INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 20 lipca 2010r. (data wpływu do tut. Biura 26 lipca 2010r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych umorzenia udziałów bez wynagrodzenia - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 26 lipca 2010r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych umorzenia udziałów bez wynagrodzenia.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Grupa P prowadzi działalność w zakresie wydobycia węgla oraz wytwarzania, sprzedaży i dystrybucji energii elektrycznej. W 2009r. decyzją Zarządu Grupy P S.A. przyjęto do realizacji Program Konsolidacji zakładający m.in. zwiększenie efektywności działalności Grupy poprzez skonsolidowanie działalności w głównych liniach biznesowych. W związku z realizacją Programu zakładane jest stworzenie struktury składającej się z 5 spółek, w której spółka holdingowa – P S.A. - będzie akcjonariuszem czterech skonsolidowanych spółek (koncernów) prowadzących odrębną działalność w obszarach – odpowiednio:

1. wydobycia węgla i wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł konwencjonalnych; wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych;
2. obrotu energią elektryczną oraz
3. dystrybucji energii elektrycznej.
   
   

Koncerny te będą działały w oparciu o strukturę regionalną w postaci oddziałów lub zakładów.

W celu osiągnięcia docelowej struktury, podmioty wyznaczone jako spółki konsolidujące działalność w danym obszarze będą łączyć się z pozostałymi podmiotami działającymi w tym samym obszarze (tj. prowadzącymi ten sam rodzaj działalności) a spółka holdingowa P S.A. połączy się ze spółkami holdingowymi E S.A. oraz G S.A., poprzez ich przejęcie (w trybie art. 492 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 września 2000r. - Kodeks spółek handlowych, Dz. U. z 2000r. Nr 94, poz. 1037 ze zm. dalej: k.s.h.). Rejestracja połączeń w ramach poszczególnych obszarów ma nastąpić najpóźniej 31 sierpnia 2010r. tak, aby od 1 września 2010r. Grupa P. mogła działać w skonsolidowanej strukturze.

W efekcie połączeń w ramach poszczególnych obszarów:

• działalność w zakresie obrotu energią elektryczną zostanie zintegrowana przez PO S.A., (dalej: spółka Ylub Spółka),
• działalność w zakresie dystrybucji energii elektrycznej zostanie skonsolidowana przez PD S.A. (dalej: spółka X),
• działalność w zakresie wydobycia i wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł konwencjonalnych będzie konsolidowana przez B S.A. (dalej: spółka A),
• działalność w zakresie wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych przez Q S.A. (dalej: spółka O)

określane dalej łącznie jako „spółki konsolidujące lub przejmujące".

Spółka Y, spółka A oraz spółka O funkcjonowały już w Grupie P przed rozpoczęciem Programu Konsolidacji (niektóre pod innymi nazwami), natomiast spółka Xzostała utworzona jako nowy podmiot, w celu przejęcia pozostałych spółek z linii biznesowej zajmujących się dystrybucją energii.

Mając na uwadze fakt, iż niektóre spółki, które będą konsolidowane w ramach danego koncernu (przejmowane przez wskazane powyżej spółki konsolidujące) funkcjonują obecnie w strukturach innych linii biznesowych m.in. ze względu na historyczne uwarunkowania (np. niektóre spółki obszaru obrotu posiadają udziały w spółkach zajmujących się dystrybucją oraz wytwarzaniem energii) to przeprowadzenie Programu Konsolidacji spowoduje, iż powiązania te będą istnieć nadal, ale już pomiędzy poszczególnymi koncernami.

Powiązania kapitałowe pomiędzy obszarem obrotu i dystrybucji

Przed rozpoczęciem Programu Konsolidacji, spółki działające w obszarze obrotu energią posiadały udziały w spółkach z obszaru dystrybucji. W związku z tym po połączeniu spółka Y, konsolidująca działalność w zakresie obrotu energią, na podstawie art. 494 § 4 k.s.h., stanie się akcjonariuszem spółki X, konsolidującej działalność w obszarze dystrybucji. Spółka Xbędzie bowiem zobowiązana, na podstawie art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h., wydać udziałowcom spółek przejmowanych (a więc m.in. spółce Y), swoje akcje, tj. akcje spółki przejmującej.

