2016.04.15 - Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu

Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu
ILPP2/46-5/16-2/SJ
z 15 kwietnia 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

WYDANA W WYNIKU UWZGLĘDNIENIA SKARGI

W związku ze skargą z 11 marca 2016 r. (data nadania w polskiej placówce pocztowej 11 marca 2016 r.) do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu na indywidualną interpretację przepisów prawa podatkowego z 29 grudnia 2015 r. znak ILPP2/4512-1-740/15 -3/SJ w przedmiocie podatku od towarów i usług w zakresie określenia, czy umowy o sekurytyzację zawierane przez Fundusz ze Zbywcami, obejmujące w szczególności nabywane na własne ryzyko wierzytelności w formie pakietów (portfeli), stanowić będą usługę świadczoną przez Fundusz na rzecz Zbywców podlegającą zwolnieniu od podatku VAT, doręczoną w dniu 5 stycznia 2016 r. (data potwierdzenia odbioru), Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, działający w imieniu Ministra Finansów, w trybie art. 54 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.) oraz na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) w związku z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643), uwzględnia skargę w całości, w związku z czym zmienia zaskarżoną indywidualną interpretację przepisów prawa podatkowego z 29 grudnia 2015 r. uznając stanowisko Wnioskodawcy w całości za prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 5 października 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej w zakresie określenia, czy umowy o sekurytyzację zawierane przez Fundusz ze Zbywcami, obejmujące w szczególności nabywane na własne ryzyko wierzytelności w formie pakietów (portfeli), stanowić będą usługę świadczoną przez Fundusz na rzecz Zbywców podlegającą zwolnieniu od podatku VAT. Wniosek uzupełniono 8 grudnia 2015 r. o dokument, z którego wynika prawo do reprezentowania Wnioskodawcy.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Fundusz jest osobą prawną, utworzoną zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2014 r., poz. 157, z późn. zm.; dalej: „ustawa TFI”). Fundusz zarządzany jest przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych, które z mocy prawa jest organem Funduszu. Fundusz jest niestandaryzowanym sekurytyzacyjnym funduszem inwestycyjnym zamkniętym działającym zgodnie z przepisami ustawy TFI oraz statutu nadanego mu przez Towarzystwo (dalej: „Statut”).

Zgodnie ze Statutem wyłącznym przedmiotem działalności Funduszu jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze niepublicznego oferowania certyfikatów inwestycyjnych w określone sekurytyzowane wierzytelności, papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego oraz inne prawa majątkowe.

Na podstawie art. 187 ust. 3 ustawy TFI, fundusz sekurytyzacyjny jest obowiązany lokować przynajmniej 75% wartości swoich aktywów w określone wierzytelności, papiery wartościowe inkorporujące wierzytelności pieniężne i prawa do świadczeń z tytułu określonych wierzytelności. Dodatkowo, fundusz sekurytyzacyjny może lokować aktywa w dłużne papiery wartościowe, jednostki uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego, depozyty w bankach krajowych lub instytucjach kredytowych, instrumenty rynku pieniężnego oraz instrumenty pochodne. Powyższe zasady są odzwierciedlone w statucie Funduszu.

Celem inwestycyjnym Funduszu, zgodnie ze Statutem jest realizacja należności z sekurytyzowanych wierzytelności oraz osiąganie dochodów z pozostałych lokat. Na podstawie Statutu przedmiotem lokat Funduszu mogą być wyłącznie w:

zbywalne, opiewające na świadczenia pieniężne, denominowane w złotych polskich lub w innej walucie, gdzie zobowiązanym jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej:
1. wierzytelności,
2. papiery wartościowe inkorporujące wierzytelności pieniężne,
3. prawa do świadczeń z tytułu określonych wierzytelności, w tym wynikających z umów subpartycypacji;
dłużne papiery wartościowe;
depozyty w bankach krajowych;
instrumenty rynku pieniężnego.

