Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi
IPTPP4/443-444/12-7/UNR
z 9 października 2012 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

 

Rodzaj dokumentu
interpretacja indywidualna
Sygnatura
IPTPP4/443-444/12-7/UNR
Data
2012.10.09



Autor
Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi


Temat
Podatek od towarów i usług --> Zakres opodatkowania --> Przepisy ogólne --> Czynności opodatkowane

Podatek od towarów i usług --> Wysokość opodatkowania --> Stawki --> Stawki podatku


Słowa kluczowe
budowa
konserwacja
nieruchomości
remonty
stawki podatku


Istota interpretacji
Interpretacja w zakresie:
  • ustalania stawki podatku VAT pomiędzy kontrahentami umowy,
  • stawki podatku VAT dla konserwacji wolnostojących komórek położonych na terenie nieruchomości, na której znajduje się lokal mieszkalny oraz konserwacji pomieszczeń zlokalizowanych w suterenach i w obrębie strychów oraz samych suteryn i strychów,
  • stawki podatku VAT dla pozostałych usług świadczonych przez Wnioskodawcę.


  • Wniosek ORD-IN 2 MB

    INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

    Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749) oraz § 2 i § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 21 czerwca 2012 r. (data wpływu do Izby Skarbowej w Łodzi 27 czerwca 2012 r.), uzupełnionym pismami z dnia 18 września 2012 r. (data wpływu 20 września 2012 r.) oraz z dnia 26 września 2012 r. (data wpływu 28 września 2012 r.), oraz z dnia 4 października 2012 r. (data wpływu) o udzielenie pisemnej interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

    • ustalania stawki podatku VAT pomiędzy kontrahentami umowy - jest prawidłowe,
    • stawki podatku VAT dla konserwacji wolnostojących komórek położonych na terenie nieruchomości, na której znajduje się lokal mieszkalny oraz konserwacji pomieszczeń zlokalizowanych w suterenach i w obrębie strychów oraz samych suteryn i strychów - jest nieprawidłowe.
    • stawki podatku VAT dla pozostałych usług świadczonych przez Wnioskodawcę - jest prawidłowe.

    UZASADNIENIE

    W dniu 27 czerwca 2012 r. do Izby Skarbowej w Łodzi został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie stosowania preferencyjnej stawki podatku VAT na podstawie umowy oraz stawek podatku VAT dla świadczonych przez Wnioskodawcę usług.

    Przedmiotowy wniosek uzupełniono pismami z dnia 18 września 2012 r. oraz z dnia 26 września 2012 r. w zakresie doprecyzowania stanu faktycznego oraz własnego stanowiska oraz pismem z dnia 4 października 2012 r. (data wpływu) w zakresie reprezentacji.

    W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

    Spółka cywilna jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Spółka zawarła w grudniu 2011 roku umowę z Miastem, w imieniu którego działała Administracja Nieruchomości, która to umowa zaczęła obowiązywać w dniu 1 stycznia 2012 roku.

    Przedmiot tej umowy został określony w § 1. Zgodnie z jego brzmieniem Spółka przyjęła „...do stałej realizacji usługi w zakresie bieżącej konserwacji budynków stanowiących własność lub współwłasność Skarbu Państwa, Gminy Miejskiej oraz budynków prywatnych będących w zarządzie Administracji Nieruchomościami.

    Zakres świadczonych usług obejmuje dokonywanie w częściach wspólnych nieruchomości oraz w lokalach następujących czynności:

    1. usuwanie usterek i awarii:
      • wodno – kanalizacyjnych,
      • c.o. i c.w.,
      • gazowych (...),
      • stolarsko – ślusarsko - szklarskich,
      • innych ogólnobudowlanych,
    2. konserwacji instalacji z.w., c.w., gazowej, w zakresie pionów i instalacji wewnętrznej mieszkań stanowiących własność Miasta, usuwanie skutków awarii,
    3. zabezpieczenie obiektów przed okresem zimowym (udrażnianie studzienek wodno - kanalizacyjnych, instalacji deszczowej, instalacji w pomieszczeniach wspólnego użytku oraz w pralniach i w.c.,
    4. zabezpieczenie instalacji po przeprowadzonej eksmisji,
    5. zgłaszanie do Zleceniodawcy zauważonych usterek, zagrożeń budowlanych i innych,
    6. dokonywanie napraw dekarsko - murarskich oraz innych ogólnobudowlanych konserwacyjnych,
    7. zabezpieczenie obiektów przed okresem zimowym (otworów okiennych, drzwiowych w klatkach schodowych i innych pomieszczeniach wspólnego użytku),
    8. zabezpieczenie lokali przed dostępem osób trzecich po przeprowadzonej eksmisji.

    Spółka jest zobowiązana wykonywać usługi przy użyciu własnych materiałów oraz własnym transportem. Każdorazowe wykonanie usługi jest poprzedzone odrębnym zleceniem, a jej zakończenie - poświadczeniem zleceniodawcy.

    Wynagrodzenie Spółki jest ustalane w oparciu o cennik załączony do umowy. W razie braku danej usługi w cenniku, wynagrodzenie jest ustalane kosztorysowo. Treść paragrafu 3 ust. 4 umowy zawiera stwierdzenie, że „...wartość wynagrodzenia z tyt. wykonywania umowy nie przekroczy ogólnej kwoty: netto 96 657,30 zł, podatek VAT 8%, brutto 104 389,88 zł.

    W związku z takim zapisem umownym, zleceniodawca stoi na stanowisku, że do wszystkich czynności objętych zawartą umową, z wyjątkiem jedynie tych, które dotyczą lokali użytkowych, powinna być stosowana stawka ulgowa podatku od towarów i usług w wysokości 8%. Tylko w odniesieniu do czynności dotyczących lokali użytkowych zleceniodawca zgodził się zaakceptować stosowanie przez Spółkę stawki podatku w wysokości 23%.

    Zważywszy na to, że Spółka wykonuje w ramach umowy z Miastem czynności, które - zdaniem Spółki - nie dotyczą remontu czy konserwacji stricte obiektów mieszkalnych, Spółka wystąpiła do Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego o wydanie opinii o sposobie klasyfikacji niektórych czynności realizowanych w trakcie wykonywania rzeczonej umowy. W ramach opisanej wyżej umowy Spółka wykonuje bowiem m.in. następujcie czynności:

    1. odczyt wskazań wodomierzy lub gazomierzy w obiektach zaliczanych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, które - w opinii WUS - klasyfikuje się w PKWiU pod symbolem 82.99.19.0,
    2. realizowane są usługi budowlane (w tym murarskie i malarskie) oraz usługi ślusarskie związane z konserwacją elementów ogrodzeń otaczających obiekty budowlane objęte społecznym programem mieszkaniowym (bram, furtek, słupków, przęseł naciąganie siatki orgodz. i likwidacja uszkodzeń siatki ogrodz., przecinanie kłódek, montaż zasuw, kłódek, zamków, bolców, ograniczników, samozamykaczy i skobli), które - według WUS - klasyfikowane są w PKWiU pod symbolem 43.29.12.0,
    3. wykonywane są konserwacje ławek metalowych i drewnianych, obudów piaskownic, usługi konserwacyjne dotyczące słupków i innych elementów placów zabaw, zlokalizowanych przy obiektach objętych społecznym programem mieszkaniowym,
    4. konserwacja urządzeń stanowiącej elementy infrastruktury towarzyszącej wielorodzinnemu budynkowi mieszkalnemu, jak np. wolnostojący budynek tzw. hydroforni, w którym znajdują się pompy i inne urządzenia zasilające budynek w wodę czy też usługa wykonania nasypu ziemi w celu podniesienia wlewu do szamba i uzupełnienia pokrywy szamba, usługi naprawy instalacji deszczowej na terenie działki,
    5. napawa i konserwacja powierzchni chodników, parkingów i placów znajdujących się na terenie nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym wielorodzinnym, objętego społecznym programem mieszkaniowym, polegająca na wymianie lub uzupełnieniu kostki brukowej, bloczków betonowych. Płyt chodnikowych, betonu itp. poprawienie montażu oraz malowanie krawężników i obrzeży trawników oraz słupów ciągów komunikacyjnych,
    6. udrożnienie zapchanej rury zsypu do odpadków stałych w budynku mieszkalnym wielorodzinnym zaliczonym do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, zaklasyfikowane przez WUS do symbolu PKWiU 81.22.1,
    7. sprzątanie dachu budynku mieszkalnego z cegieł, gruzu i butelek, zdaniem Spółki klasyfikowane w PKWiU pod symbolem 81.22.12.0.,
    8. usuwanie nawisów śnieżnych oraz sopli z dachów budynków, według WUS klasyfikowane PKWiU pod symbolem 81.29.12.0.,
    9. bieżące i okresowe przeglądy (sprawdzenia, kontrole,) stanu technicznego budynków mieszkalnych (lub poszczególnych lokali) i znajdujących się w nim/nich instalacji (np. sprawdzenie szczelności instalacji wodnej, kanalizacyjnej centralnego ogrzewania, gazowej i badanie instalacji, elektrycznej domofonowej itp. (według Spółki klasyfikowane w PKWiU pad symbolem 71.20.19.01) oraz przewodów kominowych, przeprowadzane bez fizycznej ingerencji w materię obiektu,
    10. wygrodzenie części podwórza nieruchomości taśmą ostrzegawczą czy też zabezpieczenie terenu nieruchomości zagrożonego spadnięciem nawisów śnieżnych, stanowiąca samodzielną usługę,
    11. usługi ślusarskie, jak przecięcie kłódki, założenie kłódki. naprawa prowadnicy zamka prostowanie klucza, dorobienie wkładki zamka. montaż kraty zabezpieczającej, według WUS klasyfikowane w PKWiU pod symbolem 33.11.19.0.,
    12. sprawdzenia czystości wody w instalacji wodociągowej budynku objętym społecznym programem mieszkaniowym,
    13. zakup, dostarczenie i montaż kuchni węglowej lub pieca grzewczego w lokalu mieszkalnym,
    14. oddelegowanie dwóch pracowników do udziału w czynnościach eksmitowania lokatora z mieszkania,
    15. konserwacje wolnostojących komórek i wiat śmietnikowych położonych na terenie nieruchomości, na której znajduje się lokal mieszkalny oraz konserwacje pomieszczeń zlokalizowanych w suterenach i w obrębie strychów oraz samych suteren i strychów budynków zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym.

    W piśmie z dnia 26 września 2012 r., Wnioskodawca wskazał, że obiekty budowlane są klasyfikowane zgodnie z PKOB, wprowadzonej w życie na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 30.12.1999 r. w sprawie PKOB (Dz. U. U. Nr 112, poz. 1316 z późn. zm.), tzn. w dziale 11 mieszczą się budynki i lokale mieszkalne a w dziale 12 klasyfikowane są budynki i lokale niemieszkalne, ale też brane jest pod uwagę ich faktyczny sposób użytkowania w czasie wykonywania usługi. Każdorazowo na wykonanie pojedynczej usługi Spółka otrzymuje zlecenie, w którym jest określony obiekt i jego adres.

    Cennik załączony do umów zawiera wyłącznie ceny scalone za jednostkę poszczególnych robót, np. uzupełnienie 1 m2 ściany z cegieł na zaprawie cementowo - wapiennej, odbicie tynku wewnętrznego bez względu na rodzaj podłoża na powierzchni 1 m2, montaż 1 szt. kosza zlewowego instalacji odwodnienia dachu, przecięcie 1 szt. kłódki, sprawdzenie instalacji c. o. itp..

    Dla wykonanych robót, które nie są, wyszczególnione w cennikach, a których jest niemało, przyjęte są zasady kosztorysowania w oparciu o stosowane w budownictwie Katalogi Nakładów Rzeczowych i ustalone stawki umowne, tj. stawka za 1 roboczogodzinę kosztorysową (zależnie od typu robót 10,60 zł lub 10,83 zł) + narzut kosztów ogólnych w wysokości 60% + narzut zysku w wysokości 14% (od sumy poprzednich składników); do wartości usługi wliczany jest również koszt (cena) zastosowanych materiałów, powiększony od 14% narzut na pokrycie kosztów zakupu materiałów.

    W istocie jest tak, że w niektórych usługach jednostkowych, udział materiałów jest bardzo wysoki, przekraczający 50% wartości netto usług, a w innych usługach cząstkowych udział tych materiałów jest znikomy lub w ogóle nie biorą one udziału w jej wytwarzaniu.

    Odnosząc się do wykonywanych czynności, które wymieniono we wniosku w poz. 68 poz. l lit. od "a" do "o" należy stwierdzić, że do wykonania poniższych prac nie są stosowane żadne materiały, zwłaszcza bezpośrednie:

    • odczyt wskazań wodomierzy lub gazomierzy (lit. a),
    • udrożnienie zapchanej rury zsypu do odpadków stałych (lit. f),
    • sprzątanie dachu budynku mieszkalnego z cegieł, gruzu i butelek (lit. g),
    • bieżące i okresowe przeglądy (sprawdzenia, kontrole) stanu technicznego budynku mieszkalnego (lub poszczególnych lokali) i znajdujących się w nim/nich instalacji (p. sprawdzenie szczelności instalacji wodnej, kanalizacyjnej, centralnego ogrzewania, gazowej i badanie instalacji elektrycznej, domofonowej itp. (lit. i), realizowane bez zastosowania materiałów (odróżnić należy od przeglądów połączonych z zastosowaniem materiałów, np. przegląd instalacji wodnej w celu usunięcia przecieku i jego likwidacja),
    • sprawdzenie czystości wody w instalacji wodociągowej (metodą organoleptyczną) (lit. ł),
    • oddelegowanie dwóch pracowników do udziału w czynnościach eksmitowania lokatora w mieszkania (lit. m).

    Generalnie w okresie: styczeń - sierpień 2012 roku wartość netto usług nazywanych zgodnie z nomenklaturą, przyjętą w umowach "konserwacyjnymi" wyniosła 273.609 zł, zaś udział materiałów we wszystkich usługach wchodzących w ww. wartość wyniósł około 37.391,70 zł bez podatku od towarów i usług.

    W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

    1. Czy przy wystawianiu faktur VAT za wszelkie wykonane usługi objęte umową z Administracją, Spółka może stosować stawkę ulgową podatku od towarów i usług w wysokości 8% przewidzianą w umowie stron, z zastrzeżeniem czynności dotyczących budynków i lokali użytkowych, do których stosowana jest stawka podstawowa w wysokości 23%, a jeśli nie, to jakimi kryteriami przy ustalaniu stawki tego podatku powinna kierować się Spółka przy wystawianiu faktur rozliczeniowych...
    2. Czy wynagrodzenie za wykonanie w ramach umowy zawartej z Administracją czynności wyszczególnionych enumeratywnie w polu nr 68 pod lit. „a” – „o” niniejszego wniosku, może być opodatkowane stawką ulgową podatku od towarów i usług w wysokości 8% na zasadach przewidzianych w art. 41 ust. 12 - 12c ustawy o podatku od towarów i usług...

    Zdaniem Wnioskodawcy

    Ad. 1.

