INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 19 grudnia 2011r. (data wpływu 10 stycznia 2012r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie rozliczenia podatku VAT w ramach konsorcjum, w sytuacji gdy Wnioskodawca występuje w roli Lidera – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 10 stycznia 2012r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług m.in. w zakresie rozliczenia podatku VAT w ramach konsorcjum, w sytuacji gdy Wnioskodawca występuje w roli Lidera.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca (dalej jako Spółka) jest zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług. Prowadzi swą podstawową działalność gospodarczą w zakresie przewozów towarowych koleją. Spółka bierze udział w przetargach organizowanych na podstawie przepisów ustawy o zamówieniach publicznych lub na podstawie zapytań ofertowych (tryb poza przepisami ustawy o zamówieniach publicznych). W przypadku przetargów na realizację usług znacznych rozmiarów, Spółka w celu zwiększenia konkurencyjności własnych ofert zamierza zawrzeć Umowy konsorcjum z innymi podmiotami gospodarczymi z branży kolejowej (będącymi podatnikami w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług) w celu realizacji wspólnych przewozów kolejowych. Zgodnie z projektem „Umowy konsorcjum", jej Strony (Lider i Konsorcjant) ustanawiają Lidera pełnomocnikiem do reprezentowania w postępowaniu o udzielenie zamówienia. Pełnomocnik jest upoważniony do reprezentowania Konsorcjanta we wszystkich sprawach związanych z udzieleniem zamówienia, na warunkach z nim uzgodnionych co obejmuje w szczególności składanie i przyjmowanie oświadczeń w sprawach związanych z postępowaniem o udzielenie zamówienia, podpisywanie dokumentów w imieniu i na rzecz Konsorcjanta, w szczególności oferty złożonej w postępowaniu o udzielenie zamówienia oraz Umowy przewozowej. Lider reprezentuje również Konsorcjanta wobec Zamawiającego na późniejszym etapie we wszystkich sprawach związanych z wykonaniem Umowy przewozowej, co obejmuje w szczególności dokonywanie w imieniu i na rzecz Konsorcjanta następujących czynności:

1. dokonywanie wszelkich uzgodnień z Zamawiającym, w uzgodnieniu z Konsorcjantem, w tym składanie i przyjmowanie oświadczeń woli związanych z organizacją przewozów, w szczególności ustalania szczegółowych harmonogramów przewozów oraz dokonywania w nich zmian na zasadach przewidzianych w danej Umowie przewozowej,
2. wystawiania faktur VAT dla Zamawiającego za wszystkie przewozy wykonane przez Strony Umowy konsorcjum (zarówno Lidera jak i Konsorcjanta) w ramach danej Umowy przewozowej.
   
   

Zgodnie z postanowieniami umownymi transport kolejowy w okresie realizacji zamówienia, będzie wykonywany w następujący sposób, tj.:

1. Lider, w określonej procentowo wysokości wszystkich zleconych przewozów (zarówno w zakresie składów całopociągowych jak i wagonów pojedynczych i grup wagonowych) w okresie trwania umowy,
2. Konsorcjant, w określonej procentowo wysokości wszystkich zleconych przewozów (zarówno w zakresie składów całopociągowych jak i wagonów pojedynczych i grup wagonowych) w okresie trwania umowy.
   
   

Procentowy udział wykonanych przewozów będzie indywidualnie ustalany w Umowie konsorcjum (może on wynosić przykładowo 50%/50%), w sumie obaj członkowie konsorcjum (Lider i Konsorcjant) wykonają 100% zleconych przewozów. Każda ze Stron konsorcjum będzie wykonywać przewozy przy użyciu własnego sprzętu i personelu. Wynagrodzenie za przewozy wykonane przez każdą ze Stron (Lidera i Konsorcjanta) w ramach danej Umowy przewozowej będzie płatne przez Zamawiającego na podstawie wystawionej przez Lidera faktury VAT, w terminie określonym w Umowie przewozowej.