Zgodnie ze Statutem aktywa Funduszu mogą być lokowane w wierzytelności przedawnione, niezabezpieczone, zajęte, a także w stosunku do których tytuł prawny budzi wątpliwości.

Wierzytelności nabywane przez Fundusz w ramach jego działalności są nabywane na własne ryzyko na podstawie umów zbycia/przelewu wierzytelności w formie pakietów (portfeli) zawierających większą liczbę wierzytelności (dalej również: „Wierzytelności”).

Portfele wierzytelności mogą zawierać zarówno wierzytelności już wymagalne, czyli takie, których termin płatności już minął a dłużnik znajduje się w opóźnieniu ze spłatą (nabywane za cenę niższą niż wysokość nominalna tych wierzytelności), jak i wierzytelności jeszcze niewymagalne, których termin płatności nastąpi w przyszłości (nabywane za cenę równą lub wyższą od wysokości nominalnej wierzytelności, rozumianej jako kwota należności głównej). Zbywcami wierzytelności mogą być m.in. osoby prawne, w tym banki i inne instytucje finansowe oraz instytucje niebankowe posiadające masowe wierzytelności detaliczne (dalej: „Zbywcy”).

Całościowa transakcja dotycząca wierzytelności przeprowadzona przez Fundusz wymaga uczestnictwa określonych stron (Fundusz, inwestorzy, Zbywcy) oraz szeregu czynności prawnych (m.in. nabycie wierzytelności, emisja certyfikatów, objęcie certyfikatów), które łącznie składają się na proces sekurytyzacyjny.

W zamian za nabywane wierzytelności Fundusz zobowiązuje się do wypłaty wynagrodzenia na rzecz Zbywców. Jego wysokość, sposób naliczania oraz termin płatności są każdorazowo określane w konkretnej umowie w odniesieniu do ich rzeczywistej wartości ekonomicznej w chwili zbycia. Wraz z przejęciem wierzytelności Fundusz wstępuje w miejsce dotychczasowego wierzyciela.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy umowy o sekurytyzację zawierane przez Fundusz ze Zbywcami, obejmujące w szczególności nabywanie na własne ryzyko wierzytelności w formie pakietów (portfeli), stanowić będą usługę świadczoną przez Fundusz na rzecz Zbywców podlegającą zwolnieniu z podatku VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy, zawierane przez Fundusz umowy o sekurytyzację, obejmujące ze swej istoty m.in. nabywanie na własne ryzyko wierzytelności w formie pakietów (portfeli) w ramach transakcji sekurytyzacji wierzytelności stanowić będą usługę świadczoną przez Fundusz na rzecz Zbywców, podlegającą zwolnieniu z podatku VAT.

Uzasadnienie stanowiska

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy VAT, opodatkowaniu tym podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Stosownie natomiast do art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

Bogate orzecznictwo (zarówno Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, jak i sądów polskich), a także dorobek doktryny pozwoliły na wypracowanie określonych warunków, których zaistnienie musi być zweryfikowane dla uznania, że określona transakcja stanowi usługę dla celów podatku VAT. Zgodnie z jednolitym stanowiskiem w tym zakresie (potwierdzonym m.in. w komentarzu „VAT 2010” J. Martini, P. Skorupa, M. Wojda, C.H.Beck, Warszawa 2010, str. 70), co do zasady, warunkami koniecznymi do uznania transakcji za usługę dla celów VAT są:

działanie w charakterze podatnika w ramach danej transakcji, czyli konieczność uznania danej czynności za wykonaną w ramach działalności gospodarczej,
odpłatność, czyli istnienie bezpośredniego związku między świadczeniem a płatnością,
istnienie konsumenta danej usługi, czyli podmiotu odnoszącego korzyść w wyniku jej wyświadczenia,
istnienie stosunku prawnego będącego podstawą realizacji danej usługi.

Analiza planowanej transakcji sekurytyzacyjnej, w której Zbywcy uzyskają od Funduszu finansowanie w zamian za Wierzytelności przenoszone na Fundusz prowadzi do wniosku, że wszystkie wyżej wymienione elementy konieczne do uznania tej transakcji za usługę świadczoną przez Fundusz na rzecz Zbywców, będą w tym przypadku spełnione.