    Jakkolwiek stosunki cywilnoprawne zachodzące pomiędzy stronami umowy wzajemnej mają znaczenie dla oceny obowiązków (a czasami także praw) podatkowych stron transakcji (por.: A. Gomułowicz, J. Małecki, Podatki i prawo podatkowe, wyd. 5. Lexisnexis, Warszawa 2010 r., s. 138), to jednak prawo podatkowe jest gałęzią prawa publicznego tylko współtworzącą system prawa państwowego. Oznacza to, że prawo podatkowe jest autonomiczne względem pozostałych gałęzi prawa, a więc także w stosunku do prawa cywilnego. Toteż skutki czynności prawnych dokonanych przez podmioty prawne podlegają ocenie z punktu widzenia przepisów podatkowych, w celu określenia ich opodatkowania. Z tych względów umowa zawarta przez Spółkę z Administracją, nie może regulować samodzielnie sprawy wysokości opodatkowania czynności dokonanych przez Spółkę w toku jej realizacji.

    Opodatkowanie podatkiem od towarów i usług reguluje ustawa z dnia 11 marca 2004 r. (Dz. U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwana dalej "”UPTU”. Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 UPTU opodatkowaniu tym podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług. Stosownie do art. 5a UPTU, towary i usługi będące przedmiotem czynności podatnika, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, identyfikowane są za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla nich przepisy UPTU lub przepisy wykonawcze przewidują symbole statystyczne.

    Przez „towary” rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii (art. 2 pkt 6 UPTU). Przez dostawę towarów, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 UPTU, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust. 1 UPTU). Natomiast przez świadczenie usług, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów (art. 8 ust. 1 UPTU).

    Wysokość stawki podatku od towarów i usług przy czynnościach polegających na konserwacji budynków, wynika z art. 41 ust. 12–12c UPTU oraz treści § 7 ust. 1 pkt 2 i 3 i ust. 2 i 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 04.04.2011 roku w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 73. poz. 397 z późn.zm.).

    W myśl z art. 41 ust. UPTU, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem postanowień ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 129 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Stosownie do art. 41 ust. 2 UPTU, dla towarów i usług wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy, stawka podatku wynosi 7% z zastrzeżeniem ust. 12 i art. 114 ust. 1. Natomiast zgodnie z art. 146a pkt 1 i 2, w okresie od 01.01.2011 r. do 31.12.2013 r., wyżej wymienione stawki podatku wynoszą. odpowiednio: 23% i 8%.

    Art. 41 ust. 12 UPTU statuuje, że stawkę określoną w art. 41 ust. 2, czyli tzw. ulgową w wysokości 8%, „stosuje się do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym”. Przez budownictwo objęte społecznym programem mieszkaniowym rozumie się obiekty budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych oraz lokale mieszkalne w budynkach niemieszkalnych, sklasyfikowane według Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30.12.1999 r., zwane dalej „PKOB” - Dz. U. nr 112, poz. 1316) w dziale 12, a także obiekty ujęte w PKOB w klasie ex 1264 - wyłącznie jako budynki instytucji ochrony zdrowia, świadczących usługi zakwaterowania z opieką lekarską i pielęgniarską, zwłaszcza dla ludzi starszych i niepełnosprawnych, z zastrzeżeniem ust 12b par. 41 (art. 41 ust 12a UPTU). Zgodnie z tym przepisem do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym nie zalicza się budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 300 m2 oraz lokali mieszkalnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 150 m2. W przypadku budownictwa mieszkaniowego o powierzchni użytkowej przekraczającej określone w ust 12b limity, stawkę 8% stosuje się tylko do części podstawy opodatkowania, odpowiadającej udziałowi powierzchni użytkowej kwalifikującej do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym w całkowitej powierzchni użytkowej (art. 41 ust. 12c UPTU).

    Zgodnie z brzmieniem par. 7 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 04.04.2011 roku w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 73, poz. 392 z późn.zm.), zwanego dalej „Rozporządzeniem” stawkę 8% podatku stosuje się m.in. do robot konserwacyjnych dotyczących budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym oraz do robót konserwacyjnych dotyczących obiektów budownictwa mieszkaniowego, o których mowa w art. 2 pkt 12 UPTU lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych oraz dotyczących lokali mieszkalnych w budynkach niemieszkalnych ujętych w PKOB w dziale 12, w zakresie w jakim wymienione roboty nie są objęte stawką w wysokości 8% na podstawie par. 7 ust. 1 pkt. Rozporządzenia.

    Przez roboty konserwacyjne, o których mowa w par. 7 ust. 1 pkt 2 i 3 Rozporządzenia, rozumie się roboty mające na celu utrzymanie sprawności technicznej elementów budynku lub jego części inne niż remont (par. 7 ust. 2 Rozporządzenia).

    Z PKOB wynika, że obiektami budownictwa mieszkaniowego są budynki mieszkalne stałego zamieszkania, klasyfikowane w dziale 11. (art. 2 pkt 12 UPTU). W części I PKOB pt. Objaśnienia wstępne, w punkcie 2 „Pojęcia podstawowe” czytamy, iż:

    • „budynki to zadaszone obiekty budowlane wraz z wbudowanymi instalacjami i urządzeniami technicznymi, wykorzystywane dla potrzeb stałych. Przystosowane są do przebywania ludzi, zwierząt lub ochrony przedmiotów (...)
    • budynki mieszkalne są to obiekty budowlane, których co najmniej połowa całkowitej powierzchni użytkowej jest wykorzystywana do celów mieszkalnych. W przypadku, gdy mniej niż połowa całkowitej powierzchni użytkowej wykorzystywana jest na cele mieszkalne, budynek taki klasyfikowany jest jako niemieszkalny, zgodnie z jego przeznaczeniem (...)
    • cześć mieszkaniowa budynku mieszkalnego obejmuje pomieszczenia mieszkalne (kuchnie, pokoje wypoczynkowe, sypialnie), pomieszczenia pomocnicze, piwnice oraz pomieszczenia ogólnego przeznaczenia (np. wózkarnie, suszarnie)”.

    Z uregulowań zawartych w ustawie z dnia 07.07.1994 r. Prawo budowlane (t. j. z 2010 r. za Dz. U. nr 243, poz. 1623 z późn.zm.) wynika, że pod pojęciom obiektu budowlanego, rozumie się budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi (art. 3 pkt 1 lit. a). W rozumieniu Prawa budowlanego, budynkiem jest obiekt budowlany trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiadający fundamenty i dach (art. 3 pkt 2).

    W rozumieniu art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 24.06.1994 r. o własności lokali (Dz. U. nr 85 poz. 388 z późn.zm.), samodzielnym lokalem mieszkalnym jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczony na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Do lokalu mogą przynależeć, jako jego części składowe, pomieszczenia, choćby nawet do niego bezpośrednio nie przylegały lub były położone w granicach nieruchomości gruntowej poza budynkiem, w którym wyodrębniono dany lokal, a w szczególności: piwnica, strych, komórka, garaż, zwane pomieszczeniami przynależnymi.

    Zgodnie z powyższym, należy stwierdzić, że w pojęciu „budynek”, nie mieszczą się elementy infrastruktury technicznej towarzyszącej budownictwu mieszkaniowemu.

    „Przez infrastrukturę towarzyszącą budownictwu mieszkaniowemu (...) rozumie się:

    1. sieci rozprowadzające, wraz z urządzeniami, obiektami i przyłączami do budynków mieszkalnych,
    2. urządzanie i zagospodarowanie terenu w ramach przedsięwzięć i zadań budownictwa mieszkaniowego, w szczególności drogi, dojścia, dojazdy, zieleń i małą architekturę,
    3. urządzenia i ujęcia wody, stacje uzdatniania wody, oczyszczalnie ścieków, kotłownie oraz sieci wodociągowe, kanalizacyjne, cieplne, elektroenergetyczne, gazowe i telekomunikacyjne,

    - jeżeli są one związane z obiektami budownictwa mieszkaniowego”, objętego społecznym programem mieszkaniowym. (vide: art. 146 ust. 3 UPTU)”. (vide: indywidualna interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 20.10.2011 r., sygn. (IPTPP3/443-64/114/IB - www.mf.gov.pl).

