INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 12 listopada 2009 r. (data wpływu 7 grudnia 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania wypłaconego zachowku – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 7 grudnia 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania wypłaconego zachowku.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W dniu 15 stycznia 1994 r. zmarła babcia Wnioskodawcy. Na podstawie testamentu spadek po zmarłej matce nabył w całości syn, przy czym w przypadku dziedziczenia ustawowego przypadałby mu w spadku udział wynoszący 1/3 części. Bowiem do kręgu spadkobierców ustawowych oprócz syna należą dwie córki spadkodawczyni, w tym matka Zainteresowanego, którym w przypadku powołania z ustawy przypadałby udział w spadku w wysokości po 1/3 części.

Spadkobierca testamentowy zmarł 11 lutego 1996 r. i prawomocnym postanowieniem sądu rejonowego z 17 czerwca 2003 r. z mocy ustawy spadek po nim nabyły żona oraz dwie córki.

Wobec powyższego matce Wnioskodawcy i jej siostrze przysługiwało względem żony zmarłego brata i jego córek roszczenie o zapłatę zachowku w wysokości połowy udziału spadkowego, który by im przypadł przy dziedziczeniu ustawowym.

Uprawniona do zachowku matka Zainteresowanego zmarła 9 września 1990 r., a spadek po niej nabył mąż w udziale 4/16 i czworo dzieci każdy w udziale 3/16 części. Powyższe zostało stwierdzone prawomocnym postanowieniem sądu rejonowego z dnia 18 grudnia 2002 r.

Z kolei ojciec Zainteresowanego zmarł 7 stycznia 1992 r., a spadek po nim nabyły dzieci w udziale po 1/4 części każdy, co zostało stwierdzone ww. postanowieniem sądu rejonowego.

Wobec tego roszczenie z tytułu zachowku po babci Wnioskodawcy przysługiwało Jemu i Jego rodzeństwu, którym w miejsce ich matki w przypadku dziedziczenia ustawowego po babci przypadałby każdemu udział spadkowy w wysokości po 1/12 części.

W sprawie zachowku w dniu 22 lutego 2007 r. została zawarta ugoda na podstawie, której żona i córki spadkobiercy testamentowego uznały roszczenia o zachowek m.in. wyżej powołanych osób i zobowiązały się je dobrowolnie zaspokoić. Wnioskodawca otrzymał kwotę odpowiadającą udziałowi 5/192 części nieruchomości o wartości 400 368 zł (ustalonej przez prezydenta miasta do celów oddania gruntu w wieczyste użytkowanie oraz przeniesienia własności budynku). Zgodnie z zawartą ugodą kwota 10 426, 25 zł (dla każdej z wyżej wymienionych osób) miała być wypłacona dopiero w momencie sprzedaży nieruchomości – z ceny należnej zobowiązanym do zapłaty zachowku bezpośrednio przez kupującego.

Należność 10 426,25 zł została zaspokojona przelewem na rachunek bankowy dopiero w dniu 2 listopada 2009 r., kiedy to nieruchomość została sprzedana na rzecz miasta pod budowę ulicy.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

1. Czy słuszne jest stanowisko Wnioskodawcy stwierdzające, że nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych tytułem zachowku następuje z chwilą wypłaty zachowku przez zobowiązanych do tego spadkobierców, tj. w opisanym wyżej stanie faktycznym dopiero w dniu 2 listopada 2009 r....
2. Czy słuszne jest stanowisko, że osoba, której zachowek został wypłacony po 1 stycznia 1997 r. ma prawo do całkowitego zwolnienia od podatku, przewidzianego w art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jeżeli jest osobą zaliczoną do I grupy podatkowej (zstępny) i zgłosi nabycie otrzymanego na rachunek bankowy w dniu 2 listopada 2009 r. zachowku w kwocie 10 426,25 zł naczelnikowi urzędu skarbowego na druku SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od tego zdarzenia...

Zdaniem Wnioskodawcy zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego osoby uprawnione do zachowku nie nabywają własności rzeczy lub praw majątkowych wynikających z zachowku z chwilą otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy).

Moment śmierci spadkodawcy nie oznacza zatem równocześnie przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych na inne podmioty tytułem zachowku. Przeniesienie takie następuje z chwilą wykonania tych praw przez spadkobierców na rzecz uprawnionych osób.

Zatem wydaje się uprawnione stwierdzenie, że nabycie własności lub praw majątkowych tytułem zachowku będącego przedmiotem opodatkowania w podatku od spadku i darowizn następuje z chwilą wykonania tych praw, a nie z chwilą śmierci spadkodawcy.