Wynagrodzenie na rzecz Konsorcjanta płatne będzie natomiast przez Lidera, na podstawie faktury VAT wystawionej przez Konsorcjanta. Wynagrodzenie Konsorcjanta za wykonane przewozy ustalane jest według stawek i zasad określonych Umową przewozową i stanowi wynagrodzenie przysługujące od Zamawiającego z tytułu wykonywania tych przewozów. Zgodnie z postanowieniami Umowy konsorcjum, Liderowi przysługuje od Konsorcjanta dodatkowe wynagrodzenie prowizyjne w wysokości np. 1,00 złoty netto za każdą tonę przewiezioną przez Konsorcjanta na podstawie Umowy przewozowej. Prowizja przysługuje (Liderowi) z tytułu wykonywanych czynności związanych z pełnieniem funkcji Lidera (udzielonym pełnomocnictwem do reprezentowania) a wynagrodzenie na rzecz Lidera płatne jest na podstawie faktury VAT wystawionej przez Lidera.

Spółka zakłada, iż w ramach tak ukształtowanych warunków Konsorcjum może w przyszłości, na podstawie zawartych konkretnych umów konsorcjum, występować zarówno raz jako Lider, raz jako Konsorcjant.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytania:

Czy w przypadku kiedy Spółka występuje w roli Lidera „Umowy konsorcjum":

1. przysługiwać jej będzie prawo do odliczenia podatku od towarów i usług naliczonego, wynikającego z faktur VAT wystawianych na Spółkę (Lidera) przez Konsorcjanta, które dokumentować będą wykonanie usług przewozowych zgodnie z zaprezentowaną metodą współpracy i rozliczeń w ramach konsorcjum...
2. prawidłowym jest uznanie wykonywania określonych w Umowie konsorcjum czynności, w związku z pełnieniem przez Spółkę funkcji Lidera, za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT oraz dokonywanie rozliczeń z tego tytułu poprzez wystawienie faktury VAT na Konsorcjanta...
   
   

Stanowisko Wnioskodawcy:

Ad. I.1.

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011r. Nr 177, poz. 1054) – dalej jako ustawa o VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124 ww. ustawy. Na podstawie art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a) ustawy o VAT, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług. Powyższe regulacje należy rozpatrywać z uwzględnieniem wyłączeń w zastosowaniu obniżenia podatku o których mowa w art. 88 ustawy o VAT.

W świetle przywołanych przepisów, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wykazanego na fakturach otrzymanych przez podatnika przysługuje wówczas, gdy odliczenia tego dokonuje podatnik VAT, a nabywane towary i usługi wykorzystywane są do wykonywanych przez niego czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług (VAT). Powyższe wyklucza zatem możliwość dokonania odliczenia naliczonego podatku VAT związanego z nabyciem towarów i usług, wyłącznie wówczas, gdy nabywane towary czy usługi wykorzystywane są do czynności zwolnionych lub niepodlegających opodatkowaniu podatkiem VAT.

Zdaniem Spółki czynności wykonywane prze Konsorcjanta, jakimi są usługi przewozowe wykonywane w ramach Umowy konsorcjum, traktować należy zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT jako świadczenie usług. Do usług tych powinien być doliczony podatek od towarów i usług, oraz usługi te Konsorcjant powinien udokumentować fakturą VAT wystawioną na Lidera.

Spółka jest podatnikiem w rozumienia ustawy o podatku od towarów i usług, w ramach świadczenia usług na podstawie Umowy przewozowej, w celu jej kompleksowej realizacji na rzecz Zamawiającego, Spółka zawrze Umowę konsorcjum. W Umowie konsorcjum ustalono, iż podział przewozów w proporcji na Lidera i Konsorcjanta może wynosić przykładowo po 50% wszystkich zleconych przewozów. Wynagrodzenie Konsorcjanta za wykonane przewozy ustalane jest według stawek i zasad określonych Umową przewozową i stanowi wynagrodzenie przysługujące od Zamawiającego z tytułu wykonywania tych przewozów.

