P O S T A N O W I E N I E

Na podstawie art. 14a § 4 w związku z § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), po rozpatrzeniu wniosku Banku z dnia 16.04.2007r. (wpływ do tut. Urzędu 19.04.2007r.), o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego, tj. czy wydatki na nabycie/objęcie przez Bank akcji w Towarzystwie Emerytalnym stanowią koszt uzyskania przychodów Banku w chwili ich odpłatnego zbycia przez Bank zgodnie ze scenariuszem 2 opisanym we wniosku, również wówczas, gdy suma tych wydatków przewyższy cenę uzyskaną przez Bank ze sprzedaży tych akcji (tj. gdy Bank poniesie na tej transakcji stratę podatkową), Naczelnik Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie #8722; biorąc pod uwagę przedstawiony stan faktyczny oraz stan prawny

postanawia:

uznać stanowisko Strony za prawidłowe.

UZASADNIENIE

Z przedstawionego przez Stronę stanu faktycznego wynika, że Bank jest właścicielem 100% akcji (w liczbie 8.516.181) w Towarzystwie Emerytalnym (dalej jako: „TE"). Akcje te zostały objęte przez Bank w wyniku ich emisji przez PTE lub nabyte na rynku wtórnym w latach 1998 – 2002. Cena nominalna każdej akcji wynosi 10 PLN (łącznie akcje reprezentują kapitał akcyjny TE w wysokości 85.161.810 PLN). Łączny koszt nabycia akcji wyniósł około 740.000.000 PLN. Wartość bilansowa akcji wykazana w księgach Banku na dzień 31 grudnia 2006 r. wynosi około 310.000.000 PLN. Nabycie / objęcie akcji TE było zgodne ze strategią biznesową Grupy w której znajduje się Bank, której założeniem było oparcie oferty dla klientów głównie o produkty dostarczane przez podmioty z Grupy. Strategia ta przez wiele lat stanowiła podstawę struktury biznesowej Banku. Jednakże, obserwowane w ostatnich latach zwiększone zainteresowanie klientów Banku produktami finansowymi oferowanymi przez podmioty spoza Grupy wymusiło zmianę modelu biznesowego Banku na model tzw. otwartej architektury produktowej, której założeniem jest dostarczanie klientom Banku najlepszych i bardzo zróżnicowanych produktów finansowych dostępnych na rynku nawet wówczas, gdy ich dostawcą są podmioty spoza Grupy.

Zmiana strategii zrodziła konieczność restrukturyzacji dotychczasowej struktury organizacyjnej Grupy poprzez ograniczenie udziału Banku w kapitale podmiotów, których zakres oraz charakter działalności jest niespójny z obecną strategią Grupy. Z tych samych przyczyn Bank planuje wycofać się również z inwestycji w TE. Zarówno zakup akcji w TE, jak i ich planowana sprzedaż wynikają ze zmiany strategii biznesowej Banku i tym samym stanowią operacje racjonalne i biznesowo uzasadnione - dyktowane są bowiem tylko i wyłącznie przez rynek.

Scenariusz 1 – sprzedaż akcji PTE
Poszukując optymalnego ekonomicznie sposobu wycofania się z inwestycji w TE, Bank przeprowadził analizę rynku w zakresie możliwości zbycia akcji TE po cenie księgowej (czyli około 310.000.000 PLN, która to suma stanowi minimalną cenę sprzedaży, którą Bank byłby skłonny zaakceptować). Niestety na rynku brak jest podmiotów zainteresowanych takim zakupem. W przypadku sprzedaży akcji po cenie księgowej (czyli około 310.000.000PLN) kwota uzyskana ze sprzedaży stanowiłaby przychód Banku (zgodnie z art. 14 ust. 1 updop). Kosztem uzyskania tego przychodu byłaby łączna kwota nabycia/objęcia akcji PTE, tj. ok. 740.000.000PLN. W świetle art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o pdop w chwili sprzedaży akcji TE, wydatki na nabycie/objęcie akcji stanowiłyby dla Banku koszt uzyskania przychodu. W rezultacie Bank poniósłby na transakcji stratę podatkową w wysokości około 430.000.000PLN.

