Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu
ILPB3/423-446/14-2/JG
z 1 grudnia 2014 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki Akcyjnej przedstawione we wniosku z 26 sierpnia 2014 r. (data wpływu 2 września 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kosztów uzyskania przychodów – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 2 września 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kosztów uzyskania przychodów.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Spółka prowadzi działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług budownictwa specjalistycznego ogólnego i inżynieryjnego. W związku z zakresem i charakterem prowadzonej działalności nasi pracownicy narażeni są na pracę w trudnych warunkach, czego konsekwencją są przypadki występowania chorób zawodowych lub wypadków przy pracy. Z chwilą zaistnienia powyższych sytuacji Pracodawca (dalej: Spółka) zobowiązany jest na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego do rekompensaty kosztów wywołanych uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia.

W Spółce zaistniała sytuacja, w której długoletni pracownik Spółki poniósł śmierć w wyniku choroby zawodowej będącej następstwem działania czynników występujących w środowisku pracy. Rodzina zmarłego pracownika zwróciła się do Spółki o wypłatę zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w wysokości 200.000 zł. Pracodawca uznał roszczenie za zasadne, natomiast nie zgodził się co do wysokości roszczenia uznając je za rażąco wygórowane. W związku z powyższym Rodzina wniosła pozew do sądu.

Sąd uznał: „(...) że bezspornym była podstawa odpowiedzialności (…) S.A. za skutki śmierci pracownika spowodowanej stwierdzoną u niego choroba zawodową. Bezspornym było również i to, że w związku ze śmiercią bliskiej osoby, powódka poniosła szkodę o charakterze niemajątkowym. Istota sporu sprowadzała się natomiast do ustalenia wysokości należnego zadośćuczynienia”. „(...) Zgodnie z treścią art. 445 § 1 kc, zadośćuczynienie winno być „odpowiednie”. Z istoty tego unormowania i natury krzywdy wynika, że suma przyznana tytułem zadośćuczynienia powinna być przybliżonym ekwiwalentem doznanych cierpień psychicznych i fizycznych, ale też powinna być utrzymana w rozsądnych granicach”. Biorąc pod uwagę argumenty Spółki, Sąd w końcowym etapie sprawy zasądził od Wnioskodawcy kwotę zadośćuczynienia w wysokości 70.000 zł, zaś dalej idące powództwo oddalił.

O kosztach postępowania Sąd orzekł zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów. Powódka wygrała proces w 47%, natomiast strona pozwana (Spółka) w 53%. Z uwagi na powyższe, Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki zwrot kosztów postępowania sądowego.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy wypłata Rodzinie zmarłego pracownika zadośćuczynienia wraz z należnymi odsetkami tytułem rekompensaty krzywd po stracie bliskiej osoby oraz zwrot kosztów procesu stanowi dla Spółki koszt uzyskania przychodów?

Zdaniem Wnioskodawcy, wypłata Rodzinie zmarłego pracownika zadośćuczynienia wraz z należnymi odsetkami jako wydatek związany z zatrudnianiem pracowników stanowi dla Spółki koszt uzyskania przychodów. Kosztem uzyskania przychodów jest również zasądzony przez sąd zwrot kosztów procesu, bowiem działania Spółki odnoszące się co do ustalenia wysokości wypłaty zadośćuczynienia okazały się za zasadne i stanowiły działania zabezpieczające źródło przychodów.

Uzasadnienie stanowiska Spółki w sprawie.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust 1.

Przepis art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów wydatków takich jak wypłata zadośćuczynienia spadkobiercom zmarłego pracownika czy zwrot kosztów postępowania sądowego, dlatego zastosowanie będzie miała reguła wymieniona w art. 15 ust. 1 powyższej ustawy.

Zdaniem Spółki, wypłata Rodzinie zmarłego pracownika zadośćuczynienia wraz z należnymi odsetkami jest konsekwencją zatrudnienia pracowników, dotyczy całokształtu działalności gospodarczej, której celem jest osiągnięcie przychodów, a obowiązek jej poniesienia wynika wprost z przepisów Kodeksu cywilnego, dlatego jako wydatek pracowniczy może stanowić koszt uzyskania przychodów. Poza tym wywiązanie się przez Spółkę z prawnego obowiązku ponoszenia omawianego wydatku skutkuje umacnianiem relacji z obecnymi pracownikami pracującymi w warunkach ciągłego zagrożenia dla zdrowia i życia.

