księgowego i podatkowego (gdyż wpływy takie nie stanowiłyby kwot należnych Spółce lecz Subpartycypantowi). Podobnie, Spółka nie rozpoznałaby kosztów uzyskania przychodów w związku z otrzymaniem takiego wpływu.
Jak wskazała Spółka, do tej pory nie wystąpiła sytuacja przekazania przez Spółkę na rzecz Subpartycypanta uzyskanych uprzednio przez Spółkę kwot z tytułu skutecznej cesji wierzytelności na rzecz osoby trzeciej (w trakcie trwania Umowy). Przekazanie takie Spółka potraktowałaby jednak w sposób opisany w pkt 2 powyżej. Spółka nie uznałaby przekazania środków za swój koszt księgowy ani podatkowy. Spółka również w tym wypadku pełniłaby bowiem wyłącznie funkcję podmiotu przekazującego te środki na rzecz podmiotu uprawnionego do ich otrzymania (Subpartycypanta).
Do tej pory nie wystąpiła sytuacja przelewu wierzytelności na rzecz Subpartycypanta. Z Umowy wynika jednak, iż transakcja taka może być zawarta na żądanie Subpartycypanta i za cenę zaoferowaną przez Subpartycypanta.
Spółka zwraca uwagę, iż Subpartycypant uiścił już na jej rzecz Cenę odpowiadającą wartości godziwej wierzytelności (co zostało opisane we wniosku o interpretację). Konieczność uiszczenia kolejnej ceny z tytułu przelewu wierzytelności na rzecz Subpartycypanta nie wynika więc z przesłanek ekonomicznych (Subpartycypant już uregulował Cenę za wierzytelności odpowiadającą ich całkowitej wartości godziwej), ale może wynikać z przesłanek cywilnoprawnych. Cywilnoprawnym elementem umowy przelewu wierzytelności może być bowiem zapłata ceny. Mając na uwadze powyższe, w sytuacji gdyby Spółka zobowiązana była dokonać przelewu wierzytelności za cenę zaoferowaną przez Subpartycypanta, cena ta będzie miała symboliczną wysokość.
W przypadku otrzymania od Subpartycypanta ceny z tytułu przelewu wierzytelności, Spółka powinna rozpoznać przychód w wysokości tej ceny w momencie rozpoznania pierwotnego przychodu z tytułu zawarcia Umowy, tj. 30 września 2013r. Otrzymanie takiej ceny wiązać się więc będzie z koniecznością korekty deklaracji za okres powstania przychodu.
Powyższe wynika z faktu, że zdaniem Spółki cena za dokonanie przelewu wierzytelności na rzecz Subpartycypanta nie będzie przychodem z jakiegoś nowego źródła, ale będzie to przychód związany z zawarciem Umowy i przeniesieniem na rzecz Subpartycypanta praw do przepływów pieniężnych z wierzytelności. Gdyby Umowa ta nie została zawarta to Subpartycypant nie byłby dysponentem wierzytelności i nie mógłby żądać ich przeniesienia na swoją rzecz.
Spółka z momentem zawarcia Umowy usunęła wierzytelności ze swojego bilansu. Ostatnim momentem, w który mogła więc rozpoznawać koszty i przychody z tych wierzytelności był więc dzień zawarcia Umowy. W tym dniu doszło do przeniesienia na Subpartycypanta praw do przepływów pieniężnych z wierzytelności, a więc do powstania przychodu na podstawie art. 12 ust. 3a Ustawy CIT. Ewentualną cenę otrzymaną w związku z przelewem wierzytelności na Subpartycypanta Spółka uznałaby więc za zwiększenie przychodu z tytułu zbycia praw do przepływów pieniężnych z wierzytelności. Przychód ten rozpoznany zostałby na analogicznych zasadach, jak Cena (które to zasady opisane zostały szczegółowo w odpowiedzi na pytanie nr 1 we wniosku o interpretację).
W związku z zaliczeniem ceny z tytułu przelewu wierzytelności do przychodów w 2013r., Spółka będzie uprawniona do rozpoznania kosztów uzyskania przychodów na analogicznych zasadach, jak opisane we wniosku w odpowiedzi na pytanie nr 2. Spółka będzie więc uprawniona do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów (oprócz kosztów już rozpoznanych na zasadach przedstawionych w odpowiedzi na pytanie nr 2 we wniosku o interpretację) Kosztów (w rozumieniu tego pojęcia określonym we wniosku o interpretację) dotyczących wierzytelności wchodzących w skład Portfela Wierzytelności, które byłyby przedmiotem cesji na rzecz Subpartycypanta, a niezaliczonych uprzednio do kosztów uzyskania przychodów Spółki, do wysokości uzyskanego przychodu (czyli do wysokości ceny z tytułu przelewu wierzytelności).
Umowa nie przewiduje korekty Ceny w przypadku, gdy wierzytelności, objęte Umową, nie będą spłacane przez dłużników, a w związku z tym nie powstaną pożytki z przepływów pieniężnych. Spółka na podstawie Umowy dokonała definitywnego zbycia praw do przepływów pieniężnych na Subpartycypanta, co skutkowało tym, że od momentu zawarcia Umowy nie ponosi ona ryzyka związanego z wysokością pożytków z Portfela Wierzytelności. Ryzyko to przeniesione zostało na rzecz Subpartycypanta, który stał się podmiotem ekonomicznie uprawnionym do otrzymywania rzeczywistych przepływów z wierzytelności. Jeśli więc wierzytelności wchodzące w skład Portfela Wierzytelności okażą się (częściowo) nieściągalne, nie będzie to miało dla Spółki konsekwencji. Spółka usunęła już te wierzytelności z bilansu i nie ponosi już ryzyka ekonomicznego z nimi związanego.
Taka konstrukcja Umowy jest zgodna z ekonomicznym charakterem umowy o subpartycypację. W takiej Umowie subpartycypant z góry płaci na rzecz inicjatora określoną kwotę. Następnie subpartycypant otrzymuje wpływy z wierzytelności. Subpartycypant ponosi ryzyko ekonomiczne związane z zawarciem Umowy (tzn. jego zysk/strata zależne będą od stopnia ściągalności wierzytelności). Inicjator nie jest zobowiązany do rekompensaty subpartycypantowi ewentualnych strat (np. straty wynikającej z faktu, że subpartycypant zapłacił za wierzytelność więcej niż udało się ściągnąć od dłużnika), ale też nie jest uprawniony do dalszych zysków z wierzytelności.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

W którym momencie u Spółki powstał przychód, w wysokości odpowiadającej Cenie, z tytułu zbycia praw do przepływów pieniężnych z Portfela Wierzytelności dokonanego na podstawie Umowy?
Czy w momencie powstania przychodu, o którym mowa w pytaniu nr 1, Spółka była uprawniona do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów Kosztów dotyczących wszystkich wierzytelności wchodzących w skład Portfela Wierzytelności, a niezaliczonych uprzednio do kosztów uzyskania przychodów Spółki, do wysokości uzyskanego przychodu (Ceny)?