Wynagrodzenie należne Konsorcjantowi jest rozliczane poprzez wystawienie faktury na Lidera (Spółkę), do wynagrodzenia tego zostanie odpowiednio doliczony podatek od towarów i usług, płatne ono będzie przez Lidera, na podstawie faktury VAT wystawionej przez Konsorcjanta.

Kompleksowe usługi przewozowe realizowane na rzecz Zamawiającego będą w całości podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i dokumentowane przez Lidera fakturą VAT wystawioną dla Zamawiającego. Zatem całość usług przewozowych wykonanych przez Konsorcjanta, nabytych przez Lidera na podstawie faktury VAT, służy wykonywaniu przez Lidera czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.

W tym miejscu Wnioskodawca przywołał stanowisko organów podatkowych. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, w interpretacji indywidualnej sygn. ILPP1/443-l75/l0-2/AW z dnia 11 maja 2010r. w odniesieniu do wzajemnych rozliczeń dokonywanych przez Lidera i Konsorcjanta potwierdza, iż: „Zgodnie z tak ukształtowanym stanem lider konsorcjum (czyli również Zainteresowany) – we własnym imieniu będzie wystawiał faktury VAT, obciążające zamawiającego za całość usług ochrony, realizowanych przez wszystkie podmioty wchodzące w skład konsorcjum (czyli przez siebie i konsorcjantów). Lider (czyli również Wnioskodawca) wykazany w ww. fakturach VAT podatek należny VAT w pełnej wysokości ujmie w swoich rejestrach sprzedaży i rozliczy z Urzędem Skarbowym. Z kolei członkowie konsorcjum (czyli w innej konfiguracji Zainteresowany) będą wystawiali faktury VAT na lidera konsorcjum, za wykonane przez nich usługi. Konsorcjanci (czyli w innej konfiguracji Wnioskodawca) wykażą wówczas w swoich rejestrach sprzedaży podatek należny VAT i rozliczą go na zasadach ogólnych z podatkiem naliczonym. Lider na podstawie otrzymanych faktur VAT ujmie w rejestrach zakupu wykazany w nich podatek naliczony VAT i w efekcie odliczy od podatku VAT należnego."

W powyższej interpretacji w stanie faktycznym zbliżonym do stanu faktycznego Spółki potwierdzono prawidłowość dokonywania rozliczeń między Liderem a Konsorcjantem stwierdzając, iż Lider nabywa usługi od konsorcjantów, którzy fakturują i opodatkowują wykonane przez nich usług) na rzecz lidera, a lider świadczy (i opodatkowuje) całościowo wykonaną przez wszystkich członków konsorcjum usługę na rzecz Zamawiającego.

W interpretacji indywidualnej Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie sygn. IPPP1/443-1316/09-5/AW z dnia 24 lutego 2010r., potwierdził stanowisko podatnika, zgodnie z którym: „Lider Konsorcjum ma prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego wynikającego z wystawionych na niego przez Uczestników Konsorcjum faktur VAT dokumentujących części wynagrodzenia przypadające na tych Uczestników Konsorcjum w związku z wykonaniem przez nich przydzielonego im w ramach konsorcjum zakresu prac".

Tożsamo rozstrzygnął Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej sygn. IBPP1/443-96/09/AS z dnia 15 kwietnia 2009r., w której podkreślił, iż „Za prawidłowe należy również uznać stanowisko Wnioskodawcy, że wystawione przez członków konsorcjum na Lidera faktury VAT za wykonaną zgodnie z umową część usługi powodują u wystawiających te faktury powstanie obowiązku podatkowego w podatku należnym VAT, a lider na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy o VAT na prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w tych fakturach."

