Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy
0461-ITPB3.4510.500.2016.2.DK
z 10 stycznia 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r., poz. 613 z późn. zm.) oraz § 4 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. z 2015 r., poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 26 września 2016 r. (data wpływu 29 września 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego – uzupełnionym w dniu 30 grudnia 2016 r. – w zakresie stosowania przepisów dotyczących niedostatecznej kapitalizacji w odniesieniu do odsetek wypłacanych przez Spółkę w związku z uczestnictwem w umowie cash poolingu – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 29 września 2016 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w zakresie stosowania przepisów dotyczących niedostatecznej kapitalizacji w odniesieniu do odsetek wypłacanych przez Spółkę w związku z uczestnictwem w umowie cash poolingu.

W złożonym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

X S.A. z siedzibą w W (Wnioskodawca) jest spółką akcyjną podlegającą w Polsce opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania. Wnioskodawca jest wyłącznym wspólnikiem w następujących spółkach: Y S.A. z siedzibą w U, Z S.A. z siedzibą w T; K Sp. z o.o. z siedzibą w S oraz XN AS z siedzibą w H (Norwegia). (wszystkie wymienione spółki wchodzą w skład Grupy Kapitałowej X, w ramach której X S.A. pełni funkcję spółki holdingowej) (Grupa Kapitałowa).

1. Cash pooling rzeczywisty

Wnioskodawca zamierza przystąpić do systemu zarządzania płynnością finansową typu cash pooling rzeczywisty (System). Oprócz Wnioskodawcy do Systemu będą należeć również inne spółki będące polskimi rezydentami podatkowymi i należące do Grupy Kapitałowej (Y S.A., Z S.A., T Sp. z o.o.) (Polska Spółka lub łącznie: Polskie Spółki) oraz spółka kapitałowa, będąca norweskim rezydentem podatkowym (GN AS) (Norweska Spółka). W ramach Systemu funkcję lidera będzie pełniła spółka X S.A. (Lider). Lider poza pełnieniem funkcji Lidera będzie również uczestnikiem Systemu. Wnioskodawca, Polskie Spółki oraz Norweska Spółka będą dalej określane łącznie jako Uczestnicy lub osobno również jako Uczestnik.

Przystąpienie przez Wnioskodawcę oraz pozostałych Uczestników do Systemu ma na celu zapewnienie optymalnego korzystania ze środków finansowych w ramach Grupy Kapitałowej i tym samym umocnienia konkurencyjności Grupy Kapitałowej na rynku. Podstawą funkcjonowania Systemu będzie Umowa o zarządzanie płynnością lub podobnie nazwana umowa (Umowa cash poolingu lub Umowa) zawarta przez Lidera z podmiotem trzecim – bankiem z siedzibą w Polsce (Bank). Pozostali Uczestnicy Systemy przystąpią do Umowy poprzez zawarcie z Bankiem oraz Liderem odpowiednich umów o przystąpienie do Systemu. W oparciu o Umowę Bank świadczyć będzie – na rzecz Wnioskodawcy oraz pozostałych Uczestników Systemu – usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową, mające na celu ułatwienie Wnioskodawcy oraz poszczególnym spółkom z Grupy Kapitałowej wspólne zarządzanie środkami pieniężnymi. Z tytułu wykonywania usług na podstawie Umowy Bank będzie pobierał należną mu prowizję.

Na mocy Umowy Lider będzie reprezentował Uczestników we wszelkich sprawach związanych z wszelkimi czynnościami faktycznymi i prawnymi dokonywanymi na podstawie Umowy lub w związku z nimi oraz wszelkimi rozliczeniami związanymi z Umową. W szczególności Lider będzie upoważniony do składania i odbierania wszelkich oświadczeń woli związanych z Umową, w tym składania i odbierania wszelkich zawiadomień, do podpisywania wszelkich dokumentów na podstawie Umowy lub w związku z nimi, w tym oświadczenia o przystąpieniu do Systemu oraz składania wszelkich dyspozycji oraz otrzymywania i dokonywania wszelkich płatności.