W myśl art. 3 ust.1 ustawy z 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz.1629) nowe przepisy ustawy o przedmiotowym podatku stosuje się do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło po dniu 31 grudnia 2006 r.

Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 2a ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia.

Zatem nie ma przeszkód prawnych do zastosowania zwolnienia przewidzianego w art. 4a przedmiotowej ustawy wobec osób, które nabyły rzeczy lub prawa majątkowe w drodze zachowku w dniu 2 listopada 2009 r. nawet w przypadku, gdy spadkodawca zmarł przed 1 stycznia 1997 roku.

W świetle powyższego Wnioskodawca uważa, że jako osoba której zachowek po zmarłej w dniu 15 stycznia 1994 r. babci został wypłacony w dniu 2 listopada 2009 r. korzysta z całkowitego zwolnienia z podatku spadkowego przewidzianego w art. 4a ustawy o podatku od spadku darowizn, pod warunkiem zgłoszenia naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania w terminie do 6 miesięcy od daty otrzymania zachowku (na formularzu SD-Z2).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768), podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu.

Art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn stanowi, iż obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 2a ww. ustawy obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu tytułem zachowku – z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części.

Według art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9 637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej. W myśl art. 14 ust. 2 ww. ustawy zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe. Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Natomiast zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2. udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 (tj. dla I grupy podatkowej 9 637 zł) - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych winno być dokonane na formularzu SD-Z2 określonym przez Ministra Finansów w rozporządzeniu z dnia 18 grudnia 2006r. w sprawie zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych (Dz. U. Nr 243, poz. 1762 ze zm.).

W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, przedmiotowe nabycie podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej - art. 4a ust. 3 ww. ustawy.

W myśl art. 4a ust. 4 przedmiotowej ustawy obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków jedynie, gdy:

1. wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub
2. gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.

Z przedstawionego stanu faktycznego sprawy wynika, że 15 stycznia 1994 r. zmarła babcia Wnioskodawcy pozostawiając testament, w którym jako jedynego spadkobiercę wskazała swojego syna (wujka Zainteresowanego). Spadkobiercą nie wymienionym w testamencie była córka spadkodawcy (matka Wnioskodawcy), która zmarła 9 września 1990 r. Następnie w miejsce uprawnionej do roszczenia o zachowek matki wszedł Zainteresowany i jego rodzeństwo. W dniu 22 lutego 2007 r. zawarto ugodę, na mocy której w dniu 2 listopada 2009 r. Wnioskodawcy został wypłacony zachowek.

Wskazać należy, że instytucja zachowku wprawdzie ściśle wiąże się ze spadkiem, jednakże sam zachowek nie jest częścią spadku. Roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej tytułem należnego zachowku powstaje, gdy uprawniony nie otrzymał go także w innej postaci niż powołanie do dziedziczenia. W myśl art. 991 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.) roszczenie takie powstaje, jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego zachowku w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, powołania do spadku lub ustanowienia zapisu na jego rzecz. Jednocześnie na podstawie art. 1007 § 1 Kodeksu cywilnego „roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku (…) przedawniają się z upływem lat trzech od ogłoszenia testamentu.”

Z uwagi na to, iż zachowek nie stanowi części majątku spadkowego, a jest jedynie określoną kwotowo sumą pieniężną wypłacaną przez spadkobierców (lub zapisobierców) osobom wymienionym w art. 991 Kodeksu cywilnego, spełnienie roszczenia o zachowek nastąpi w chwili jego wypłaty.

Konsekwencją powyższego jest, że osoby, którym przysługują roszczenia z tytułu zachowku nie nabywają sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia z chwilą śmierci spadkodawcy, gdyż osobom tym przysługuje jedynie roszczenie do spadkobiercy o wypłatę sumy pieniężnej na pokrycie zachowku lub jego uzupełnienia.

W związku z powyższym momentem nabycia na podstawie zachowku jest chwila wykonania, spełnienia określonych świadczeń. Tym samym moment ten będzie decydował o możliwości stosowania zwolnienia z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Mając powyższe na uwadze wskazać należy, że w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku będzie miało zastosowanie zwolnienie od podatku na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Tym samym kwota wypłaconego w listopadzie 2009 r. zachowku będzie korzystała ze zwolnienia od podatku, o ile Wnioskodawca spełni wszystkie wymienione w tym przepisie warunki.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.