Z przywołanego powyżej przepisu art. 86 ustawy o VAT wynika, iż prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn.:

• odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług (jak przedstawiono w stanie faktycznym Spółka jest podatnikiem podatku od towarów i usług),
• nabyte towary i usługi, od zakupu których został naliczony podatek od towarów i usług są wykorzystywane do czynności opodatkowanych (ten warunek został również spełniony, gdyż wszystkie usługi przewozowe świadczone na rzecz Zamawiającego podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i są dokumentowane przez Lidera fakturą VAT). W ramach analizowanego przypadku został więc spełniony wymóg zachowania związku dokonanych zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi.
  
  

Mając na uwadze powyższe, zdaniem Spółki, przysługiwać jej będzie jako Liderowi konsorcjum, prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur VAT wystawionych przez Konsorcjanta, dokumentujących wykonanie przez niego usług przewozowych zgodnie z zaprezentowanym modelem współpracy i rozliczeń w ramach konsorcjum.

Ad. I.2.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W myśl postanowień art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Dla uznania, iż świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług bezwzględnym warunkiem jest odpłatny charakter takiego świadczenia w związku z wykonaniem danej czynność na co bezpośrednio wskazuje art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Odpłatność oznacza, iż czynność jest wykonana (świadczona jest usługa) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie, nagroda. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny. Istotną cechą wynagrodzenia jest więc istnienie bezpośredniego związku pomiędzy świadczeniem usług i otrzymaną zapłatą. Czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie świadczącego usługę.

Jak przedstawiono w stanie faktycznym na podstawie projektu „Umowy konsorcjum", Strony (Lider i Konsorcjant) ustanawiają Lidera pełnomocnikiem do reprezentowania w postępowaniu o udzielenie zamówienia. Pełnomocnik jest upoważniony do reprezentowania Konsorcjanta we wszystkich sprawach związanych z udzieleniem Zamówienia, na warunkach z nim uzgodnionych co obejmuje w szczególności: składanie i przyjmowanie oświadczeń w sprawach związanych z postępowaniem o udzielenie Zamówienia, podpisywanie dokumentów w imieniu i na rzecz Konsorcjanta, w szczególności oferty złożonej w postępowaniu o udzielenie Zamówienia oraz Umowy przewozowej. Lider reprezentuje również Konsorcjanta we wszystkich sprawach związanych z wykonaniem Umowy przewozowej, w tym w szczególności w:

1. dokonywaniu wszelkich uzgodnień z Zamawiającym poprzez składanie i przyjmowanie oświadczeń woli związanych z organizacją przewozów, w szczególności ustalania szczegółowych harmonogramów przewozów oraz dokonywania w nich zmian na zasadach przewidzianych w danej Umowie przewozowej,
2. wystawianiu faktur VAT dla Zamawiającego za wszystkie przewozy wykonane przez Strony (zarówno Lidera jak i Konsorcjanta) w ramach danej Umowy przewozowej.
   
   

Strony ustaliły również, że Liderowi przysługuje od Konsorcjanta dodatkowe wynagrodzenie prowizyjne w wysokości przykładowo 1,00 złoty za każda tonę przewiezioną przez Konsorcjanta na podstawie Umowy przewozowej towaru. Zdaniem Spółki czynności wykonywane jako Lider (koordynator, organizator czynności związanych z realizacją w ramach konsorcjum umowy przewozowej) na rzecz Konsorcjanta, traktować należy zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT jako świadczenie usług. Jak potwierdzają organy skarbowe, w tym Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej sygn. IBPP3/443-685/11/PK z dnia 29 sierpnia 2011r., w której czytamy, iż otrzymane od Partnera wynagrodzenie w kwocie wyrażonej wartością, procentową rzeczywistej wartości netto umowy zawartej z Zamawiającym stanowić będzie dla Lidera wynagrodzenie za świadczenie usług zarządzania Projektem, które na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych." W uzasadnieniu stanowiska Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach przytacza, iż:

„Z wniosku wynika, iż Strony Konsorcjum ustanowią pełnomocnikiem (Liderem) jedną ze Stron. Lider będzie działać we własnym imieniu oraz w imieniu Stron Konsorcjum jako organizator i koordynator wszelkich czynności związanych z realizacją Umowy z Zamawiającym na podstawie Porozumienia oraz odpowiedniego pełnomocnictwa.