Lider nieodwołalnie ustanowi Bank swoim pełnomocnikiem do dokonania w jego imieniu rozliczeń na rzecz Uczestników. Bank świadczący usługi na rzecz wszystkich Uczestników będzie faktycznie realizował postanowienia Umowy, poprzez realizację operacji pomiędzy rachunkami bankowymi Uczestników oraz rachunkiem bankowym Lidera oraz naliczał i pobierał/wypłacał odsetki od wzajemnych zobowiązań wynikających z uczestnictwa w Systemie.

Funkcjonowanie Systemu na podstawie Umowy zakłada istnienie dwóch rodzajów rachunków bankowych:

• Rachunek Lidera należący do Lidera, używany do przeprowadzenia rozliczeń Systemu z Bankiem (Rachunek Lidera),
• Rachunki Uczestników, należące do Uczestników, służące do gromadzenia środków Uczestników oraz dokonywania przez nich transakcji (Rachunek lub łącznie: Rachunki).

Każdy Uczestnik Systemu będzie mógł wykonywać transakcje do wysokości środków znajdujących się na jego Rachunku powiększonych o dostępne środki na innych Rachunkach w Systemie (Saldo netto). Ponadto Bank przyzna Liderowi limit kredytowy o ustalonej maksymalnej wysokości (Kredyt), który będzie mógł być wykorzystywany w ramach Systemu w przypadkach, gdy kwota transakcji dokonywanych przez Uczestników Systemu przekroczy Saldo netto.

W ramach Systemu dokonywane będą ponadto następujące czynności:

1. na koniec każdego dnia roboczego po ustaleniu sald dziennych Rachunków Bank będzie dokonywał rozliczenia Systemu, polegającego na:
   
   
   
   1. ustaleniu w jakiej wysokości Uczestnicy posiadający saldo ujemne skorzystali ze środków zgromadzonych w Systemie przez innych Uczestników,
      
   2. ustaleniu jakie środki zostały zgromadzone przez Uczestników posiadających saldo dodatnie na Rachunkach,
      
   3. ustalenie wyniku netto Systemu poprzez zsumowanie kwoty z pkt „a” oraz pkt „b”;
      
      
      
2. na koniec każdego dnia roboczego, w celu umożliwienia dokonania rozliczenia Systemu przez Lidera z Bankiem, wszelkie środki znajdujące na Rachunkach zostaną przekazane przez Bank na Rachunek Lidera bądź z Rachunku Lidera zostaną przekazane tym z Uczestników, którzy będą wykazywali salda ujemne na swoich Rachunkach (nastąpi konsolidacja sald z Rachunków Uczestników na Rachunku Lidera);
   
3. na początku następnego dnia roboczego stan na poszczególnych Rachunkach zostanie przywrócony do stanu na Rachunkach sprzed dokonania konsolidacji.
   

W ramach Systemu będą dokonywane rzeczywiste transfery środków pomiędzy Rachunkami Uczestników a Rachunkiem Lidera, natomiast kierunek wskazanych transferów, jak zostało wskazane powyżej, będzie zależeć od sald (ujemnych lub dodatnich) na Rachunkach Uczestników.

Zgodnie z zapisami Umowy w ramach Systemu będzie dochodziło do subrogacji będącej instytucją prawną uregulowaną w art. 518 Kodeksu cywilnego. W szczególności w ramach Systemu Wnioskodawca jako Uczestnik Systemu może wstępować w prawa zaspokojonego wierzyciela zgodnie z mechanizmem subrogacji uregulowanym w Kodeksie cywilnym. Lider jako uczestnik Systemu (podobnie do pozostałych Uczestników) będzie udostępniał innym Uczestnikom swoje środki pieniężne zgromadzone na jego Rachunku, przy czym wskazane środki pieniężne mogą pochodzić np. z tytułu spłat należności, uzyskanych kredytów, pożyczek oraz innych systemów typu cash pooling, w których Lider może uczestniczyć.

