INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 22.08.2011r. (data wpływu 29.08.2011r.) w sprawie o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób odnośnie konsekwencji podatkowych zbycia akcji/udziałów spółek zależnych, w zakresie:

• pytań numer 1-3 – jest nieprawidłowe;
• pytania numer 4 – jest prawidłowe.
  
  

UZASADNIENIE

W dniu 29.08.2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie konsekwencji podatkowych zbycia akcji/udziałów spółek zależnych.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Bank zamierza w przyszłości zbywać odpłatnie posiadane przez siebie akcje/udziały w spółkach zależnych, będących spółkami kapitałowymi z siedzibą na terenie Polski (dalej: „Spółki zależne”). Akcje te i udziały zostały lub będą objęte przez Bank w zamian za wkład pieniężny, tj.:

• w formie bezpośredniej wpłaty pieniędzy na pokrycie tworzonego lub podwyższanego kapitału Spółki zależnej,
• w formie pieniężnej zapłaty za zakupione udziały/akcje,
• w formie realizacji pieniężnego zobowiązania do pokrycia kapitału poprzez wzajemne umowne potrącenie (w drodze umowy cywilnoprawnej) wierzytelności o zwrot dopłat ze Spółki zależnej (Spółki z o.o.) z zobowiązaniem Banku do pieniężnego pokrycia podwyższonego kapitału Spółki zależnej,
• w formie realizacji pieniężnego zobowiązania do pokrycia kapitału poprzez wzajemne umowne potrącenie (w drodze umowy cywilnoprawnej) wierzytelności z tytułu udzielonego przez Bank dla Spółki zależnej finansowania (pożyczki, kredytu) z zobowiązaniem Banku do pieniężnego pokrycia podwyższonego kapitału Spółki zależnej.
  
  

W trakcie posiadania przez Bank udziałów/akcji Spółek zależnych, a przed ich odpłatnym zbyciem do podmiotu (w tym powiązanego z Bankiem) wystąpią zdarzenia polegające na:

• wypłacie przez Spółki zależne dywidendy,
• umorzeniu udziałów/akcji Spółek zależnych w drodze odpłatnego ich zbycia celem ich umorzenia (tzw. umorzenie dobrowolne),
• umorzeniu udziałów/akcji za wynagrodzeniem, przy czym umorzenie udziałów/akcji miałoby charakter umorzenia polegającego na obniżeniu wartości nominalnej udziałów/akcji bez zmniejszenia ilości posiadanych przez Bank udziałów i akcji.
  
  

We wszystkich Spółkach zależnych Bank jest przez okres dłuższy niż 2 lata większościowym udziałowcem/akcjonariuszem (powyżej 51% udziałów/akcji), a posiadane udziały i akcje będą dawały Bankowi większość praw głosu. Oznacza to, m.in., że uzyskiwane przez Bank zyski z tytułu posiadania udziałów i akcji Spółek zależnych, będą korzystały ze zwolnienia od podatku zgodnie z art. 22 ust. 4 ustawy CIT a aport udziałów /akcji do polskiej spółki kapitałowej gdy w wyniku tego obejmie ona większość praw głosu w Spółce zależnej, której akcje/udziały będą aportowane, będzie korzystał ze zwolnienia z podatku, na zasadzie art. 12 ust. 4d ustawy CIT.

W związku z możliwą zmianą struktury organizacyjnej grupy, Bank rozważa różne warianty odpłatnego zbycia posiadanych przez siebie akcji/udziałów Spółek zależnych. Akcje/udziały mogą zostać sprzedane, mogą zostać nabyte przez Spółkę zależną, która je wyemitowała w celu ich umorzenia lub też mogą zostać wniesione w formie wkładu niepieniężnego do innej spółki: kapitałowej lub osobowej.

W związku z wyżej opisanym zdarzeniem przyszłym Spółka zadała następujące pytania:

1. Jak należy ustalić przychód i koszt uzyskania przychodów w związku ze sprzedażą akcji/udziałów Spółki zależnej...
2. Jak należy ustalić przychód i koszt uzyskania przychodów w związku ze sprzedażą akcji/udziałów Spółki zależnej w celu ich umorzenia (tzw. umorzenie dobrowolne)...
3. Jak należy ustalić przychód i koszt uzyskania przychodów w związku z wniesieniem akcji/udziałów Spółki zależnej w formie wkładu niepieniężnego do spółki kapitałowej...
4. Jak należy ustalić przychód koszt uzyskania przychodów w związku z wniesieniem akcji/udziałów Spółki zależnej w formie wkładu niepieniężnego do spółki osobowej...
   