Na temat możliwości zaliczenia w koszty uzyskania przychodów powyższego wydatku wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, który w wyroku z 13 lipca 2010 r. sygn. akt 538/10, stwierdził że: „(...) wynikające z przepisów prawa, tj. art. 444, 445 i 446 KC, wydatki ponoszone przez spółkę na rzecz byłych pracowników (ich spadkobierców), tj.: zwrot kosztów leczenia, mającego związek z wypadkiem przy pracy; przyznanie tzw. renty wyrównawczej, stanowiącej różnicę pomiędzy świadczeniem przyznanym pracownikom przez ZUS z tytułu renty a wynagrodzeniem, które mogliby oni uzyskiwać gdyby ich dotychczasowe możliwości zarobkowania nie zostały ograniczone (całkowicie lub częściowo) wypadkiem przy pracy, zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, spowodowaną wypadkiem przy pracy; stanowią koszty uzyskania przychodów, które winny być rozliczane w dacie ich poniesienia, stosownie do art. 15 ust. 1, ust. 4d i ust. 4e u.p.d.o.p.”.

Do kosztów uzyskania przychodów Spółka może zaliczyć również zasądzony wyrokiem sądowym zwrot kosztów procesu, gdyż jak wskazuje wyrok, wdanie się w spór z Rodziną byłego pracownika było usprawiedliwione i uzasadnione okolicznościami sprawy. Spółka nie uchylała się od wypłaty należnego Rodzinie zobowiązania, jedynie uznała że jego wysokość jest rażąco wygórowana. W wyroku Sąd określając niższą kwotę zadośćuczynienia potwierdził, że działanie Spółki było zasadne.

Omawiana kwestia była przedmiotem m.in. interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu w dniu 21 kwietnia 2010 r. W interpretacji tej organ podatkowy stwierdził: „(...) W sytuacji, gdy działania dłużnika zmierzają do obrony majątku i zabezpieczenia źródeł przychodu. to koszty związane z konkretnym postępowaniem przed sądem powszechnym czy też organem administracji publicznej ponoszone przez dłużnika, bądź zwracane na rzecz strony przeciwnej w wyniku przegranego sporu sądowego lub administracyjnego, stanowią koszty uzyskania przychodu, przy założeniu, że np.: nie występuje ewidentnie wina umyślna, nie dochodzi do obejścia przepisów prawa, nie wynika z działań podatnika niezgodnych z zasadami współżycia społecznego, dłużnik nie podejmował działań zmierzających do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania. wysokość roszczenia wynikła z zaniedbań wierzyciela w dochodzeniu świadczenia. (…)”.

W innej interpretacji indywidualnej z dnia 27 września 2010 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu wyjaśnił, że możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z procesem sądowym należy rozpatrywać pod kątem, czy były one poniesione w celu obrony przed bezpodstawnie kierowanymi roszczeniami oraz w związku z funkcjonowaniem podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, a nie w związku z niewykonaniem zobowiązań.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

O możliwości obciążenia podatkowych kosztów uzyskania przychodów wydatkami ponoszonymi przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych decydują przepisy art. 15 i 16 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm.).

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ww. ustawy, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 (…).

Konstrukcja przepisu dotyczącego kosztów uzyskania przychodów daje podatnikowi możliwość odliczenia dla celów podatkowych wszelkich kosztów (nie wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych), pod warunkiem, że wykaże ich bezpośredni bądź pośredni związek z prowadzoną działalnością, a ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu. Tak więc, kosztami uzyskania przychodów są wszelkie, racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie i zachowanie źródła przychodów, z wyjątkiem wymienionych w art. 16 ust. 1 ww. ustawy.