Z tytułu udostępniania przez Wnioskodawcę w ramach Systemu należących do Wnioskodawcy środków zgromadzonych na Rachunku Wnioskodawcy na rzecz innych Uczestników Systemu, Wnioskodawcy będzie przysługiwało wynagrodzenie w postaci odsetek.

Z kolei w przypadku gdy w związku z brakiem środków na własnym Rachunku niezbędnych do regulowania transakcji Wnioskodawca będzie korzystał ze środków dostępnych na Rachunkach pozostałych Uczestników lub z Kredytu zapewnianego przez Bank Wnioskodawca będzie zobowiązany do zapłaty z tego tytułu odsetek. Podobne rozliczenia z tytułu odsetek będą dotyczyły pozostałych Uczestników Systemu.

Bank będzie przekazywał wszystkim Uczestnikom Systemu szczegółową informację na temat operacji dokonywanych w ramach Systemu, w tym w szczególności w zakresie kwot udostępnionych przez poszczególnych Uczestników w ramach Systemu pozostałym Uczestnikom, należnych z tego tytułu odsetek oraz rzeczywistych odbiorców tych odsetek.

II. Cash pooling nierzeczywisty

Wnioskodawca bierze także pod uwagę, że może przystąpić do systemu zarządzania płynnością finansową typu cash pooling nierzeczywisty (wirtualny) (Umowa cash pooling nierzeczywisty). Umowa cash pooling nierzeczywisty będzie co do zasady zbliżona konstrukcyjnie do opisanej powyżej Umowy cash poolingu. Umowa cash pooling nierzeczywisty będzie formą efektywnego zarządzania płynnością finansową dla podmiotów wchodzących w skład Grupy Kapitałowej. Istotą tego rozwiązania będzie koncentrowanie środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów na wydzielonym wspólnym (zbiorczym) rachunku grupy oraz kompensowanie nadwyżek wykazywanych przez jedne podmioty z niedoborami występującymi u innych podmiotów. Głównym celem ekonomicznym stworzenia takiej struktury jest optymalizacja alokacji środków finansowych poprzez kredytowanie działalności poszczególnych podmiotów przy wykorzystaniu środków własnych Grupy Kapitałowej, a w konsekwencji minimalizowanie poziomu i kosztów obsługi finansowania zewnętrznego, tj. m.in. korzystania z kredytów bankowych lub zadłużenia w rachunku bieżącym przez każdy podmiot odrębnie. W ramach struktury cash poolingu nierzeczywistego Wnioskodawca będzie pełnić funkcję lidera na zasadach zbliżonych do tych jak opisano to w części 1. Cash pooling rzeczywisty. Pozostałymi uczestnikami będą spółki X S.A., Z SA, T Sp. z o. o. oraz XN AS (Uczestnicy). W przypadku tego typu umowy nie będzie dochodzić do fizycznego transferu środków pomiędzy rachunkami podmiotów uczestniczących w systemie. Bank będzie kompensował ujemne lub dodatnie salda rachunków Uczestników wyłącznie wirtualnie, natomiast odsetki naliczane będą od salda netto tak skonsolidowanych środków.

Ponadto w uzupełnieniu wniosku, które wpłynęło do tutejszego organu w dniu 30 grudnia 2016 r. wskazano, w odniesieniu cash poolingu nierzeczywistego, że rola Lidera (Wnioskodawcy) w analizowanym zdarzeniu przyszłym sprowadza się do pewnych działań pomocniczych, koordynacyjnych, koniecznych dla efektywnego wyświadczenia przez Bank usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową, wykonywanych na rzecz wszystkich uczestników tego systemu, którym również jest Lider. Zatem, zadanie Lidera nie będzie równoznaczne ze świadczeniem jakichkolwiek usług na rzecz któregokolwiek z uczestników Systemu, stąd nie będzie on uprawniony do uzyskiwania jakiegokolwiek wynagrodzenia. Wynagrodzenie to będzie należne od uczestników Systemu jedynie na rzecz Banku.