   

Stanowisko Wnioskodawcy:

Na wstępie należy stwierdzić, że w każdym z opisanych przypadków będziemy mieli do czynienia z nabyciem lub objęciom udziałów/akcji w zamian za wynagrodzenie pieniężne (cena zakupu) lub wkład pieniężny (na pokrycie kapitału). Posiadanie przez Bank Spółek zależnych jest naturalnym wśród grup bankowych (i nie tylko) sposobem prowadzenia działalności gospodarczej, wymuszonym częściowo koniecznością oddzielenia ryzyka biznesowego od samego Banku a częściowo przez regulacje bankowe (przepisy prawa, standardy), które ograniczają banki w prowadzeniu działalności gospodarczej inna niż bankowa. W tym przypadku Bank, jako spółka holdingowa, osiąga przychody poprzez dywidendy lub inne formy udziału w zyskach osób prawnych, a także poprzez sprzedaż udziałów/akcji. Przenoszenie zaś w formie aportu udziałów/akcji posiadanych spółek do innych spółek posiadanych przez Bank, jest naturalną i przewidzianą przez prawo formą restrukturyzacji, alternatywną do sprzedaży lub innych form odpłatnego zbycia. W konsekwencji, w przypadku odpłatnego zbycia udziałów/akcji powodującego powstanie przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym, Bank będzie miał prawo do rozpoznania jako koszt podatkowy całości poniesionych przez siebie wydatków na nabycie za pieniądze lub objęcie za wkład pieniężny zbywanych akcji/udziałów. A niezależnie od tego, w trakcie ich posiadania (od momentu zakupu/objęcia do momentu zbycia) Bank korzystał z tych udziałów lub akcji, uzyskując opisane w stanie faktycznym dochody w postaci dywidendy lub umorzenia wartości nominalnej udziałów i akcji i rozpoznawał te dochody dla celów podatkowych zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Ad 1)

Zdaniem Banku, w przypadku sprzedaży (odpłatnego zbycia) udziałów/akcji za cenę odpowiadającą ich wartości rynkowej, przychód Banku należy ustalić zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy CIT. W myśl tego przepisu, przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie sprzedaży.

Natomiast dla ustalenia wysokości kosztu uzyskania przychodów z tytułu zbycia udziałów, zdaniem Banku, ze względu na fakt, iż udziały zostały nabyte ze gotówkę, zastosowanie będzie miał wprost art. art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy CIT. Stosownie do tego przepisu, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów/wydatków na objęcie lub nabycie udziałów, wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodów z odpłatnego zbycia tych udziałów.

Kwota wydatków jaką Bank poniósł na nabycie udziałów i akcji jest równa całej cenie po której zostały nabyte lub objęte akcje/udziały. W przypadku objęcia akcji/udziałów, kosztem uzyskania przychodów z tytułu odpłatnego ich zbycia będzie cała kwota wkładu pieniężnego wniesionego przez Bank do Spółki zależnej w zamian za który Bank objął sprzedawane akcje/udziały Zdaniem Banku, w przypadku sprzedaży części posiadanych akcji/udziałów, koszt ich nabycia należy ustalić stosując zasadę FIFO, czyli przyjmując, że w pierwszej kolejności rozpoznawany jest koszt nabycia akcje/udziały nabytych najwcześniej. Mimo, że powyższa metoda nie została określona wprost w przepisach ustawy CIT, zdaniem Banku jej zastosowanie jest uzasadnione w sytuacji, gdy nie można zidentyfikować ceny nabycia akcji czy udziałów podlegających sprzedaży. W sytuacji, gdy identyfikacja ceny nabycia zbywanych akcji/udziałów jest możliwa, należy zastosować metodę rzeczywistej ceny nabycia sprzedawanych akcji/udziałów.

Ad 2)

W opinii Banku tzw. dobrowolne umorzenie akcji/udziałów w związku z uchyleniem art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy CIT od 1 stycznia 2011 r., nie będzie stanowić dochodu z udziału w zyskach osób prawnych, lecz będzie opodatkowane tak jak ich odpłatne zbycie. Fakt, iż dobrowolne umorzenie związane jest ze zbyciem akcji/udziałów w celu ich umorzenia, zadaniem Banku, nie budzi wątpliwości ponieważ konieczność zbycia wynika wprost z regulacji Kodeksu spółek handlowych. Okoliczność ta również znajduje potwierdzenie w doktrynie udział może być dobrowolnie umorzony, mianowicie w celu nabycia udziału przez spółkę. W istocie nie jest to umorzenie, ale zbycie (sprzedaż darowizna zamiana) w celu umorzenia”. (Kidyba A Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz; 2009). Ponieważ Bankowi z tytułu umorzonych akcji/udziałów będzie przysługiwało wynagrodzenie, zbycie akcji/udziałów będzie miało charakter odpłatny. W konsekwencji, przychodem Banku będzie wynagrodzenie należne z tytułu zbycia akcji/udziałów na rzecz Spółki zależnej w celu ich umorzenia.

Natomiast dla ustalenia wysokości kosztu uzyskania przychodów z tytułu dobrowolnego umorzenia akcji/udziałów podstawowe znaczenie, zdaniem Banku, będzie mieć fakt, iż akcje/udziały objęte zostaną za wkład pieniężny lub zostaną nabyte za gotówkę. W przypadku, gdy akcje/udziały zostaną objęte za wkład pieniężny to dla celów ustalenia wysokości kosztów uzyskania przychodów nie znajdzie zastosowania art. 15 ust 1k ustawy CIT bowiem przepis ten dotyczy jedynie przypadku gdy akcje/udziały obejmowane są za wkład niepieniężny.