Zależność kapitałowa pomiędzy spółkami obszaru obrotu oraz obszaru dystrybucji, o której mowa powyżej wynika z przeprowadzenia w 2007r. wyodrębnienia działalności dystrybucyjnej zakładów energetycznych (które ówcześnie prowadziły działalność zarówno w zakresie dystrybucji energii jak i obrotu energią) do odrębnych podmiotów prawnych. Proces ten był spowodowany wejściem w życie postanowień Dyrektywy 2003/54/WE dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej oraz implementacji jej postanowień do krajowego porządku prawnego. Wówczas, działalność związana z dystrybucją energii została wniesiona do spółek dystrybucji (konsolidowanych obecnie przez spółkę X) w drodze aportów zorganizowanych części przedsiębiorstwa. Na skutek powyższego, 100 % udziałów w spółkach dystrybucji (konsolidowanych przez spółkę X) została objęta przez dokonujące aportów spółki obrotu (konsolidowane obecnie przez spółkę Y). Należy zaznaczyć, iż zależność ta istnieje w odniesieniu do siedmiu z ośmiu spółek dystrybucyjnych, w jednym bowiem przypadku spółka dystrybucyjna nie powstała w wyniku wniesienia aportu przez spółkę obrotu, gdyż to ona wydzieliła działalność w zakresie obrotu do innej spółki - w tym zakresie udział spółek obrotu w spółkach dystrybucyjnych będzie zatem odpowiednio niższy.

Powiązania kapitałowe pomiędzy obszarem obrotu i wytwarzania energii

Ponadto, przed rozpoczęciem Programu Konsolidacji spółki działające w obszarze obrotu energią posiadały udziały w niektórych spółkach z obszaru wydobycia i wytwarzania. W związku z tym, po przejęciu tych spółek, spółka EK (konsolidująca obszar wydobycia i wytwarzania) będzie zobowiązana wydać swoje własne akcje spółce Y(przejmującej spółki obrotu). W efekcie tego spółka Ystanie się akcjonariuszem spółki EK.

Na skutek przeprowadzonych w powyższy sposób przejęć w ramach Programu Konsolidacji, pomiędzy spółkami będą zachodzić następujące powiązania kapitałowe:

• spółka Ybędzie posiadać około 89% akcji w spółce X;
• spółka Ybędzie posiadać ponad 7% akcji w spółce A.
  
  

Pozostałymi akcjonariuszami spółek Xi EK będzie P S.A. oraz akcjonariusze mniejszościowi. Mniejszościowymi akcjonariuszami tych spółek będą osoby fizyczne, m.in. pracownicy Spółek, a także spółek przejmowanych, którym zostały przyznane akcje spółek konsolidujących w trybie konwersji akcji na podstawie ustawy z dnia 7 września 2007r. o zasadach nabywania od Skarbu Państwa akcji w procesie konsolidacji spółek sektora elektroenergetycznego oraz podmioty (zarówno osoby fizyczne jak i prawne), które mogły wtórnie nabyć akcje od uprawnionych pracowników.

W zakresie istotnym dla pytania w przedmiotowym wniosku, przedstawiona powyżej struktura nie ulegała zmianom od roku 2007 (tj. od ponad 2 lat).

Wnioskodawca w tym miejscu przedstawił graficzny schemat uproszczonej struktury Grupy P przed połączeniami, z jednoczesnym wskazaniem spółek, które będą łączyć się w koncerny X, Yoraz A i O oraz spółek konsolidujących w danym obszarze.

Ze względu na fakt, iż celem konsolidacji jest ostateczne uporządkowanie działalności w ramach odrębnych i niezależnych koncernów, docelowa struktura Programu Konsolidacji Grupy P nie przewiduje powiązań kapitałowych pomiędzy poszczególnymi koncernami.

Opisane powyżej powiązania kapitałowe zostaną rozwiązane w ten sposób, że spółki Xi A umorzą ich akcje własne należące do spółki Y. Następnie kapitał akcyjny spółek Xi A zostanie odpowiednio obniżony, a środki przypadające na umarzane akcje zostaną przesunięte z kapitału akcyjnego na kapitał zapasowy. Umorzenie nastąpi zgodnie z art. 359 § 1 k.s.h., za zgodą akcjonariusza (umorzenie dobrowolne). Za zgodą spółki Yplanowane umorzenie nastąpi bez wynagrodzenia, tj. spółce Ynie będzie przysługiwać wynagrodzenie za umorzone akcje. Uchwały o umorzeniu podejmowane przez walne zgromadzenie akcjonariuszy spółek Xi A będą określać podstawę prawną umorzenia oraz potwierdzać brak wynagrodzenia w zamian za umarzane akcje.