Wysokość odsetek otrzymanych/wypłaconych w ramach cash poolingu rzeczywistego i nierzeczywistego może przekroczyć lub nie wartości odpowiadające iloczynowi wartości stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego obowiązującej w ostatnim dniu roku poprzedzającego rok podatkowy powiększonej o 1,25 punktu procentowego i wartości podatkowej aktywów w rozumieniu przepisów o rachunkowości, w tym ujętych zgodnie z wartością nominalną kwot udzielonych pożyczek, z wyjątkiem wartości niematerialnych i prawnych (art. 15c ust. 2 Ustawy o CIT).

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy odsetki wypłacane przez Wnioskodawcę oraz Uczestników (będących Polskimi Spółkami) w związku z uczestnictwem w Systemie mogą być w całości zaliczone do ich kosztów uzyskania przychodów i tym samym nie będą miały do nich zastosowania przepisy art. 16 ust. 1 pkt 60, art. 16 ust. 1 pkt 61 oraz art. 15c ust. 2 Ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, dotyczące tzw. niedostatecznej kapitalizacji?
2. Czy odsetki wypłacane przez Wnioskodawcę oraz Uczestników (będących Polskimi Spółkami) w związku z uczestnictwem w systemie cash pooling nierzeczywisty, opisanym w pkt II. stanu faktycznego, mogą być w całości zaliczone do ich kosztów uzyskania przychodów i tym samym nie będą miały do nich zastosowania przepisy art. 16 ust. 1 pkt 60, art. 16 ust. 1 pkt 61 oraz art. 15c ust. 2 Ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, dotyczące tzw. niedostatecznej kapitalizacji?

Niniejsza interpretacja stanowi odpowiedź na pytanie pierwsze i drugie.

We własnym stanowisku w sprawie w odniesieniu do pytania pierwszego Wnioskodawca wskazał, że odsetki wypłacane przez niego oraz Uczestników, będących Polskimi Spółkami, w związku z uczestnictwem w Systemie mogą być w całości zaliczone do ich kosztów uzyskania przychodów i tym samym nie będą miały do nich zastosowania przepisy art. 16 ust. 1 pkt 60, art. 16 ust. 1 pkt 61 oraz art. 15c ust. 2 Ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Ustawa o CIT), dotyczące tzw. niedostatecznej kapitalizacji.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że w myśl art. 15 ust. 1 Ustawy o CIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Na bazie tej regulacji można więc przyjąć, że kosztem uzyskania przychodów będzie wydatek, który łącznie spełnia następujące warunki:

• został poniesiony przez podatnika,
• jest definitywny (rzeczywisty),
• pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
• poniesiony został w celu uzyskania przychodów, zachowania lub zabezpieczenia ich źródła lub - może mieć inny wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,
• został właściwie udokumentowany,
• nie został wymieniony w art. 16 Ustawy o CIT.

Umowa cash-poolingu jest formą zarządzania finansami stosowaną przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej (holdingu) lub podmioty powiązane ekonomicznie w jakikolwiek inny sposób. Istota tej umowy sprowadza się do koncentrowania środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali. Podstawowym walorem cash-poolingu jest możliwość koncentracji środków kilku podmiotów oraz kompensowania przejściowych nadwyżek wykazywanych przez jedne z podmiotów z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów. Dzięki takiej konstrukcji następuje minimalizowanie kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy przez kredytowanie się przy wykorzystaniu środków własnych grupy. (M. Zwyrtek, Cash pooling po polsku, Monitor Podatkowy 8/2006, s. 25). Ograniczenia w zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów przewidziane w art. 16 ust. 1 pkt 60, art. 16 ust. 1 pkt 61 oraz art. 15c ust. 2 Ustawy o CIT dotyczą odsetek od pożyczek udzielanych podatnikowi przez podmioty z nim powiązane. Natomiast w przypadku cash-poolingu, przedstawionego w zdarzeniu przyszłym opisanym przez Wnioskodawcę, nie dochodzi do zawierania pomiędzy Uczestnikami Systemu umowy pożyczki w rozumieniu art. 16 ust. 7b Ustawy o CIT, mimo że umowy te zawierają element kredytowania jednych podmiotów przez inne podmioty.