Scenariusz 2
– sprzedaż prawa do zarządzania funduszem emerytalnymZ uwagi na brak praktycznej możliwości sprzedaży akcji TE spowodowanej brakiem potencjalnych nabywców w związku z ograniczeniami wynikającymi z ustawy o Organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, która mówi, że ten sam podmiot może być akcjonariuszem tylko jednego towarzystwa emerytalnego, alternatywnym i możliwym do zrealizowania w praktyce sposobem wycofania się z inwestycji jest zbycie przez TE prawa do zarządzania funduszem emerytalnym, po cenie równej szacowanej przez Bank wartości prawa do zarządzania funduszem emerytalnym (ok. 300.000.000PLN). Rozważana transakcja jest możliwa do zrealizowania w praktyce, gdyż na rynku znalazł się podmiot zainteresowany takim zakupem. W wyniku sprzedaży TE przestaje posiadać przedsiębiorstwo, posiada natomiast wolne środki finansowe. TE na sprzedaży prawa do zarządzania realizuje dochód podatkowy ok. 270.000.000PLN oraz podatek do zapłaty w kwocie ok. 50.000.000PLN. TE musi dokonać zmiany statutu oraz zmienić firmę, aby ze względu na utratę reglamentowanego przedmiotu działalności wyjść z obszaru nadzoru nad działalnością towarzystw emerytalnych. W związku z faktem, iż Bank nie jest zainteresowany posiadaniem spółki koniecznym jest dokonanie dwóch dodatkowych czynności, tj. należy wycofać środki pieniężne ze spółki, oraz sprzedać spółkę.
Scenariusz 2 może zostać zrealizowany na dwa sposoby:
Opcja 1. Zbycie akcji TE wraz ze zgromadzonymi w niej środkami pieniężnymi.Aby zapewnić Bankowi możliwość odzyskania zgromadzonych w TE środków pieniężnych, cena sprzedaży powinna odpowiadać sumie:szacowanej wartości pozostałych aktywów TE (tj. tych, które pozostały w spółce po sprzedaży prawa do zarządzania funduszem emerytalnym; ich szacowana wartość wynosi około 10.000.000 PLN), jeżeli dla nabywcy aktywa te przedstawiałby taką wartość orazzgromadzonych w TE środków pieniężnych (kwoty uzyskanej przez TE ze sprzedaży prawa do zarządzania funduszem emerytalnym pomniejszonej o zapłacony podatek w wysokości około 250.000.000 PLN).Cena sprzedaży powinna zatem wynosić około 260.000.000 PLN.Skutki podatkoweW przypadku sprzedaży TE wraz ze zgromadzonymi w niej środkami pieniężnymi cena sprzedaży (260.000.000 PLN) stanowiłaby przychód Banku (zgodnie z art. 14 ust. 1 updop).Kosztem uzyskania tego przychodu byłaby łączna kwota nabycia/ objęcia akcji TE, tj. około 740.000,000 PLN (plus koszty sprzedaży). W rezultacie Bank poniósłby na transakcji stratę podatkową w wysokości około 490.000.000 PLN.Zbycie akcji PTE wraz ze zgromadzonymi w niej środkami pieniężnymi będzie jednakże utrudnione poprzez fakt, iż w chwili sprzedaży akcji TE posiadać będzie stosunkowo wysoki kapitał zakładowy, co znacznie ograniczy krąg potencjalnych nabywców. Ponadto, sprzedaż spółki wraz ze zgromadzonymi w niej środkami pieniężnymi jest transakcją mało racjonalną z punktu widzenia ekonomicznego i z tego powodu mało powszechną na rynku.
Opcja 2. Wypłata dywidendy, obniżenie kapitału zakładowego TE, zbycie części akcji na rzecz TE w celu ich umorzenia, sprzedaż pozostałych (nieumorzonych) akcji TE.Zdaniem Banku łatwiejsza do zrealizowania w praktyce, a także bardziej racjonalna, będzie sprzedaż akcji TE po uprzednim wycofaniu przez Bank środków pieniężnych (zgromadzonych w spółce wskutek sprzedaży prawa do zarządzania funduszem emerytalnym). Zgodnie z rozważanym scenariuszem Bank wycofa środki pieniężne z TE poprzez: wypłatę dywidendy oraz zbycie akcji na rzecz TE w celu ich umorzenia (buy-back). Dywidenda zostanie wypłacona do wysokości wyniku finansowego netto osiągniętego za 2007 r., który będzie wynosić około 180 milionów złotych. Pozostała część środków finansowych zostanie wycofana poprzez zbycie akcji własnych celem umorzenia. Umorzenie pozwoli dokonać obniżenia kapitału zakładowego TE, a następnie po zmianie formy spółki oraz przedmiotu działalności pozwoli „wyjąć" spółkę spod nadzoru Komisji Nadzoru Finansowego. Zwiększy to szansę znalezienia przez Bank nabywcy na pozostałe akcje spółki. Następnie Bank dokona sprzedaży pozostałych (nieumorzonych) akcji spółki TE, po cenie odpowiadającej szacowanej wartości aktywów TE.
Skutki podatkowe
Kwota uzyskana ze sprzedaży pozostałych (nieumorzonych) akcji spółki TE stanowić będzie przychód Banku (zgodnie z art. 14 ust. 1 updop). Kosztem uzyskania tego przychodu będą wydatki na nabycie/ objęcie przez Bank sprzedanych akcji, w przewidywalnej kwocie około 660.000.000 PLN (stanowiącej różnicę między ceną nabycia/ objęcia przez Bank wszystkich akcji TE w kwocie około 740.000.000 PLN a kwotą uzyskaną ze spółki w wyniku wypłaty dywidendy oraz umorzenia akcji). W efekcie, w Banku powstanie strata podatkowa w wysokości około 650.000.000 PLN, jeżeli cena za TE będzie odpowiadać szacowanej wartości pozostałych aktywów TE (tj. tych które pozostały w spółce po sprzedaży prawa do zarządzania funduszem emerytalnym; ich szacowana wartość wynosi około 10.000.000 PLN), oraz jeżeli dla nabywcy aktywa te przedstawiałyby taką wartość.Analiza opisanych wyżej scenariuszy prowadzi, zdaniem Banku, do wniosku, że każdy z nich spowoduje zbliżone skutki ekonomiczne dla Banku, zbliżone dla budżetu państwa oraz zbliżone w zakresie rozliczeń podatku dochodowego od osób prawnych. W opinii Banku, w świetle art. 16 ust. 1 pkt 8 w związku z art. 15 ust. 1 oraz art. 14 