W szczególności upoważniony będzie do podpisania i złożenia oferty, negocjacji handlowych oraz podpisania Umowy z Zamawiającym oraz otrzymywania poleceń dla i w imieniu Partnera Konsorcjum. (...) Tożsamo wypowiedział się Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej sygn. ILPP2/443-1444/10-2/SJ z dnia 30 listopada 2010r., w uzasadnieniu której czytamy, iż „Ponadto, w zawartej umowie ustalono podział w przychodach, kosztach, zyskach i stratach Konsorcjum oraz informację, że Lider otrzymuje dodatkowe wynagrodzenie od pozostałych Partnerów w wysokości 1% wartości przychodów rozdzielanych na nich procentowo. W ramach powyższego dodatkowego wynagrodzenia przydzielono Liderowi wykonywanie dodatkowych obowiązków polegających m.in. na: podpisywaniu umów z podwykonawcami i dostawcami oraz reprezentowaniu Konsorcjum przed wszystkimi instytucjami. Zatem nie ulega wątpliwości, że czynności wykonywane przez Lidera na rzecz Partnerów traktować należy – w myśl art. 8 ust. 1 ustawy – jako świadczenie usług.

W przypadku więc, kiedy Spółka występuje w roli Lidera Umowy konsorcjum prawidłowym jest uznanie świadczenia usług związanych z pełnieniem funkcji Lidera, za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Należy stwierdzić, iż zawarcie umowy o wspólne przedsięwzięcie gospodarcze – umowy konsorcjum – nie ma na celu powstania nowego podmiotu gospodarczego, lecz stanowi porozumienie stron w zakresie realizacji wspólnego celu gospodarczego, którym w analizowanej sprawie jest realizacja przewozów kolejowych. Powyższe sprawia, iż przedsiębiorcy działający w ramach konsorcjum są odrębnymi podatnikami podatku VAT. Zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16. Przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów – art. 2 pkt 22 ustawy.

Mając na uwadze, iż usługi związanych z pełnieniem funkcji Lidera, należy uznać za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, tym samym Spółka zobowiązana jest dokonać rozliczeń z tego tytułu poprzez wystawienie faktury VAT na rzecz Konsorcjanta. W tym miejscu należy przywołać ponownie stanowisko Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 30 listopada 2010r., w której potwierdzono, iż: „Biorąc pod uwagę opis sprawy oraz powołane przepisy prawa podatkowego stwierdzić należy, iż wynagrodzenie należne Liderowi za wykonywane przez niego czynności na rzecz Partnerów Konsorcjum winno być dokumentowane wystawianą przez Lidera fakturą VAT, zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy, gdyż w myśl art. 8 ust. 1 ustawy, Lider świadczy na rzecz Partnerów usługę."

Potwierdzenie powyższego może również stanowić interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu sygn. ILPP2/443-1915/10-2/EWW z dnia 15 lutego 2011r., w której czytamy, iż: „(...) Spółka niemiecka będąca polskim podatnikiem podatku od towarów i usług ma obowiązek wystawienia faktury VAT z tytułu świadczenia usługi pełnienia funkcji lidera konsorcjum (5%) (...)".

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Spółki, należne jej jako Liderowi wynagrodzenie za wykonywane przez nią czynności na rzecz Konsorcjanta, stanowi świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT i winno podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT oraz należy je udokumentować wystawianą przez Lidera fakturą VAT, zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy o VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011r. Nr 177, poz. 1054) zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ww. ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel /…/.