W Umowie cash-poolingu w odróżnieniu od wymienionej wyżej umowy pożyczki:

• brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot;
  
• Uczestnik tego typu umowy nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane w jakiej wysokości i przez którego Uczestnika;
  
• nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji;
  
• przekazanie środków pieniężnych na rachunki Uczestników Systemu, w tym Wnioskodawcy, które na koniec dnia roboczego wykazują salda ujemne, odbywa się w sposób automatyczny, bez podjęcia dodatkowego zobowiązania przez Lidera lub Uczestników.
  

Biorąc to pod uwagę, zasadne jest tym samym stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym stosunki pomiędzy Uczestnikami Systemu wynikające z uczestnictwa w tymże Systemie nie powinny być kwalifikowane jako udzielanie pożyczek, o której mowa jest w art. 16 ust. 7b Ustawy o CIT i tym samym, odsetki wypłacane przez Wnioskodawcę oraz Uczestników nie powinny podlegać restrykcjom wynikającym z przepisów o niedostatecznej kapitalizacji.

Pogląd przedstawiony przez Wnioskodawcę oparty jest na analizie praktyki interpretacyjnej organów podatkowych, które w wielu pismach wyraźnie stwierdziły, że umowa cash poolingu nie jest pożyczką w znaczeniu nadanym temu pojęciu przez art. 16 ust. 7b Ustawy o CIT, a w rezultacie tego odsetki zapłacone przez podatnika w ramach takiegoż stosunku obligacyjnego nie podlegają ograniczeniom w zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów w ramach regulacji prawnych o niedostatecznej kapitalizacji.

W tym miejscu można przywołać następujące rozstrzygnięcia organów podatkowych:

• interpretację indywidualną wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 23 listopada 2011 r., nr IPPB5/423-877/11-3/JC oraz
  
• interpretacje indywidualne wydane przez Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi:
  
  
  
  1. z dnia 21 grudnia 2012 r., IPTPB3/423-346/12-2/PM,
     
  2. z dnia 8 marca 2013 r., IPTPB3/423-49/13-2/GG,
     
  3. z dnia 5 lipca 2013 r., IPTPB3/423-139/13-2/PM oraz
     
  4. z dnia 21 czerwca 2013 r., IPTPB3/423-134/13-2/GG.
     

Wnioskodawca uważa za zasadne podkreślić, że w szeregu prawomocnych orzeczeń sądy administracyjne potwierdziły, że umowa cash poolingu nie powinna być kwalifikowana przez organy podatkowe jako pożyczka w rozumieniu art. 16 ust. 7b Ustawy o CIT – takie stanowisko wyrażone zostało m.in. w wyroku WSA w Warszawie z dnia 15 lipca 2014 r., III SA/Wa 241/14 oraz WSA we Wrocławiu z dnia 11 lutego 2014 r I SA/Wr 1945/13).

W odniesieniu do pytania drugiego Wnioskodawca wskazał, że odsetki wypłacane przez Wnioskodawcę oraz Uczestników, będących Polskimi Spółkami, w związku z uczestnictwem w systemie cash pooling nierzeczywisty, opisanym w pkt II stanu faktycznego, mogą być w całości zaliczone do ich kosztów uzyskania przychodów i tym samym nie będą miały do nich zastosowania przepisy art. 16 ust. 1 pkt 60, art. 16 ust. 1 pkt 61 oraz art. 15c ust. 2 Ustawy o CIT. Uzasadnienie dla stanowiska Wnioskodawcy w tym zakresie zostało przedstawione w odpowiedzi na pytanie nr 1 i Wnioskodawca wnosi aby organ podatkowy potraktował przedstawioną w tamtym miejscu argumentację także jako uzasadnienie do pytania drugiego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego w odniesieniu do pytania pierwszego i drugiego jest nieprawidłowe.