ust. 1 updop, w ramach planowanej transakcji (scenariusz 2, opcja 1 oraz 2) wydatki na nabycie/ objęcie przez Bank akcji TE (które nie zostały wcześniej zbyte na rzecz TE w celu umorzenia) stanowią koszt uzyskania przychodów Banku w chwili odpłatnego zbycia tych akcji przez Bank, również wówczas, gdy suma tych wydatków przewyższy cenę uzyskaną przez Bank ze sprzedaży tych akcji (tj. gdy Bank poniesie na tej transakcji stratę podatkową).W analizowanej sprawie sprzedaż akcji TE na rzecz innego podmiotu zgodnie ze scenariuszem 1 okazała się niemożliwa, ze względu na brak potencjalnego nabywcy. Zainteresowanie rynku wzbudzają bowiem nie akcje TE, lecz wyłącznie prawo do zarządzania funduszem emerytalnym, za które nabywca gotowy jest zapłacić cenę zbliżoną do wartości księgowej TE (scenariusz 2).Jak wykazano powyżej, skutki podatkowe dwóch możliwych sposobów realizacji scenariusza 2 (tj. opcji 1 i opcji 2) będą zbliżone (w ich wyniku Bank poniesie porównywalną stratę podatkową). Bank podkreśla, że porównywalna strata podatkowa wystąpiłaby również w przypadku realizacji scenariusza 1, tj. sprzedaży 100% akcji TE po cenie księgowej, bez uprzedniego zbycia prawa do zarządzania funduszem emerytalnym (scenariusz ten jest jednak niemożliwy do zrealizowania w praktyce w powodu braku potencjalnego nabywcy). Tym samym, w opinii Banku, brak jest podstaw do kwestionowania stanowiska, iż w ramach któregokolwiek z rozwiązań rozważanych przez Bank (scenariusza 1 oraz obu opcji scenariusza 2) wydatki na nabycie/ objęcie przez Bank akcji PTE stanowią koszt uzyskania przychodów Banku w chwili odpłatnego zbycia tych akcji przez Bank, również wówczas, gdy suma tych wydatków przewyższy cenę uzyskaną przez Bank ze sprzedaży tych akcji (tj. gdy Bank poniesie na tej transakcji stratę podatkową). O prawidłowości stanowiska Banku świadczą następujące argumenty:Zgodnie z ogólną regułą wyrażoną w art. 15 ust. 1 updop, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodu, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o pdop. Wśród wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów art. 16 ust. 1 pkt 8 updop wymienia, między innymi, wydatki na objęcie lub nabycie udziałów albo akcji w spółce. Jednocześnie przepis ten stanowi, że wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu w chwili odpłatnego zbycia tych udziałów lub akcji. Art. 16 ust. 1 pkt 8 updop posługuje się pojęciem „przychodów ze sprzedaży udziałów/akcji". Wykładnia językowa art. 16 ust. 1 pkt 8 updop prowadzi do wniosku, iż przepis ten nie uzależnia możliwości rozpoznania wydatków poniesionych na nabycie lub objęcie udziałów w spółce od tego, jaki był rezultat odpłatnego zbycia takich udziałów, to jest czy na danej transakcji podatnik poniósł stratę, czy uzyskał dochód.
Dla potwierdzenia powyższego Bank powołuje się na Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21 listopada 2004 r., sygn. akt FSK 1266/04 oraz Pismo Świętokrzyskiego Urzędu Skarbowego Nr RO/423-7/06 z dnia 20 lutego 2006r.Ekonomiczne uzasadnienie poniesionych wydatkówTreść przepisu art. 16 ust. 1 pkt 8 upodp wydaje się właściwym odczytywać w świetle ogólnej reguły wyrażonej w art. 15 ust. 1 updop, zgodnie z którą warunkiem aby dany wydatek stanowił koszt uzyskania przychodu, jest okoliczność, aby wydatek ten został poniesiony w celu osiągnięcia przychodu. Innymi słowy, wydatki na zakup akcji PTE stanowią koszty uzyskania przychodu dla Banku, jeśli zostanie wykazany związek pomiędzy poniesionym wydatkiem a uzyskanym przychodem.Nabywając akcje PTE, Bank liczył na osiągnięcie w przyszłości przychodów z dywidend bądź ze sprzedaży tych akcji z zyskiem w terminie późniejszym. Oczekiwania te były jak najbardziej racjonalne, biorąc pod uwagę tempo rozwoju polskiego rynku funduszy emerytalnych. Obecna sytuacja na rynku wymusiła jednakże zmianę strategii biznesowej Grupy. W ramach nowej strategii Bank nie widzi możliwości wykorzystania PTE, co wykazano powyżej w niniejszym wniosku.W opinii Banku, bezsporny jest fakt, iż zarówno zakup akcji w PTE, jak i ich planowana sprzedaż wynikająca ze zmiany strategii biznesowej Banku, stanowią operacje racjonalne i biznesowo uzasadnione. W sytuacji, gdy na rynku brak jest podmiotów zainteresowanych zakupem wszystkich akcji PTE (według scenariusza 1), Bank jest zmuszony szukać alternatywnych metod wycofania się z inwestycji. Analiza rynku wykazała, że możliwe jest jedynie zbycie przez PTE samego prawa do zarządzania funduszem emerytalnym (scenariusz 2), a następnie wycofanie zgromadzonych w PTE środków pieniężnych i sprzedaż spółki (opcja 2) powstałej po PTE (pod inną firmą i z niższym kapitałem zakładowym). W efekcie realizacji obu rozważanych transakcji Bank poniesie stratę, która będzie mogła zostać rozpoznana dla celów podatkowych na zasadach ogólnych, a która będzie porównywalna do straty, jaka powstałaby w przypadku, gdyby doszło do realizacji scenariusza najprostszego, czyli jednorazowej sprzedaży wszystkich akcji PTE bez uprzedniej sprzedaży prawa do zarządzania funduszem emerytalnym (według scenariusza 1).
Reasumując, w opinii Banku, w chwili sprzedaży części akcji PTE zgodnie ze scenariuszem 2 (opcja 1 oraz 2) wydatki na nabycie/ objęcie tych akcji będą mogły stanowić koszt uzyskania przychodów Banku, pomimo że wydatki te przewyższą sumę przychodów uzyskanych przez Bank z tytułu ich sprzedaży.