Zdaniem Wnioskodawcy (w odniesieniu do pytania pierwszego), w związku ze zbyciem praw do przepływów pieniężnych z Portfela Wierzytelności na podstawie Umowy, powstał u niej w momencie zawarcia tej Umowy przychód podatkowy w wysokości Ceny określonej w Umowie. Zdaniem Spółki bowiem już w momencie zawarcia Umowy (tj. w dniu 30 września 2013 r.) dokonała ona zbycia na rzecz Subpartycypanta praw majątkowych w postaci praw do przepływów pieniężnych z poszczególnych wierzytelności wchodzących w skład Portfela Wierzytelności.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 Ustawy CIT przychodami są w szczególności otrzymane pieniądze. Zgodnie z art. 12 ust. 3 Ustawy CIT za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Zdaniem Spółki, w opisanym stanie faktycznym zobowiązana ona była do zastosowania art. 12 ust. 3 Ustawy CIT, bowiem szeroko pojęte czynności dotyczące wierzytelności (nabywanie, obrót, zarządzanie) są przedmiotem jej działalności gospodarczej. Spółka nabyła Portfel Wierzytelności w ramach tej działalności i w jej ramach zawarła Umowę.

Zgodnie z art. 12 ust. 3a Ustawy CIT za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3c-3g oraz 3j-3m, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

wystawienia faktury albo
uregulowania należności.

Art. 12 ust. 3e Ustawy CIT stanowi natomiast, że w przypadku otrzymania przychodu, o którym mowa w ust. 3, do którego nie stosuje się ust. 3a, 3c, 3d i 3f, za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty. Przepisy art. 12 ust. 3c-3d Ustawy CIT dotyczą powstania obowiązku podatkowego w odniesieniu do usług rozliczanych w okresach rozliczeniowych i nie znajdują zdaniem Spółki zastosowania w niniejszej sytuacji. Podobnie art. 12 ust. 3f Ustawy CIT, który dotyczy momentu powstania przychodu z realizacji pochodnych instrumentów finansowych.

Zdaniem Spółki, w oparciu o powyższe regulacje powinna ona rozpoznać przychód z tytułu przeniesienia na Subpartycypanta praw do przepływów pieniężnych z wierzytelności wchodzących w skład Portfela Wierzytelności w momencie faktycznego dokonania przez nią zbycia praw majątkowych, co miało miejsce w momencie zawarcia Umowy.

Zgodnie bowiem z ogólną zasadą wynikającą z art. 12 ust. 3a Ustawy CIT za datę powstania przychodu uważa się m.in. dzień zbycia prawa majątkowego. W przedstawionym stanie faktycznym zbycie prawa majątkowego nie było poprzedzone uregulowaniem należności przez Subpartycypanta ani wystawieniem faktury.

Cena została uregulowana przez Subpartycypanta dopiero w kolejnym roku podatkowym Spółki. Moment zapłaty Ceny nie wpływał więc na moment powstania przychodu Spółki, skoro zbycie praw do przepływów pieniężnych z wierzytelności nastąpiło jeszcze przed zapłatą Ceny (w poprzednim roku podatkowym). Transakcja nie została udokumentowana fakturą.

Zdaniem Spółki dla ustalenia momentu uzyskania przychodu nie ma znaczenia okoliczność, iż Spółka nie dokonała cesji wierzytelności na Subpartycypanta, tj. nie przeniosła na niego praw majątkowych w postaci wierzytelności, jak miałoby to miejsce w przypadku tradycyjnej sekurytyzacji. Przedmiotem Umowy były bowiem zdaniem Spółki prawa majątkowe: zespół praw majątkowych przysługujących wierzycielowi, tj. prawa do otrzymywania przepływów pieniężnych z wierzytelności (zgodnie z treścią typowej umowy subpartycypacji). Przepisy ustaw podatkowych nie definiują pojęcia „prawa majątkowego” i tym samym nie rozstrzygają, czy za prawo majątkowe mogą być uznane tylko wierzytelności (które mogą być przekazane wyłącznie w drodze definitywnej czynności rozporządzającej, w szczególności cesji), czy również prawa do przepływów pieniężnych z wierzytelności, które są przekazywane w drodze subpartycypacji.

Definicję „prawa majątkowego” sformułował jednak Naczelny Sąd Administracyjny, który w wyroku z dnia 20 czerwca 2006 r. o sygn. II FSK 839/05 wskazał, że: „O zaliczeniu danego prawa do kategorii prawa majątkowego rozstrzygają łącznie dwie przesłanki, po pierwsze - czy dane prawo może być przedmiotem obrotu, czy jest więc zbywalne, po drugie zaś - czy posiada ono dającą się określić wartość majątkową.”

Należy zauważyć, że w odniesieniu do praw do przepływów pieniężnych z wierzytelności obie przesłanki wskazane przez NSA jako warunkujące uznanie danego prawa za prawo majątkowe należy uznać za spełnione:

prawa te mogą być przedmiotem obrotu - na podstawie Umowy prawa do przepływów pieniężnych z wierzytelności zostały przeniesione przez Spółkę na Subpartycypanta. Co więcej są one przedmiotem obrotu w typowej umowie o subpartycypację uregulowanej przez przepisy prawa bankowego i ustawy o funduszach inwestycyjnych. Zdaniem Spółki, powszechnie uznaje się więc, że prawa do przepływów pieniężnych z wierzytelności mogą być przedmiotem obrotu (zbycia na rzecz subpartycypanta), co sankcjonują też przepisy prawa.
prawa te posiadają dającą się określić wartość majątkową - strony ustaliły w Umowie wartość godziwą praw do przepływów pieniężnych z wierzytelności i odpowiadającą jej Cenę za przeniesienie tych praw. Należy zaznaczyć, iż umowa o subpartycypację uregulowana jest w prawie bankowym oraz ustawie o funduszach inwestycyjnych jako typowa umowa odpłatna (wzajemna), w której prawa do przepływów pieniężnych przenoszone są za określoną cenę. Nie ma więc wątpliwości, iż cena powinna być odpowiednikiem wartości przenoszonych praw, wyznaczając tym samym ich wartość rynkową.

Zdaniem Spółki, z konstrukcji Umowy wynika wyraźnie, iż Spółka dokonała przeniesienia praw do przepływów pieniężnych w zamian za zapłatę Ceny, a więc odpłatnie zbyła przysługujące jej prawa majątkowe.

Co więcej, od momentu zawarcia Umowy Spółka w bilansie nie ujmowała już Portfela Wierzytelności, bowiem nie traktowała wierzytelności wchodzących w jego skład jako swoich aktywów. Wszelkie wpływy z Portfela Wierzytelności stały się należne Subpartycypantowi. Spółka utraciła nad Portfelem Wierzytelności kontrolę właścicielską. Podsumowując - zawierając umowę zgodną z modelem subpartycypacji - zdaniem Spółki formalnie przeniosła ona na Subpartycypanta prawa w postaci przepływów pieniężnych z wierzytelności, a ekonomicznie wyzbyła się wierzytelności jako aktywów, które mogłyby jeszcze przynieść jej zyski.