Umowa „cash poolingu” jest formą efektywnego zarządzania środkami finansowymi, stosowaną przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej lub podmioty powiązane ekonomicznie w jakikolwiek inny sposób. Sprowadza się ona do koncentrowania środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy (rachunek główny) i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali. Pozwala to na kompensowanie przejściowych nadwyżek, wykazywanych przez jedne z podmiotów z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów. Dzięki temu dochodzi do minimalizowania kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy przez kredytowanie się przy wykorzystaniu środków własnych grupy. W ramach porozumienia cash poolingu uczestnicy wskazują podmiot organizujący cash pooling i zarządzający systemem, tzw. Pool Leadera (Agenta), którym może być wyspecjalizowany bank, jak również jednostka z grupy. Zarządzający systemem w ramach umowy zapewnia dla wszystkich uczestników systemu środki finansowe na pokrycie sald ujemnych, a w przypadku wystąpienia sald dodatnich na rachunkach uczestników, to na jego rachunek trafiają środki finansowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1888, z późn. zm., dalej: „updop”), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

W myśl art. 16 ust. 1 pkt 60 updop, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek udzielonych spółce przez podmiot posiadający bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udzielonych łącznie przez podmioty posiadające łącznie bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec podmiotów posiadających bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, uwzględniającego również zadłużenie z tytułu pożyczek, przekroczy łącznie wartość kapitału własnego spółki – w proporcji, w jakiej wartość zadłużenia przekraczająca wartość kapitału własnego spółki pozostaje do całkowitej kwoty tego zadłużenia wobec tych podmiotów, określonej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu własnego takiej spółdzielni.

Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 61 updop, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek udzielonych spółce przez inną spółkę, jeżeli w obu tych spółkach ten sam podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji), a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę wobec spółki udzielającej pożyczki oraz wobec podmiotów posiadających bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) spółki otrzymującej pożyczkę, uwzględniającego również zadłużenie z tytułu pożyczek, przekroczy łącznie wartość kapitału własnego spółki otrzymującej pożyczkę – w proporcji, w jakiej wartość zadłużenia przekraczająca wartość kapitału własnego spółki pozostaje do całkowitej kwoty tego zadłużenia, określonej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu własnego takiej spółdzielni.

Zatem, ograniczeniom przewidzianym w powyższej regulacji podlegają odsetki od pożyczek udzielanych spółce (pożyczkobiorcy) przez określoną grupę podmiotów (pożyczkodawców), tj.:

1. podmiot posiadający bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów spółki,
2. podmioty posiadające łącznie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25% udziałów spółki,
3. „spółkę – siostrę”, jeżeli w obydwu spółkach (pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy) ten sam podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada co najmniej 25% udziałów spółki.

W przypadku przekroczenia przez spółkę (pożyczkobiorcę) wartości zadłużenia odpowiadającej wartości jej kapitału własnego, odsetki od pożyczek zaciągniętych od podmiotów wskazanych powyżej nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodów w proporcji, w jakiej kwota pożyczki przekracza tą wartość.

Przy czym, zgodnie z art. 16 ust. 6 updop, wskaźnik procentowy, o którym mowa w ust. 1 pkt 60 i 61, posiadanych udziałów (akcji) w spółce określa się na podstawie liczby praw głosu, jakie w związku z posiadanymi udziałami (akcjami) przysługują danemu podmiotowi; przepis art. 11 ust. 5b stosuje się odpowiednio. W przypadku wspólnika spółki, o której mowa w art. 1 ust. 3, niebędącego akcjonariuszem uważa się, że ten wskaźnik procentowy pozostaje spełniony bez względu na wielkość jego udziału w tej spółce.

Stosownie natomiast do treści art. 16 ust. 7b updop, przez pożyczkę, o której mowa w ust. 1 pkt 60 i 61 oraz art. 15c, rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę tę rozumie się także kredyt, emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę; pochodnych instrumentów finansowych nie uważa się za pożyczkę w rozumieniu tego przepisu.

Polskie przepisy prawa cywilnego nie zawierają regulacji odnoszących się do umowy cash poolingu, stąd też umowę taką zaliczyć należy do umów nienazwanych na gruncie polskich przepisów prawa cywilnego. Tym niemniej cechą takiej umowy jest to, że jeden z podmiotów (uczestnik umowy) przekazuje własne środki finansowe innemu podmiotowi (innemu uczestnikowi umowy), celem pokrycia przez ten inny podmiot zobowiązań pieniężnych. Otrzymane przez podmiot środki finansowe podlegają zwrotowi wraz z wynagrodzeniem za korzystanie z tych środków, określonym w formie odsetek.