Zatem, aby określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodów, między tym kosztem a przychodem musi istnieć związek przyczynowo-skutkowy. Chodzi tu o związek tego typu, że poniesienie kosztu ma wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodu. Przez koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami należy rozumieć te koszty, których poniesienie wpływa bezpośrednio na uzyskanie przychodu z danego źródła. Są to więc wszelkie koszty, których poniesienie jest niezbędne, aby określone źródło przychodów przyniosło konkretne przychody. Aby uznać dany wydatek za koszt uzyskania przychodów nie jest konieczne w każdym przypadku wykazanie między nim a przychodem bezpośredniego związku. Należy zaznaczyć, że kosztami uzyskania przychodów są wszystkie wydatki poniesione w celu uzyskania przychodów, w tym również w celu zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów, tak aby to źródło przynosiło przychody także w przyszłości. Wobec powyższego, kosztami będą również koszty pośrednie związane z uzyskiwanymi przychodami, jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w celu uzyskania przychodów (w tym dla zagwarantowania funkcjonowania źródła przychodów), nawet wówczas gdyby z obiektywnych powodów przychód nie został osiągnięty.

Kosztem uzyskania przychodów będzie zatem taki koszt, który spełnia łącznie następujące warunki:

• został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika,
• jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,
• pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
• poniesiony został w celu uzyskania przychodów, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów,
• został właściwie udokumentowany,
• nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.
  
  

Należy przy tym zauważyć, że definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu, każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach, należy zaś zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania. Podatnik oceniając związek wydatku z prowadzoną działalnością gospodarczą winien zakładać, że dany koszt może obiektywnie przyczynić się do osiągnięcia przychodu. Ponadto, należy mieć na względzie, że podatnik uznając wydatek za koszt uzyskania przychodu odnosi ewidentne korzyści albowiem o ten koszt zmniejsza podstawę opodatkowania. Na nim więc spoczywa ciężar udowodnienia, że określony wydatek jest kosztem uzyskania przychodu.

Uznanie danego wydatku za koszt uzyskania przychodów jest możliwe tylko wtedy, gdy z prawidłowo i rzetelnie udokumentowanych zdarzeń wynika ponad wszelką wątpliwość, że jest to wydatek celowy i racjonalnie uzasadniony. Podatnik zobowiązany jest więc wykazać nie tylko fakt poniesienia danego wydatku, ale także jego celowość i racjonalność. Przy ustalaniu kosztów uzyskania przychodów, nie można uznać za koszt wydatków, których charakter budzi wątpliwości.

W tym miejscu należy zauważyć, że ustawodawca nie definiuje, co należy rozumieć pod pojęciami: „w celu” osiągnięcia przychodu, jak i „zachowanie” lub „zabezpieczenie” źródła przychodów.

Zgodnie z definicjami zawartymi w Słowniku języka polskiego PWN, pojęcie:

1. „celowość” oznacza: „przydatność do jakichś potrzeb”, „świadome zmierzanie do celu”, „taki przebieg zjawisk, zdarzeń, działań ludzkich, jakby w swym rozwoju zmierzały one do określonego celu”,
2. „zabezpieczyć” oznacza: „zapewnienie ochrony przed czymś niebezpiecznym lub szkodliwym”, „uczynienie bezpiecznym”, „zapewnienie utrzymania czegoś w dotychczasowym stanie”, „zapewnienie komuś środków do życia”, „zapewnienie zaspokojenia roszczenia lub wykonanie kary”, natomiast
3. „zachować” oznacza: „pozostać w posiadaniu czegoś”, „dochować coś w niezmienionym stanie mimo upływu czasu lub niesprzyjających okoliczności”, „uchronić przed zapomnieniem”.
   
   

Można więc przyjąć, że koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów to takie koszty, które są poniesione w trakcie dążenia do uzyskania przychodów. Określony cel musi być widoczny w momencie ponoszenia kosztu. Ponadto poniesione koszty winny omawiany cel realizować lub co najmniej zakładać jego realność. Koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to takie koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu występowały w nienaruszonym stanie oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast jako zabezpieczenie źródła przychodów powinno się przyjmować koszty poniesione na ochronienie istniejącego źródła przychodów, w taki sposób, aby to źródło funkcjonowało w bezpieczny sposób.