W konsekwencji, koszt uzyskania przychodu z tytułu dobrowolnego umorzenia akcji/udziałów, zdaniem Banku, powinien zostać ustalony na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy CIT. Stosownie do tego przepisu, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie akcji albo udziałów wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodów z odpłatnego zbycia tych akcji albo udziałów.

W konsekwencji kwota wydatków jaką Bank poniósł na nabycie akcji/udziałów jest równa całości ceny po której zostały one nabyte W przypadku objęcia akcji/udziałów zdaniem Banku kosztem uzyskania przychodów z tytułu odpłatnego zbycia udziałów w celu umorzenia będzie cała kwota wkładu pieniężnego wniesionego przez Bank do spółki, w zamian za który Bank objął umarzane akcje/udziały.

Ustalony w powyższy sposób dochód, nie będzie, zdaniem Banku, korzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych na podstawie art. 22 ust. 4 ustawy CIT, ponieważ nie stanowi on dochodu z tytułu umorzenia udziałów (akcji), o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy CIT. Powyższe wynika z tego, iż z perspektywy Banku dochodzi do odpłatnego zbycia akcji/udziałów, a nie do ich umorzenia, do którego dochodzi dopiero w kolejnym kroku, już gdy Spółka zależna jest w posiadaniu swoich akcji/udziałów. Dlatego też uzyskanego przez Bank dochodu nie można uznać za dochód z umorzenia udziałów (akcji), o którym mowa w art. 10 ust 1 pkt 1 ustawy CIT.

W przypadku zbycia w celu umorzenia części posiadanych akcji/udziałów, koszt ich nabycia, zdaniem Banku, należy ustalić stosując zasadę FIFO, czyli przyjmując, że w pierwszej kolejności rozpoznawany jest koszt nabycia akcje/udziały nabytych najwcześniej.

Mimo, że powyższa metoda nie została określona wprost w przepisach Banku ej zastosowanie jest uzasadnione w sytuacji, gdy nie można zidentyfikować ceny nabycia akcji czy udziałów podlegających sprzedaży. W sytuacji gdy identyfikacja ceny nabycia zbywanych akcji/udziałów jest możliwa, należy zastosować metodę rzeczywistej ceny nabycia sprzedawanych akcji/udziałów.

Ad 3)

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawa CIT w przypadku objęcia udziałów w zamian za wkład niepieniężny przychodem dla wnoszącego wkład niepieniężny jest nominalna wartość objętych udziałów w spółce kapitałowej. Tym samym, Bank będzie zobowiązany do rozpoznania przychodu w wysokości nominalnej wartości objętych w spółce kapitałowej udziałów w zamian za wkład niepieniężny w postaci akcji/udziałów Spółek zależnych. Przychód ten powinien zostać rozpoznany przez Bank w dniu wpisania podwyższenia kapitału zakładowego spółki kapitałowej do Krajowego Rejestru Sądowego zgodnie z art. 12 ust. 1b pkt 2 ustawy CIT.

Powyższemu przychodowi uzyskanemu w związku z wniesieniem wkładu niepieniężnego do spółki kapitałowej towarzyszyło będzie prawo do rozpoznania kosztów uzyskania przychodów. Zgodnie z art. 15 ust. 1j pkt 2 lit b) ustawy CIT, koszt uzyskania przychodów ustala się w wysokości określonej zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 8, w przypadku gdy udziały (akcje) w spółce albo wkłady w spółdzielni, które są wnoszone w formie wkładu niepieniężnego, nie zostały objęte w zamian za wkład niepieniężny. Oznacza to, że kosztem uzyskania przychodów na przedmiotowej transakcji będzie cała suma wydatków poniesionych na nabycie lub objecie wnoszonych akcji/udziałów. Natomiast w sytuacji gdy spełniane będą przesłanki z art. 12 ust. 4d ustawy CIT, tj. spółka kapitałowa w wyniku aportu uzyska większość praw głosu w Spółce zależnej, dla Banku przychodu nie będzie stanowić wartość nominalna objętych akcji spółki kapitałowej oraz zgodnie z art. 16 ust.1 pkt 8d) ustawy CIT, kosztu uzyskania przychodów nie będzie stanowić wydatek na nabycie lub objęcie akcji/udziałów Spółki zależnej wniesionych do spółki kapitałowej - do momentu zbycia przez Bank akcji/udziałów spółki kapitałowej.

Ad 4)

W ocenie Banku wniesienie wkładu niepieniężnego do spółki osobowej nie będzie, na moment wniesienia, rodziło po stronie Banku jakichkolwiek konsekwencji podatkowych, w szczególności na moment wniesienia wkładu niepieniężnego nie powstanie po stronie Banku przychód podlegający opodatkowaniu.

Objęcie w zamian za wkład niepieniężny udziałów w spółce osobowej nie powoduje po stronie Banku powstania przychodu, albowiem znajduje w takim przypadku zastosowanie przepis art. 12 ust. 4 pkt 3c) ustawy CIT, stosownie do którego, do przychodów nie zalicza się przychodów z tytułu przeniesienia własności składników majątku będących przedmiotem wkładu niepieniężnego (aportu) wnoszonych do spółki niebędącej osobą prawną.