Celem każdego ze Zbywców, jako inicjatorów sekurytyzacji, jest uzyskanie finansowania i odzyskanie zaangażowanego kapitału przed lub po dacie wymagalności Wierzytelności. Działanie takie pozwoli na zrefinansowanie Wierzytelności i uwolnienie środków finansowych zaangażowanych przez Zbywców w Wierzytelności. Biorąc pod uwagę te cele, należy stwierdzić, że z perspektywy podatku VAT, Fundusz wykona na rzecz Zbywców usługę polegającą na zapewnieniu finansowania spełniającą przesłanki art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy VAT.

Z uwagi na fakt, że to Fundusz, poprzez nabycie Wierzytelności oraz organizację finansowania, przekaże je Zbywcom tytułem ceny za Wierzytelności, podmiotem świadczącym przedmiotową usługę będzie właśnie Fundusz. Zbywcy, uzyskując przedmiotowe środki finansowe, będą natomiast konsumentami tej usługi.

W planowanej transakcji sekurytyzacyjnej wystąpi również element odpłatności, gdyż Zbywcy zapłacą Funduszowi uzgodnione wynagrodzenie w zamian za zaangażowanie Funduszu w transakcję. Podstawą prawną do wzajemnych rozliczeń będą odpowiednie umowy i dokumenty transakcyjne regulujące wzajemne obowiązki stron.

Podsumowując powyższą analizę, należy uznać, że przelew Wierzytelności przez Zbywców do Funduszu stanowił będzie usługę świadczoną przez Fundusz na rzecz Zbywców, gdyż w jej rezultacie, uzyskają oni od Funduszu finansowanie potrzebne do prowadzonej działalności. W ocenie Wnioskodawcy, usługa świadczona przez niego stanowić będzie usługę zwolnioną z VAT. Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy VAT, zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę. Z kolei art. 43 ust. 1 pkt 40 Ustawy VAT przewiduje zwolnienie z podatku VAT dla usług w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usług pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Planowana transakcja sekurytyzacyjna ma na celu zapewnienie Zbywcom finansowania przez Fundusz poprzez nabycie Wierzytelności i na ich podstawie emisję certyfikatów inwestycyjnych, które będą następnie objęte przez inwestorów. Transakcja ta, jako specyficzna operacja finansowa, powinna być zatem uznana za zwolnioną z podatku VAT na podstawie powyższych przepisów. Celem sekurytyzacji jest bowiem, co zostało już wskazane powyżej, zapewnienie finansowania Zbywcom, a zatem cel przedmiotowej usługi świadczonej przez Fundusz będzie analogiczny do transakcji udzielenia pożyczki lub kredytu, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy VAT.

Należy przy tym wskazać, że zastosowanie zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy VAT nie powinno być ograniczane jedynie do instrumentów finansowych w postaci pożyczki lub kredytu, lecz zwolnienie w nim przewidziane winno mieć zastosowanie także do innych form finansowania. Przepis ten stanowi implementację art. 135 ust. 1 lit. b) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej („Dyrektywa VAT”).