Innymi słowy faktycznym celem umowy cash poolingu jest udostępnianie środków pieniężnych pomiędzy podmiotami z grupy oraz osiąganie przez te podmioty korzyści w postaci odsetek.

Istotą zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki jest przejście prawa własności przedmiotu pożyczki na pożyczkobiorcę oraz zobowiązanie pożyczkobiorcy do zwrotu, czyli do przeniesienia własności takiego samego przedmiotu na pożyczkodawcę.

Opisana we wniosku umowa cash poolingu rzeczywistego jak i nierzeczywistego wypełnia przesłanki zaliczenia jej do umowy pożyczki zdefiniowanej w art. 16 ust. 7b updop. W przedmiotowej sprawie mamy bowiem do czynienia z przekazywaniem środków pieniężnych pomiędzy podmiotami, przy jednoczesnej – wynikającej z logiki systemu zarządzania płynnością finansową – konieczności zwrotu danych środków oraz uzyskiwaniu w związku z tym określonego wynagrodzenia w postaci odsetek.

Z ekonomicznego punktu widzenia finansowanie to ma cechy pożyczki, gdyż w wyniku sfinansowania ujemnego salda wykazanego przez danego uczestnika umowy nadwyżką środków zgromadzonych przez innych uczestników, lub też ustalonym limitem kredytowym uczestnik ten nie jest zobowiązany do zapłaty odsetek na rzecz banku z tytułu debetu na jego rachunku, który by wystąpił w sytuacji, gdyby niedoboru tego nie pokrył inny uczestnik umowy. W miejsce zatem dłużnego kredytowania debetu, jaki występuje na rachunku prowadzonym na rzecz danego uczestnika, w następstwie umowy cash poolingu kredytowanie takie nie jest realizowane bezpośrednio ze środków banku, lecz innego bądź innych uczestników umowy, w zamian za wynagrodzenie wypłacane w postaci odsetek tym uczestnikom.

Otrzymywane zatem przez uczestników umowy wynagrodzenie w postaci odsetek jest uzyskane z tytułu czasowego finansowania debetu innych uczestników umowy. Tym samym nie powinno budzić wątpliwości, że w przypadku środków finansowych, które posłużą pokryciu niedoborów finansowych innych uczestników umowy, można mówić o ich udzieleniu innym uczestnikom umowy w formie pożyczki w rozumieniu wyżej powołanego art. 16 ust. 7b updop.

Wskazać należy, że od dnia 1 stycznia 2015 r. oprócz zmian w zakresie brzmienia przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60, 61 oraz ust. 7b updop, wprowadzono do ustawy przepisy, które mogą mieć wpływ na zakres stosowania przepisów dotyczących tzw. „cienkiej kapitalizacji”. W szczególności zgodnie z brzmieniem art. 16 ust. 7g updop, wartość zadłużenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 60 i 61, pomniejsza się o wartość pożyczek udzielonych podmiotom powiązanym, wskazanym w tych przepisach. Stosownie natomiast do treści art. 16 ust. 7h updop, wartość kapitału własnego, o której mowa w ust. 1 pkt 60 i 61, określa się na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek, o których mowa w tych przepisach, bez uwzględnienia kapitałów z aktualizacji wyceny oraz części kapitału własnego pochodzącego z otrzymanych pożyczek podporządkowanych. Wartość tę pomniejsza się o wartość kapitału zakładowego spółki lub funduszu udziałowego w spółdzielni, jaka nie została na ten kapitał lub fundusz faktycznie przekazana lub jaka została pokryta wierzytelnościami z tytułu pożyczek oraz z tytułu odsetek od tych pożyczek, przysługującymi wspólnikom wobec tej spółki lub członkom wobec tej spółdzielni, a także wartościami niematerialnymi lub prawnymi, od których nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych zgodnie z art. 16a-16m.