W konsekwencji na dzień wniesienia takiego wkładu niepieniężnego do spółki osobowej nie zostanie również w Banku rozpoznany koszt podatkowy. Wynika to z faktu, że aport do spółki osobowej pomimo, że prawnie stanowi formę zbycia - następuje przeniesienie własności akcji/udziałów Spółek zależnych z Banku na spółkę osobową - to dla celów podatkowych nie jest uznawany za odpłatne zbycie, ponieważ brak jest elementu odpłatności - w szczególności odpłatności nie stanowią objęte udziały spółki osobowej. Brak możliwości rozpoznania kosztu uzyskania przychodów wynika również z wykładni celowościowej art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy CIT, gdyż celem powyższej regulacji było odroczenie możliwości rozpoznania kosztu uzyskania przychodów do momentu uzyskania odpowiadającego mu przychodu. W sytuacji, gdy przychód powyższy się nie zrealizował, brak jest podstaw do rozpoznania odpowiadającego mu kosztu uzyskania przychodów. W konsekwencji, zdaniem Banku, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy CIT, nie przysługuje mu prawo do rozpoznania kosztu uzyskania przychodów.

Natomiast w momencie zbycia udziałów/akcji spółki osobowej, powstanie przychód, który należy ustalić zgodnie z art. 12 z uwzględnieniem treści art. 14 ustawy CIT.

Przychodem będzie więc cena ustalona w umowie.

Natomiast koszty uzyskania tego przychodu powinny być ustalone na zasadach ogólnych, a więc kwocie faktycznie poniesionych przez Bank wydatków. W konsekwencji, zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy CIT w momencie odpłatnego zbycia udziałów lub akcji w spółce osobowej nabytych w zamian za wkład niepieniężny, kosztem uzyskania przychodów będzie wydatek poniesiony na nabycie przedmiotu wkładu, niezaliczony wcześniej do kosztów uzyskania przychodów. W tym przypadku wydatkami na nabycie przedmiotu aportu jest całość wydatków na nabycie lub objęcie wniesionych do spółki osobowej akcji/udziałów.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego, w zakresie pytania numer 4, uznaje się za prawidłowe.

Przy czym interpretacji organu podatkowego nie podlegały skutki podatkowe zbycia udziałów/akcji spółki osobowej, gdyż pytanie numer 4 dotyczyło jedynie sposobu ustalenia przychodów i kosztów uzyskania przychodów w związku z wniesieniem akcji/udziałów spółki zależnej w formie wkładu niepieniężnego do spółki osobowej.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej w tym zakresie oceny stanowiska wnioskodawcy.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego, w zakresie pytań numer 1 - 3, stwierdzam co następuje:

Jak przewiduje art. 14 § 1 ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037, z późn. zm.), przedmiotem wkładu niepieniężnego do spółki kapitałowej nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług. Przedmiotem wkładu niepieniężnego do spółki kapitałowej może być więc każde prawo, które nie jest prawem niezbywalnym, świadczeniem pracy bądź usług, ale także nie kwalifikuje się jako tzw. prowizja grynderska, czyli wynagrodzenie wspólnika za świadczenia związane z zakładaniem spółki (art. 14 § 4 ww. ustawy).

Powszechnie przyjmuje się, że wierzytelność przysługująca osobie obejmującej udziały (akcje) w spółce kapitałowej może być przedmiotem wkładu niepieniężnego do tej spółki.

Przedmiotem wkładu niepieniężnego do spółki kapitałowej może być wierzytelność, jaką posiada wspólnik wobec spółki jak również wierzytelność posiadana przez wspólnika wobec osoby trzeciej. Sytuację, w której przedmiotem aportu jest wierzytelność posiadana przez wspólnika wobec spółki przyjmuje się określać jako konwersję wierzytelności na udziały/akcje (z perspektywy wspólnika-wierzyciela) albo też jako konwersję długu na kapitał (z perspektywy spółki-dłużnika).

W pierwszym przypadku - konwersja wierzytelności na udziały w podwyższonym kapitale zakładowym oznacza dla wierzyciela rezygnację z przysługującej mu wobec spółki wierzytelności w zamian za udziały w podwyższonym kapitale zakładowym. Roszczenie wierzyciela będące przedmiotem wkładu tytułem pokrycia podwyższenia kapitału zakładowego wygasa w wyniku konfuzji.

W drugim przypadku - konwersja długu na kapitał zakładowy oznacza dla spółki-dłużnika umorzenie jej długu wobec wierzyciela, który w zamian uzyskuje udziały w podwyższonym kapitale zakładowym, a więc jednocześnie nabywa status wspólnika swojego dotychczasowego dłużnika lub też - jeżeli był już wcześniej jej wspólnikiem - powiększeniu ulega ilość lub wielkość posiadanych przez niego udziałów.

W obu przypadkach chodzi jednak o ten sam proces transformacji prawa względnego - wierzytelności w inne prawo majątkowe - udziały.

W przypadku konwersji na kapitał zakładowy wierzytelności z tytułu umowy pożyczki - wierzytelność z tytułu udzielonej spółce przez pożyczkodawcę pożyczki podlega potrąceniu z wierzytelnością spółki względem pożyczkodawcy z tytułu należnej wpłaty na poczet udziałów.