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Z cytowanych wyżej przepisów ustawy wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu, niebędące dostawą towarów.

Zauważyć jednak należy, iż usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Zatem aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Czynność może być albo odpłatna albo nieodpłatna. Na gruncie podatku od towarów i usług nie występują czynności częściowo odpłatne. Jeśli tylko czynność została wykonana za wynagrodzeniem, to jest ona odpłatna.

Zgodnie z art. 106 cyt. ustawy podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Generalnie zatem faktura jest dokumentem potwierdzającym zaistnienie określonej transakcji sprzedaży dokonanej przez podatnika podatku VAT.

Ponadto w art. 106 ust. 8 ustawy o VAT ustawodawca zawarł delegację dla Ministra Finansów do określenia zasad wystawiania i przechowywania faktur. Minister Finansów wykonując wskazaną delegację, dnia 28 marca 2011r. wydał rozporządzenie w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 68, poz. 360).

Natomiast w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124. Stosownie do art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy, kwotę podatku naliczonego stanowi, z zastrzeżeniem ust. 3-7, suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Z cytowanych wyżej przepisów wynika, iż prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest bezpośredni i bezsporny związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi.

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi. Ustawodawca stworzył podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w określonych terminach, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno tzw. przesłanek pozytywnych, m.in. tego że zakupy będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, iż Wnioskodawca w przypadku przetargów na realizację usług znacznych rozmiarów, w celu zwiększenia konkurencyjności własnych ofert zamierza zawrzeć Umowy konsorcjum z innymi podmiotami gospodarczymi z branży kolejowej (będącymi podatnikami w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług) w celu realizacji wspólnych przewozów kolejowych. Zgodnie z projektem „Umowy konsorcjum", jej Strony (Lider i Konsorcjant) ustanawiają Lidera pełnomocnikiem do reprezentowania w postępowaniu o udzielenie zamówienia. Pełnomocnik jest upoważniony do reprezentowania Konsorcjanta we wszystkich sprawach związanych z udzieleniem zamówienia, na warunkach z nim uzgodnionych co obejmuje w szczególności składanie i przyjmowanie oświadczeń w sprawach związanych z postępowaniem o udzielenie zamówienia, podpisywanie dokumentów w imieniu i na rzecz Konsorcjanta, w szczególności oferty złożonej w postępowaniu o udzielenie zamówienia oraz Umowy przewozowej. Lider reprezentuje również Konsorcjanta wobec Zamawiającego na późniejszym etapie we wszystkich sprawach związanych z wykonaniem Umowy przewozowej, co obejmuje w szczególności dokonywanie w imieniu i na rzecz Konsorcjanta następujących czynności:

1. dokonywanie wszelkich uzgodnień z Zamawiającym, w uzgodnieniu z Konsorcjantem, w tym składanie i przyjmowanie oświadczeń woli związanych z organizacją przewozów, w szczególności ustalania szczegółowych harmonogramów przewozów oraz dokonywania w nich zmian na zasadach przewidzianych w danej Umowie przewozowej,
2. wystawiania faktur VAT dla Zamawiającego za wszystkie przewozy wykonane przez Strony Umowy konsorcjum (zarówno Lidera jak i Konsorcjanta) w ramach danej Umowy przewozowej.
   
   

Zgodnie z postanowieniami Umowy konsorcjum, Liderowi przysługuje od Konsorcjanta dodatkowe wynagrodzenie prowizyjne w wysokości np. 1,00 złoty netto za każdą tonę przewiezioną przez Konsorcjanta na podstawie Umowy przewozowej. Prowizja przysługuje (Liderowi) z tytułu wykonywanych czynności związanych z pełnieniem funkcji Lidera (udzielonym pełnomocnictwem do reprezentowania) a wynagrodzenie na rzecz Lidera płatne jest na podstawie faktury VAT wystawionej przez Lidera.