Biorąc pod uwagę przedstawiony stan faktyczny oraz stanowisko Strony, Naczelnik tut. Urzędu Skarbowego stwierdza, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Zgodnie z powyższymi uregulowaniami podatnik ma możliwość odliczenia dla celów podatkowych wszelkich wydatków, pod warunkiem, że wykaże ich związek z prowadzoną działalnością gospodarczą lub inną działalnością zarobkową, a ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu lub jego zachowania albo zabezpieczenia.

Aby dany wydatek mógł być zakwalifikowany do kosztów uzyskania przychodów, muszą być spełnione łącznie dwa warunki, a mianowicie:wydatek musi być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu, zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów,wydatek nie może znajdować się w grupie wydatków określonych w art. 16 ust. 1 w/w ustawy.Zatem zasadniczo każdy wydatek celowo poniesiony z zamiarem uzyskania przychodu, poza wyraźnie wskazanymi w art. 16 ust. 1 ustawy o pdop, powinien być uznany za koszt uzyskania przychodów. Natomiast, według art. 16 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów lub akcji w spółce oraz innych papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu przy ustalaniu dochodu z odpłatnego zbycia tych wkładów, udziałów, akcji oraz innych papierów wartościowych (...). Jak wynika z ww. przepisu, wydatki na objęcie udziałów w spółce nie podlegają zaliczeniu w koszty uzyskania przychodów w momencie ich poniesienia, lecz dopiero w momencie ustalania dochodu z ich odpłatnego zbycia. Dotyczy to również sytuacji, gdy wydatki te były wyższe niż przychody osiągnięte z ich sprzedaży, czyli w sytuacji gdy podatnik osiągnął stratę na sprzedaży ww. udziałów. Zapis ww. art. 16 ust. 1 pkt 8 stanowi jedynie o momencie zaliczenia wydatków na nabycie udziałów do kosztów uzyskania przychodów, nie warunkuje zaś tego prawa osiągnięciem przez podatnika dochodu.