Konwersja wierzytelności wierzyciela oznacza zatem jej zamianę na inne prawo majątkowe i nie jest wniesieniem wkładu w formie pieniężnej albowiem tę można zrealizować tylko przez wpłatę pieniądza (gotówki) lub przy użyciu pieniądza bankowego.

Kodeks spółek handlowych, podobnie zresztą jak i poprzednio obowiązujący Kodeks handlowy, nie definiują pojęć wkład pieniężny czy niepieniężny /aport/ jako form pokrycia kapitału w spółce kapitałowej, jak również technicznego sposobu realizacji wniesienia tego wkładu na pokrycie kapitału zakładowego. Ustawodawca wprowadzając ten dychotomiczny podział wkładów przeciwstawił wkład niepieniężny, wkładowi pieniężnemu, a to logicznie oznacza, że przedmiotem wkładu niepieniężnego może być wszystko to co - nie będąc pieniądzem - przedstawia wartość ekonomiczną.

W kontekście powyższego nie można utożsamiać potrącenia wzajemnych wymagalnych wierzytelności spółki i wspólnika związanego z podwyższeniem kapitału zakładowego, z fizycznym uregulowaniem przez wspólnika istniejącej wierzytelności spółki wobec tego wspólnika, z tytułu roszczenia o wniesienie przez niego wkładu pieniężnego na podwyższony kapitał zakładowy.

Na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397), przychodem jest nominalna wartość udziałów (akcji) w spółce kapitałowej albo wkładów w spółdzielni objętych w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część; przepisy art. 14 ust. 1-3 stosuje się odpowiednio.

W myśl art. 12 ust. 1b ww. ustawy przychód określony w ust. 1 pkt 7 powstaje w dniu:

1. zarejestrowania spółki kapitałowej albo
2. wpisu do rejestru podwyższenia kapitału zakładowego spółki kapitałowej, albo
3. wydania dokumentów akcji, jeżeli objęcie akcji związane jest z warunkowym podwyższeniem kapitału zakładowego.
   
   

Sposób rozpoznania kosztów w przypadku objęcia udziałów (akcji) w spółce kapitałowej został uregulowany w art. 15 ust. 1j ww. ustawy. Zgodnie z tym przepisem, w przypadku objęcia udziałów (akcji) w spółce w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część - na dzień objęcia tych udziałów (akcji) - ustala się koszt uzyskania przychodu, w wysokości:

1. wartości nominalnej wnoszonych w formie wkładu niepieniężnego udziałów (akcji) w spółce albo wkładów w spółdzielni, w przypadku gdy zostały objęte w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, jeśli przedmiotem wkładu niepieniężnego są udziały (akcje) w spółce (art. 15 ust. 1j pkt 2 lit. a) ww. ustawy);
2. faktycznie poniesionych, niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, wydatków na nabycie innych niż wymienione w pkt 1 i 2 składników majątku podatnika - jeżeli przedmiotem wkładu są te inne składniki (art. 15 ust. 1j pkt 3 ustawy).
   
   

Ponadto, jak stanowi art. 15 ust. 1o ustawy, jeżeli podatnik w związku z obejmowaniem udziałów (akcji) w zamian za wkład niepieniężny poniósł wydatki związane z objęciem tych udziałów (akcji), to wydatki te powiększają koszty uzyskania przychodów, o których mowa w ust. 1j.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, iż Spółka (Wnioskodawca, Bank) objęła lub obejmie akcje i udziały w spółkach zależnych (kapitałowych) w zamian za wkład pieniężny, tj.:

• w formie bezpośredniej wpłaty pieniędzy na pokrycie tworzonego lub podwyższanego kapitału Spółki zależnej,
• w formie pieniężnej zapłaty za zakupione udziały/akcje,
• w formie realizacji pieniężnego zobowiązania do pokrycia kapitału poprzez wzajemne umowne potrącenie (w drodze umowy cywilnoprawnej) wierzytelności o zwrot dopłat ze Spółki zależnej (Spółki z o.o.) z zobowiązaniem Banku do pieniężnego pokrycia podwyższonego kapitału Spółki zależnej,
• w formie realizacji pieniężnego zobowiązania do pokrycia kapitału poprzez wzajemne umowne potrącenie (w drodze umowy cywilnoprawnej) wierzytelności z tytułu udzielonego przez Bank dla Spółki zależnej finansowania (pożyczki, kredytu) z zobowiązaniem Banku do pieniężnego pokrycia podwyższonego kapitału Spółki zależnej.
  
  

Wnioskodawca planuje zbyć odpłatnie posiadane przez siebie akcje/udziały spółek zależnych. Akcje/udziały mogą zostać sprzedane, mogą zostać nabyte przez Spółkę zależną, która je wyemitowała w celu ich umorzenia lub też mogą zostać wniesione w formie wkładu niepieniężnego do innej spółki: kapitałowej lub osobowej.