Podsumowując, wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów jeżeli pomiędzy jego poniesieniem a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu zaistnieje związek przyczynowy i koszt nie będzie objęty dyspozycją art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Jak wynika z opisu sprawy, w związku z zakresem i charakterem prowadzonej działalności Spółki jej pracownicy narażeni są na pracę w trudnych warunkach, czego konsekwencją są przypadki występowania chorób zawodowych lub wypadków przy pracy. Z chwilą zaistnienia powyższych sytuacji Spółka zobowiązana jest na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego do rekompensaty kosztów wywołanych uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia. W Spółce zaistniała sytuacja, w której długoletni pracownik Spółki poniósł śmierć w wyniku choroby zawodowej będącej następstwem działania czynników występujących w środowisku pracy. Rodzina zmarłego pracownika zwróciła się do Spółki o wypłatę zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w wysokości 200.000 zł. Pracodawca uznał roszczenie za zasadne, natomiast nie zgodził się co do wysokości roszczenia uznając je za rażąco wygórowane. W związku z powyższym Rodzina wniosła pozew do sądu. Ostatecznie Sąd stwierdził, że zgodnie z treścią art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego, zadośćuczynienie winno być „odpowiednie” i w końcowym etapie sprawy zasądził od Wnioskodawcy kwotę zadośćuczynienia w wysokości 70.000 zł oraz orzekł o kosztach postępowania zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów.

Jako że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie przewidują bezpośredniego wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów wydatków z tytułu wypłaty rodzinie zmarłego pracownika zadośćuczynienia wraz z należnymi odsetkami oraz zwrotu kosztów postępowania sądowego, zasadnicze znaczenie dla dokonania oceny możliwości zaliczenia określonych przez Wnioskodawcę wydatków do kosztów uzyskania przychodu będzie miało – jak wskazano to powyżej – określenie, czy są one ponoszone w celu osiągnięcia przychodów, zabezpieczenia lub zachowania źródła przychodów, co wynika wprost z normy art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Istotne w rozpatrywanej sprawie jest to, że za koszty podatkowe uważa się również koszty pośrednio związane z przychodami oraz dotyczące całokształtu działalności podatnika. Ustawodawca nie stawia wprost wymogu, by poniesiony koszt przyniósł określony przychód, lecz był poniesiony w celu jego osiągnięcia lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Rozstrzygając zatem wątpliwość Wnioskodawcy, czy wypłata rodzinie zmarłego pracownika zadośćuczynienia wraz z należnymi odsetkami tytułem rekompensaty krzywd po stracie bliskiej osoby oraz zwrot kosztów procesu stanowi dla Spółki koszt uzyskania przychodów, należy stwierdzić, że poniesione przez Spółkę wydatki są niewątpliwie funkcjonalnie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą Spółki. Tym samym, nie ulega wątpliwości, że pomimo tego, iż nie można poniesionych przez Wnioskodawcę kosztów powiązać z konkretnym przychodem, to jednak wiążą się one z prowadzoną przez niego działalnością oraz zostały poniesione w celu ochrony jego interesów.

Podsumowując, poniesione przez Spółkę wydatki z tytułu wypłaty rodzinie zmarłego pracownika zadośćuczynienia wraz z należnymi odsetkami oraz zwrot kosztów postępowania sądowego mogą stanowić koszty uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Ustosunkowując się natomiast do powołanego w treści wniosku orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu należy wskazać, że nie może ono wpłynąć na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii. Nie negując tego orzeczenia, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego należy stwierdzić, że zdaniem organu podatkowego, teza badanego rozstrzygnięcia nie ma zastosowania w przedmiotowym postępowaniu.

Z kolei, w odniesieniu do powołanych przez Spółkę interpretacji indywidualnych, należy stwierdzić, że są one rozstrzygnięciami wydanymi w konkretnych sprawach, osadzonych w określonym stanie faktycznym i tylko do nich się odnoszących, w związku z tym nie mają mocy powszechnie obowiązującego prawa.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.