Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zgodnie z art. 7 ust. 1 u.p.t.u. przez odpłatną dostawę rozumie się przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel a także przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie (art. 7 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u.). Ponadto zgodnie z art. 7 ust. 2 u.p.t.u. przez odpłatną dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem, w szczególności:

1. przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
2. wszelkie inne przekazanie towarów bez wynagrodzenia, w szczególności darowizny jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych czynności, w całości lub w części. Przytoczony przepis nie stosuje się do przekazywanych prezentów o małej wartości i próbek, jeżeli ich przekazanie (wręczenie) wiązało się bezpośrednio z prowadzonym przez podatnika przedsiębiorstwem.

Z pisma Podatnika wynika, iż Województwo jako jednostka samorządu terytorialnego, nabędzie prawo własności nieruchomości przeznaczonej pod zabudowę, wskutek zrzeczenia się tego prawa przez samorządową osobę prawną. Nabycie prawa własności przez Województwo nie wiąże się z odpłatnością jednak Województwo jako właściciel nieruchomości będzie odpowiedzialne za dotychczasowe obciążenia nieruchomości do wysokości jej wartości. Zrzeczenie się własności nieruchomości przez samorządową osobę prawną oraz nabycie tej własności przez Województwo nastąpi na podstawie art. 16 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity : Dz. U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543 ze zm.), w związku z art. 179 Kodeksu cywilnego.

W opinii Podatnika zrzeczenie się nieruchomości nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu podatku od towarów i usług.

Wskazać należy, że do uznania czynności zrzeczenia się jako prawnie skutecznej, spełnione zostać muszą niżej wymienione przesłanki.

Zrzeczenie się własności jest jednostronną czynnością prawną rozporządzającą, która dla swej ważności wymaga aktu notarialnego a dla skuteczności wymaga zgody właściwego organu administracji. Zgoda ta jest czynnością prawotwórczą i jej brak powoduje, że zrzeczenie się własności nie dochodzi do skutku.

Jest to zatem czynność prawna z zakresu prawa cywilnego.

Zgoda musi być wyrażona w formie przewidzianej dla zrzeczenia.

Skoro art. 179 k.c. dla ważności zrzeczenia się własności nieruchomości wymaga aktu notarialnego, to zgoda organu administracyjnego również musi być wyrażona w tej formie i także pod rygorem nieważności.

Mimo, że zrzeczenie jest czynnością jednostronną to jednak w jego wyniku następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel (art. 7 ust. 1 ustawy).

Jednocześnie skoro zrzeczenie się jest czynnością jednostronną to między stronami tej czynności nie powinna zostać ustalona żadna forma wynagrodzenia.

Wszelkie zaś przekazanie towarów bez wynagrodzenia (taki charakter ma też zrzeczenie się) może być na gruncie przepisów dotyczących podatku VAT uznane za odpłatną dostawę, o której mowa w cyt. wyżej art. 7 ust. 2 pkt 2.

Wnioskodawca przedstawiając stan faktyczny wyjaśnił, że przedmiotem zrzeczenia się będzie prawo własności nieruchomości gruntowej niezabudowanej. Jeżeli więc nabycie tej nieruchomości nastąpiło np. przed 1 maja 2004 r. to podatnikowi nie mogło służyć prawo do odliczenia podatku naliczonego (grunty nie były objęte zakresem przedmiotowym ustawy). Konsekwentnie nie będzie miał zastosowania art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT.

Reasumując należy badać czy spełnione zostały przesłanki, z ww. art. 7 ust. 2 do uznania czy czynność podlega opodatkowaniu.

Ad. 2 W ustawie z dnia 11 marca 2004 r., w art. 2 pkt 22 zostało zdefiniowane pojęcie sprzedaży. W świetle ustawowej definicji przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów. Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrotem jest także otrzymana dotacja, subwencja i inna dopłata o podobnym charakterze związana z dostawą lub świadczeniem usług. Zgodnie z ust. 3 ustawy jeżeli należność jest określona w naturze, podstawą opodatkowania jest wartość świadczenia obliczona na podstawie przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości lub na danym rynku w dniu wykonania świadczenia, pomniejszonych o podatek. Zgodnie z art. 41 ust. 1 u.p.t.u. stawka podatku wynosi 22 % za wyjątkiem przypadków określonych w ustawie oraz w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 41 ust. 16 u.p.t.u.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 2 zwalnia się od podatku dostawę towarów używanych, z zastrzeżeniem pkt 10, pod warunkiem że w stosunku do tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego; zwolnienie dotyczy również używanych budynków i budowli lub ich części, będących przedmiotem umowy najmu, dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze. Pojęcie towarów używanych zostało zdefiniowane art. 43 ust. 2 pkt 1 i 2. W świetle powołanego przepisu budynki, budowle lub ich części będą towarami używanymi jeżeli od końca roku, w którym zakończono budowę tych obiektów, minęło co najmniej 5 lat. Jednocześnie z pkt 2 powołanego przepisu wynika, iż grunty nie mogą być towarem używanym. Ustawodawca w art. 43 ust. 1 pkt 9 zwolnił również od podatku dostawę terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane oraz przeznaczone pod zabudowę.

