INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko, przedstawione we wniosku sygnowanym datą 28 kwietnia 2010 r. (data wpływu 18 maja 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie udokumentowania otrzymanego odszkodowania – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 18 maja 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie udokumentowania otrzymanego odszkodowania.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca (dalej „Spółka”) jest firmą logistyczną, zajmującą się świadczeniem usług transportu krajowego i międzynarodowego, m.in. w zakresie przewozu fabrycznie nowych samochodów. Usługi te świadczone są na zlecenie podmiotów (dalej Zleceniodawców) zajmujących się dystrybucją fabrycznie nowych. Przewóz samochodów odbywa się z miejsca wskazanego przez Zleceniodawcę do wskazanego przez Zleceniodawcę odbiorcy (dalej „Dealera”). Zleceniodawca ma podpisaną umowę z Dealerem na dostawę nowych samochodów. Spółka świadczy ww. usługi przewozu samochodów we własnym zakresie lub korzysta z usług podwykonawców, tj. zewnętrznych firm transportowych zajmujących się przewozem samochodów (dalej „Podwykonawcy”).

Pomimo zachowania należytej staranności zdarza się, że w trakcie przewozu od Zleceniodawcy do Dealera transportowane samochody ulegają uszkodzeniu (np. porysowania lakieru, zbite lusterka boczne). Wówczas Dealer, który posiada w tym zakresie niezbędne know-how oraz wyposażenie, naprawia otrzymane samochody, doprowadzając je do stanu sprzed wystąpienia szkody. W niektórych przypadkach, ze względu na rozległy zakres powstałej szkody, pomimo naprawy przez Dealera wartość rynkowa pojazdu ulega obniżeniu.

W przyszłości rozważane jest wprowadzenie następującego systemu rozliczeń w związku z wystąpieniem i usuwaniem ww. szkód transportowych:

1. Dealer, jako podmiot dokonujący bezpośredniej naprawy uszkodzonych pojazdów, będzie bezpośrednio obciążał Spółkę swoim wynagrodzeniem z tytułu wykonania naprawy uszkodzonych pojazdów, wystawiając z tego tytułu na Spółkę fakturę VAT.
2. W przypadkach, gdy pomimo naprawy przez Dealera pojazd straci na wartości, Zleceniodawca obciąży Spółkę kwotą odszkodowania równą kwocie, o jaką uległa zmniejszeniu wartość rynkowa pojazdu.
3. Ponadto w przypadku, gdy szkoda powstanie w związku z przewozem samochodu dokonywanym przez Podwykonawcę, Spółka będzie obciążać Podwykonawcę odszkodowaniem równym kwocie zapłaconej Dealerowi za naprawę oraz ewentualnej kwocie zapłaconej Zleceniodawcy z tytułu obniżenia wartości pojazdu.

Należy zaznaczyć, że Spółka jest ubezpieczona w zakresie prowadzenia przez siebie przedmiotowej działalności i w związku z zaistnieniem z jej winy szkody otrzymywać będzie odszkodowanie od firmy ubezpieczeniowej w wysokości wartości powstałej szkody (koszt naprawy pojazdów oraz ewentualny koszt z tytułu trwałej utraty wartości rynkowej pojazdów), pomniejszonej o kwotę „udziału własnego” Spółki.

Ponadto Spółka chciałaby wskazać, że posiada interpretację Naczelnika Pierwszego x Urzędu Skarbowego w x z dnia 1 lutego 2005 r. (znak x) odnoszącą się do rozliczania szkód transportowych. Interpretacja ta odnosi się jednak do innych zasad dokonywania rozliczeń szkód transportowych niż opisane powyżej (odmienny stan faktyczny). Podstawowa różnica polega na tym, że interpretacja dotyczy sytuacji, w której Spółka obciążana była z tytułu naprawy dokonanej nie przez Dealera, a przez Zleceniodawcę. W związku z tym Spółka postanowiła obecnie wystąpić z niniejszym wnioskiem.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy kwota odszkodowania, którą Spółka będzie obciążała swoich Podwykonawców (w związku z poniesieniem przez Spółkę kosztów wynagrodzenia dla Dealera za wykonanie naprawy i/lub kosztu odszkodowania dla Zleceniodawcy za obniżenie wartości rynkowej pojazdu) będzie stanowiła wynagrodzenie za świadczenie usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, a tym samym, czy Spółka będzie zobowiązana do wystawienia z tego tytułu na Podwykonawcę faktury VAT w rozumieniu art. 106 ust. 1 ustawy o VAT...

Zdaniem Wnioskodawcy, odszkodowanie, którym Spółka będzie obciążać swoich Podwykonawców (w związku z poniesieniem przez Spółkę kosztów wynagrodzenia dla Dealera za wykonanie naprawy i/lub kosztu odszkodowania dla Zleceniodawcy za obniżenie wartości rynkowej pojazdu) nie będzie stanowiła wynagrodzenia za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT a tym samym Spółka nie będzie zobowiązana do wystawienia z tego tytułu na Podwykonawcę faktury VAT, o której mowa w art. 106 ust. 1 ustawy o VAT.

Spółka wskazała, iż sporadycznie korzysta z usług Podwykonawców świadczących na jej rzecz usługi transportu pojazdów do Dealera. Podwykonawcy są zobowiązani wobec Spółki do prawidłowego świadczenia usług transportu samochodów. W przypadku, gdy Podwykonawcy w stosunku do Spółki nienależycie wykonają zobowiązanie, wówczas zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego oraz prawa przewozowego Spółce przysługiwać będzie odszkodowanie za wyrządzone szkody powstałe w wyniku świadczenia przez Podwykonawców na jej rzecz usług – tak samo jak dla relacji Spółka – Zleceniodawca.

Pierwotne koszty napraw oraz ewentualnej trwałej utraty wartości poniesie Spółka. Zwrot przez Podwykonawców poniesionych przez Spółkę kosztów stanowić będzie dla Spółki odszkodowanie za szkody wyrządzone nieprawidłowym wykonaniem usług przez Podwykonawców.

Czynność ta nie będzie stanowić ani świadczenia usług ani dostawy towarów w rozumieniu ustawy o VAT. Zgodnie zatem z art. 106 ust. 1 ustawy o VAT Spółka nie powinna z tego tytułu wystawiać faktury VAT. W konsekwencji rozliczenie odszkodowania powinno następować na podstawie dokumentów księgowych (np. nota obciążeniowa).

Stanowisko takie zaprezentował m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w wydanej dnia 27 listopada 2009 r. interpretacji indywidualnej (IPPP1-443-909/09-4/PR), w której czytamy, iż: „(...) odszkodowanie za wyrządzoną szkodę nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 oraz w art. 8 ust. 1 ustawy, zatem nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu. Nie występuje w tych przypadkach dostawa towarów (przedmiotem tej czynności jest pieniądz, a pieniądz nie jest dostawą towarów), nie następuje także świadczenie usługi (brak wzajemności świadczeń oraz beneficjenta usługi. (...) Tym samym, czynność ta nie może być dokumentowana fakturą VAT. Czynności nie podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług dokumentuje się zwykłymi rachunkami, notami księgowymi lub innymi dowodami księgowymi zewnętrznymi w rozumieniu ustawy o rachunkowości”.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem, podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Na mocy art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Art. 8 ust. 1 ustawy stanowi, iż przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym równie:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że każde świadczenie nie będące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi co do zasady usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca, wierzyciel) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).
  
  

Należy podkreślić, iż oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało, jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Z opisu sprawy wynika, iż Wnioskodawca (Spółka) jest firmą logistyczną, zajmującą się świadczeniem usług transportu krajowego i międzynarodowego m.in. w zakresie przewozu fabrycznie nowych samochodów. Usługi te świadczone są na zlecenie podmiotów (Zleceniodawców) zajmujących się dystrybucją fabrycznie nowych samochodów. Przewóz samochodów odbywa się z miejsca wskazanego przez Zleceniodawcę do wskazanego przez Zleceniodawcę odbiorcy (Dealera). Zleceniodawca ma podpisaną umowę z Dealerem na dostawę nowych samochodów. Spółka świadczy ww. usługi przewozu samochodów we własnym zakresie lub korzysta z usług podwykonawców, tj. zewnętrznych firm transportowych zajmujących się przewozem samochodów.

Pomimo zachowania należytej staranności zdarza się, że w trakcie przewozu od Zleceniodawcy do Dealera transportowane samochody ulegają uszkodzeniu (np. porysowanie lakieru, zbite lusterka boczne). Wówczas Dealer, naprawia otrzymane samochody, doprowadzając je do stanu sprzed wystąpienia szkody. W niektórych przypadkach, ze względu na rozległy zakres powstałej szkody, pomimo naprawy przez Dealera wartość rynkowa pojazdu ulega obniżeniu. W przypadkach, gdy pomimo naprawy przez Dealera pojazd straci na wartości, Zleceniodawca obciąży Spółkę kwotą odszkodowania równą kwocie, o jaką uległa zmniejszeniu wartość rynkowa pojazdu. Z kolei w przypadku, gdy szkoda powstanie w związku z przewozem samochodu dokonywanym przez Podwykonawcę, Spółka będzie obciążać Podwykonawcę odszkodowaniem równym kwocie zapłaconej Dealerowi za naprawę oraz ewentualnej kwocie zapłaconej Zleceniodawcy z tytułu obniżenia wartości pojazdu.

W związku z tym wątpliwości Spółki dotyczą kwestii czy kwota ww. odszkodowania, którą Spółka będzie obciążała swoich Podwykonawców będzie stanowiła dla Spółki wynagrodzenie za świadczenie usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, a tym samym, czy Spółka będzie zobowiązana do wystawienia z tego tytułu na Podwykonawcę faktury VAT, w rozumieniu art. 106 ust. 1 ustawy o VAT.

Przepisy podatkowe nie zawierają definicji odszkodowania. Zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Kwestie powstania i naprawy szkody regulują przepisy art. 361-363 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (art. 361 § 1 Kodeksu cywilnego). W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego).

Stosownie do art. 363 § 1 Kodeksu cywilnego, naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Odszkodowanie jest zatem wynagrodzeniem za poniesioną stratę. Poszkodowanemu przysługuje z tego tytułu roszczenie, rozumiane jako uprawnienie do żądania od sprawcy szkody określonego świadczenia.

Odszkodowanie to instytucja mająca za zadanie zabezpieczenie interesów nabywcy towarów bądź usług w razie nienależytego wykonania umowy.

Zgodnie z art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego, można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nierzetelnego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć gdyby nie wystąpiła szkoda.

Wypłata odszkodowania nie może być uznana za świadczenie usług w zamian za wynagrodzenie, w rozumieniu powołanego art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, ponieważ nie występuje w tym przypadku określone świadczenie, a tym samym konkretny beneficjent tego świadczenia. Odszkodowanie nie stanowi odpłatności za skonkretyzowane świadczenie. W przypadku odszkodowania brak jest związku pomiędzy świadczeniem a wynagrodzeniem. W takich przypadkach mamy jedynie do czynienia z wynagrodzeniem, które zwykle stanowi formę zadośćuczynienia, zatem nie dochodzi do zwiększenia aktywów po stronie beneficjenta.

Wobec powyższego, odszkodowanie za wyrządzoną szkodę nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 oraz w art. 8 ust. 1 ustawy, zatem nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu. Nie występuje w tych przypadkach dostawa towarów (przedmiotem tej czynności jest pieniądz, a pieniądz nie jest towarem w rozumieniu przepisów ustawy o VAT), nie następuje także świadczenie usługi (brak wzajemności świadczeń oraz beneficjenta usługi).

W myśl art. 106 ust. 1 ustawy, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Odnosząc treść przytoczonych przepisów do opisu sprawy stwierdzić należy, że otrzymane przez Spółkę od Podwykonawcy odszkodowanie, nie będzie stanowiło dla niej wynagrodzenia za świadczenie usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, ponieważ nie wiąże się ono z żadnym świadczeniem na rzecz wypłacającego (Podwykonawcy). Tym samym, czynność ta nie może być udokumentowana fakturą VAT.

Czynności niepodlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług dokumentuje się zwykłymi rachunkami, notami księgowymi lub innymi dowodami księgowymi zewnętrznymi w rozumieniu ustawy o rachunkowości.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Dodatkowo informuje się, że w niniejszej interpretacji załatwiono wniosek w części dotyczącej opisanego zdarzenia przyszłego w zakresie udokumentowania otrzymanego odszkodowania.

Natomiast w kwestii dotyczącej opisanego zdarzenia przyszłego w zakresie opodatkowania wynagrodzenia należnego Dealerowi za wykonanie naprawy pojazdu oraz prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktur wystawionych przez Dealera w celu udokumentowania wykonania ww. usługi naprawy pojazdu oraz w zakresie opodatkowania odszkodowania zostały wydane odrębne rozstrzygnięcia nr ILPP2/443-718/10-2/EN i nr ILPP2/443-718/10-3/EN z dnia 28 lipca 2010 r.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.