Zatem jak wynika z treści przedstawionego zdarzenia przyszłego, strony, tj. Wnioskodawca i członkowie konsorcjum uzgodniły zakres obowiązków i sposób dokonywania rozliczeń pomiędzy nimi w ramach konsorcjum.

Okoliczność powyższa ma istotne znaczenie dla dokonania prawidłowej oceny sprawy. Należy bowiem zwrócić uwagę, że co do zasady konsorcjum jest organizacją zrzeszającą kilka podmiotów gospodarczych na określony czas, w konkretnym celu. Jakkolwiek ani w prawie cywilnym ani w prawie podatkowym nie występuje legalna definicja konsorcjum, przyjmuje się, że zawarcie umowy konsorcjum możliwe jest na podstawie art. 353¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.), w ramach tzw. swobody umów. W konsekwencji strony zawierające umowę konsorcjum mogą ją ukształtować w sposób dowolny, byleby jej treść lub cel nie sprzeciwiały się ustawie, zasadom współżycia społecznego oraz właściwości takiego stosunku. Konsorcjum nie jest jednak podmiotem gospodarczym, nie posiada osobowości prawnej ani podmiotowości prawnej, nie musi być rejestrowane, ani mieć odrębnej nazwy czy też siedziby. Podmioty tworzące konsorcjum są, co do zasady, niezależne w swoich dotychczasowych działaniach (czyli w działaniach nie związanych z konsorcjum), a w działaniach związanych z konsorcjum realizują wspólne przedsięwzięcie objęte porozumieniem. Zawierając umowę konsorcyjną podmioty mogą określić, kto będzie reprezentował konsorcjum na zewnątrz (może to być także osoba trzecia). Co do zasady, konsorcja nie mają też wspólnego majątku (chociaż mogą mieć wspólne konto rozliczeniowe), a wszelkie formy płatności regulowane są przez firmę lub osobę reprezentującą konsorcjum.

Przechodząc zatem na grunt prawa podatkowego, należy zauważyć, że zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Dodać należy, że polski ustawodawca nie skorzystał z możliwości wynikającej z art. 11 Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006, str. 1, ze zm.), zgodnie z którym, każde państwo członkowskie, z zastrzeżeniem konsultacji z Komitetem ds. VAT, może uznać za jednego podatnika osoby mające siedzibę na terytorium kraju, które będąc prawnie niezależne, są ściśle związane ze sobą finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie.

Konsorcjum – w świetle obowiązujących przepisów prawa podatkowego – nie może być zatem uznane za podatnika VAT. Oznacza to, że relacji zachodzących pomiędzy stronami umowy konsorcjum (podatnikami VAT), dla potrzeb podatku od towarów i usług, nie należy oceniać na zasadach wewnętrznych rozliczeń konsorcjum. Powyższego nie zmienia okoliczność, że w przypadku umów konsorcjum dopuszczalne jest zawarcie ustaleń, że rozliczenia gospodarcze i księgowe, w tym dotyczące podpisywania umów i wystawiania faktur za prace wykonane przez uczestników konsorcjum na rzecz podmiotów zamawiających te prace na podstawie zawartego z nimi kontraktu – będzie wystawiał wytypowany przez uczestników konsorcjum podmiot wiodący.

A zatem przedsiębiorcy działający w ramach konsorcjum są odrębnymi podatnikami VAT. Powyższe oznacza, że działając w ramach konsorcjum powinni oni do wzajemnych rozliczeń stosować ogólne reguły wynikające z ustawy o podatku od towarów i usług oraz aktów wykonawczych do niej, w tym także w zakresie wystawiania faktur VAT dokumentujących wykonywane przez nich czynności.