    Tak więc usługi konserwacyjne dotyczące tzw. hydroforni – usługi opisanej w polu 6 pod literą d załącznika do wniosku – nie mogą być opodatkowane podatkiem od towarów i usług w stawce 8%. Także usługi bieżących i okresowych przeglądów (sprawdzenia i kontrole), przeprowadzane bez fizycznej ingerencji w materię budynku mieszkalnego, w istocie nie będące ani remontem, ani konserwacją, podlegają opodatkowaniu stawką VAT w wysokości 23% (vide: indywidualna interpretacja z dnia 25.11.2011 r. Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, sygn. IBPP2/443-960/11/WN).

    Zważywszy na powyższe okoliczności oraz na powołaną na wstępie autonomiczność przepisów podatkowych względem prawa cywilnego, odpowiadając na zadane pytanie należy stwierdzić, że Spółka nie może ściśle wiązać lub uzależniać wysokości opodatkowania podatkiem od towarów i usług, od postanowień umowy cywilnoprawnej w tym zakresie, określających stawkę tego podatku w takiej lub innej wysokości. Stawka podatku od towarów i usług podlega regulacji UPTU, a w pewnych, określonych okolicznościach przepisom wykonawczym wydanym na podstawie tej ustawy (por. Art. 1 pkt 1 UPTU). Stawka podatkowa nie może zostać określona w drodze czynności cywilnoprawnych.

    Odnosząc się do drugiej części zadanego pytania należy stwierdzić, że w przypadku usług konserwacyjnych, świadczonych na zlecenie Administracji na podstawie opisanej umowy. Spółka powinna przede wszystkim każdorazowo ustalić czy realizowana usługa jest:

    1. usługą konserwacyjną w rozumieniu przepisu par. 7 ust. 2 Rozporządzenia,
    2. wykonywana na rzecz budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, w rozumieniu przepisów UPTU oraz Rozporządzenia.

    Z punktu widzenia Spółki ważne jest posiadanie niezbędnej dokumentacji, dotyczącej usługi i dającej dowód spełnienia się ww. przesłanek, np.: zlecenia, protokołu (potwierdzenia) odbioru, kalkulacji wynagrodzenia netto na podstawie zawartej umowy. Ze zlecenia i protokołu odbioru powinno wynikać, w sposób nie budzący wątpliwości:

    • co było wykonane,
    • gdzie było wykonane: rodzaj obiektu (budynek, lokal, komórka, plac zabaw, ogrodzenie, infrastruktura towarzysząca itp. Mieszkalny czy niemieszkalny, adres administracyjny),
    • kiedy usługę zakończono (data odbioru),
    • jaka jest wartość netto usługi, rozumiana jako podstawa podatku należnego (por. art. 29 i nast. UPTU).

    Ad.2.

    Zważywszy na wyżej przywołane reguły prawne i przepisy podatkowe, co do zasad opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności uznawanych przez strony za usługi konserwacyjne, wykonywane na rzecz budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, które zostały wyszczególnione w polu 68 pod lit. a-o. Spółka przedstawia następujące stanowisko:

    1. odczyt wskazań wodomierzy i gazomierzy w obiektach zaliczanych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, sklasyfikowany w PKWiU pod symbolem 82.99.19.0. nie jest usługą konserwacyjną w rozumieniu ww. przepisów i podlega opodatkowaniu stawką w wysokości 23%.
    2. usługi budowlane (murarskie, malarskie) oraz ślusarskie związane z konserwacją elementów ogrodzeń otaczających obiekty budowlane objęte społecznym programem mieszkaniowym, sklasyfikowane w PKWiU pod symbolem 43.29.12.0. nie są usługą konserwacyjną w rozumieniu ww. przepisów i podlegają opodatkowaniu stawką w wysokości 23% (por. indywidualną interpretację wydaną w dniu 15.11.2012 r. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy, sygn. ITPP1/443-858/10/TS i Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 19.08.2008 r., sygn. IBPP1/443-109/08/FA)
    3. konserwacja ławek metalowych i drewnianych, obudów piaskownic, usługi konserwacyjne dotyczące słupków i innych elementów placów zabaw, zlokalizowanych przy obiektach zaliczanych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, nie stanowi usługi konserwacyjnej w rozumieniu ww. przepisów i podlega opodatkowaniu stawką w wysokości 23% (por. indywidualną interpretację wydaną w dniu 01.12.2011 r. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, sygn. IPPP3/443-1172/11-4/KC)
    4. konserwacja urządzeń stanowiących elementy infrastruktury towarzyszącej wielorodzinnemu budynkowi mieszkalnemu zakwalifikowanemu do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, jak np. konserwacja wolnostojącego budynku tzw. hydroforni, w którym znajdują się pompy i inne urządzenia zasilające budynek w wodę czy też usługa wykonania nasypu ziemi w celu podniesienia wlewu do szamba i uzupełnienia pokrywy szamba, usługa naprawy instalacji deszczowej na terenie działki, nie stanowią usługi konserwacyjnej w rozumieniu ww. przepisów i podlegają opodatkowaniu stawką w wysokości 23% (por. indywidualne interpretacje wydane przez Dyrektora Izby Skarpowej w -Łodzi: z dnia 29.02.2012 r., sygn. IPTPP1/443-1017/11-4/AK i z dnia 20.10.2011 r.. sygn. IPTPP3/443-64-4/IB; Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 31.08.2011 r. sygn. IBPP1/443-869/11/LSz)
    5. naprawa i konserwacja powierzchni chodników, parkingów i placów znajdujących się na terenie nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym wielorodzinnym objętego społecznym programom mieszkaniowym, polegająca na wymianie lub uzupełnieniu kostki brukowej, bloczków betonowych, płyt chodnikowych. betonu itp., poprawieniu montażu i malowaniu słupków wzdłuż ciągów komunikacyjnych oraz malowaniu krawężników i obrzeży trawników, nie stanowi usługi konserwacyjnej w rozumieniu ww. przepisów i podlega opodatkowaniu w wysokości 23% (por. indywidualna interpretacja wydana w dniu 28.09.2011 r. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, sygn. ILPP1/443-1007/11-2/BD oraz przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w dniu 09.05.2011 r., sygn.IPPP2/443-448/11-4/IO)
    6. udrożnienie zapchanej rury zsypu do odpadków stałych w budynku mieszkalnym zaliczonym do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, sklasyfikowane pod symbolem PKWiU 81.22.1. nie stanowi usługi konserwacyjnej w rozumieniu ww. przepisów i jest opodatkowane stawką w wysokości 23%
    7. sprzątanie dachu budynku mieszkalnego objętego społecznym programem mieszkaniowym z cegieł, gruzu i butelek, klasyfikowane w PKWiU pod symbolem 81.22.12.0 nie stanowi usługi konserwacyjnej w rozumieniu ww. przepisów i jest opodatkowane stawką w wysokości 23%
    8. usuwanie nawisów śnieżnych oraz sopli z dachów budynków, klasyfikowane w PKWiU pod symbolem 81.29.12.0. nie stanowi usługi konserwacyjnej w rozumieniu ww. przepisów ale - na podstawie poz. 174 załącznika nr 3 do UPTU - jest opodatkowane stawką w wysokości 8%
    9. bieżące i okresowe przeglądy (sprawdzenia, kontrole) stanu technicznego budynków mieszkalnych (lub poszczególnych lokali) i znajdujących się w nim/nich instalacji (np. sprawdzenie szczelności instalacji wodnej, kanalizacyjnej, centralnego ogrzewania, gazowej i badanie instalacji elektrycznej domofonowej itp.) (według Spółki klasyfikowane w PKWiU pod symbolem 71.12.11.0.) oraz przewodów kominowych, przeprowadzane bez fizycznej ingerencji w materię obiektu, nie stanowią usługi konserwacyjnej w rozumieniu ww. przepisów i są opodatkowane stawką w wysokości 23% (por. indywidualne interpretacje: Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 09.11.2007 r., sygn. IBPP1/443-98/07/PK, z dnia 12.05.2011 r., sygn. IBPP2/443-146-11/ICz, z dnia 11.04.2010 r., sygn. IBPP2/443-18/UH i z dnia 28.05.2010 r. sygn. IBPP2/443-412/10/BW; Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 18.11.2011 r., sygn. ITPP2/443-1191/11/AK i z dnia 11.11.2010 r., sygn. IBPP1/443-800/10/BJ)
    10. wygrodzenie części podwórza nieruchomości taśmą ostrzegawczą czy też zabezpieczenie terenu nieruchomości zagrożonego spadnięciem nawisów śnieżnych, jeśli stanowi odrębna usługę, tzn. gdy nie wchodzi w zakres innej usługi, np. odśnieżania dachów obiektów budowlanych. wówczas nie stanowi usługi konserwacyjnej w rozumieniu ww. przepisów i jest opodatkowane stawką w wysokości 23%
    11. usługi ślusarskie, jak: przecięcie kłódki, założenie kłódki, naprawa prowadnicy zamka, prostowanie klucza, dorobienie wkładki zamka, montaż kraty zabezpieczającej, klasyfikowane w PKWiU pod symbolem 33.11.19.0. jeżeli z dokumentacji nie wynika, że są wykonywane w obiekcie zaliczonym do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym nie stanowią usługi konserwacyjnej w rozumieniu ww. przepisów i są opodatkowane stawką w wysokości 23%
    12. sprawdzenie czystości wody w instalacji wodociągowej w obiekcie budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, klasyfikowane w PKWiU pod symbolem 71.20.12.0. nie jest usługą konserwacyjną w rozumieniu ww. przepisów i jest opodatkowane stawką w wysokości 23% (zob. indywidualna interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 17.10.2008 r. sygn. IPPP1-443-1389/08-2/AK)
    13. zakup, dostarczenie i montaż kuchenki gazowej lub pieca gazowego w lokalu mieszkalnym nie stanowi usługi konserwacyjnej w rozumieniu ww. przepisów, lecz odpłatną dostawę towarów i jak dostawa towaru jest opodatkowany podatkiem VAT (por. indywidualną interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 09.02.2012 r., sygn. IBPP2/443-1209/11/RSz)
    14. oddelegowanie dwóch pracowników do udziału w czynnościach eksmitowania lokatora z mieszkania nie jest usługą konserwacyjną, w rozumieniu ww. przepisów i podlega opodatkowaniu stawką w wysokości 23%
    15. konserwacje wolnostojących komórek położonych na terenie nieruchomości, na której znajduje się lokal mieszkalny oraz konserwacje pomieszczeń związanych z danym lokalem mieszkalnym, zlokalizowanych w suterenach i w obrębie strychów oraz samych suteren i strychów budynków zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, są usługą konserwacyjną w rozumieniu ww. przepisów i podlegają opodatkowaniu w wysokości 8% (zob. Indywidualną interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 26.07.2011 r., sygn.. IPPP1/443-321/09/11-S/KG). W piśmie z dnia 18 września Wnioskodawca wskazał, że wiaty śmietnikowe powinny być traktowane jak infrastruktura towarzysząca, wobec tego usługi te podlegają opodatkowaniu stawką podstawową, tj. 23 %.