Powyższe potwierdza fakt, iż czynności z zakresu windykacji i serwisowania Portfela Wierzytelności, które miały miejsce po zawarciu Umowy, Spółka realizowała odpłatnie na rzecz Subpartycypanta. Spółka nie windykuje już wierzytelności na swoją rzecz - bowiem ekonomicznie nie ma z windykacji żadnej korzyści - lecz na rzecz faktycznego beneficjenta wpływów z wierzytelności. Aktualnie więc zaangażowanie Spółki związane z wierzytelnościami wchodzącymi w skład Portfela Wierzytelności ogranicza się do ich windykacji i serwisowania na zlecenie, na podobnych warunkach, na jakich Spółka usługi te świadczy w odniesieniu do wierzytelności należących do niezależnych podmiotów.

Zaprezentowane powyżej stanowisko potwierdzają organy podatkowe w wydawanych interpretacjach. Jak wskazał Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 27 grudnia 2013 r. o sygn. IBPBI/2/423-1246/13/BG: „odnośnie momentu powstania przychodu, nie będzie miał zastosowania powołany przez Spółkę art. 12 ust. 3e updop, natomiast zastosowanie znajdzie art. 12 ust. 3a updop. Przychód powstanie w momencie zbycia prawa majątkowego jakim jest umożliwienie Subpartycypantowi uczestniczenia w prowadzonej przez Spółkę działalności oraz prawo do świadczeń z tytułu środków refundacji, chyba, że wcześniej nastąpi uregulowanie należności lub Spółka wystawi fakturę.”Analogiczne stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 5 grudnia 2013 r. o sygn. ILPB3/423-409/13-4/KS, który wskazał, że „wynagrodzenie z tytułu przeniesienia na Fundusz prawa do otrzymywania w przyszłości należności z tytułu wierzytelności będących przedmiotem Umowy Subpartycypacyjnej będzie stanowiło dla Wnioskodawcy przychód podlegający w całości opodatkowaniu podatkiem dochodowym w okresie, w którym została zawarta Umowa".

Ustawa CIT zawiera co prawda szczególną regulację momentu powstania przychodu w przypadku zawarcia umowy subpartycypacji, jednakże przepisy odnoszą się wyłącznie do sytuacji, gdy inicjatorem subpartycypacji jest bank. Zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 15 lit. c tiret drugie Ustawy CIT do przychodów nie zalicza się w bankach przychodów ze zbycia funduszowi sekurytyzacyjnemu albo towarzystwu funduszy inwestycyjnych tworzącemu fundusz sekurytyzacyjny praw do strumienia pieniądza w części niewymagalnej sekurytyzowanych wierzytelności z tytułu kredytów (pożyczek) objętych umową o subpartycypację, z zastrzeżeniem ust. 4f.

Jak wskazano powyżej, przepis przedmiotowy nie ma bezpośredniego zastosowania do Umowy zawartej przez Spółkę. Wynika to z okoliczności, iż Spółka nie jest bankiem (przesłanka podmiotowa). Spółka pragnie jednak podkreślić, iż zawarta przez nią Umowa odpowiada przedmiotowo umowie o subpartycypację, do której przepis ten się odnosi. Przepis ten potwierdza natomiast, że zasadniczo na podstawie umowy subpartycypacji dochodzi do zbycia „praw”, które co do zasady wiąże się z powstaniem przychodu. Spółka rozumie przedmiotową regulację w ten sposób, że co do zasady na podstawie umowy subpartycypacji należy rozpoznać przychód w momencie zbycia praw do przepływów pieniężnych z wierzytelności na rzecz Subpartycypanta, a tylko będąc bankiem można odroczyć ten przychód w czasie.

Mając na uwadze powyższe spostrzeżenia, Spółka nie jest uprawniona do zastosowania przepisu art. 12 ust. 4 pkt 15 lit. c tiret drugie Ustawy CIT w celu określenia momentu powstania przychodu z Umowy. Interpretacja tego przepisu a contrario prowadzi natomiast do wniosku, że w przypadku Spółki Cena stanowi przychód ze zbycia praw do strumienia pieniądza powstający na zasadach ogólnych (tj. w momencie zbycia prawa).

Spółka rozważała również możliwość rozpoznania przychodu z Umowy w momencie otrzymania Ceny zgodnie z art. 12 ust. 3e Ustawy CIT. Stanowisko takie byłoby możliwe w przypadku uznania, iż na podstawie Umowy nie dochodzi stricte do zbycia praw Spółki jako wierzyciela, ale do kreacji i przeniesienia na rzecz Subpartycypanta nowych praw majątkowych związanych z wierzytelnościami. Stanowisko takie prezentowały niektóre organy podatkowe, na przykład Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 21 maja 2015 r. o sygn. ITPB3/4510-131/15/JG, który wskazał, że: „Biorąc powyższe pod uwagę zastosowanie znajdzie przepis art. 12 ust. 3e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wnioskodawca powinien, więc rozpoznać przychód podatkowy z tytułu płatności inicjalnej na zasadzie kasowej, tj. w dniu otrzymania płatności inicjalnej na rachunek bankowy.” Ze stanowiskiem tym jednak Spółka się nie zgadza. Jej zdaniem prawa majątkowe do przepływów pieniężnych z wierzytelności istniały już i przysługiwały jej przed zawarciem Umowy - Spółka faktycznie otrzymywała i zachowywała dla siebie wpływy z wierzytelności. W dniu zawarcia Umowy prawa te nie zostały wykreowane, ale przeniesione na Subpartycypanta jako wydzielony z całokształtu praw wierzyciela zespół uprawnień.

Zdaniem Wnioskodawcy (w odniesieniu do pytania drugiego), w momencie powstania u Spółki przychodu z tytułu zbycia praw do przepływów pieniężnych z Portfela Wierzytelności, Spółka była uprawniona do rozpoznania kosztów uzyskania przychodów. Do kosztów uzyskania przychodów Spółka powinna była zaliczyć Koszty dotyczące wszystkich wierzytelności wchodzących w skład Portfela Wierzytelności, niezaliczone uprzednio do kosztów uzyskania przychodów, do wysokości uzyskanej Ceny. Jak wskazano powyżej, przez Koszty Spółka rozumie cenę nabycia wierzytelności oraz Bezpośrednie Wydatki Windykacyjne.

Spółka nie była uprawniona do rozpoznania straty z tytułu zbycia praw do przepływów pieniężnych z Portfela Wierzytelności, bowiem w jego skład nie wchodziły jej wierzytelności własne, które uprzednio zaliczyła do przychodów należnych.