Pojęcie „świadczenia usług” ma bardzo szeroki zakres, bowiem nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz także jego zaniechania poprzez zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Usługa w rozumieniu regulacji zawartej w art. 8 ustawy o podatku od towarów i usług jest transakcją gospodarczą, co oznacza, że stosunek prawny łączący strony musi wiązać się ze świadczeniem wzajemnym. Aby uznać jakieś zdarzenie za odpłatne świadczenie usług musi wystąpić stosunek zobowiązaniowy pomiędzy podmiotami biorącymi udział w tym zdarzeniu, czyli strony muszą zobowiązać się do określonego działania bądź powstrzymania się od dokonania określonych czynności. Tym samym, aby czynności mające charakter odpłatny podlegały przepisom ustawy o podatku od towarów i usług, winny być wykonywane w okolicznościach, w związku z którymi, można wyodrębnić dwie strony transakcji: świadczącego i beneficjenta, przy czym świadczący winien występować w charakterze podatnika tego podatku.

Wnioskodawca jako Lider wykonując przewidziane Umową konsorcjum zadania obciąża Konsorcjanta, który musiałby wykonać powyższe czynności osobiście gdyby działał samodzielnie. Zatem niewątpliwie Konsorcjant jest beneficjentem czynności wykonywanych przez Lidera. Otrzymane od Konsorcjanta wynagrodzenie prowizyjne w wysokości np. 1,00 zł netto za każdą tonę przewiezioną przez Konsorcjanta na podstawie Umowy przewozowej stanowić będzie dla Lidera wynagrodzenie za świadczenie usług zarządzania projektem objętym Umową przewozową, które na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Jednocześnie wyjaśnić należy, że sposób ustalenia wysokości ww. kwot nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy.

W związku z powyższym Wnioskodawca jest zobowiązany czynność tę udokumentować poprzez wystawienie faktury VAT zgodnie z art. 106 ust. 1 cyt. ustawy.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy zgodnie z którym wykonywanie określonych w Umowie konsorcjum czynności, w związku z pełnieniem przez niego funkcji Lidera, za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT oraz dokumentowanie rozliczeń z tego tytułu poprzez wystawienie faktury VAT na Konsorcjanta, należało uznać za prawidłowe.

Odnosząc się natomiast do kwestii prawa do odliczenia podatku od towarów i usług naliczonego, wynikającego z faktur VAT wystawionych na Spółkę (Lidera) przez Konsorcjanta, które dokumentować będą wykonanie usług przewozowych w ramach konsorcjum należy zauważyć, iż w świetle wcześniejszych rozważań i uznania iż przedsiębiorcy działający w ramach konsorcjum są odrębnymi podatnikami VAT a w związku z tym powinni oni do wzajemnych rozliczeń stosować ogólne reguły wynikające z ustawy o podatku od towarów i usług oraz aktów wykonawczych, sytuacji otrzymania przez Spółkę, jako Lidera Konsorcjum, faktur VAT wystawionych przez Konsorcjanta, które dokumentować będą wykonanie usług przewozowych w ramach konsorcjum, będzie jej przysługiwać prawo do odliczenia podatku wykazanego w tych fakturach, oczywiście przy zachowaniu wszystkich wymogów wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy zgodnie z którym przysługuje mu prawo do odliczenia podatku od towarów i usług naliczonego, wynikającego z faktur VAT wystawionych na Spółkę (Lidera) przez Konsorcjanta, które dokumentować będą wykonanie usług przewozowych w ramach konsorcjum, również należało uznać za prawidłowe.

Zauważa się również, że niniejsza interpretacja jest interpretacją indywidualną i wydana została w indywidualnej sprawie Wnioskodawcy, tj. lidera konsorcjum, a zatem nie dotyczy konsekwencji podatkowych dla pozostałych uczestników umowy konsorcjum.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Jednocześnie należy wyjaśnić, iż ocena stanowiska Wnioskodawcy w zakresie zdarzenia przyszłego dotyczącego rozliczenia podatku VAT w ramach konsorcjum, w sytuacji gdy Wnioskodawca występuje w roli Konsorcjanta, będzie przedmiotem odrębnego rozstrzygnięcia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.