Odnosząc powyższe uregulowania prawne do zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku, należy stwierdzić, iż w przedstawionym zdarzeniu przyszłym, z tytułu konwersji wierzytelności o zwrot dopłat ze spółki zależnej oraz z tytułu udzielonego spółce zależnej finansowania (pożyczki, kredytu) na kapitał dłużnika Wnioskodawcy (tj. tych spółek zależnych), po stronie Wnioskodawcy powstanie, w momencie wpisania podwyższenia kapitału zakładowego spółki zależnej do Krajowego Rejestru Sądowego, przychód w wysokości wartości nominalnej udziałów/akcji objętych w zamian za wkład niepieniężny w postaci własnych wierzytelności Spółki (art. 12 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy).

Jeżeli w dalszej kolejności Wnioskodawca odpłatnie zbędzie udziały/akcje spółek zależnych Spółka będzie miała obowiązek wykazać przychód podatkowy na podstawie art. 12 ust. 1 i art. 14 ustawy o podatku dochodowy od osób prawnych oraz będzie miała prawo rozpoznać koszt podatkowy z tego tytułu.

Jednocześnie, w przypadku odpłatnego zbycia udziałów/akcji spółek zależnych nabytych w drodze konwersji wierzytelności (z tytułu zwrotu dopłat i z tytułu pożyczki/kredytu) na kapitał spółek zależnych, stosownie do treści art. 15 ust. 1k pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którym w przypadku odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w spółce albo wkładów w spółdzielni objętych w zamian za wkład niepieniężny, na dzień zbycia tych udziałów (akcji), wkładów, koszt uzyskania przychodów ustala się w wysokości nominalnej wartości objętych udziałów (akcji), wkładów z dnia ich objęcia - jeżeli te udziały (akcje), wkłady zostały objęte w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.

Cytowany przepis statuuje ogólną zasadę przyjmowania, dla celów określenia kosztów uzyskania przychodów, wartości nominalnej wydanych udziałów w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.

Jako, że w opisanym zdarzeniu przyszłym w zamian za wniesione na kapitał zakładowy spółek zależnych (dłużników Spółki) wskazanych wyżej rodzajów wierzytelności Spółki wydane zostaną udziały/akcje tych spółek zależnej, należy uznać, iż co do zasady w momencie zbycia tychże udziałów/akcji do kosztów uzyskania przychodów z tego tytułu można zaliczyć wartość nominalną udziałów spółki zależnej objętych w drodze konwersji, z dnia ich objęcia.

Natomiast stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów albo akcji w spółce oraz innych papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych wkładów, udziałów, akcji oraz innych papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych albo umorzenia jednostek uczestnictwa, tytułów uczestnictwa oraz certyfikatów inwestycyjnych w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 7e.

Powyższy przepis stanowi, iż wydatki na objęcie lub nabycie udziałów (akcji) w spółce są kosztem uzyskania przychodów w przypadku odpłatnego ich zbycia. Użyte w nim określenie „wydatków na objecie lub nabycie udziałów/akcji” oznacza, że do kosztów uzyskania przychodów – ale dopiero z chwilą ich zbycia – zalicza się wydatki bezpośrednio warunkujące nabycie udziałów/akcji, bez których poniesienia skuteczne ich nabycie nie byłoby możliwe. Do typowych kosztów warunkujących nabycie udziałów/akcji zaliczyć należy cenę udziałów/akcji oraz inne koszty bezpośrednio związane z tym nabyciem np. koszty wyceny udziałów/akcji, prowizję maklerską, opłaty notarialne i administracyjne, opłatę skarbową, podatek od czynności cywilnoprawnych i opłatę skarbową.

W konsekwencji należy stwierdzić, że w odniesieniu do udziałów/akcji spółek zależnych nabytych przez Spółkę w formie bezpośredniej wpłaty pieniędzy na pokrycie tworzonego lub podwyższanego kapitału spółek zależnych lub w formie pieniężnej zapłaty za zakupione udziały/akcje, czyli za wkład pieniężny, w przypadku ich odpłatnego zbycia zastosowanie znajdzie art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Powyższe oznacza, że za koszt uzyskania przychodu z tytułu zbycia udziałów/akcji spółek zależnych:

• nabytych przez Spółkę w formie bezpośredniej wpłaty pieniędzy na pokrycie tworzonego lub podwyższanego kapitału spółek zależnych lub w formie pieniężnej zapłaty za zakupione udziały/akcje, należy uznać wydatki poniesione na ich nabycie, natomiast
• nabytych w drodze konwersji wierzytelności Spółki, z tytułu zwrotu dopłat od spółki zależnej oraz z tytułu udzielonego spółce zależnej finansowania (pożyczki, kredytu), na kapitał tych spółek zależnych należy uznać wartość nominalną tych udziałów/akcji, z dnia ich objęcia.
  
  

Organ zauważa ponadto, iż w przypadku zbycia części posiadanych akcji/udziałów, koszt ich nabycia można ustalić stosując zasadę FIFO, czyli przyjmując, że w pierwszej kolejności rozpoznawany jest koszt nabycia akcje/udziały nabytych najwcześniej. Mimo, że powyższa metoda nie została określona wprost w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, jej zastosowanie należy uznać za uzasadnione w sytuacji, gdy nie można zidentyfikować ceny nabycia akcji czy udziałów podlegających zbyciu. W sytuacji, gdy identyfikacja ceny nabycia zbywanych akcji/udziałów jest możliwa, należy zastosować metodę rzeczywistej ceny nabycia zbywanych akcji/udziałów.

Wnioskodawca wskazał jednocześnie w zdarzeniu przyszłym, iż przed dniem odpłatnego zbycia udziałów/akcji spółek zależnych wystąpią zdarzenia polegające na:

• wypłacie przez spółki zależne dywidendy,
• umorzeniu udziałów/akcji spółek zależnych w drodze odpłatnego ich zbycia celem ich umorzenia (tzw. umorzenie dobrowolne),
• umorzeniu udziałów/akcji za wynagrodzeniem, przy czym umorzenie udziałów/akcji miałoby charakter umorzenia polegającego na obniżeniu wartości nominalnej udziałów/akcji bez zmniejszenia ilości posiadanych przez Bank udziałów i akcji.
  
  

We wszystkich Spółkach zależnych Bank jest przez okres dłuższy niż 2 lata większościowym udziałowcem/akcjonariuszem (powyżej 51% udziałów/akcji), a posiadane udziały i akcje będą dawały Bankowi większość praw głosu. Oznacza to, m.in., że uzyskiwane przez Bank zyski z tytułu posiadania udziałów i akcji Spółek zależnych, będą korzystały ze zwolnienia od podatku zgodnie z art. 22 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W związku z powyższym należy zauważyć, iż obniżenia wartości nominalnej udziałów/akcji spółek zależnych, bez zmniejszenia ilości posiadanych przez Spółkę udziałów/akcji (polegające na umorzeniu udziałów/akcji za wynagrodzeniem), będzie miało wpływ na ustalenie skutków podatkowych odpłatnego zbycia tych udziałów/akcji, a dokładniej na sposób ustalenia kosztów uzyskania przychodów z tego tytułu.

Bez znaczenia pozostaje przy tym okoliczność, iż przychód (dochód ) z tytułu obniżenia wartości nominalnej udziałów/akcji spółek zależnych, będzie korzystał ze zwolnienia określonego w art. 22 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Uregulowane w art. 199 ustawy - Kodeks spółek handlowych, umorzenie udziałów jest czynnością zmierzającą do unicestwienia pewnej partii lub wszystkich udziałów, umorzone mogą być również części udziałów.

Umorzenie udziałów powoduje w konsekwencji likwidację określonej cząstki kapitału zakładowego, gdy jest ono połączone z obniżeniem kapitału zakładowego. Stosując różne kryteria klasyfikacji możemy przyjąć następujące rodzaje umorzeń: dobrowolne i przymusowe, odpłatne i bez wynagrodzenia, z obniżeniem kapitału zakładowego i z czystego zysku, automatyczne, w razie ziszczenia się określonego zdarzenia i umorzenie sankcyjne. Źródłem wypłaty umorzonego udziału może być kapitał zakładowy, który musi być wówczas obniżony (tak jak w niniejszej sprawie) albo czysty zysk.

Zarząd może więc zamiast o umorzeniu całych udziałów, prowadzącym do ich unicestwienia, postanowić o zmniejszeniu jedynie ich wartości nominalnej. W przypadku obniżenia kapitału zakładowego spółki poprzez obniżenie wartości nominalnej udziałów (obniżenie kapitału zakładowego) nie zmieni się ilość udziałów, które posiadać będzie udziałowiec, lecz zmieni się (obniży) ich wartość nominalna. W zamian za obniżenie wartości nominalnej udziałów udziałowiec może otrzymać wynagrodzenie.

Rozpatrując zatem przypadek obniżenia wartości nominalnej udziałów za wynagrodzeniem - jak wskazała Spółka w zdarzeniu przyszłym, należy zauważyć, iż operacja ta podlega rozpatrywaniu na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych jako częściowe umorzenie udziałów i może skutkować powstaniem przychodu/dochodu w świetle ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału (akcji), w tym także dochód z umorzenia udziałów (akcji).

Zaś zbycie udziałów w celu umorzenia, na podstawie ustawy z dnia 25 listopada 2010 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 226, poz. 1478), od 01 stycznia 2011r. jest traktowane analogicznie jak sprzedaż udziałów – art. 12 ust. 1 ustawy.

Z kolei w myśl art. 12 ust. 4 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, do przychodów nie zalicza się zwróconych udziałów lub wkładów w spółdzielni, umorzenia udziałów lub akcji w spółce, w tym kwot z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) na rzecz spółki w celu umorzenia tych udziałów (akcji) oraz wartości majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej – w części stanowiącej koszt ich nabycia bądź objęcia, a także zwróconych udziałowcom (akcjonariuszom) dopłat wniesionych do spółki zgodnie z odrębnymi przepisami – w wysokości określonej w złotych na dzień ich faktycznego wniesienia.

Zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 15 ust. 1l ww. ustawy, w przypadku umorzenia udziałów (akcji) objętych w zamian za wkład niepieniężny albo ich zbycia w celu umorzenia, do ustalenia kosztu, o którym mowa w art. 12 ust. 4 pkt 3, przepisy ust. 1k stosuje się odpowiednio. W przypadku udziałów objętych w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, kosztem z tytułu częściowego umorzenia udziałów (akcji) będzie zgodnie z art. 15 ust. 1k pkt 1 ustawy, odpowiednia część wartości nominalnej objętych udziałów z dnia objęcia ustalona proporcjonalnie do wartości umarzanych udziałów (akcji).

W świetle powyższych rozważań należy stwierdzić, iż w przypadku obniżenia wartości nominalnej udziałów/akcji spółek zależnych za wynagrodzeniem, w wyniku częściowego ich umorzenia, część wartości nominalnej tych udziałów/akcji ustalonej na dzień ich objęcia przez Spółkę, będzie miała wpływ na wysokość dochodu z tytułu częściowego umorzenia przedmiotowych udziałów/akcji (obniżenia ich wartości nominalnej), a tym samym, w tej części nie może być ponownie uwzględniana jako koszt uzyskania przychodów w przypadku ich późniejszego odpłatnego zbycia.

Podsumowując, jeśli w okresie od nabycia/objęcia przez Spółkę udziałów/akcji spółek zależnych do ich odpłatnego zbycia - w formie sprzedaży, dojdzie do częściowego umorzenia tych udziałów/akcji za wynagrodzeniem, skutkującego obniżeniem ich wartości nominalnej, przy ustalaniu kosztów uzyskania przychodów na moment ich odpłatnego zbycia przez Spółkę, za koszty uzyskania przychodów należy uznać, w stosunku do udziałów/akcji:

• nabytych przez Spółkę w formie bezpośredniej wpłaty pieniędzy na pokrycie tworzonego lub podwyższanego kapitału spółek zależnych lub w formie pieniężnej zapłaty za zakupione udziały/akcje, należy uznać wydatki poniesione na ich nabycie, pomniejszone o wydatki, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w związku z częściowym umorzeniem tej części udziałów;
• nabytych w drodze konwersji wierzytelności Spółki, z tytułu zwrotu dopłat od spółki zależnej oraz z tytułu udzielonego spółce zależnej finansowania (pożyczki, kredytu), na kapitał tych spółek zależnych należy uznać wartość nominalną tych udziałów/akcji, z dnia ich objęcia, pomniejszoną o część tej wartości, która stanowiła już koszty uzyskania przychodów w związku z częściowym umorzeniem tej części udziałów.
  
  

Powyższe wnioski interpretacyjne organu podatkowego odnoszą się również do odpłatnego zbycia akcji/udziałów spółek zależnych w formie zbycia tych akcji/udziałów w celu umorzenia oraz do przypadku ich wniesienia w formie aportu do spółki kapitałowej, przy zastosowaniu oczywiście właściwych dla tych operacji przepisów podatkowych. Tak więc, przy ustalaniu kosztu ich nabycia bądź objęcia, o którym mowa w art. 12 ust. 4 pkt 3 ustawy oraz przy ustalaniu kosztu uzyskania przychodów z tytułu wniesienia aportem akcji/udziałów spółek zależnych (art. 15 ust. 1j), należy rozróżnić czy zbywane udziały/akcje zostały nabyte przez Spółkę w formie bezpośredniej wpłaty pieniędzy na pokrycie tworzonego lub podwyższanego kapitału spółek zależnych lub w formie pieniężnej zapłaty za zakupione udziały/akcje czy też nabyte w drodze konwersji wierzytelności Spółki, z tytułu zwrotu dopłat od spółki zależnej oraz z tytułu udzielonego spółce zależnej finansowania (pożyczki, kredytu), oraz czy przed ich zbyciem doszło do częściowego umorzenia tych udziałów/akcji za wynagrodzeniem, skutkującego obniżeniem ich wartości nominalnej.

W przypadku odpłatnego zbycia przez Spółkę udziałów/akcji spółek zależnych w formie ich sprzedaży w celu umorzenia, przychód z tego tytułu ustalany jest na podstawie art. 12 ust. 1 w związku z powołanym wyżej art. 12 ust. 4 pkt 3 oraz art. 15 ust. 1l lub art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Do przychodu tego nie znajdują zastosowania regulacje art. 22 ust. 4 tej ustawy.

W przypadku zaś odpłatnego zbycia przez Spółkę udziałów/akcji spółek zależnych w formie ich aportu do spółki kapitałowej, przychód z tego tytułu ustalany jest na podstawie powołanego wcześniej art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy, a koszty uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1j pkt 2 lit. a) lub b) ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W przypadku wypełnienia dyspozycji art. 12 ust. 4d ww. ustawy dla Spółki przychodu nie będzie stanowić wartość nominalna objętych akcji/udziałów spółki kapitałowej, a kosztów uzyskania przychodów nie będzie stanowić wydatek na nabycie lub objęcie akcji/udziałów spółek zależnych wniesionych do spółki kapitałowej – do momentu zbycia przez Spółkę akcji/udziałów spółki kapitałowej (art. 16 ust. 1 pkt 8d ustawy).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego w zakresie pytań 1-3, uznaje się za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.