Natomiast zgodnie z § 8 ust. 1 pkt 12 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 970 ze zm.) zwalnia się od podatku zbycie prawa wieczystego użytkowania w przypadku dostawy budynków lub budowli trwale z gruntem związanych albo części takich budynków lub budowli, jeżeli budynki te lub budowle albo ich części są zwolnione od podatku lub opodatkowane stawką podatku w wysokości 0%. Z pisma podatnika wynika, iż ma zamiar dokonać zamiany prawa własności nieruchomości gruntowej niezabudowanej przeznaczonej pod zabudowę na prawo wieczystego użytkowania nieruchomości gruntowej wraz z własnością znajdujących się na nieruchomości budynków niemieszkalnych. W opinii Podatnika powyższa umowa zamiany powinna być wolna od podatku od towarów i usług. Biorąc pod uwagę wyżej powołane przepisy tut. organ stwierdza, iż stanowisko zaprezentowane przez Podatnika w punkcie 2 pisma z dnia 15.09.2004 r. nie jest zgodne z obowiązującymi przepisami prawa podatkowego. W opinii tut. organu zamiana rzeczy (towaru) na rzecz czy też na usługę skutkuje przeniesieniem prawa do rozporządzania zamienianymi rzeczami (towarami) jak właściciel. W przypadku zamiany występuje również wynagrodzenie, którym jest otrzymanie innej rzeczy lub świadczenie usług. Oznacza to, iż w powyższym przypadku wynagrodzenie nie ma formy pieniężnej lecz jest określone w naturze. Należy więc stwierdzić, iż zamiana towarów oraz zamiana towaru na usługę stanowi odpłatną dostawę towarów w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 7 ust. 1 u.p.t.u. Ponadto w świetle powołanej wyżej definicji sprzedaży należy stwierdzić, iż ilekroć w ustawie jest mowa o sprzedaży odnosi się to również do zamiany towarów oraz zamiany towarów na usługę. W przypadku zamiany towarów podstawę opodatkowania ustala się w oparciu o art. 29 ust. 3 u.p.t.u. Podstawę opodatkowania przy zamianie stanowi więc wartość świadczenia obliczona na podstawie przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości lub na danym rynku w dniu wykonania świadczenia, pomniejszonych o podatek. W związku z czym podstawą opodatkowania w przypadku przedmiotowej dostawy będzie wartość rynkowa otrzymanych budynków oraz wartość rynkowa prawa wieczystego użytkowania pomniejszona o kwotę podatku. Zgodnie z wyżej powołanymi przepisami u.p.t.u., przedmiotowa dostawa gruntu niezabudowanego przeznaczonego pod zabudowę dokonywana w drodze zamiany będzie podlegać opodatkowaniu stawką w wysokości 22%. Z punktu widzenia obowiązujących przepisów prawa dla powstania obowiązku podatkowego u Podatnika nie ma znaczenia okoliczność, iż otrzymane przez niego w drodze zamian budynki oraz prawo wieczystego użytkowania zwolnione będą od podatku od towarów i usług na podstawie powołanego wyżej art. 43 ust. 1 pkt 2 u.p.t.u. oraz § 8 ust. 1 pkt 12 ww. rozporządzenia.

Ad. 3 Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 przedmiotem opodatkowania jest odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenia usług na terytorium kraju. Stosownie jednak do treści wyżej powołanego art. 7 ust. 2 pkt 2 u.p.t.u., nieodpłatne przekazanie towaru w drodze darowizny podlega opodatkowaniu, pod warunkiem, że podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych czynności, w całości lub w części. Zgodnie z art. 8 ust. 2 u.p.t.u., również nieodpłatne świadczenie usług traktuje się jak odpłatne świadczenie usług jeżeli nie są one związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami, w całości lub w części.

Z pisma Podatnika wynika, iż budynki oraz prawo użytkowania wieczystego, które otrzyma w zamian za dostawę nieruchomości, ma zamiar przekazać w drodze darowizny na cele publiczne. W opinii Podatnika, jeśli nie zostaną dokonane nakłady ulepszające, przekazanie w drodze darowizny własności budynków wraz z prawem wieczystego użytkowania będzie wolne od podatku od towarów i usług. W związku z powołanymi wyżej przepisami, w stanie faktycznym przedstawionym przez Podatnika tj. zakładając, iż otrzymane w drodze zamiany budynki stanowiły towary używane oraz przyjmując, że Podatnik nie będzie dokonywał wydatków na ich ulepszenie uprawniających go do odliczenia podatku naliczonego w rozumieniu przepisów u.p.t.u., tut. organ stoi na stanowisku, iż darowizna przedmiotowych budynków oraz prawa wieczystego użytkowania stanowi z punktu widzenia prawa podatkowego czynności które nie są objęte zakresem przedmiotowym podatku od towarów i usług. Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w Katowicach informuje, iż wyjaśnienia dotyczące opodatkowania dokonywanych przez Województwo darowizn nieruchomości zostały zawarte w piśmie tut. organu z dnia 02.08.2004 r. znak IIUSPP/443/6/175/90110/04 i są one aktualne w przedmiotowej sprawie.