Kalkulacji kosztów uzyskania przychodów z tytułu zbycia praw do przepływów pieniężnych z Portfela Wierzytelności Spółka powinna była dokonać w odniesieniu do każdej poszczególnej wierzytelności. Spółka powinna wyliczyć koszt uzyskania przychodu z tytułu zbycia prawa do przepływów pieniężnych z tytułu danej wierzytelności wchodzącej w skład Portfela Wierzytelności w wysokości Kosztów (ceny nabycia oraz Bezpośrednich Wydatków Windykacyjnych) z nią związanych, niezaliczonych uprzednio do kosztów uzyskania przychodów. Spółka powinna także ustalić przychód przypadający na każdą wierzytelność, który powstał w związku z zawarciem Umowy, poprzez podział Ceny (tj. przychodu ze zbycia praw do Portfela Wierzytelności) na poszczególne wierzytelności wchodzące w skład Portfela Wierzytelności - odpowiednio do ich wartości godziwej. Spółka będzie uprawniona do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów Kosztów dotyczących każdej wierzytelności, niezaliczonych uprzednio do kosztów uzyskania przychodów, do kwoty nie wyższej niż część przychodu (tj. Ceny) przypadającej na tę wierzytelność. Suma kosztów uzyskania przychodów rozpoznanych w odniesieniu do wszystkich wierzytelności wchodzących w skład Portfela Wierzytelności nie mogła więc przekraczać Ceny.

Zdaniem Spółki, powyższe stanowisko będzie prawidłowe niezależnie od określenia momentu powstania przychodu, o którym mowa w pytaniu nr 1. Inaczej mówiąc, w momencie powstania przychodu z tytułu Ceny (niezależnie od tego, kiedy on nastąpił), Spółka rozpoznać mogła wskazane wyżej koszty uzyskania przychodów.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 Ustawy CIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądów administracyjnych, za koszty uzyskania przychodów uznać więc należy wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, jeżeli są one racjonalnie uzasadnione, a każdy wydatek powinien być oceniany z tego punktu widzenia. Przedstawiony przepis wskazuje jednoznacznie na to, że musi istnieć źródło przychodów oraz związek przyczynowy między wydatkami i przychodami. Zatem w celu oceny, czy dany wydatek poniesiony przez podatnika stanowi koszt uzyskania przychodów, należy rozważyć ten wydatek w aspekcie celowości (racjonalności działań) oraz istnienia związku przyczynowego z uzyskiwanym przychodem. Podsumowując dla kwalifikacji kosztów uzyskania przychodów powinno się brać pod uwagę przede wszystkim przeznaczenie wydatku (jego celowość, racjonalność, zasadność, niezbędność) oraz możliwość przyczynienia się danego wydatku do osiągnięcia przychodów.

W pierwszej kolejności Spółka pragnie więc odnieść się do charakteru wydatków, jakie jej zdaniem należy zakwalifikować do kosztów uzyskania przychodów z tytułu przeniesienia praw do przepływów pieniężnych z wierzytelności wchodzących w skład Portfela Wierzytelności:

cena nabycia wierzytelności

Zawarcie Umowy, na podstawie której Spółka otrzymała od Subpartycypanta Cenę w zamian za przeniesienie na niego praw do przepływów pieniężnych z wierzytelności wchodzących w skład Portfela Wierzytelności nie byłoby możliwe, gdyby Spółka uprzednio nie nabyła tych wierzytelności. W takim bowiem wypadku Spółka nie stałaby się wierzycielem odnośnie przedmiotowych wierzytelności oraz nie przysługiwałyby jej prawa do przepływów pieniężnych z tych wierzytelności, które mogłaby przenieść na inny podmiot. Wierzytelności Spółka nabyła od niezależnych podmiotów (z branży telekomunikacyjnej) za cenę odpowiadającą ich ówczesnej wartości rynkowej. Nie ma więc zdaniem Spółki wątpliwości, iż cena nabycia poszczególnych wierzytelności od ich wierzycieli pierwotnych stanowi wydatek związany z uzyskanym przez Spółkę przychodem z tytułu zawarcia Umowy w postaci Ceny.

W braku poniesienia ceny nabycia wierzytelności zawarcie Umowy i uzyskanie z tego tytułu przychodu przez Spółkę nie byłoby w ogóle możliwe.

Zaprezentowane wyżej stanowisko jest już utrwalone w orzecznictwie sądów administracyjnych. Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 30 września 2013r. o sygn. III SA/Wa 1183/13: „W sprawie nie może budzić wątpliwości, że wskazane przez Spółkę wydatki związane z nabyciem wierzytelność w celu jej windykacji stanowią koszt uzyskania przychodów uzyskanych w wyniku windykacji lub zbycia tej wierzytelności.”

Bezpośrednie Wydatki Windykacyjne

Spółka, pomiędzy momentem nabycia poszczególnych wierzytelności wchodzących w skład Portfela Wierzytelności, a momentem zawarcia Umowy poniosła szereg wydatków na windykację przedmiotowych wierzytelności, tj. koszty przedsądowe, koszty procesu sądowego, koszty zastępstwa procesowego, koszty posądowe, w tym koszty postępowania egzekucyjnego, z których część zakwalifikowana została jako wydatki bezpośrednio związane z poszczególnymi wierzytelnościami, czyli Bezpośrednie Wydatki Windykacyjne. Zdaniem Spółki, gdyby przedmiotowe wydatki nie zostały poniesione, Umowa również nie mogłaby zostać zawarta, albo zostałaby zawarta, jednak obejmowałaby mniejszą ilość wierzytelności i/lub przewidywałaby niższą Cenę za Portfel Wierzytelności.

Należy wskazać, iż prowadząc działania windykacyjne Spółka po pierwsze zapobiegła przedawnieniu się wierzytelności. Zgodnie bowiem z przywołanym już art. 123 § 1 pkt 1 kodeksu cywilnego bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Gdyby Spółka nie dokonywała żadnych czynności z zakresu windykacji w odniesieniu do wierzytelności, część z wierzytelności wchodzących w skład Portfela Wierzytelności przedawniłaby się na moment zawarcia Umowy. Spółka nie dysponowałaby więc prawami do przepływów pieniężnych z tych wierzytelności, które mogłaby przenieść na Subpartycypanta w zamian za zapłatę Ceny.

Po drugie, prowadząc działania windykacyjne, które wiązały się z poniesieniem Bezpośrednich Wydatków Windykacyjnych, Spółka doprowadziła do zwiększenia atrakcyjności wierzytelności wchodzących w skład Portfela Wierzytelności. Należy bowiem wskazać, iż większe jest prawdopodobieństwo ściągnięcia wierzytelności już formalnie dochodzonej niż wierzytelności, co do której nie wszczęto żadnych kroków prawnych. Dzięki działaniom z zakresu windykacji poczynionym przez Spółkę, Subpartycypant był zainteresowany nabyciem praw z wierzytelności - których proces windykacji był już w toku - i był gotowy zapłacić Spółce za przedmiotowe prawa Cenę wyższą niż w wypadku, gdyby dochodzenie wszystkich tych wierzytelności było na etapie przesądowym. Stopień zaawansowania procesu windykacji wierzytelności miał przełożenie na wysokość Ceny za te wierzytelności także dlatego, że im bardziej zaawansowany był ten proces, tym mniejsze wydatki Subpartycypant musiał ponieść na dalsze czynności z zakresu windykacji, a więc tym więcej skłonny był zapłacić na nabycie przyszłych wpływów z wierzytelności. Należy bowiem zwrócić uwagę, iż czynności windykacyjne od momentu zawarcia Umowy są finansowane przez Subpartycypanta. Wreszcie, im bardziej zaawansowany był proces windykacji, tym szybciej Subpartycypant powinien otrzymać z nich wpływy, co ma dla niego znacznie płynnościowe i także przekłada się na wysokość Ceny, jaką był gotowy zapłacić.