Wobec powyższego należy stwierdzić, iż przepisy prawa podatkowego nie ograniczają prawa do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych na objęcie sprzedawanych udziałów, mimo iż przewyższają one osiągnięty z ich sprzedaży przychód. Należy jednakże pamiętać, że ciężar udowodnienia, iż dany koszt poniesiony został w celu osiągnięcia przychodu, spoczywa na podatniku, gdyż to on wywodzi z tego faktu korzystne dla siebie skutki prawne. Zasadność zaliczenia wydatków do kosztów uzyskania przychodu jak i wysokość uzyskanego przychodu winna wykazać zatem spółka.

W ocenie Naczelnika tut. Urzędu Skarbowego w przedmiotowej sprawie należy mieć także na uwadze treść art. 14 ust. 1 ustawy o pdop, który stanowi, iż przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Jeżeli jednak cena bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej. Ponadto, zgodnie z art. 14 ust. 3 ustawy o pdop, organ podatkowy jest uprawniony do zbadania zasadności ustalenia ceny w takiej, a nie innej wysokości. Przepis ten stanowi bowiem, iż jeżeli wartość wyrażona w cenie określonej w umowie znacznie odbiega od wartości rynkowej rzeczy bądź praw majątkowych, organ podatkowy wezwie strony umowy do(...) wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej.Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, iż wydatki na nabycie/objęcie przez Bank akcji PTE, będą stanowić koszt uzyskania przychodów w chwili ich odpłatnego zbycia przez Bank, także w przypadku gdy Bank poniesie stratę na ich sprzedaży. Jednocześnie należy zaznaczyć, iż organy podatkowe nie mają prawa ingerować w sferę swobody zawierania umów cywilnoprawnych, mogą natomiast wyłącznie oceniać ich skutki prawnopodatkowe. Zatem w przedmiotowej sprawie bez znaczenia pozostaje sposób, w jaki Bank zamierza wycofać się z inwestycji w PTE, przedstawiony we wniosku jako Scenariusz 1 oraz Scenariusz 2 opcja 1 i opcja 2. Ponadto w niniejszej interpretacji Naczelnik tut. Urzędu Skarbowego nie ustosunkowuje się do sposobu ustalenia przez Bank wysokości kosztów uzyskania przychodów w przypadku scenariusza 2 opcja 2, bowiem tego rodzaju wyliczenia nie mogą zostać potwierdzone w drodze interpretacji. Natomiast zasadnym jest wskazanie w tym miejscu, iż w przypadku scenariusza 2 opcja 2 kosztami uzyskania przychodów mogą być jedynie te wydatki, które Bank poniósł na nabycie/objęcie tylko tych akcji, które nie zostały zbyte na rzecz PTE w celu ich umorzenia. Koszty nabycia akcji przeznaczonych do umorzenia przez PTE winny być uwzględnione w momencie ustalenia dochodu ze zbycia akcji w celu ich umorzenia (art. 10 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 7 ust. 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).
Mając powyższe na uwadze, postanowiono jak na wstępie.Niniejsze postanowienie dotyczy wyłącznie stanu faktycznego przedstawionego we wniosku oraz obowiązującego w tym stanie faktycznym stanu prawnego.