Zgodnie z tą regulacją, państwa członkowskie zwalniają z podatku VAT „udzielanie kredytów i pośrednictwo kredytowe oraz zarządzanie kredytami przez kredytodawcę”. Stanowisko takie zostało potwierdzone również w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 29 sierpnia 2012 r. (sygn. III SA/Wa 3030/11) oraz interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie działającego w imieniu Ministra Finansów w interpretacji wydanej po tym wyroku (IPPP2/443-441/11/12-9/S/IM). Jak wskazał w uzasadnieniu WSA, nowelizacja treści art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy VAT została wprowadzona z dniem 1 stycznia 2011 r. Do końca 2010 r. bezspornym jest, że usługi sekurytyzacji podlegały zwolnieniu z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 Ustawy VAT oraz załącznika nr 4 do Ustawy VAT. Przedmiotowy załącznik został usunięty z ustawy, przy czym usługi zwolnione z podatku VAT zostały implementowane bezpośrednio do art. 43 Ustawy VAT. Jedną z takich usług zwolnionych z VAT jest usługa finansowania innych podmiotów przewidziana w art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy o VAT. Jak wynika z treści uzasadnienia do projektu ustawy z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2010 r. Nr 226, poz. 1476) nowelizującej Ustawę VAT, przedmiotowa nowelizacja nie miała na celu ograniczenia zakresu dotychczasowych usług zwolnionych z opodatkowania VAT, a jedynie odejście od klasyfikowania usług na podstawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług. Ustawodawca wskazał także w uzasadnieniu, że „w odniesieniu do usług, zmiany klasyfikacji statystycznej nie pozwoliły na takie „przełożenie” przepisów wykorzystujących klasyfikacje, aby było pewne, że zakres zwolnień, określony w załączniku nr 4 do ustawy, jest zgody z przepisami dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 26 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006, str. 1, z późn. zm.). Oparcie zaś przepisów dotyczących zwolnienia usług od podatku na opisach tych usług zawartych w ww. dyrektywie pozwoli na zapewnienie zgodności regulacji krajowych z przepisami dyrektywy”. Stąd w stosunku do usług, które dotychczas podlegają zwolnieniu, co do zasady nie powinna nastąpić zmiana opodatkowania. Tym samym wprowadzona zmiana Ustawy o VAT od dnia 1 stycznia 2011 r. nie powinna skutkować zmianą zakresu usług zwolnionych od tego podatku co oznacza, że nieuzasadnione będzie zawężenie zakresu stosowania zwolnień podatkowych odnoszących się do grupy usług finansowych.

Aczkolwiek pojęcie udzielenia kredytu nie zostało zdefiniowane w Dyrektywie VAT, orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości („ETS” obecnie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej) wskazuje na szerokie zastosowanie zwolnienia przewidzianego w tej regulacji. Konkluzję tę potwierdza, między innymi, orzeczenie ETS w sprawie C-281/91 pomiędzy Muysen De Winters Bouw-en Aannemingsbedrijf BV a Staatssecretaris van Financien (Holandia), w którym ETS nie podzielił poglądu, że zwolnienie zawarte w komentowanym artykule odnosi się jedynie do kredytów udzielanych przez banki i instytucje finansowe. ETS, definiując termin „udzielenie kredytu”, wskazał również, że: „udzielenie kredytu i pośrednictwo kredytowe jest w zasadzie pojęciem wystarczająco szerokim, aby uwzględniać kredyt udzielony przez dostawcę towarów w formie odroczenia płatności”.

Zwolnienie planowanej transakcji sekurytyzacyjnej z podatku VAT znajduje uzasadnienie także w art. 43 ust. 1 pkt 40 Ustawy VAT z uwagi na fakt, że jest to usługa w zakresie długów. Przeniesienie wierzytelności do Funduszu będzie stanowiło element kompleksowej transakcji finansowej, której sensem i celem ekonomicznym jest zapewnienie Zbywcom finansowania i poprawę ich płynności finansowej.

W efekcie sekurytyzacji upłynnione (po stronie Zbywców) zostaną Wierzytelności, poprzez ich wprowadzenie do obrotu rynkowego w zmienionej formie, tj. w postaci papierów wartościowych o wyższym stopniu płynności, jakimi będą certyfikaty inwestycyjne wyemitowane przez Fundusz.