Wreszcie po trzecie, jednym ze strumieni przepływów pieniężnych jakie nabył Subpartycypant w zamian za zapłatę Ceny są kwoty uzyskanych tytułem spłaty kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz kosztów postępowań egzekucyjnych, w tym kosztów zastępstwa w postępowaniu egzekucyjnym związanych z poszczególnymi wierzytelnościami. Należy więc zauważyć, iż jeśli wydatki, które poniosła Spółka w związku z prowadzoną windykacją zostaną jej przysądzone i zwrócone, to beneficjentem zwróconych kwot będzie Subpartycypant. Tym samym, im większe wydatki poniosła Spółka na windykację do momentu zawarcia Umowy, tym większy zwrot przedmiotowych wydatków może liczyć Subpartycypant i tym większą Cenę był skłonny zapłacić za prawa do przedmiotowych strumieni pieniężnych.

Fakt prowadzenia windykacji wierzytelności i ponoszenia wydatków w tym procesie znalazł więc zdaniem Spółki bezpośrednie przełożenie na wysokość uzyskanego przez nią przychodu w postaci Ceny.

Przedstawione przez Spółkę stanowisko, zgodnie z którym wydatki na windykację nabytych wierzytelności stanowią koszty uzyskania przychodów z tytułu tych wierzytelności zajął m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 3 października 2006 r. o sygn. II FSK 1290/05, który wskazał, że: „Wydatkami stanowiącymi koszt uzyskania przychodów są także wydatki poniesione na windykację wierzytelności, a więc koszty postępowań sądowych (np. opłaty sądowe, koszty zastępstwa procesowego, koszty egzekucji) związane z każdą konkretną wierzytelnością. Każda z poszczególnych wierzytelności stanowi bowiem źródło przychodu i tylko do niej można odnosić ponoszone wydatki. (...) Będą natomiast zaliczane do kosztów uzyskania przychodów następnych lat, w których przychód z nimi związany zostanie osiągnięty.” Stanowisko analogiczne zaprezentował WSA w Bydgoszczy w wyroku z dnia 27 kwietnia 2005 r. o sygn. I SA/Bd 102/05, który wskazał, że: „wydatki (zapłacona cena na rzecz zbywcy wierzytelności, koszty sądowe i egzekucyjne) poniesione przez podatnika na nabycie wierzytelności, powinny zostać uznane za koszty uzyskania przychodów z chwilą uzyskania w danym roku podatkowym przychodu, tj. otrzymania spłaty od dłużnika.”

Podsumowując, zdaniem Spółki, Koszty (do których Spółka zalicza cenę nabycia wierzytelności oraz Bezpośrednie Wydatki Windykacyjne) spełniają przesłanki zaliczenia ich do kosztów uzyskania przychodów. Opisane Koszty warunkowały bowiem powstanie przychodu z tytułu Ceny, a co najmniej przyczyniły się do wzrostu Ceny. Koszy te - na moment zawarcia Umowy - były już częściowo zaliczone do kosztów uzyskania przychodów przez Spółkę. Za koszty uzyskania przychodów związane z przychodem z tytułu Ceny uznać więc należy wyłącznie tę część Kosztów, która uprzednio nie stanowiła jeszcze kosztów uzyskania przychodów. Zgodnie z art. 15 ust. 4 Ustawy CIT, koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym, są potrącalne w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody, z zastrzeżeniem ust. 4b i 4c. Zdaniem Spółki przytoczony przepis znajdzie zastosowanie do Kosztów, które powinny być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w momencie osiągnięcia przez Spółkę przychodu w postaci Ceny. Koszty te stanowią bowiem koszty bezpośrednio związane z przedmiotowym przychodem i zostały one poniesione w latach poprzedzających lub w roku uzyskania przychodu.

Zdaniem Spółki, uzyskanie przychodu w postaci Ceny było wprost uzależnione od poniesienia Kosztów, co przesądza o bezpośredniości związku pomiędzy Kosztami a przychodem. Przedstawione Koszty służyły bowiem nabyciu, utrzymaniu i zwiększeniu wartości wierzytelności wchodzących w skład Portfela Wierzytelności. W momencie, gdy Spółka osiągnęła przychód z tego Portfela Wierzytelności w postaci Ceny, możliwe było bezpośrednie powiązanie tego przychodu z kosztami nabycia wierzytelności wchodzących w jego skład. Charakter Ceny bardziej zbliża ją jednak zdaniem Spółki do wynagrodzenia z tytułu sprzedaży wierzytelności. Co prawda Spółka nie dokonała na podstawie Umowy cesji wierzytelności, lecz przeniesienia praw do przepływów z wierzytelności. Tym niemniej, ekonomiczny efekt Umowy był podobny do zbycia wierzytelności. Spółka utraciła całokształt praw do uzyskiwania wpływów z wierzytelności. Wszelkie uzyskane wpływy z wierzytelności Spółka zobowiązała się przekazywać Subpartycpantowi. Tym samym wierzytelności utraciły dla Spółki ekonomiczną wartość.

Mając na uwadze podobieństwo Ceny uzyskanej na podstawie Umowy do spłaty wierzytelności i do ceny z tytułu sprzedaży wierzytelności, zdaniem Spółki, otrzymanie Ceny wiązać należy z możliwością rozpoznania kosztów uzyskania przychodów w postaci wydatków na nabycie wierzytelności i alokowanych bezpośrednio do danej wierzytelności kosztów windykacji, zgodnie z przytoczonymi w niniejszym wniosku wyrokami sądów administracyjnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że w 2013r. Spółka zawarła ze spółką luksemburską, której jest akcjonariuszem, umowę, której charakter prawny podobny jest do umowy subartycypacji stosowanej w sektorze bankowym oraz sektorze funduszy inwestycyjnych przez instytucje wyspecjalizowane w sekurytyzacji.

Subpartycypacja, co do zasady, jest umową, na mocy której Inicjator przekazuje do innego podmiotu prawo do świadczeń, jakie wynikają z zawartych umów/posiadanych wierzytelności. Na podmiot przejmujący – Subpartycypanta, przechodzi natomiast ryzyko braku uregulowania wierzytelności, jednakże w dalszym ciągu wierzytelność pozostaje w majątku inicjatora subpartycytpacji ( nie dochodzi do cesji wierzytelności).