Wnioskodawca w tym miejscu po raz wtóry przedstawił w sposób graficzny uproszczoną strukturę kapitałową Grupy P bezpośrednio po przeprowadzeniu połączeń oraz strukturę docelową po usunięciu powiązań kapitałowych pomiędzy koncernami (dla uproszczenia pominięty zostały akcjonariat mniejszościowy powstały w wyniku procesu konwersji akcji pracowniczych).

W efekcie powyższego, P S.A. (oraz akcjonariusze) zostaną jedynymi akcjonariuszami spółek Xi A (spółka Yprzestanie być ich akcjonariuszem), a strukutura grupy P zostanie ostatecznie uporządkowana zgodnie z zamierzeniami.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy dobrowolne umorzenie posiadanych przez wnioskodawcę akcji spółki Xoraz spółki A bez wynagrodzenia spowoduje powstanie dla wnioskodawcy przychodu/dochodu podlegającego opodatkowaniu...

Zdaniem wnioskodawcy, dobrowolne umorzenie posiadanych przez wnioskodawcę akcji spółki Xoraz spółki A bez wynagrodzenia nie spowoduje powstania dla wnioskodawcy przychodu/dochodu podlegającego opodatkowaniu.

Uzasadnienie stanowiska wnioskodawcy jest nastepujące:

Prawny charakter czynności umorzenia.

Umorzenie akcji polega na ich prawnym unicestwieniu, tj. wygaśnięciu wszelkich praw, zarówno o charakterze majątkowym, jak i korporacyjnym wynikających z tych akcji. Tryb umarzania akcji reguluje art. 359-361 Kodeksu spółek handlowych.

Zgodnie z art. 359 § 1 k.s.h., akcje mogą być umorzone w przypadku, gdy statut tak stanowi. Akcja może być umorzona albo za zgodą akcjonariusza w drodze jej nabycia przez spółkę (umorzenie dobrowolne), albo bez zgody akcjonariusza (umorzenie przymusowe).

Z kolei z art. 359 § 2 wynika, że na gruncie k.s.h. dopuszczalne jest umorzenie akcji bez wynagrodzenia dla akcjonariusza posiadającego umarzane akcje.

Umorzenie akcji na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

a.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) dochodem z udziału w zyskach osób prawnych, z zastrzeżeniem art. 12 ust. 1 pkt 4a i 4b cyt. ustawy, jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału (akcji), w tym także:

• dochód z umorzenia udziałów (akcji),
• dochód uzyskany z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) na rzecz spółki, w celu umorzenia tych udziałów (akcji).
  
  

Powyższe przepisy są przepisami szczególnymi regulującymi w sposób kompleksowy powstawanie dochodu (przychodu) podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych po stronie akcjonariusza - posiadacza akcji, które są umarzane.

Jak stanowi przytoczony powyżej art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, dochodem z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału. Wnioskodawca stoi na stanowisku, że po jego stronie w wyniku umorzenia dobrowolnego nie utworzy się dochód (przychód), definiowany jako przysporzenie majątkowe, które powiększa majątek danego podmiotu (lub zmniejsza zobowiązania). Należy bowiem zauważyć, że w wyniku „umorzenia dobrowolnego" wnioskodawca nie otrzyma żadnego przysporzenia majątkowego od spółki Xi spółki EK, które powiększyłoby jego majątek. Jedynym skutkiem „umorzenia dobrowolnego" bez wynagrodzenia będzie zmniejszenie aktywów wnioskodawcy (kategoria księgowa: udziały w jednostkach powiązanych). Innymi słowy, można stwierdzić, że w rozważanym przypadku sytuacja majątkowa wnioskodawcy w żaden sposób nie ulegnie poprawie, lecz wręcz przeciwnie, jego majątek ulegnie zmniejszeniu. Podsumowując, zdaniem wnioskodawcy na gruncie art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wnioskodawca nie uzyska żadnego dochodu (przychodu) z udziału w zyskach osób prawnych, który powinien u niego podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.

b.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że w rozważanym przypadku nie znajdzie zastosowania art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zgodnie z tym przepisem, przychodami są w szczególności:

• otrzymane pieniadze, wartości pięnieżne i różnice kursowe,
• wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartośc innych nieodpłatnych lub częsciowo odpłatnych świadczeń.
  
  

Jak już wspomniano, w wyniku „umorzenia dobrowolnego" wnioskodawca nie otrzyma żadnego świadczenia, które powiększy jego majątek (przysporzenia o charakterze pieniężnym, rzeczowym jak i jakiegokolwiek innego przysporzenia). Jednocześnie wnioskodawca nie otrzyma nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie żadnych rzeczy, praw lub świadczeń, które mogłyby stanowić podstawę do uzyskania przez wnioskodawcę przychodu podatkowego.

Tym samym, na gruncie art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wnioskodawca nie uzyska żadnego przychodu, który powinien po jego stronie podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Ponadto wnioskodawca pragnie wskazać, iż zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do przychodów nie zalicza się m.in. umorzenia udziałów lub akcji w spółce, w tym kwot otrzymanych z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) na rzecz spółki w celu umorzenia tych udziałów (akcji) oraz wartości majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej - w części stanowiącej koszt ich nabycia bądź objęcia.

Z powyższego wynika, że wolą ustawodawcy było, aby przysporzenie uzyskane przez udziałowca/ akcjonariusza w zamian za umarzane/zbywane w celu umorzenia akcje lub udziały, nie stanowiło przychodu podatkowego tego udziałowca/akcjonariusza do wysokości kosztu nabycia/objęcia tych udziałów/akcji. Na podstawie wyżej wskazanego przepisu, akcjonariusz otrzymujący wynagrodzenie za umarzane akcje nie powinien być zobowiązany do rozpoznawania przychodu w przypadku, gdy otrzymane wynagrodzenie nie przewyższałoby wydatków na nabycie/objęcie akcji.

Konsekwentnie należy uznać, że w przypadku, kiedy akcjonariusz nie otrzymuje żadnego wynagrodzenia za umarzane akcje, to na podstawie powyższego przepisu tym bardziej nie powinien on rozpoznawać przychodu podatkowego z tego tytułu.

c.

Zdaniem wnioskodawcy, w rozważanym przypadku nie znajdzie zastosowania również art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zgodnie z tym przepisem, przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. A zatem, żeby powstał obowiązek rozpoznania przez wnioskodawcę przychodu na podstawie tego przepisu, muszą być łącznie spełnione następujące dwa warunki:

• następuje przeniesienie własności rzeczy lub praw w drodze umowy (sprzedaż, zamiana);
• wspomniane przeniesienie ma charakter odpłatny, tzn. podmiot, który dokonuje zbycia rzeczy lub prawa do innego podmiotu otrzymuje w zamian określone przysporzenie majątkowe.
  
  

Zdaniem wnioskodawcy, w rozważanym przypadku żaden z powyższych warunków nie zostanie spełniony. Po pierwsze „umorzenie dobrowolne" nie może być utożsamiane na gruncie prawnym ani z umową sprzedaży akcji, ani z umową zamiany akcji. W szczególności nabycie akcji przez wnioskodawcę w celu ich umorzenia jest specyficznym trybem nabycia akcji, regulowanym przez k.s.h. i nie może być utożsamiane z transakcją kupna - sprzedaży, do której odnosi się powołany powyżej przepis.

Po drugie, tak jak już wspomniano, „dobrowolne umorzenie” akcji nie będzie miało charakteru odpłatnego oraz w jego wyniku wnioskodawca nie uzyska w zamian żadnego przysporzenia majątkowego. Podsumowując, na gruncie art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wnioskodawca nie uzyska przychodu z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych, który powinien u niego podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.

W konsekwencji wnioskodawca stoi na stanowisku, że dobrowolne umorzenie akcji spółki Xoraz spółki A bez wynagrodzenia, w świetle obowiązujących przepisów ustawy nie spowoduje powstanie przychodu podatkowego dla wnioskodawcy.

Na poparcie swojego stanowiska wnioskodawca powołał odpowiedź Ministerstwa Finansów na interpelację poselską nr 2206, wydaną w dniu 23 lutego 2004r. oraz następujące interpretacje indywidualne wydane przez:

• Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 13 listopada 2009r. Znak: IBPB3/423-516/09-2/AG,
• Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 21 października 2009r. Znak: IBPB3/423-555/09-2/PD,
• Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 06 października 2009r. Znak: ILPB3/423-530/09-2/MC,
• Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 09 października 2008r. Znak: IBPB3/423-609/08/MS.
  
  

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie ul. Kraszewskiego 4A, 35-016 Rzeszów po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.