Ponadto zauważyć należy, że zgodnie z art. 15c updop, spółki i spółdzielnie, które otrzymały pożyczkę w rozumieniu art. 16 ust. 7b od podmiotów, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61, mogą nie stosować wynikających z tych przepisów ograniczeń w zaliczaniu odsetek od takiej pożyczki do kosztów uzyskania przychodów, jeżeli zdecydują o stosowaniu zasad określonych w niniejszym artykule. O wyborze stosowania tych zasad spółki i spółdzielnie są obowiązane zawiadomić, w formie pisemnej, właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca pierwszego miesiąca roku podatkowego.

Tym samym, w ramach ww. regulacji ustawodawca wprowadził dodatkową nową metodę rozliczania w kosztach podatkowych odsetek od pożyczek. Spółka ma więc do wyboru jedną z dwóch alternatywnych metod rozliczania odsetek w kosztach, tzn. może pozostać przy regulacjach o tzw. „cienkiej kapitalizacji” albo zastosować przepisy art. 15c ust. 2-12 updop. Podatnik, który wybierze metodę opisaną w art. 15c updop, będzie mógł zaliczyć do kosztów podatkowych danego roku podatkowego odsetki od pożyczek w wysokości nieprzekraczającej wartości iloczynu stopy referencyjnej NBP obowiązującej w ostatnim dniu roku poprzedzającego rok podatkowy powiększonej o 1,25 punktów procentowych i wartości podatkowej aktywów w rozumieniu przepisów o rachunkowości, według stanu na ostatni dzień danego roku podatkowego, w tym ujętych zgodnie z wartością nominalną kwot udzielanych pożyczek, z wyjątkiem wartości niematerialnych i prawnych.

Reasumując, stanowisko Spółki w zakresie zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 updop, tzw. niedostatecznej kapitalizacji w związku z transakcjami dokonywanymi na podstawie umowy cash poolingu należało uznać za nieprawidłowe, gdyż w kontekście przedstawionych struktur systemu zarządzania płynnością finansową nie można wykluczyć stosowania art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 updop w odniesieniu do opisanych we wniosku odsetek, o ile w momencie zapłaty odsetek wartość zadłużenia Spółki obliczonego z uwzględnieniem art. 16 ust. 7g updop, będzie przekraczała określony pułap, a podmioty na rzecz których odsetki będą wypłacane są podmiotami kwalifikowanymi w rozumieniu tych przepisów. W przypadku jednak, gdy zadłużenie nie będzie przekraczało wartości kapitału własnego, lub też Spółka będzie stosowała zasady określone w art. 15c updop, w szczególności wartość odsetek nie będzie przekraczała wartości o których mowa w art. 15c ust. 2 ww. ustawy, wówczas przepisy dotyczące cienkiej kapitalizacji nie znajdą zastosowania. Powyższe nie zmienia faktu, że stanowisko Wnioskodawcy zaprezentowane we wniosku należało uznać za nieprawidłowe.

Odnosząc się do powołanych we własnym stanowisku interpretacji indywidualnych należy wskazać, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach w konsekwencji nie mogą one wpływać na sposób rozstrzygnięcia w sprawie przedmiotowej. W zakresie powołanych wyroków sądów administracyjnych stwierdzić należy, że zarówno wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 lipca 2014 r., sygn. akt III SA/Wa 241/14 jak i wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 11 lutego 2014 r., sygn. akt I SA/Wr 1945/13, zostały uchylone przez Naczelny Sądu Administracyjny wyrokami o sygn. odpowiednio II FSK 3074/14 oraz II FSK 1704/14.

Końcowo wskazać, że stanowisko organu w zakresie dotyczącym stosowania przepisów dotyczących tzw. niedostatecznej kapitalizacji zostało w pełni potwierdzone przez Naczelny Sąd Administracyjny również w wyrokach z dnia 30 września 2015 r., sygn. akt II FSK 2033/14 oraz II FSK 3137/14.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718 z późn. zm.).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.