Podkreślić należy, że do przedmiotowej transakcji nie znajdzie zastosowania art. 43 ust. 15 Ustawy VAT, który wyłącza ze zwolnienia, o którym mowa, między innymi, czynności ściągania długów oraz factoringu. Z uwagi na charakter i cel transakcji sekurytyzacyjnej, która zostanie przeprowadzona, brak byłoby uzasadnienia dla uznania tej transakcji za czynność ściągania długów lub też factoring. Cel i specyfika omawianej transakcji sekurytyzacyjnej w porównaniu do celów czynności ściągania długów lub factoringu są zasadniczo różne. O ile głównym powodem przeprowadzenia sekurytyzacji jest uzyskanie finansowania poprzez zamianę niepłynnych aktywów (Wierzytelności) na aktywa płynne (certyfikaty), o tyle celem czynności ściągania długów jest wyłącznie windykacja wierzytelności. W umowie sekurytyzacyjnej obejmującej przelew Wierzytelności od Zbywców do Funduszu brak będzie postanowień przewidujących obowiązek Funduszu do windykacji Wierzytelności na rzecz Zbywców. Co więcej, jest możliwe, że sami Zbywcy na podstawie odrębnej umowy zawartej z Funduszem o obsługę sekurytyzowanych Wierzytelności pełnić będą funkcję tzw. serwiserów zajmujących się ściąganiem Wierzytelności i przekazywaniem ściągniętych należności do Funduszu.

Sekurytyzacja różni się również w zasadniczy sposób od czynności factoringu. Usługi tego rodzaju składają się z wielu różnych działań podejmowanych przez faktora, obejmujących, między innymi: windykację należności, monitorowanie spłat przez dłużników, dochodzenie należności, udzielenie kredytu faktorantowi, itd. Tymczasem, głównym celem sekurytyzacji, któremu podporządkowane będą wszystkie jej elementy składowe, jest zapewnienie Zbywcom finansowania poprzez zamianę aktywów w postaci Wierzytelności na papiery wartościowe.

Na możliwości traktowania transakcji sekurytyzacji za usługę zwolnioną z podatku VAT wskazują również organy podatkowe w wydawanych interpretacjach indywidualnych. Przykładowo, można tu wskazać na interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 4 lutego 2015 r. sygn. IPPP3/443-1098/14-2/IG, gdzie organ uznał stanowisko podatnika za prawidłowe w odniesieniu do uznania transakcji sekurytyzacji za zwolnioną z opodatkowania podatkiem VAT. Analogiczne stanowisko przestawił również Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z 24 stycznia 2014 r. sygn. ILPP4/443-500/13-2/BA.

Do podobnych wniosków doszedł ten sam organ w interpretacji z 18 lipca 2013 r. sygn. ILPP4/443-185/13-4/EWW gdzie, w odniesieniu do podobnego stanu faktycznego wskazano, że: „import usług świadczonych przez SPV na rzecz Wnioskodawcy w ramach umowy sekurytyzacji stanowić będzie usługi finansowe w zakresie długów, zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy”.

W przedmiotowym zakresie w pełni aktualne pozostaje dotychczasowe orzecznictwo sądów administracyjnych w sprawach dotyczących transakcji sekurytyzacyjnych potwierdzające, że tego rodzaju transakcje są usługami zwolnionymi z podatku VAT w tym np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2 grudnia 2010 r. (sygn. I FSK 669/10), w którym Sąd uznał, że usługi świadczone przez spółkę celową w ramach procesu sekurytyzacji, jako usługi finansowe podlegają zwolnieniu od podatku VAT.

Zwolnienie z podatku VAT dla usługi sekurytyzacji potwierdził również wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 29 sierpnia 2012 r. (sygn. III SA/Wa 3030/11) oraz Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów w interpretacji wydanej po tym wyroku (IPPP2/443-441/11/12-9/S/IM) cytując: „Usługę świadczoną przez SPV polegającą na nabyciu Wierzytelności i zapewnieniu Zainteresowanemu finansowania potraktować należy jako usługę pośrednictwa finansowego, która korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT i do której nie mają zastosowania wyłączenia wskazane w art. 43 ust. 15 ustawy o VAT. Powyższe wynika z faktu, iż jakkolwiek celem planowanego procesu sekurytyzacji jest uzyskanie przez Wnioskodawcę środków finansowych, to z uwagi na związek procesu sekurytyzacji z wierzytelnościami stanowiącymi „długi” oraz obligacjami skutkującymi powstaniem długu emitenta, zasadne jest ocenianie sekurytyzacji jako usługi pośrednictwa finansowego określonej w ww. art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT”.

Wobec powyższego, Wnioskodawca zwraca się z prośbą o potwierdzenie prawidłowości przedstawionego stanowiska.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy, w związku z wniesieniem skargi oraz z uwzględnieniem zarzutów w niej przedstawionych, Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, co następuje.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą – opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy – przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast przez świadczenie usług – w świetle art. 8 ust. 1 ustawy – rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa o podatku od towarów i usług zalicza do grona usług każde świadczenie niebędące dostawą towarów.

Należy zauważyć, że pojęcie usługi zostało zdefiniowane bardzo szeroko. Taka konstrukcja definicji usług pozwala na objęcie zakresem przedmiotowym podatku VAT wszelkich transakcji wykonywanych w ramach działalności gospodarczej. Pojęcie usługi według ustawy jest także szersze od definicji usługi w rozumieniu klasyfikacji statystycznych. Oznacza to, że w definicji tej mieszczą się również określone zachowania, które nie zostały sklasyfikowane w PKWiU jako klasyfikacji, o której mowa w art. 5a ustawy.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę, w rozumieniu przepisów ustawy.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym, przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Jednocześnie, skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług, określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Reasumując, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca (Fundusz) jest osobą prawną, utworzoną zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (ustawa TFI). Fundusz zarządzany jest przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych, które z mocy prawa jest organem Funduszu. Fundusz jest niestandaryzowanym sekurytyzacyjnym funduszem inwestycyjnym zamkniętym działającym zgodnie z przepisami ustawy TFI oraz statutu nadanego mu przez Towarzystwo (Statut). Zgodnie ze Statutem wyłącznym przedmiotem działalności Funduszu jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze niepublicznego oferowania certyfikatów inwestycyjnych w określone sekurytyzowane wierzytelności, papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego oraz inne prawa majątkowe. Na podstawie art. 187 ust. 3 ustawy TFI, fundusz sekurytyzacyjny jest obowiązany lokować przynajmniej 75% wartości swoich aktywów w określone wierzytelności, papiery wartościowe inkorporujące wierzytelności pieniężne i prawa do świadczeń z tytułu określonych wierzytelności. Dodatkowo, fundusz sekurytyzacyjny może lokować aktywa w dłużne papiery wartościowe, jednostki uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego, depozyty w bankach krajowych lub instytucjach kredytowych, instrumenty rynku pieniężnego oraz instrumenty pochodne. Powyższe zasady są odzwierciedlone w statucie Funduszu. Celem inwestycyjnym Funduszu, zgodnie ze Statutem jest realizacja należności z sekurytyzowanych wierzytelności oraz osiąganie dochodów z pozostałych lokat. Na podstawie Statutu przedmiotem lokat Funduszu mogą być wyłącznie w:

zbywalne, opiewające na świadczenia pieniężne, denominowane w złotych polskich lub w innej walucie, gdzie zobowiązanym jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej:
1. wierzytelności,
2. papiery wartościowe inkorporujące wierzytelności pieniężne,
3. prawa do świadczeń z tytułu określonych wierzytelności, w tym wynikających z umów subpartycypacji;
dłużne papiery wartościowe;
depozyty w bankach krajowych;
instrumenty rynku pieniężnego.

Zgodnie ze Statutem aktywa Funduszu mogą być lokowane w wierzytelności przedawnione, niezabezpieczone, zajęte, a także w stosunku do których tytuł prawny budzi wątpliwości. Wierzytelności nabywane przez Fundusz w ramach jego działalności są nabywane na własne ryzyko na podstawie umów zbycia/przelewu wierzytelności w formie pakietów (portfeli) zawierających większą liczbę wierzytelności (Wierzytelności). Portfele wierzytelności mogą zawierać zarówno wierzytelności już wymagalne, czyli takie, których termin płatności już minął a dłużnik znajduje się w opóźnieniu ze spłatą (nabywane za cenę niższą niż wysokość nominalna tych wierzytelności), jak i wierzytelności jeszcze niewymagalne, których termin płatności nastąpi w przyszłości (nabywane za cenę równą lub wyższą od wysokości nominalnej wierzytelności, rozumianej jako kwota należności głównej). Zbywcami wierzytelności mogą być m.in. osoby prawne, w tym banki i inne instytucje finansowe oraz instytucje niebankowe posiadające masowe wierzytelności detaliczne (Zbywcy). Całościowa transakcja dotycząca wierzytelności przeprowadzona przez Fundusz wymaga uczestnictwa określonych stron (Fundusz, inwestorzy, Zbywcy) oraz szeregu czynności prawnych (m.in. nabycie wierzytelności, emisja certyfikatów, objęcie certyfikatów), które łącznie składają się na proces sekurytyzacyjny. W zamian za nabywane wierzytelności Fundusz zobowiązuje się do wypłaty wynagrodzenia na rzecz Zbywców. Jego wysokość, sposób naliczania oraz termin płatności są każdorazowo określane w konkretnej umowie w odniesieniu do ich rzeczywistej wartości ekonomicznej w chwili zbycia. Wraz z przejęciem wierzytelności Fundusz wstępuje w miejsce dotychczasowego wierzyciela.

W rozpatrywanej sprawie wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii wskazania, czy umowy o sekurytyzację zawierane przez Fundusz ze Zbywcami, obejmujące w szczególności nabywane na własne ryzyko wierzytelności w formie pakietów (portfeli), stanowić będą usługę świadczoną przez Fundusz na rzecz Zbywców podlegającą zwolnieniu od podatku VAT.

Należy wskazać, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w przepisach art. 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121, z późn. zm.), zwanej dalej k.c.

Zgodnie z brzmieniem art. 509 § 1 k.c. – wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W myśl § 2 cytowanego artykułu – wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Jak stanowi art. 510 § 1 k.c. – umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność.

W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja miała charakter odpłatny).

Natomiast pojęcie sekurytyzacji zawarte zostało w przepisach ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2014 r., poz. 157, z późn. zm.) oraz w przepisach ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U z 2012 r., poz. 1376).

Zgodnie z art. 2 pkt 30 – pkt 32 ustawy o funduszach inwestycyjnych, pod pojęciem:

puli wierzytelności rozumieć należy przynoszącą regularny dopływ kapitału grupę jednolitych rodzajowo wierzytelności, posiadanych i wyodrębnionych przez inicjatora sekurytyzacji, z których każda z wierzytelności stanowiących łącznie co najmniej 75 % grupy przynosi regularny dopływ kapitału oraz każda wierzytelność spełnia kryteria określone w statucie funduszu;
inicjatora sekurytyzacji rozumieć należy jednostkę samorządu terytorialnego, związek jednostek samorządu terytorialnego lub podmiot prowadzący działalność gospodarczą, zbywające funduszowi sekurytyzacyjnemu pulę wierzytelności albo zobowiązujące się do przekazywania funduszowi sekurytyzacyjnemu wszystkich świadczeń otrzymanych przez nie z określonej puli wierzytelności;
sekurytyzowanych wierzytelnościach rozumieć należy wierzytelności stanowiące przedmiot lokat funduszu sekurytyzacyjnego oraz wierzytelności wyodrębnione przez inicjatora sekurytyzacji albo inny podmiot, który zawarł z funduszem umowę zobowiązującą go do przekazywania funduszowi świadczeń uzyskanych w związku z tymi wierzytelnościami.

Szczegółowe zasady dotyczące funkcjonowania funduszów sekurytyzacyjnych zawiera Rozdział III ww. ustawy o funduszach inwestycyjnych.

W literaturze istnieje wiele definicji „sekurytyzacji”, uzależnionych od przyjętego modelu. Można jednakże przyjąć, że sekurytyzacja wierzytelności to proces, podczas którego z bilansu banku zostaje wydzielona określona pula wierzytelności, a następnie przekazana spółce specjalnego przeznaczenia (Special Purpose Vehicle, SPV), która następnie refinansuje zakupioną pulę wierzytelności przez emisję papierów wartościowych. Najważniejszym celem procesu sekurytyzacji jest pozyskanie kapitałów na prowadzenie dalszej działalności oraz rozwój. Wówczas najczęściej stosowana jest sekurytyzacja wierzytelności przyszłych, a więc takich, które jeszcze nie powstały, natomiast istnieją przesłanki ich prawnego i ekonomicznego ukonstytuowania się w przyszłości.

W niniejszej sprawie, celem usługi sekurytyzacji jest zatem zapewnienie przez Wnioskodawcę Zbywcom finansowania. Nabywanie wierzytelności jest częścią zawieranej przez Fundusz ze Zbywcami umowy o sekurytyzację. Portfele wierzytelności mogą zawierać zarówno wierzytelności już wymagalne, czyli takie, których termin płatności już minął a dłużnik znajduje się w opóźnieniu ze spłatą (nabywane za cenę niższą niż wysokość nominalna tych wierzytelności), jak i wierzytelności jeszcze niewymagalne, których termin płatności nastąpi w przyszłości (nabywane za cenę równą lub wyższą od wysokości nominalnej wierzytelności, rozumianej jako kwota należności głównej).

Należy podkreślić, że w okolicznościach niniejszej sprawy nie będzie miała miejsca wyłącznie cesja wierzytelności – nabycie wierzytelności przez Wnioskodawcę będzie stanowiło element świadczonej przez Fundusz na rzecz Zbywców szerszej usługi pośrednictwa finansowego. Bowiem całościowa transakcja dotycząca wierzytelności przeprowadzona przez Fundusz wymaga uczestnictwa określonych stron (Fundusz, inwestorzy, Zbywcy) oraz szeregu czynności prawnych (m.in. nabycie wierzytelności, emisja certyfikatów, objęcie certyfikatów), które łącznie składają się na proces sekurytyzacyjny. W zamian za nabywane wierzytelności Fundusz zobowiązuje się do wypłaty wynagrodzenia na rzecz Zbywców.

Z uwagi na powyższe Wnioskodawca wykona na rzecz Zbywców czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, o których mowa w art. 8 ust. 1 w zw. z art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy – stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Jednakże, stosownie do art. 146a pkt 1 ustawy – w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Zarówno w treści wskazanej ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku.

I tak, w myśl art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy – zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Jak stanowi art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy – zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41 (art. 41 ust. 13 ustawy).

Na podstawie art. 41 ust. 14 ustawy – przepisu ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41.

Ponadto, jak stanowi art. 41 ust. 15 ustawy – zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

czynności ściągania długów, w tym factoringu;
usług doradztwa;
usług w zakresie leasingu.

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika.

Usługę świadczoną przez Fundusz polegającą na nabyciu Wierzytelności i zapewnieniu Zbywcom finansowania potraktować należy jako usługę pośrednictwa finansowego, która korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT i do której nie mają zastosowania wyłączenia wskazane w art. 43 ust. 15 ustawy o VAT. Powyższe wynika z faktu, że jakkolwiek celem procesu sekurytyzacji jest uzyskanie przez Zbywców Wierzytelności środków finansowych, to z uwagi na związek procesu sekurytyzacji z wierzytelnościami stanowiącymi „długi”, zasadne jest ocenianie sekurytyzacji jako usługi pośrednictwa finansowego określonej w ww. art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT.

Reasumując, czynność nabywania przez Wnioskodawcę (Fundusz) portfeli wierzytelności w ramach zawartej ze Zbywcami umowy o sekurytyzację, będzie korzystała ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy, jako usługa pośrednictwa finansowego związanego z długami.

Stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 5 października 2015 r. było zatem w całości prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji z dnia 29 grudnia 2015 r. znak ILPP2/4512-1-740/15-3/SJ.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się
(w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin