Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
2461-IBPB-1-2.4510.755.2016.2.JP
z 29 września 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 613 ze zm.) oraz § 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. z 2015 r., poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 25 lipca 2016 r. (data wpływu do tut. Biura – 1 sierpnia 2016 r.), uzupełnionego 20 września 2016 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatkowanej kwoty zadośćuczynienia z odsetkami, skapitalizowanej renty z odsetkami, renty comiesięcznej oraz kosztów sądowych i procesowych – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 1 sierpnia 2016 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatkowanej kwoty zadośćuczynienia z odsetkami, skapitalizowanej renty z odsetkami, renty comiesięcznej oraz kosztów sądowych i procesowych. Z uwagi na braki formalne wniosku wezwano do jego uzupełnienia pismem z 15 września 2016 r., Znak: 2461-IBPB-1-2.4510.755.2016.1.JP. Wniosek został uzupełniony 20 września 2016 r.

We wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Powiatowy Zespól Opieki Zdrowotnej (dalej także: „PZOZ”) jest osobą prawną posiadająca wpis do KRS. Jako samodzielny publiczny ZOZ wpisany jest do rejestrów podmiotów wykonujących działalność leczniczą, prowadzonego przez wojewodę. PZOZ działa na podstawie przepisów ustawy o działalności leczniczej oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Głównym płatnikiem za udzielane świadczenia medyczne jest NFZ. PZOZ posiada obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzonej działalności leczniczej. Jeden z byłych pacjentów szpitala wystąpił z pozwem o zapłatę zadośćuczynienia oraz rentę za doznaną krzywdę będącą skutkiem błędu w leczeniu (na rzecz małoletniego dziecka) wraz z odsetkami, skapitalizowaną rentę wraz z odsetkami oraz zwrotu kosztów procesu oraz kosztów sądowych. Pomimo zawartej polisy od odpowiedzialności cywilnej zasądzone wyrokiem kwoty znacznie przekroczyły ustalony limit sumy gwarancyjnej, w związku z wyczerpaniem limitu sumy gwarancyjnej – PZOZ zobowiązany był wypłacić z własnych środków zasądzoną kwotę zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami, kwotę skapitalizowanej renty z ustawowymi odsetkami, comiesięczną rentę, koszty procesu oraz koszty sądowe. Szpital jest w trakcie wypełniania przedmiotowych zobowiązań. Szpital ponosi zwiększone ryzyko wystąpienia niekorzystnych następstw i powikłań związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy Wnioskodawca może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatkowaną na podstawie prawomocnego wyroku sądowego kwotę zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami, kwotę skapitalizowanej renty wraz z ustawowymi odsetkami, kwoty ponoszonej comiesięcznie renty wypłacanej na pokrycie zwiększonych potrzeb oraz koszty procesowe i sądowe?

Zdaniem Wnioskodawcy, koszty poniesione z tytułu wypłaty zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami, koszty skapitalizowanej renty wraz z ustawowymi odsetkami, koszty comiesięcznej renty oraz koszty procesu i sądowe powinny stanowić koszt uzyskania przychodów, gdyż są one ściśle związane z prowadzoną działalnością statutową, którą jest udzielanie świadczeń zdrowotnych stanowiących podstawę uzyskiwania środków finansowych na działalność. Zgodnie z art. 15 ust. l ustawy o podatku od osób prawnych, kosztami uzyskiwania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. l. Wyliczenie zawarte w tym artykule ma charakter zamknięty. Katalog wyłączeń z art. 16 ust. l ustawy nie wymienia zadośćuczynienia za doznaną krzywdę ani też kwot renty wpłacanych pacjentowi jako wydatków, które nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów. Za szkody powstałe z powodu działania lub zaniechania personelu medycznego Szpital ponosi odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, a obowiązek wypłaty zadośćuczynienia i renty wynika wprost z przepisów prawa (art. 430 w zw. z art. 444 kc i art. 445 kc). Wydatki poniesione przez Szpital z tytułu wpłaty zasądzonych wyrokiem sądu kwot zadośćuczynienia, skapitalizowanej renty, odsetek od tych kwot oraz wypłacanej comiesięcznie renty, koszty procesu i sądowe pozostają w związku z prowadzoną przez Szpital działalnością statutową. Poniesienie wydatków jest uzasadnione celem, jakim jest zachowanie źródła przychodów. Tak też przyjął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 14 kwietnia 2011 sygn. akt (…) uznając, że ponoszony wydatek na wypłatę renty należy kwalifikować jako wydatek ponoszony w celu zachowania źródła przychodu. Również takie stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 27 listopada 2012 r., Znak: IPTPB3/423-311/12-2/IR.

Zadośćuczynienie (art. 445 kc) stanowi formę rekompensaty pieniężnej z tytułu szkody niemajątkowej, jest sposobem naprawienia ujemnych przeżyć związanych z cierpieniem fizycznym i psychicznym. Zdaniem Wnioskodawcy, ryzyko poniesienia wydatków związanych z wypłatą zadośćuczynienia wpisane jest w funkcjonowanie Szpitala i podobnie jak w przypadku renty kwoty wypłacone ze środków Szpitala powinny zostać uznane za koszty uzyskania przychodu poniesione w celu zachowania źródła przychodu. Takie stanowisko zajął w interpretacji indywidualnej z 9 lutego 2012 r., Znak: ILPB3/423-514/11-4/JG Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, w uzasadnieniu której stwierdził, że również kwota zadośćuczynienia może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów.

Biorąc pod uwagę przedstawione argumenty, zdaniem Wnioskodawcy koszty poniesione przez Powiatowy Zespół Opieki Zdrowotnej w związku z wypłatą zadośćuczynienia, skapitalizowaną rentą, comiesięczną rentą, odsetek od tych kwot oraz koszty procesu i sądowe należy uznać za koszty uzyskania przychodu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 851 ze zm., dalej: „updop”), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Powyższe oznacza, że zasadniczo wszystkie poniesione wydatki, a więc bezpośrednio i pośrednio związane z uzyskiwaniem przychodów, po wyłączeniu wydatków wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, stanowić mogą koszty uzyskania przychodu, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami, w tym służą zachowaniu albo zabezpieczeniu funkcjonowania źródła przychodów.

Uznanie wydatku za koszt podatkowy wymaga również wykazania, że jest on racjonalnie i gospodarczo uzasadniony.

Zaliczenie danego wydatku do kosztów uzyskania przychodów uzależnione jest m.in. od tego, czy nie znajduje się on w katalogu zawartym w art. 16 ust. 1 updop, tj. w grupie wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów. Należy jednak pamiętać, że wyliczenie kosztów, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów, nie stwarza domniemania, że wszelkie pozostałe koszty, które nie są zamieszczone w art. 16 updop, zostaną ex lege uznane za koszty uzyskania przychodów.

Podsumowując powyższe, należy stwierdzić, że kosztem uzyskania przychodów jest wydatek, spełniający łącznie następujące warunki:

• został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),
• jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,
• pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
• poniesiony został w celu uzyskania przychodów, zachowania lub zabezpieczenia ich źródła,
• został właściwie udokumentowany,
• nie został wymieniony w art. 16 ust. 1 updop.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca jest osobą prawną posiadająca wpis do KRS. Jako samodzielny publiczny ZOZ wpisany jest do rejestrów podmiotów wykonujących działalność leczniczą, prowadzonego przez wojewodę. PZOZ działa na podstawie przepisów ustawy o działalności leczniczej oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Głównym płatnikiem za udzielane świadczenia medyczne jest NFZ. PZOZ posiada obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzonej działalności leczniczej. Jeden z byłych pacjentów szpitala wystąpił z pozwem o zapłatę zadośćuczynienia oraz rentę za doznaną krzywdę będącą skutkiem błędu w leczeniu (na rzecz małoletniego dziecka) wraz z odsetkami, skapitalizowaną rentę wraz z odsetkami oraz zwrotu kosztów procesu oraz kosztów sądowych. Pomimo zawartej polisy od odpowiedzialności cywilnej zasądzone wyrokiem kwoty znacznie przekroczyły ustalony limit sumy gwarancyjnej, w związku z wyczerpaniem limitu sumy gwarancyjnej – PZOZ zobowiązany był wypłacić z własnych środków zasądzoną kwotę zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami, kwotę skapitalizowanej renty z ustawowymi odsetkami, comiesięczną rentę, koszty procesu oraz koszty sądowe. Szpital jest w trakcie wypełniania przedmiotowych zobowiązań. Szpital ponosi zwiększone ryzyko wystąpienia niekorzystnych następstw i powikłań związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych.

Mając na uwadze wyszczególnione powyżej elementy stanu faktycznego sprawy oraz zasady ustalania kosztów uzyskania przychodów na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych należy podkreślić, że każdy wydatek wymaga indywidualnej oceny pod kątem jego związku z uzyskanymi przez podatnika przychodami oraz racjonalności działania podatnika dla osiągnięcia tego przychodu. Oznacza to, że podatnik podatku dochodowego od osób prawnych może zaliczyć w ciężar kosztów wszelkie faktycznie poniesione wydatki, które mają, będą miały lub mogły mieć określony wpływ na wielkość osiągniętego przychodu z wyłączeniem enumeratywnie wymienionych w art. 16 ww. ustawy.

Wychodząc w omawianym przypadku od regulacji zawartych w art. 16 updop, a zatem od definitywnych wyłączeń wydatków z kosztów uzyskania przychodów należy odnieść się do art. 16 ust. 1 pkt 22 updop. Zgodnie ze wskazanym przepisem nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

W świetle zacytowanego przepisu należy dostrzec, że dotyczy on zdarzeń gospodarczych spowodowanych wadliwością towarów lub usług będących przedmiotem działalności gospodarczej.

Należy zauważyć, że Szpital wykonuje przypisane mu zadania na podstawie ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 618; dalej także: „udzlecz”). W myśl postanowień art. 3 ust. 1 udzlecz, zasadniczo działalność lecznicza polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 10 udzlecz, świadczenia zdrowotne są to działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działania wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania. Z kolei zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 9 udzlecz, szpital to zakład leczniczy, w którym podmiot leczniczy, wykonuje działalność leczniczą w rodzaju świadczenia szpitalne. W myśl art. 2 ust. 1 pkt 5 udzlecz, podmiot wykonujący działalność leczniczą to podmiot leczniczy, o którym mowa w art. 4, oraz lekarz lub pielęgniarka wykonujący zawód w ramach działalności leczniczej jako praktykę zawodową, o której mowa w art. 5. Stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 11 udzlecz, świadczenie szpitalne to wykonywane całą dobę kompleksowe świadczenia zdrowotne polegające na diagnozowaniu, leczeniu, pielęgnacji i rehabilitacji, które nie mogą być realizowane w ramach innych stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych lub ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych; świadczeniami szpitalnymi są także świadczenia udzielane z zamiarem zakończenia ich udzielania w okresie nieprzekraczającym 24 godzin.

W związku z ww. udzlecz pozostaje ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 581 ze zm.), na podstawie której – jak zaznaczył Wnioskodawca – Szpital działa. Również i ta ustawa zawiera definicje świadczeń opieki zdrowotnej, świadczeń zdrowotnych, świadczeniobiorcy czy też świadczeniodawcy.

Na podstawie powyżej wskazanych uregulowań prawnych zasadnym jest stwierdzenie, że Szpital (Wnioskodawca) wykonuje specyficzny rodzaj działalności, której nie można przypisać typowych elementów odnoszących się do świadczenia usług w zwykłym rozumieniu tego pojęcia. Oznacza to, że w stosunku do sytuacji Wnioskodawcy nie znajdzie zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 22 updop wyłączający z kosztów uzyskania przychodów ex lege w szczególności odszkodowanie z tytułu wad wykonanych usług (wykonanej usługi).

Jak jednak wskazano na wstępie, fakt niezaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków określonych w art. 16 updop nie powoduje automatycznego uznania ich za koszty uzyskania przychodów, bowiem konieczne jest następnie znalezienie związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy poniesionymi wydatkami a celem osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, o którym mowa w art. 15 ust. 1 updop.

W tym aspekcie rozpatrywanej sprawy wskazać należy na przepisy prawa cywilnego. Zgodnie z art. 444 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 380 ze zm., dalej: „Kc”), w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. Stosownie do art. 444 § 2 Kc, jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zawodowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. W myśl art. 445 § 1 Kc, (…) sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

W świetle powyższego, mając na uwadze specyfikę działalności Szpitala, należy stwierdzić, że wypłata kwoty zadośćuczynienia, czy odszkodowania stanowi rekompensatę za wyrządzoną szkodę na zdrowiu pacjenta z tytułu błędów w jego leczeniu, która wynika wprost z przepisów prawa i dlatego powinna być zakwalifikowana jako wydatek związany z ryzykiem podejmowanym przy leczeniu pacjentów. W konsekwencji oznacza to, że wydatek poniesiony na zadośćuczynienie i/lub odszkodowanie przysługujące pacjentowi jest ściśle związany z funkcjonowaniem Szpitala.

Wskazać należy, że zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 159 ze zm., dalej: „opp”), przestrzeganie praw pacjenta określonych w ustawie jest obowiązkiem organów władzy publicznej właściwych w zakresie ochrony zdrowia, Narodowego Funduszu Zdrowia, podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, osób wykonujących zawód medyczny oraz innych osób uczestniczących w udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Z kolei w myśl art. 8 opp, pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych w warunkach odpowiadających określonym w odrębnych przepisach wymaganiom fachowym i sanitarnym. Przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych osoby wykonujące zawód medyczny kierują się zasadami etyki zawodowej określonymi przez właściwe samorządy zawodów medycznych.

W reasumpcji należy więc stwierdzić – mając na uwadze fakt, że każdy poniesiony przez podatnika wydatek należy oceniać indywidualnie – że wydatki poniesione na pokrycie kosztów na rzecz osoby poszkodowanej z powodu błędu w leczeniu, zasądzone prawomocnym wyrokiem sądowym, tj. kwotę zadośćuczynienia z odsetkami, kwotę skapitalizowanej renty z odsetkami, kwotę renty comiesięcznej oraz kwotę kosztów sądowych i procesowych – można zakwalifikować do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 updop jako wydatki związane z zachowaniem źródła przychodów.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, ul. Piotrkowska 135, 90-434 Łódź, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 718 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.