    W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego w zakresie:

    • ustalania stawki podatku VAT pomiędzy kontrahentami umowy – uznaje się za prawidłowe,
    • stawki podatku VAT dla konserwacji wolnostojących komórek położonych na terenie nieruchomości, na której znajduje się lokal mieszkalny oraz konserwacji pomieszczeń zlokalizowanych w suterenach i w obrębie strychów oraz samych suteryn i strychów - uznaje się za nieprawidłowe.
    • stawki podatku VAT dla pozostałych usług świadczonych przez Wnioskodawcę – uznaje się za prawidłowe.

    Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. z 2011 r. Dz. U. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

    Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…) – art. 7 ust. 1 ustawy.

    W myśl art. 5a ustawy, towary lub usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne.

    Art. 2 pkt 6 ustawy stanowi, iż przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

    Ponadto, art. 8 ust. 1 ustawy określa, iż przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

    Jak stanowi art. 41 ust. 1 ustawy, podstawowa stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust.1.

    Należy zaznaczyć, że zarówno w przepisach ustawy, jak i w rozporządzeniach wykonawczych do niej przewidziano możliwość zastosowania obniżonych stawek podatku w stosunku do niektórych czynności.

    W myśl art. 41 ust. 2 ustawy, dla towarów i usług, wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy, stawka podatku wynosi 7%, z zastrzeżeniem ust. 12 i art. 114 ust. 1.

    Na mocy art. 146a pkt 1 i 2 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f:

    1. stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%;
    2. stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 2, art. 120 ust. 2 i 3 oraz w tytule załącznika nr 3 do ustawy, wynosi 8%.

    Wskazać należy, iż stosownie do § 7 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 73 poz. 392 ze zm.), stawkę podatku wymienioną w art. 41 ust. 1 ustawy obniża się do wysokości 8% dla:

    1. towarów i usług wymienionych w załączniku nr 1 do rozporządzenia,
    2. robót konserwacyjnych dotyczących budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym;
    3. robót konserwacyjnych dotyczących:
      1. obiektów budownictwa mieszkaniowego, o których mowa w art. 2 pkt 12 ustawy, lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych,
      2. lokali mieszkalnych w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 12

    - w zakresie, w jakim wymienione roboty nie są objęte tą stawką na podstawie pkt 2.

    Zwrócić należy uwagę, iż na podstawie § 7 ust. 3 ww. rozporządzenia, przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się, jeżeli wartość towarów bez podatku wchodzących w podstawę opodatkowania świadczenia robót konserwacyjnych przekracza 50% tej podstawy.

    Stosownie do art. 41 ust. 12 ustawy, stawkę podatku, o której mowa w ust. 2, stosuje się do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym.

    Przez budownictwo objęte społecznym programem mieszkaniowym – zgodnie z art. 41 ust.12a ustawy – rozumie się obiekty budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych, oraz lokale mieszkalne w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 12, a także obiekty sklasyfikowane w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w klasie ex 1264 – wyłącznie budynki instytucji ochrony zdrowia świadczących usługi zakwaterowania z opieką lekarską i pielęgniarską, zwłaszcza dla ludzi starszych i niepełnosprawnych, z zastrzeżeniem ust. 12b.

    Art. 41 ust. 12b ustawy stanowi, iż do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym określonego w ust. 12a nie zalicza się:

    1. budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 300 m2,
    2. lokali mieszkalnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 150 m2.

    W przypadku budownictwa mieszkaniowego o powierzchni przekraczającej ww. limity, stawkę podatku, o której mowa w ust. 2, stosuje się tylko do części podstawy opodatkowania odpowiadającej udziałowi powierzchni użytkowej kwalifikującej do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym w całkowitej powierzchni użytkowej (art. 41 ust. 12c ustawy).

    Zgodnie z brzmieniem art. 2 pkt 12 ustawy, przez obiekty budownictwa mieszkaniowego rozumie się budynki mieszkalne stałego zamieszkania sklasyfikowane w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 11.

    Wskazać należy także, że dla celów podatku od towarów i usług stosuje się przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB) (Dz. U. Nr 112 poz. 1316 ze zm.) stanowiącego usystematyzowany wykaz obiektów budowlanych. Zgodnie z tym rozporządzeniem, w dziale 11 mieszczą się budynki mieszkalne, natomiast w dziale 12 – budynki niemieszkalne.

    Ponadto, dział 11 PKOB obejmuje:

    • budynki mieszkalne jednorodzinne – grupa 111,
    • budynki o dwóch mieszkaniach i wielomieszkaniowe – grupa 112,
    • budynki zbiorowego zamieszkania – grupa 113,

    Dział 12 PKOB obejmuje:

    • hotele i budynki zakwaterowania turystycznego – grupa 121,
    • budynki biurowe – grupa 122,
    • budynki handlowo-usługowe – grupa 123,
    • budynki transportu i łączności – grupa 124,
    • budynki przemysłowe i magazynowe – grupa 125,
    • ogólnodostępne obiekty kulturalne, budynki o charakterze edukacyjnym, budynki szpitali i zakładów opieki medycznej oraz budynki kultury fizycznej – grupa 126,
    • pozostałe budynki niemieszkalne – grupa 127.

    W tym miejscu zwrócić należy uwagę, iż ustawodawca, w powołanym wyżej art. 41 ust. 12-12c przyznał prawo do zastosowania obniżonej stawki podatku VAT 8% m.in. do dostawy budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, zaliczając jednocześnie do tego budownictwa lokale mieszkalne w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 12, z uwzględnieniem limitów powierzchni użytkowej.

    W celu zastosowania prawidłowej stawki podatku niezbędnym jest zatem określenie, jakie dany lokal spełnia funkcje - mieszkalne czy użytkowe. W związku z powyższym, aby świadczone usługi przez Wnioskodawcę w przedmiotowych lokalach w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w PKOB w dziale 12 korzystały z preferencyjnej stawki podatku 8%, lokale te muszą być uznane za lokale mieszkalne.

    Z uwagi na fakt, iż ustawa o podatku od towarów i usług oraz przepisy wykonawcze do tej ustawy nie zawierają definicji lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego, należy posiłkować się w tym zakresie przepisami ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (t.j. Dz. U. z 2000 r. Nr 80 poz. 903 ze zm.).

    Zgodnie z art. 2 ust. 2 tej ustawy, samodzielnym lokalem mieszkalnym, w rozumieniu ustawy, jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Przepis ten stosuje się odpowiednio również do samodzielnych lokali wykorzystywanych zgodnie z przeznaczeniem na cele inne niż mieszkalne. Spełnienie wymagań, o których mowa w ust. 2, stwierdza starosta w formie zaświadczenia (art. 2 ust. 3). Natomiast z ust. 4 powołanego artykułu wynika, iż do lokalu mogą przynależeć, jako jego części składowe, pomieszczenia, choćby nawet do niego bezpośrednio nie przylegały lub były położone w granicach nieruchomości gruntowej poza budynkiem, w którym wyodrębniono dany lokal, a w szczególności: piwnica, strych, komórka, garaż, zwane „pomieszczeniami przynależnymi”.

    Zwrócić należy uwagę, iż definicję pojęcia „mieszkania” zawiera również § 3 pkt 9 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75 poz. 690 ze zm.). Zgodnie z tą definicją, przez mieszkanie należy rozumieć zespół pomieszczeń mieszkalnych i pomocniczych, mający odrębne wejście, wydzielony stałymi przegrodami budowlanymi, umożliwiający stały pobyt ludzi i prowadzenie samodzielnego gospodarstwa domowego.

    Definiując pojęcie „samodzielnego lokalu mieszkalnego”, ustawodawca czyni wyraźne rozróżnienie pomiędzy dwoma pojęciami normatywnymi:

    • pojęciem pomieszczenia pomocniczego, czyli takiego pomieszczenia, które wraz z izbą lub zespołem izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi służy zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, w danym wypadku chodzi więc wyraźnie o taki funkcjonalny związek tych pomieszczeń z izbą lub zespołem izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, który polega na wykorzystywaniu całej tej przestrzeni bezpośrednio dla zaspokajania mieszkalnych potrzeb ludzi; oraz
    • pojęciem pomieszczenia przynależnego, które w sensie prawnym stanowi wprawdzie część składową lokalu mieszkalnego, jednakże w sensie funkcjonalnym nie jest przestrzenią przeznaczoną dla bezpośredniego zaspokajania mieszkaniowych potrzeb ludzi, lecz służyć ma zaspokojeniu innych potrzeb tych osób, które korzystają z samodzielnego lokalu mieszkalnego.

    W tym kontekście ustawodawca wymienił przykładowo: „piwnicę, strych, komórkę, garaż”.

    Jednocześnie należy zwrócić uwagę na definicję pojęcia „lokal użytkowy” zawartą w § 3 pkt 14 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. nr 75, poz. 690 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem, pod pojęciem lokalu użytkowego należy rozumieć jedno pomieszczenie lub zespół pomieszczeń, wydzielone stałymi przegrodami budowlanymi, niebędące mieszkaniem, pomieszczeniem technicznym albo pomieszczeniem gospodarczym.

    Pod pojęciem pomieszczenia technicznego - zgodnie z pkt 12 wskazanego wyżej paragrafu - należy rozumieć pomieszczenie przeznaczone dla urządzeń służących do funkcjonowania i obsługi technicznej budynku, natomiast przez pomieszczenie gospodarcze - pomieszczenie znajdujące się poza mieszkaniem lub lokalem użytkowym, służące do przechowywania przedmiotów lub produktów żywnościowych użytkowników budynku, materiałów lub sprzętu związanego z obsługą budynku, a także opału lub odpadów stałych (§ 3 pkt 13 cyt. rozporządzenia).

    Intencją ustawodawcy było objęcie preferencyjną stawką wyłącznie obiektów budownictwa mieszkaniowego lub ich części, które spełniają funkcje mieszkaniowe. Potwierdza to rozróżnienie w samej definicji budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, zawartej w ustawie o podatku od towarów i usług, na lokale mieszkalne i lokale użytkowe.

    Zgodnie z powołaną wyżej definicją zawartą w § 7 ust. 2 ww. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r., przez roboty konserwacyjne rozumie się roboty mające na celu utrzymanie sprawności technicznej elementów budynku lub jego części inne niż remont.

    W tym miejscu wskazać należy, iż ww. definicję ustawodawca wprowadził w celu odróżnienia robót konserwacyjnych od remontu. Przez roboty konserwacyjne rozumie się bowiem roboty, które nie polegają na odtworzeniu stanu pierwotnego, ale mają na celu utrzymanie obiektu budowlanego w dobrym stanie, w celu zabezpieczenia przed szybkim zużyciem się czy też zniszczeniem i dla utrzymania jej w celu użytkowania w stanie zgodnym z przeznaczeniem. Tak więc konserwacją będą prace wykonywane na bieżąco w węższym zakresie niż roboty budowlane określone jako remont.

    Takie też stanowisko przyjął Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 5 kwietnia 2006 r., sygn. akt II OSK 704/05, w którym stwierdził, że „Przez pojęcie „bieżącej konserwacji” o jakiej mowa w art. 3 pkt 8 Prawa budowlanego należy rozumieć wykonanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót nie polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, ale mających na celu utrzymanie obiektu budowlanego w dobrym stanie, w celu jego zabezpieczenia przed szybkim zużyciem się, czy też zniszczeniem i dla utrzymania go w celu użytkowania w stanie zgodnym z przeznaczeniem tegoż obiektu. Tak więc bieżącą konserwacją będą prace budowlane wykonywane na bieżąco w węższym zakresie niż roboty budowlane określone jako remont”.

    Roboty konserwacyjne to utrzymanie sprawności technicznej elementów budynku. Utrzymywać oznacza zachować w stanie niezmienionym, należytym. Wykładnia językowa wskazuje zatem, że w pojęciu konserwacji nie mieści się naprawa niedziałających urządzeń, bo ta polega na przywróceniu ich sprawności.

    Ponadto należy zauważyć, iż w sytuacji gdy mamy do czynienia ze świadczeniem złożonym – świadczeniem dwóch lub więcej usług, tak ściśle ze sobą powiązanych, że obiektywnie tworzą w aspekcie gospodarczym jedną całość, której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter, to wszystkie te świadczenia lub czynności stanowią jedno świadczenie do celów stosowania podatku VAT. Zdarzenie to należy traktować jako jednolite świadczenie, w którym kilka elementów należy uznać za konstytutywne do świadczenia głównego.

    Również w orzecznictwie ugruntował się pogląd, że dzielenie wykonywanej, kompleksowej usługi na dwie odrębne usługi jest niezgodne z powszechnie przyjętą praktyką gospodarczą, orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości oraz orzecznictwem Sądu Najwyższego. W wyroku ETS w sprawie pomiędzy Card Protection Plan Ltd (CPP) a Commissioners of Customs and Excise (sygn. C-349/96) Trybunał orzekł: „(…) Z art. 2(1) VI Dyrektywy wynika, iż każde świadczenie usług musi być zasadniczo uznawane za odrębne i niezależne oraz świadczenie obejmujące jedną usługę z ekonomicznego punktu widzenia nie powinno być sztucznie dzielone, by nie zakłócić funkcjonowania systemu VAT, należy określić zasadnicze cechy transakcji w celu ustalenia, czy podatnik świadczy na rzecz klienta, który jest typowym klientem, kilka odrębnych usług zasadniczych, czy też jedną usługę. Pojedyncze świadczenie ma miejsce zwłaszcza wtedy, gdy jedną lub więcej części składowych uznaje się za usługę zasadniczą, podczas gdy inny lub inne elementy traktuje się jako usługi pomocnicze, do których stosuje się te same zasady opodatkowania, co do usługi zasadniczej. Usługę należy uznać za usługę pomocniczą w stosunku do usługi zasadniczej, jeśli nie stanowi ona dla klienta celu samego w sobie, lecz jest środkiem do lepszego wykorzystania usługi zasadniczej”.

    Ponadto należy wskazać, że przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie definiują pojęć budowa, remont, modernizacja, termomodernizacja oraz przebudowa, dlatego też w tym zakresie należy odwołać się do przepisów prawa budowlanego.

    W myśl art. 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane (t. j. Dz. U. z 2010 r. nr 243, poz. 1623 ze zm.), ilekroć w ustawie jest mowa o:

    • budowie – należy przez to rozumieć wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę, nadbudowę obiektu budowlanego (pkt 6),
    • robotach budowlanych – należy przez to rozumieć budowę, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego (pkt 7),
    • przebudowie – należy przez to rozumieć wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu, z wyjątkiem charakterystycznych parametrów, jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygnacji; (…) (pkt 7a),
    • remoncie – należy przez to rozumieć wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych, polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych innych niż użyto w stanie pierwotnym (pkt 8).

    Modernizacja to „unowocześnienie i usprawnienie czegoś”- według internetowego słownika języka polskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN S.A.).

    Ponadto jak wcześniej wskazano przez roboty konserwacyjne rozumie się roboty mające na celu utrzymanie sprawności technicznej budynku lub jego części inne niż remont.

    Analiza powołanych wyżej przepisów prawa podatkowego prowadzi do wniosku, iż warunkiem zastosowania 8% stawki, na podstawie art. 41 ust. 12 ustawy o podatku od towarów i usług, jest spełnienie dwóch przesłanek. Po pierwsze zakres wykonywanych czynności musi dotyczyć budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji budynków lub ich dostawy. Po drugie, budynki lub ich części, których dotyczą ww. czynności, muszą być zaliczane do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym. Niespełnienie chociażby jednej z ww. przesłanek powoduje, że transakcja nie może korzystać z preferencyjnej, 8% stawki podatku. Ponadto z preferencyjnej 8% stawki podatku korzystają roboty konserwacyjne, na podstawie § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

    Wskazać należy, że z uwagi na to, iż obniżone stawki podatku mają charakter wyjątkowy, winny mieć zastosowanie do towarów i usług wskazanych wprost przez ustawodawcę w ustawie o podatku od towarów i usług lub w przepisach wykonawczych do tej ustawy.

    Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca, będący zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów, zawarł w grudniu 2011 roku umowę z Miastem, w imieniu którego działa Administracja Nieruchomości. Umowa zaczęła obowiązywać w dniu 1 stycznia 2012 roku. Zgodnie z ww. umową Zainteresowany świadczy usługi w zakresie bieżącej konserwacji budynków stanowiących własność lub współwłasność Skarbu Państwa, Gminy Miejskiej oraz budynków prywatnych będących w zarządzie Administracji Nieruchomościami. Świadczone usługi realizowane są w częściach wspólnych nieruchomości oraz w lokalach. Spółka jest zobowiązana wykonywać usługi przy użyciu własnych materiałów oraz własnym transportem. Każdorazowe wykonanie usługi jest poprzedzone odrębnym zleceniem, a jej zakończenie - poświadczeniem zleceniodawcy. Wynagrodzenie Spółki jest ustalane w oparciu o cennik załączony do umowy. W razie braku danej usługi w cenniku, wynagrodzenie jest ustalane kosztorysowo. W ramach opisanej wyżej umowy Spółka wykonuje czynności, które zostały wyszczególnione w opisie sprawy. Wnioskodawca wskazał, że obiekty budowlane są klasyfikowane zgodnie z PKOB, w dziale 11 oraz w dziale 12, ale też brane jest pod uwagę ich faktyczny sposób użytkowania w czasie wykonywania usługi. Każdorazowo na wykonanie pojedynczej usługi Spółka otrzymuje zlecenie, w którym jest określony obiekt i jego adres. Zainteresowany wskazał, że w niektórych usługach jednostkowych, udział materiałów jest bardzo wysoki, przekraczający 50% wartości netto usług, a w innych usługach cząstkowych udział tych materiałów jest znikomy lub w ogóle nie biorą one udziału w jej wytwarzaniu.

    Mając na uwadze powyższy opis sprawy oraz powołane wyżej przepisy należy stwierdzić, iż skoro świadczone przez Wnioskodawcę usługi konserwacji wolnostojących komórek położonych na terenie nieruchomości, na której znajduje się lokal mieszkalny oraz konserwacji pomieszczeń zlokalizowanych w suterenach i w obrębie strychów oraz samych suteren i strychów budynków zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym będą wykonywane na podstawie odrębnego zlecenia, to bez wpływu na opodatkowanie pozostaje fakt, że komórki przynależą do lokalu mieszkalnego, a strych czy suterena stanowią integralną część obiektu budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym. W przypadku, gdy umowa na usługi konserwacyjne ogranicza się tylko do tych pomieszczeń zastosowanie wówczas winna znaleźć stawka podstawowa, tj. 23 % podatku VAT.

    Zgodnie z powołanymi przepisami prawa, preferencyjna stawka podatku VAT (8%) miałaby zastosowanie, gdyby zgodnie z zawartymi umowami usługi konserwacyjne miałyby dotyczyć budynków jako całości, w którym znajdują się pomieszczenia mieszkalne i użytkowe oraz lokali mieszkalnych wraz z pomieszczeniami przynależnymi.

    Tym samym przedstawione we wniosku stanowisko Wnioskodawcy w powyższym zakresie należało uznać za nieprawidłowe.

    Ponadto, mając na uwadze ww. przepisy, należy stwierdzić, że usługi:

    • odczytów wskazań wodomierzy i gazomierzy w obiektach zaliczanych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, sklasyfikowane pod symbolem PKWiU 82.99.19.0.,
    • budowlane (murarskie, malarskie) oraz ślusarskie związane z konserwacją elementów ogrodzeń otaczających obiekty budowlane objęte społecznym programem mieszkaniowym,
    • konserwacji ławek metalowych i drewnianych, obudów piaskownic, usług konserwacyjnych dotyczących słupków i innych elementów placów zabaw,
    • konserwacji urządzeń stanowiących elementy infrastruktury towarzyszącej wielorodzinnemu budynkowi mieszkalnemu zakwalifikowanemu do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, jak np. konserwacja wolnostojącego budynku tzw. hydroforni, w którym znajdują się pompy i inne urządzenia zasilające budynek w wodę,
    • wykonania nasypu ziemi w celu podniesienia wlewu do szamba i uzupełnienia pokrywy szamba, usługa naprawy instalacji deszczowej na terenie działki, naprawy i konserwacji powierzchni chodników, parkingów i placów znajdujących się na terenie nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym wielorodzinnym objętego społecznym programom mieszkaniowym, polegająca na wymianie lub uzupełnieniu kostki brukowej, bloczków betonowych, płyt chodnikowych. betonu itp., poprawieniu montażu i malowaniu słupków wzdłuż ciągów komunikacyjnych oraz malowaniu krawężników i obrzeży trawników
    • udrożnienia zapchanej rury zsypu do odpadków stałych w budynku mieszkalnym zaliczonym do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, sklasyfikowane pod symbolem PKWiU 81.22.1.
    • sprzątania dachu budynku mieszkalnego objętego społecznym programem mieszkaniowym z cegieł, gruzu i butelek, klasyfikowane w PKWiU pod symbolem 81.22.12.0.
    • bieżących i okresowych przeglądów (sprawdzenia, kontrole) stanu technicznego budynków mieszkalnych (lub poszczególnych lokali) i znajdujących się w nim/nich instalacji (np. sprawdzenie szczelności instalacji wodnej, kanalizacyjnej, centralnego ogrzewania, gazowej i badanie instalacji elektrycznej domofonowej itp.) (klasyfikowane w PKWiU pod symbolem 71.12.11.0.) oraz przewodów kominowych, przeprowadzane bez fizycznej ingerencji w materię obiektu,
    • wygrodzenia części podwórza nieruchomości taśmą ostrzegawczą czy też zabezpieczenie terenu nieruchomości zagrożonego spadnięciem nawisów śnieżnych, jeśli stanowi odrębna usługę, tzn. gdy nie wchodzi w zakres innej usługi, np. odśnieżania dachów obiektów budowlanych,
    • ślusarskich, jak: przecięcie kłódki, założenie kłódki, naprawa prowadnicy zamka, prostowanie klucza, dorobienie wkładki zamka, montaż kraty zabezpieczającej, klasyfikowane w PKWiU pod symbolem 33.11.19.0.,
    • sprawdzenia czystości wody w instalacji wodociągowej w obiekcie budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, klasyfikowane w PKWiU pod symbolem 71.20.12.0.
    • montażu kuchenki gazowej lub pieca gazowego w lokalu mieszkalnym,
    • oddelegowania dwóch pracowników do udziału w czynnościach eksmitowania lokatora z mieszkania,
    • konserwacje wiat śmietnikowych położonych na terenie nieruchomości, na której znajduje się lokal mieszkalny,

    - nie zostały wymienione w przepisach ustawy o podatku od towarów i usług (art. 43 ust. 12 ustawy), ani rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (§ 7 ust. 1 rozporządzenia). Świadczone przez Wnioskodawcę powyższe usługi jak również dostawa kuchenki gazowej lub pieca gazowego, w budynkach mieszkalnych objętych społecznym programem mieszkaniowym, nie mieszczą się w definicji budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji, przebudowy oraz nie są to roboty konserwacyjne, które korzystają z opodatkowania preferencyjną stawką VAT. Zatem podlegają one opodatkowaniu według stawki 23% na podstawie art. 41 ust. 1 w związku z art. 146a pkt 1 ustawy.

    Z uwagi na to, iż w załączniku nr 3 do ustawy pod poz. 174 zostały wymienione towary i usługi, sklasyfikowane pod symbolem PKWiU 81.29.12.0. – „Usługi zamiatania i usuwania śniegu”, to świadczone przez Zainteresowanego usługi usuwania nawisów śnieżnych oraz sopli z dachów budynków, sklasyfikowanych w PKWiU pod symbolem 81.29.12.0., podlegają opodatkowaniu wg. obniżonej stawki VAT w wysokości 8%, stosownie do art. 41 ust. 2, załącznika nr 3 poz. 174 do ustawy w zw. z art. 146a pkt 2 ustawy.

    Ponadto tut. Organ zauważa, iż Wnioskodawca prawidłowo wywodzi, że stawka podatkowa nie może zostać określona w drodze czynności cywilnoprawnych. Zaznaczyć należy, iż dla ustalania stawki podatku VAT właściwa jest ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054) oraz przepisy aktów wykonawczych do tejże ustawy.

    Zatem w powyższym zakresie stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

    Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

    Zauważyć należy, iż niniejsza interpretacja nie rozstrzyga prawidłowości dokonanego przez Wnioskodawcę zaklasyfikowania ww. obiektów budowlanych według PKOB oraz świadczonych usług według PKWiU. Tut. Organ nie jest bowiem uprawniony do zajmowania stanowiska w zakresie prawidłowości, dokonanego przez Wnioskodawcę, przyporządkowania formalnego obiektów budowlanych oraz usług do poszczególnych grupowań statystycznych. Podkreślić należy, iż kwestie dotyczące zaklasyfikowania obiektów budowlanych oraz usług wskazanych we wniosku do właściwego grupowania statystycznego, nie mieszczą się w ramach określonych w art. 14b § 1 ww. ustawy Ordynacja podatkowa, zgodnie z którym minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). W związku z powyższym Minister Finansów nie jest uprawniony do oceny klasyfikacji przedmiotowych obiektów budowlanych oraz usług.

    Zaznaczenia wymaga, że organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem zdarzenia przyszłego. Wnioskodawca ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu zdarzenia przyszłego. Podkreślenia wymaga, iż interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku.

    Odnośnie natomiast powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnych, należy zauważyć, że interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane są w indywidualnych sprawach podatników i niewątpliwie kształtują sytuację prawną tych podatników w sprawach będących przedmiotem rozstrzygnięcia, lecz dotyczą konkretnych stanów faktycznych i nie mają mocy prawa powszechnie obowiązującego co oznacza, że należy je traktować indywidualnie.

    Końcowo należy wskazać, iż analiza załączników dołączonych do wniosku o wydanie interpretacji w indywidualnej sprawie nie mieści się w ramach określonych w art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), zgodnie z którym minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). Zatem tut. Organ w związku z § 2 i § 5a ww. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego nie jest uprawniony do oceny załączników dołączonych do wniosku, a niniejszą interpretację wydano jedynie w oparciu o stan faktyczny w nim przedstawiony.

    Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

    Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.



    doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

    Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
    Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

    Reklama

    Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

    czytaj

    O nas

    epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

    czytaj

    Regulamin

    Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

    czytaj