W analizowanej sprawie, przedmiotem umowy o subpartycypację jest określony strumień przepływów pieniężnych wynikający z posiadanych przez Spółkę wierzytelności wchodzących w skład Portfela Wierzytelności, na podstawie których oczekiwane są w przyszłości płatności. Przedmiotowe wierzytelności wynikają z umów telekomunikacyjnych, i zostały uprzednio nabyte przez Spółkę na podstawie umów cesji od ich pierwotnych wierzycieli.

W zamian za przekazanie Subpartycypantowi przyszłych strumieni pieniężnych z tytułu spłaty wierzytelności Spółka otrzymała Cenę odpowiadającą wartości godziwej tych wierzytelności. Przy czym strony ustaliły, że zapłata Ceny będzie miała miejsce w ciągu 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy o subpartycypację. Ostatecznie Cena została uregulowana przez Subpartycypanta na rzecz Spółki z opóźnieniem w porównaniu do pierwotnych zapisów umowy, tj. już w kolejnym roku podatkowym Spółki.

Na mocy umowy Subpartycypantowi przysługuje wyłączne prawo do przepływów pieniężnych z wierzytelności objętych umową i jednocześnie ciąży na nim obowiązek pokrywania kosztów związanych z ich administrowaniem i serwisowaniem. Strony umówiły się jednak, że Spółka będzie świadczyła na rzecz Subpartycypanta usługę odpłatnego administrowania i serwisowania Portfela Wierzytelności. Czynności te wykonuje, jak podkreśla, nie na swoją rzecz, lecz na rzecz Subpartycypnta.

Spółka wskazuje, że na dzień zawarcia umowy o subpartycypację wyłączyła z bilansu Portfel Wierzytelności uznając, że w związku z przeniesieniem praw do przepływów pieniężnych z wierzytelności oraz powstaniem u niej należności w postaci Ceny nastąpiło zaspokojenie roszczeń Spółki jako wierzyciela z tytułu przedmiotowych wierzytelności. Od momentu zawarcia umowy o subpartycypację Spółka nie traktuje wierzytelności wchodzących w skład Portfela Wierzytelności jako swoich aktywów. Zdaniem Spółki przeniesienie na Subpartycypanta prawa w postaci przepływów pieniężnych z wierzytelności oznacza, że ekonomicznie wyzbyła się wierzytelności jako aktywów.

W konsekwencji powyższego kwoty, które Spółka otrzymuje od dłużników tytułem spłaty wierzytelności objętych umową o subpartycypację (kwota główna, odsetki i inne należności), które następnie są przekazywane na rzecz Subpartycypanta nie są traktowane jako przychód/koszt Spółki w ujęciu podatkowym ani księgowym.

Istotą niniejszej sprawy jest ustalenie skutków podatkowych związanych z zawartą umową o subpartycypację, w szczególności ustalenie momentu powstania przychodu z tytułu otrzymanej Ceny za Portfel Wierzytelności, oraz ustalenie wysokości i momentu zaliczenia do kosztów podatkowych wydatków dotyczących wierzytelności, wchodzących w skład Portfela Wierzytelności.

Organ interpretacyjny zauważa, że wyjaśnienie wskazanych w pytaniach Spółki kwestii wymaga szerszej analizy istoty umowy o subpartycypacje, która z uwagi na swoją złożoność implikuje wiele skutków podatkowych. Wobec tego udzielana odpowiedź nie może ograniczać się tylko do tych kwestii, które wprost są objęte pytaniami postawionymi w złożonym wniosku.

Ustawa z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2014 r., poz. 851 ze zm.; dalej: updop) reguluje w sposób szczególny kwestię rozliczania przychodów i kosztów związanych z realizacją umowy subpartycypacji tylko w przypadku, gdy podmiotem, którego wierzytelności objęte są subpartycypacją jest bank ( por. art. 12 ust.4 pkt 15 lit.c, art. 15 ust 1h pkt 2,3,4 updop). W związku z tym, przychody oraz koszty w wynikające z realizacji umowy opartej o umowę subpartycypacji w przypadku pozostałych podatników powinny zostać ustalone wg reguł ogólnych wynikających z ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. I tak:

Zgodnie z art. 12 ust.1 pkt 1 updop, przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe.

Za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, zgodnie z art. 12 ust.3 updop, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera definicji przychodu. Jednakże, co do zasady, za przychód podatkowy można uznać każde przysporzenie majątkowe podatnika. O zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów danej osoby prawnej decyduje definitywny charakter tego przysporzenia w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono aktywa tej osoby prawnej.

Powyższe oznacza, że co do zasady przysporzenie majątkowe uznaje się za przychód podatkowy w dacie jego faktycznego uzyskania, a więc na zasadzie kasowej. Wyjątek od tej reguły stanowią przychody związane z działalnością gospodarczą, które dla celów podatku dochodowego od osób prawnych rozpoznawane są na zasadzie memoriałowej, tj. są przychodem podatkowym w dacie, w której stały się należne, niezależnie od tego, czy podatnik faktycznie je otrzymał.

Zasady rozpoznawania przychodów określonych w art. 12 ust.3 updop, uregulowane są w art. 12 ust.3a-3e. Zgodnie z art. 12 ust. 3a updop, za datę powstania przychodu uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3c-3g oraz 3j-3m, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

wystawienia faktury, albo
uregulowania należności.

Cytowany przepis określa moment powstania przychodu podatkowego jako dzień najwcześniejszy z wymienianych zdarzeń.

Z kolei, zgodnie z ust. 3c, jeżeli strony ustalają, iż usługa jest rozliczana w okresach rozliczeniowych, za datę powstania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku. W przypadku otrzymania przychodu, o którym mowa w cyt. powyżej ust. 3, do którego nie mają zastosowania regulacje zawarte w ust. 3a, 3c, 3d i 3f, zgodnie z ust. 3e – za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty.

Stosownie do treści art. 15 ust. 1 updop kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 tej ustawy.

Co do zasady, pomiędzy określonym wydatkiem a przychodem musi zachodzić związek przyczynowo – skutkowy tego typu, że poniesienie kosztu ma lub może mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodu. Wydatek powinien być definitywny (rzeczywisty), poniesiony w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą oraz właściwie udokumentowany.

Generalnie należy przyjąć, że kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie przychodów, bądź też zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów, o ile w myśl przepisów ww. ustawy nie podlegają wyłączeniu z tychże kosztów. Przy czym, związek przyczynowy pomiędzy poniesieniem wydatku, a osiągnięciem przychodu bądź zachowaniem lub zabezpieczeniem jego źródła należy oceniać indywidualnie w stosunku do każdego wydatku. Z oceny tego związku powinno wynikać, że poniesiony wydatek obiektywnie może przyczynić się do osiągnięcia przychodu bądź służyć zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów. W takim ujęciu kosztami tymi będą zarówno wydatki pozostające w bezpośrednim związku z uzyskanymi przychodami, jak i pozostające w związku pośrednim, jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w celu uzyskania przychodów (w tym dla zagwarantowania funkcjonowania źródła przychodów), nawet wówczas gdyby z obiektywnych powodów przychód nie został osiągnięty.

Z tego względu każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu, a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

Innymi słowy podstawową cechą kosztu podatkowego jest związek tego kosztu z przychodem (ewentualnie z zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodów). Istotne znaczenie ma więc cel, w jakim został poniesiony.

Bliżej zasadę tę opisuje wyrok NSA z dnia 16.10.2012r. sygn. akt II FSK 430/11, w którym stwierdzono: ”zwrot „w celu” oznacza, że nie każdy wydatek poniesiony przez podatnika w związku z prowadzona działalnością podlega odliczeniu od podstawy opodatkowania, lecz tylko ten wydatek, który pozostaje w takim związku przyczynowo – skutkowym. Poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodów. Wydatek należy oceniać mając na uwadze racjonalność określonego działania dla osiągnięcia przychodu. Poniesienie wydatku musi zatem być powiązane z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, ukierunkowaną na uzyskanie przychodów; wydatek powinien, przynajmniej potencjalnie, wpływać na wielkość uzyskiwanych lub spodziewanych przychodów z tej działalności. Kosztowa kwalifikacja konkretnego wydatku u konkretnego podatnika musi więc uwzględniać charakter i profil prowadzonej działalności gospodarczej oraz ekonomiczną racjonalność poniesionego wydatku”.

Moment potrącalności kosztów uzyskania przychodów regulują przepisy art. 15 ust. 4 - 4e updop.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zakładają rozróżnienie kosztów bezpośrednio związanych z uzyskaniem przychodu oraz kosztów innych niż bezpośrednio związane z przychodami (koszty pośrednie).

Zasadą jest, że koszty bezpośrednie są potrącalne w roku podatkowym, którego dotyczą (lub w roku kolejnym, jeśli zostaną poniesione po złożeniu zeznania za rok podatkowy lub sporządzeniu sprawozdania bądź po upływie stosownych terminów).

W świetle art. 15 ust. 4d updop, koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty pośrednie dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.

Za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów, według art. 15 ust. 4e updop, uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku) - wyjątek stanowi ujęcie, jako kosztu rezerwy albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Zdaniem Spółki, przychód z tytułu Ceny za zbycie praw do przepływów pieniężnych z Portfela Wierzytelności powinien powstać w momencie zawarcia umowy o subpartycypację, zgodnie z zasadą wynikającą z art. 12 ust.3a updop, na podstawie której za datę powstania przychodu uważa się m.in. dzień zbycia prawa majątkowego. Cena została uregulowana przez Subpartycypanta dopiero w kolejnym roku podatkowym Spółki. Mimo to, zdaniem Spółki moment zapłaty Ceny nie wpływał na moment powstania przychodu, gdyż zbycie praw do przepływów pieniężnych z wierzytelności nastąpiło jeszcze przed zapłatą Ceny. W opinii Spółki dla ustalenia momentu powstania przychodu nie ma też znaczenia okoliczność, że Spółka nie dokonała cesji wierzytelności na Subpartycypanta, tj. nie przeniosła na niego praw majątkowych w postaci wierzytelności.

W świetle cytowanych powyżej przepisów nie ulega wątpliwości, że otrzymana Cena stanowi dla Spółki przychód podatkowy. Spółka poprzez zawarcie umowy o subpartycypację dąży do poprawy płynności finansowej. Płynność finansowa jest nierozłącznie związana z uczestnictwem w obrocie gospodarczym. Zatem zawarcie umowy ma jasny (choć pośredni) związek z działalnością gospodarczą Spółki. Dlatego też, przychód z tytułu otrzymania płatności inicjalnej przez Spółkę stanowić będzie przychód związany z działalnością gospodarczą, o którym mowa w art. 12 ust. 3 updop.

Należy zatem ustalić moment rozpoznania przychodu zgodnie z przepisami art. 12 ust. 3a-3f updop. Zawarcie umowy o subpartycypację nie skutkuje, wbrew temu co twierdzi Spółka, zbyciem prawa majątkowego, gdyż w wyniku zawarcia umowy nie dojdzie do cesji wierzytelności, bowiem umowa nie przenosi własności wierzytelności. Zrównanie zdarzenia jakim jest zbycie praw do przepływów pieniężnych z wierzytelności ze zbyciem prawa majątkowego jakim są wierzytelności jest zatem nieuprawnione. Należy podkreślić, że mimo iż Spółka bilansowo nie traktuje tych wierzytelności jako „swoich” to nadal pozostaje ona ich właścicielem, nadal stanowią one jej majątek. Wprawdzie na mocy zawartej umowy o subpartycypację, Spółka nie może swobodnie dysponować tymi wierzytelnościami, gdyż wymaga to zgody Subpartycypanta (np. w sytuacji dokonania cesji wierzytelności objętych umową o subpartycypację na rzecz osoby trzeciej), nie oznacza to jednak, że przestała być właścicielem tych wierzytelności i korzystać z uprawnień przynależnych właścicielowi. Wobec tego zbycie prawa do przepływów pieniężnych nie może być traktowane jako zbycie prawa majątkowego jakim jest wierzytelność (Portfel Wierzytelności). Co więcej, sama Spółka wskazuje w treści wniosku: „Zgodnie z założeniami subpartycypacji, prawa własności wierzytelności wchodzących w skład Portfela Wierzytelności pozostało u Spółki jako właściciela wierzytelności”.

Spółka nie będzie świadczyć również dla Subpartycypanta żadnej usługi, ponieważ jej rola sprowadza się wyłącznie do umożliwienia czerpania pożytków i kwot z wierzytelności związanych ze swoją działalnością gospodarczą (w ramach wydzielonego strumienia pieniężnego). W szczególności, nie należy upatrywać elementu świadczenia usług w samym zobowiązaniu się do przekazywania wszystkich świadczeń z wierzytelności objętych umową o subpartycypację.

Tym samym, przychód po stronie Spółki z tytułu Ceny nie może być rozliczany na podstawie art. 12 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. w zależności od tego, które z poniższych zdarzeń zachodzi pierwsze:

w dniu wykonania usługi/ częściowego wykonania usługi,

w dniu wystawienia faktury,

w dniu uregulowania należności.

Cena otrzymywana przez Spółkę będzie jednorazowa, nie okresowa. Konsekwentnie, przychód z tytułu Ceny nie powstanie na podstawie art. 12 ust. 3c updop, tzn. w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku.

Umowa nie obejmuje świadczeń w zakresie przewidzianym w art. 12 ust. 3d updop, zatem nie znajdzie on również zastosowania.

Biorąc powyższe pod uwagę zastosowanie znajdzie przepis art. 12 ust. 3e updop. Spółka powinna, więc rozpoznać przychód podatkowy z tytułu Ceny na zasadzie kasowej, tj. w dniu otrzymania płatności – w omawianym przypadku w dniu uregulowania Ceny poprzez jej potrącenie ze zobowiązaniem Spółki z tytułu ceny objęcia obligacji wyemitowanych przez Subpartycypanta.

Mając na uwadze cechę charakterystyczną umowy o subpartycypację (tj., że nie jest to przeniesienie praw własności do wyodrębnionej puli wierzytelności, gdyż pozostają one w majątku Spółki, lecz zobowiązanie Spółki do przekazywania na rzecz Subpartycypanta wszelkich świadczeń, które otrzyma od dłużników tych wierzytelności) należy stwierdzić, że jest ona odrębną transakcją gospodarczą (mająca na celu pozyskanie dodatkowego finansowania) od transakcji spłaty wierzytelności, czy transakcji sprzedaży wierzytelności i nie może być z nimi utożsamiana, tak jak to czyni Spółka, twierdząc m.in., że Cena za Portfel wierzytelności jest podobna w swojej istocie do spłaty wierzytelności lub ceny z tytułu sprzedaży wierzytelności. W konsekwencji realizacji umowy o subpartycypację, jak wyżej wyjaśniono, mamy do czynienia z powstaniem przychodu z tytułu Ceny. Z kolei dokonując przekazania na rzecz Subpartycypanta, zgodnie z warunkami umowy o subpartycypację, kwot stanowiących pożytki z wierzytelności, Spółka będzie uprawniona do uznania przekazanych kwot za koszty uzyskania przychodów i ujęcia ich w rachunku podatkowym w momencie poniesienia.

Jednocześnie należy stwierdzić, że nieprawidłowe jest stanowisko Spółki zakładające brak wykazania przychodu z tytułu spłat wierzytelności (nabytych uprzednio od pierwotnego wierzyciela) czy ewentualnej cesji wierzytelności na osobę trzecią (także Subpartycypanta). Nie można zgodzić się ze Spółką, że wyłączenie z bilansu przedmiotowych wierzytelności może przesądzać o podatkowej kwalifikacji danego przysporzenia majątkowego.

Podkreślenia wymaga, że przepisy rachunkowe nie mają podatkotwórczego charakteru. Powyższe twierdzenie znajduje swoje odzwierciedlenie w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 lutego 1994 r. (sygn. akt U 2/90), który orzekł, że „przepisy z zakresu rachunkowości, służą ustaleniu wysokości dochodu (straty) podatkowego, nie mają zaś charakteru podatkotwórczego. Ponadto zasada współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów jako jedna z naczelnych zasad rachunkowości, nie znajduje potwierdzenia w przepisach podatkowych, które wprowadzają wyłącznie dychotomiczny podział kosztów podatkowych na bezpośrednie i pośrednie”.

Na autonomiczność prawa podatkowego względem prawa bilansowego wskazuje również ugruntowana linia orzecznicza sądów administracyjnych. Przykładowo NSA w wyroku z 17 czerwca 1991r. (sygn. akt III SA 245/91) wyraził pogląd, aktualny również na gruncie obecnie obowiązujących przepisów, że „funkcją ksiąg jest rejestrowanie operacji gospodarczych i odpowiadających im operacji finansowych, zaś zapisy dokonywane w księgach nie mogą tworzyć ani też modyfikować materialnego prawa podatkowego”. Podobne stanowisko zostało wyrażone w wyrokach NSA dnia z 8 czerwca 1994r. (sygn. akt III SA 1571/93), oraz WSA w Poznaniu z 18 lipca 2012r. (sygn. akt I SA/Po 529/12).

Powyższe znajduje potwierdzenie w art. 6 w zw. z art. 3 pkt l ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015r., poz. 613). Z ww. przepisów wynika, że zobowiązania podatkowe wynikać mogą wyłącznie z ustaw podatkowych, przez które należy rozumieć ustawy dotyczące podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych określające podmiot, przedmiot opodatkowania, powstanie obowiązku podatkowego, podstawę opodatkowania, stawki podatkowe oraz regulujące prawa i obowiązki organów podatkowych, podatników, płatników i inkasentów, a także ich następców prawnych oraz osób trzecich. Taką ustawą nie jest ustawa o rachunkowości. Zatem przychodem podatkowym jest wyłącznie przychód określony w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Co istotne, dłużnicy dokonują spłaty wierzytelności do Spółki, która nadal jest właścicielem wierzytelności. Wbrew temu co uważa Spółka, kwoty, które otrzymuje z tego tytułu (podobnie jak z tytułu cesji wierzytelności) stanowią jej definitywne przysporzenie majątkowe. Tego faktu nie zmienia okoliczność zobowiązania do przekazywania tych kwot do Subpartycypanta. Gdyby nie definitywność otrzymywanych kwot, Spółka nie miałaby przecież czego przekazywać w ramach zawartej umowy o subpartycypację. To, że umowa o subpartycypację ma ścisły związek ze spłacanymi wierzytelnościami nie zwalnia z konieczności wykazywania przychodu z tytułu ich spłat (jak i wynagrodzenia za cesję). Nie wykazując tego przychodu, Spółka narusza art. 12 ust.1 updop, zgodnie z którym przychodem są m.in. otrzymane pieniądze.

Przechodząc do kwestii ustalenia momentu zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów Kosztów dotyczących wszystkich wierzytelności wchodzących w skład Portfela Wierzytelności, które obejmują cenę nabycia wierzytelności oraz Bezpośrednie Wydatki Windykacyjne należy stwierdzić, że nie mogą one zostać zaliczone do kosztów podatkowych w momencie powstania przychodu z tytułu Ceny.

Omawiane wydatki, tj. cena nabycia oraz Bezpośrednie Wydatki Windykacyjne, które zostały poniesione przez Spółkę do momentu zawarcia umowy o subpartycypację są bezpośrednio związane z wierzytelnościami (ich nabyciem i dochodzeniem) będącymi przedmiotem umowy o subpartycypację, a nie ze zdarzeniem jakim jest przekazanie Subpartycypantowi praw do przepływów pieniężnych z wierzytelności. Wobec tego, to nie wykazanie przychodu z tytułu Ceny determinuje możliwość zaliczenia tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów, ale uzyskanie przychodów z tytułu spłat tych wierzytelności lub ewentualnego zbycia wierzytelności osobie trzeciej. A zatem wydatki te będą stanowić koszty uzyskania przychodów o charakterze bezpośrednim, w momencie dokonywania spłat tych wierzytelności przez dłużników lub zbycia wierzytelności. Należy mieć też na uwadze, że przedstawione wydatki dotyczące każdej wierzytelności, niezaliczone uprzednio do kosztów uzyskania przychodów, będą zaliczane do kosztów podatkowych, do kwoty nie wyższej niż część otrzymanej spłaty od dłużnika. Stanowisko to potwierdzają również przytoczone przez Spółkę w treści wniosku wyroki sądów administracyjnych z dnia 3 października 2006r., sygn. akt II FSK 1290/05 oraz z dnia 27 kwietnia 2005r., sygn akt I Sa/Bd 102/05.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późń. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin