INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2, § 6 i § 10 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki Akcyjnej, przedstawione we wniosku z dnia 17 stycznia 2011 r. (data wpływu do BKIP w Płocku 21.01.2011 r., data wpływu do BKIP w Lesznie 28.01.2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie sposobu rozliczenia instrumentów pochodnych z tytułu:

1. wygasłych opcji walutowych:
   1. jest prawidłowe – w części dotyczącej opcji rzeczywistych,
   2. jest nieprawidłowe – w części dotyczącej opcji nierzeczywistych,
2. wcześniejszego zamknięcia niewygasłych opcji:
   1. jest prawidłowe – w części dotyczącej opcji rzeczywistych,
   2. jest nieprawidłowe – w części dotyczącej opcji nierzeczywistych.
   
   

UZASADNIENIE

W dniu 21 stycznia 2011 r. Wnioskodawca złożył wniosek do Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie sposobu rozliczenia instrumentów pochodnych z tytułu wygasłych opcji walutowych oraz wcześniejszego zamknięcia niewygasłych opcji.

Pismem z dnia 21 stycznia 2011 r. nr 1462/IPA/071-4/11-2/MM Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, działając na podstawie art. 170 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz stosownie do § 1 i 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 grudnia 2008 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 236, poz. 1632), przekazał ww. wniosek do Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie celem jego rozpatrzenia.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny oraz opis zdarzenia przyszłego.

Spółka w celu zabezpieczenia ryzyka walutowego związanego z eksportem zawarła umowy opcyjne z bankiem. Spółka stosuje zabezpieczenie poziomu kursu walutowego poprzez wykorzystanie opcji walutowych. Dotyczy to ok. 20% przychodów z tytułu eksportu wyrażonych w EURO. Umowy opcyjne nie są zawarte w odniesieniu do konkretnych transakcji. Spółka nie jest też w stanie przypisać poszczególnych umów do odpowiednich transakcji, gdyż umowy opcyjne zabezpieczają ogólną nadwyżkę przychodów z transakcji eksportowych wyrażonych w EURO nad poniesionymi w tej walucie kosztami.

Są to opcje europejskie, których realizacja następuje w dniu wygaśnięcia opcji. Termin ich wygaśnięcia już nastąpił lub dopiero nastąpi. W ramach restrukturyzacji zadłużenia przez tzw. rolowanie, część opcji, których termin wygaśnięcia już nastąpił, została rozliczona bezkosztowo, a w ich miejsce otwarto nowe opcje, których termin zapadalności przypada na lata 2010 – 2011.

Wszelkie umowy opcyjne są zawarte w identycznym układzie w postaci przeciwstawnych par opcyjnych long put - short call o tym samym dniu wygaśnięcia, kwotowo z przewagą opcji short call, przy tym samym kursie wykonania, bez premii za ryzyko. Przykładowo:

1. umowa kupna przez Spółkę (pozycja długa) opcji put (sprzedaży) o dniu wygaśnięcia opcji 15.07.2010 r., dzień rozliczenia 19.07.2010 r., przy kursie wykonania EUR / PLN wynoszącym 3,5700 na kwotę w walucie bazowej x EUR, rozliczenie poprzez dostawę waluty bazowej lub w oparciu o różnice kursowe, premia 0 PLN.
2. umowa sprzedaży przez Spółkę (pozycja krótka) opcji call (kupna) o dniu wygaśnięcia opcji 15.07.2010 r., dzień rozliczenia 19.07.2010 r., przy kursie wykonania EUR/PLN wynoszącym 3,5700 na kwotę w walucie bazowej x EUR, rozliczenie poprzez dostawę waluty bazowej lub w oparciu o różnice kursowe, premia 0 PLN.

W wyniku zawartych umów opcyjnych, które zostały już zamknięte i rozliczone, Spółka poniosła straty. Z uwagi na asymetrię ryzyka, towarzyszącą umowom opcyjnym, strata, o ile wystąpiła, wynikała zawsze z opcji walutowych wystawionych przez Spółkę. Jedynie w takim przypadku, nawet przy niekorzystnym kursie EUR / PLN, Spółka ma obowiązek realizacji instrumentu pochodnego. Natomiast w odniesieniu do nabytych opcji walutowych Spółka nie ponosi strat, gdyż z uwagi na przysługujące Jej prawo do realizacji, a nie obowiązek, przy niekorzystnym kursie EUR / PLN nie realizuje Ona instrumentu.

W odniesieniu do jeszcze niewygasłych umów opcyjnych (także tych rolowanych), z uwagi na bieżący kurs EUR / PLN Spółka spodziewa się, że poniesie stratę. W konsekwencji, Spółka rozważa zamknięcie opcji przed dniem wygaśnięcia opcji na podstawie odpowiedniej umowy z bankiem. Z uwagi na czynniki ekonomiczne, Spółka rozważa także zaciągnięcie kredytu na spłatę części zobowiązań wobec banku z tytułu zawartych umów opcyjnych. Spółka nie prowadzi rachunkowości zabezpieczeń.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

1. Czy strata poniesiona z tytułu realizacji wygasłych opcji walutowych stanowiła / będzie stanowiła dla Spółki koszt uzyskania przychodu zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz w jakim momencie powinna zostać rozliczona...
2. Czy strata z tytułu różnic kursowych, którą Spółka poniesie w przypadku wcześniejszego zamknięcia niewygasłych opcji (na podstawie umowy z bankiem) będzie stanowiła dla Spółki koszt uzyskania przychodu w momencie zamknięcia i rozliczenia opcji...

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 1.

W ocenie Spółki, wartość zobowiązania powstała z tytułu zamknięcia umów opcyjnych (poniesiona strata) stanowiła oraz będzie stanowiła dla Spółki koszt uzyskania przychodu w momencie zamknięcia i rozliczenia tych opcji na zasadach określonych w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w przypadku opcji „nierzeczywistych” bądź art. 15a tej ustawy w przypadku opcji „rzeczywistych” (jako ujemna różnica kursowa).

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

W związku z powyższym, należy uznać, iż kosztem uzyskania przychodu są wszelkie zasadnie i racjonalnie poniesione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, a w konsekwencji z kreowanym przychodem, jego zabezpieczeniem bądź zachowaniem. Przepisy podatkowe nie zawierają szczególnych regulacji dotyczących kwestii rozpoznania straty z tytułu realizacji instrumentów pochodnych oraz możliwości uznania jej za koszt uzyskania przychodu, dlatego też, w opinii Spółki, strata wynikająca z realizacji instrumentów zabezpieczających nawet ogólne ryzyko kursowe powinna stanowić koszt podatkowy (zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

Mimo, iż przedmiotowe umowy opcyjne nie były zawierane w odniesieniu do konkretnych transakcji, to ich wolumen był uzależniony od ogółu prowadzonego przez Spółkę eksportu, co -w ocenie Spółki - potwierdza zabezpieczający charakter tych umów. Spółka korzystając z oferty banku z zamiarem zabezpieczenia transakcji eksportowych, przy jednoczesnym ograniczeniu kosztów w momencie zawarcia umowy, podjęła decyzję o zawarciu transakcji opcyjnych w układzie zerokosztowym. W ocenie Spółki, w momencie zawierania umów opcyjnych było to działanie uzasadnione ekonomicznie, mające na celu zabezpieczenie przychodów z działalności operacyjnej przedsiębiorstwa.

Z uwagi na trudne do przewidzenia niekorzystne dla Spółki zmiany na rynku walutowym, Spółka poniosła straty wynikające z wystawionych przez Nią opcji. Natomiast z tytułu nabytych opcji Spółka nie poniosła strat, gdyż miała prawo do niezrealizowania instrumentu w przypadku niekorzystnego kursu EUR / PLN.

Z uwagi na fakt, iż wystawione przez Spółkę opcje były elementem uzgodnionej z bankiem strategii opcyjnej, która miała zabezpieczać przychód Spółki, należy uznać, iż ich wystawienie było pośrednio związane z zabezpieczeniem przyszłego przychodu Spółki. W konsekwencji, strata poniesiona na wystawionych opcjach stanowiła dla Spółki koszt uzyskania przychodu w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Natomiast fakt, iż w ramach restrukturyzacji zadłużenia przez tzw. rolowanie, część zawartych przez Spółkę opcji walutowych, których termin wygaśnięcia już nastąpił, została rozliczona bezkosztowo, a w ich miejsce otwarto nowe opcje, pozostaje bez wpływu na rozliczenie otwartych w ramach restrukturyzacji opcji oraz kwalifikację poniesionej na nich straty jako koszt podatkowy.

Spółka podkreśla, iż podjęcie przez Nią decyzji odnośnie rolowania instrumentów pochodnych wynikało z dynamiki otoczenia makroekonomicznego oraz jego zmian, które były na bieżąco weryfikowane oraz analizowane przez Spółkę w odniesieniu do zawartych umów opcyjnych. Umowy opcyjne stanowiły ograniczenie ryzyka walutowego przyszłych przepływów pieniężnych z tytułu eksportu, zatem Spółka biorąc pod uwagę sytuację gospodarczą, w celu osiągnięcia korzystniejszych efektów z tytułu ich realizacji (w postaci mniejszej straty), zdecydowała się na ich rolowanie.

W ocenie Spółki, jest to działanie uzasadnione ekonomicznie, zatem o ile pierwotna umowa opcyjna stanowiła zabezpieczenie przychodu, to zasadne jej rolowanie nie powinno być interpretowane inaczej.

W kwestii rozliczenia straty poniesionej z tytułu umów opcyjnych, z uwagi na fakt, iż przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie regulują wprost sposobu rozliczenia transakcji opcyjnych, w ocenie Spółki, istotny jest sposób realizacji opcji. Spółka zawarła z bankiem tak zwane „opcje rzeczywiste”, których rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę waluty oraz „opcje nierzeczywiste”, których rozliczenie następuje poprzez zapłatę kwoty wynikającej z różnicy kursów.

W przypadku wystawienia rzeczywistej (rozliczenie poprzez dostawę waluty bazowej) opcji walutowej typu call (kupna), Spółka daje bankowi prawo do nabycia od Spółki określonej ilości waluty po ustalonej cenie, a więc Spółka zobowiązuje się do dostawy bankowi określonej kwoty w walucie obcej (EUR). W konsekwencji, w przypadku niekorzystnego układu cen na rynkach walutowych (cena rynkowa jest wyższa od kursu wykonania opcji), Spółka w celu realizacji postanowień umowy opcyjnej musi najpierw nabyć na warunkach rynkowych określoną ilość waluty, po czym dostarczyć ją bankowi po kursie wykonania opcji (innym niż kurs rynkowy).

Zatem, gdy dochodzi do rozliczenia opcji w postaci rzeczywistej dostawy waluty, w ocenie Spółki, należy rozpoznać „wpływ oraz wypływ środków pieniężnych w walucie obcej”, o których mowa w art. 15a ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, generujących ujemne różnice kursowe. Niewątpliwie w takim przypadku Spółka ponosi stratę z tytułu ujemnych różnic kursowych.

Zgodnie z art. 15a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, różnice kursowe zwiększają odpowiednio przychody jako dodatnie różnice kursowe albo koszty uzyskania przychodów jako ujemne różnice kursowe w kwocie wynikającej z różnicy między wartościami określonymi w ust. 2 i 3. Zgodnie z art. 15a ust. 3 pkt 3 ww. ustawy, ujemne różnice kursowe powstają m.in. jeżeli wartość otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest wyższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni. Zatem, w związku z powyższym, biorąc pod uwagę, iż zawarte umowy opcyjnie służyły zabezpieczeniu przyszłego przychodu, należy uznać, że Spółka ma prawo do uznania ujemnych różnic kursowych z tytułu rozliczenia opcji walutowych za koszt uzyskania przychodu w momencie faktycznej zapłaty należnej bankowi kwoty.

Natomiast, gdy dochodzi do rozliczenia opcji w postaci nierzeczywistej - nie poprzez fizyczne dostarczenie waluty, lecz jedynie rozliczenie na podstawie różnic kursów i zapłatę należnej kwoty wynikającej z ich różnicy, nie powstają różnice kursowe w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Z uwagi na brak przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wprost regulujących nierzeczywiste rozliczenie umowy opcyjnej, w ocenie Spółki, zapłacona bankowi w takim przypadku kwota może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodu na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Spółka zatem ma prawo do potrącenia kosztów wynikających z rozliczenia instrumentu pochodnego (ujemny wynik z transakcji) w dacie poniesienia wydatku, zgodnie z art. 15 ust. 4d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Przy ustalaniu daty potrącenia kosztów należy mieć również na względzie art. 15 ust. 4e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którym za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku).

Reasumując, Spółka ma prawo zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów:

1. powstałe różnice kursowe, w przypadku rozliczenia „rzeczywistego” poprzez fizyczną dostawę waluty,
2. powstałą stratę, w przypadku rozliczenia „nierzeczywistego” odpowiadającą zapłaconej kwocie, wynikającej z rozliczenia opcji, w momencie ich zamknięcia i ustalenia na podstawie różnic kursowych kwoty należnej bankowi, w momencie ujęcia kosztu w księgach rachunkowych, tj. w momencie obciążenia przez bank należną kwotą z tytułu rozliczenia opcji.

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 2.

W ocenie Spółki, fakt wcześniejszego zamknięcia niewygasłych opcji, o ile jest to uzasadnione ekonomicznie, pozostaje bez wpływu na możliwość uznania straty za koszt uzyskania przychodu. Dlatego też, poniesiona strata z tytułu wcześniej zamkniętych oraz rozliczonych opcji będzie stanowiła dla Spółki koszt uzyskania przychodu w momencie ich wcześniejszego zamknięcia i rozliczenia na zasadach określonych w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w przypadku opcji „nierzeczywistych”, bądź art. 15a tej ustawy w przypadku opcji „rzeczywistych” (jako ujemna różnica kursowa), zarówno w przypadku spłaty całości zobowiązania ze środków finansowych Spółki, jak i z częściowym wykorzystaniem kredytu bankowego.

W ocenie Spółki, transakcje opcyjne rozliczone na podstawie odpowiednich ustaleń z bankiem przed dniem ich zapadalności określonym w pierwotnych umowach opcyjnych powinny być traktowane podatkowo tak jak transakcje rozliczone w terminach zapadalności przewidzianych w pierwotnie zawartych umowach opcyjnych. Z uwagi na fakt, iż przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie regulują wprost sposobu rozliczenia transakcji opcyjnych przed terminem ich wygaśnięcia, należy więc się odwołać do zasady ogólnej zawartej w art. 15 ust. 1 tej ustawy.

Nie ulega wątpliwości, że decyzja o wcześniejszej realizacji umów opcyjnych będzie podjęta przez Spółkę w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą w celu zabezpieczenia przychodu. Z uwagi na sytuację na rynku walutowym, Spółka ponosi coraz większe straty na przedmiotowych umowach opcyjnych oraz nie spodziewa się znacznych zmian w okresie trwania umów opcyjnych. Dlatego też, w celu ograniczenia straty poniesionej na opcjach walutowych, Spółka być może podejmie decyzję o ich wcześniejszym zamknięciu i rozliczeniu na podstawie odpowiedniego porozumienia zawartego z bankiem. Wiodącym czynnikiem przy podjęciu decyzji o rozliczeniu opcji przed terminem jej wymagalności będzie kształtowanie się kursu waluty bazowej w stosunku do PLN. Dlatego też, taka decyzja nastąpi jedynie w przypadku, gdy - w ocenie Spółki - dalsza realizacja umów opcyjnych z bankiem byłaby niezasadna z ekonomicznego punktu widzenia.

Dlatego też, Spółka stoi na stanowisku, iż fakt wcześniejszego rozwiązania umów opcyjnych na podstawie porozumienia z bankiem pozostanie bez wpływu na ocenę możliwości uznania straty z tytułu realizacji opcji za koszt podatkowy.

W ocenie Spółki, także sposób zapłaty zobowiązania powstałego z tytułu wcześniejszego rozliczenia umów opcyjnych nie będzie miał wpływu na prawo do uznania poniesionej straty za koszt podatkowy. Spółka w przypadku podjęcia decyzji o wcześniejszym rozliczeniu umów opcyjnych będzie rozważała możliwość spłaty zobowiązania z własnych środków w całości lub posiłkując się w części kredytem bankowym. Na wybór finansowania spłaty zobowiązania będą miały wpływ przede wszystkim aspekty ekonomiczne takie jak koszt kredytu, płynność finansowa Spółki oraz wielkość zobowiązania wobec banku.

Dlatego też, o ile strata powstała z tytułu umów opcyjnych stanowi koszt uzyskania przychodu, to, w ocenie Spółki, racjonalne ekonomicznie decyzje dotyczące modyfikacji postanowień zawartych w umowach opcyjnych poczynione na podstawie odrębnych ustaleń z bankiem nie mogą negatywnie wpływać na prawo do uznania poniesionej straty za koszt uzyskania przychodu, zarówno w odniesieniu do wcześniejszej realizacji opcji, jak i sposobu spłaty zobowiązania.

Reasumując, biorąc także pod uwagę wnioski przedstawione w uzasadnieniu stanowiska Spółki w odniesieniu do pytania nr 1, niezależnie od sposobu spłaty zobowiązania (z wykorzystaniem kredytu czy też nie), Spółka będzie mogła zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów:

1. powstałe różnice kursowe, w przypadku wcześniejszego „rzeczywistego” rozliczenia opcji poprzez fizyczną dostawę waluty,
2. powstałą stratę, w przypadku rozliczenia „nierzeczywistego” odpowiadającą zapłaconej kwocie, wynikającej z wcześniejszego rozliczenia opcji, w momencie ich zamknięcia i ustalenia na podstawie różnic kursowych kwoty należnej bankowi, w momencie ujęcia kosztu w księgach rachunkowych, tj. w momencie obciążenia przez bank należną kwotą z tytułu rozliczenia opcji.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się w zakresie sposobu rozliczenia instrumentów pochodnych z tytułu:

1. wygasłych opcji walutowych:
   1. za prawidłowe – w części dotyczącej opcji rzeczywistych,
   2. za nieprawidłowe – w części dotyczącej opcji nierzeczywistych,
2. wcześniejszego zamknięcia niewygasłych opcji:
   1. za prawidłowe – w części dotyczącej opcji rzeczywistych,
   2. za nieprawidłowe – w części dotyczącej opcji nierzeczywistych.
   
   

Definicję pochodnych instrumentów finansowych zawiera art. 16 ust. 1b ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.), zgodnie z którym za pochodne instrumenty finansowe uznaje się prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów wartościowych albo od stóp procentowych lub indeksów, w szczególności opcje i kontrakty terminowe.

Powszechnie przyjmuje się, że umowa opcji (opcji, które w przepisach prawa podatkowego są kwalifikowane do pochodnych instrumentów finansowych) - to kontrakt, którego przedmiotem jest prawo (opcja) jednej ze stron (nabywcy, posiadacza opcji) do kupna albo sprzedaży pewnego instrumentu bazowego po ustalonej przez strony cenie wykonania w określonym momencie albo do określonego momentu w przyszłości.

Umowa opcji daje nabywcy dwie możliwości, bądź do skorzystania z przysługującej mu opcji, a tym samym zakupu określonego w umowie instrumentu bazowego po określonej z góry cenie wykonania, bądź też nieskorzystania z niej. W drugim przypadku opcja (prawo) wygaśnie wraz z momentem zakończenia okresu, na jaki umowa opcji została zawarta. W takiej sytuacji cena wykonania stanie się ceną wygaśnięcia. Nabywca opcji zawierając przedmiotową umowę uzyskuje prawo bądź do kupna określonego instrumentu bazowego, bądź do jego sprzedaży.

Odpowiednio wystawca zobowiązuje się w tych kontraktach do sprzedaży instrumentu finansowego albo do jego kupna.

W opcji inkorporowane są wszystkie prawa nabywcy, na rzecz którego wystawca ma obowiązek świadczyć. Dlatego też posiada ona wartość samą w sobie i przyjmuje się, iż może ona być samoistnym przedmiotem obrotu.

W praktyce obrotu instrumentami pochodnymi występują:

1. transakcje rzeczywiste, w których następuje faktyczne przeniesienie prawa własności ze sprzedającego na kupującego w drodze fizycznego dostarczenia instrumentu bazowego kupującemu przez sprzedającego, w określonym terminie i miejscu w zamian za ekwiwalent pieniężny,
2. transakcje nierzeczywiste, w których nie następuje fizyczna dostawa instrumentu bazowego, natomiast realizacja transakcji jest dokonywana poprzez rozliczenie między stronami różnicy pomiędzy terminowym a bieżącym kursem waluty.

Rozliczenie opcji jest efektywne podatkowo. Tym samym, w przypadku dodatniego wyniku transakcji należy go potraktować jako przychód podatkowy, a w przypadku ujemnego, jako koszt podatkowy.

Z treści wniosku wynika, iż zawarte przez Spółkę umowy transakcji opcji walutowych były zarówno opcjami rzeczywistymi, jak i nierzeczywistymi.

Zgodnie z art. 9b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, podatnicy ustalają różnice kursowe na podstawie:

1. art. 15a, albo
2. na podstawie przepisów o rachunkowości pod warunkiem, że w okresie, o którym mowa w art. 9b ust. 3 ustawy, sporządzane są przez podatników sprawozdania finansowe.

W oparciu o treść wniosku należy przyjąć, iż Spółka rozlicza różnice kursowe tzw. metodą podatkową, czyli na podstawie art. 15a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zatem sprzedaż przez Spółkę określonej waluty na podstawie opcji należy oceniać w szczególności z punktu widzenia art. 15a ust. 2 pkt 3 oraz ust. 3 pkt 3 tej ustawy jako wpływ lub wypływ środków pieniężnych w walucie obcej, który będzie generował różnice kursowe.

I tak, zgodnie z art. 15a ust. 1 cytowanej ustawy, różnice kursowe zwiększają odpowiednio przychody jako dodatnie różnice kursowe albo koszty uzyskania przychodów jako ujemne różnice kursowe w kwocie wynikającej z różnicy między wartościami określonymi w ust. 2 i 3.

Na mocy ust. 2 pkt 3 powołanego w zdaniu poprzednim artykułu, dodatnie różnice kursowe powstają, jeżeli wartość otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest niższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni, z zastrzeżeniem pkt 4 i 5.

W myśl natomiast art. 15a ust. 3 pkt 3, ujemne różnice kursowe powstają, jeżeli wartość otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest wyższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni, z zastrzeżeniem pkt 4 i 5.

Przy umowach opcyjnych o charakterze rzeczywistym mamy do czynienia z fizyczną dostawą instrumentu bazowego w tym przypadku danej waluty, w konsekwencji skutki podatkowe transakcji wymiany na podstawie zawartej umowy opcyjnej należy rozpatrywać w kontekście powstających różnic kursowych od własnych środków związanych z przedmiotową transakcją.

Natomiast w przypadku rozliczeń z bankiem o charakterze nierzeczywistym nie ma miejsca dostawa instrumentu bazowego, lecz jedynie wyrównanie różnicy pomiędzy kursem waluty z dnia rozliczenia z kursem rynkowym. W przypadku takiej transakcji, wypłacana jest wyłącznie różnica między ceną zakontraktowaną a ceną rzeczywistą instrumentu bazowego w momencie rozliczenia kontraktu. Tym samym, nie dochodzi do powstania podatkowych różnic kursowych.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Z powyższego wynika, iż kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, której celem jest osiągnięcie przychodów, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów.

Rozpatrując jednak kwestię kosztów podatkowych w oparciu o ww. przepis ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych należy mieć na uwadze postanowienia art. 16 ust. 1 tej ustawy.

Stosownie bowiem do art. 16 ust. 1 pkt 8b ww. ustawy, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych - do czasu realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo ich odpłatnego zbycia - o ile wydatki te, stosownie do art. 16g ust. 3 i 4, nie powiększają wartości początkowej środka trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Zatem, generalna zasada wynikająca z regulacji art. 16 ust. 1 pkt 8b ww. ustawy stanowi, iż wydatki związane z nabyciem instrumentów pochodnych podlegają zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów w momencie:

• realizacji praw wynikających z danego instrumentu,
• rezygnacji z realizacji tych praw,
• odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych.
  
  

Tym samym, koszty uzyskania przychodów powstają dopiero w dacie realizacji (albo rezygnacji z realizacji) praw z instrumentu pochodnego lub w momencie ich odpłatnego zbycia. Należy jednak przy tym wspomnieć, że jeżeli nabycie pochodnego instrumentu finansowego służy zabezpieczeniu transakcji nabycia / wytworzenia środków trwałych oraz nabycia wartości niematerialnych i prawnych, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, to stosownie do art. 16g ust. 3 i 4 tej ustawy wszelkie wydatki poniesione w celu nabycia tego instrumentu oraz jego realizacji powiększają wartość środka trwałego lub wartości niematerialnej czy prawnej.

Biorąc powyższe pod uwagę, jeszcze raz podkreślić należy, iż skutki podatkowe transakcji wymiany na podstawie zawartych umów opcyjnych o charakterze rzeczywistym, należy rozpatrywać w kontekście powstających różnic kursowych związanych z przedmiotową transakcją.

Natomiast w stosunku do transakcji mających charakter nierzeczywisty należy stwierdzić, iż zastosowanie znajdzie art. 15 ust. 1 z zastrzeżeniem art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Odpowiedź na pytanie nr 1.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Spółka w celu zabezpieczenia ryzyka walutowego związanego z eksportem zawarła umowy opcyjne z bankiem. W wyniku zawartych umów opcyjnych, które zostały już zamknięte i rozliczone Spółka poniosła straty. Z uwagi na asymetrię ryzyka, towarzyszącą umowom opcyjnym, strata, o ile wystąpiła, wynikała zawsze z opcji walutowych wystawionych przez Spółkę. Jedynie w takim przypadku, nawet przy niekorzystnym kursie EUR / PLN, Spółka ma obowiązek realizacji instrumentu pochodnego. Natomiast w odniesieniu do nabytych opcji walutowych Spółka nie ponosi strat, gdyż z uwagi na przysługujące Jej prawo do realizacji, a nie obowiązek, przy niekorzystnym kursie EUR / PLN nie realizuje Ona instrumentu.

Odnosząc powyższe wyjaśnienia do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego należy stwierdzić, iż zrealizowane ujemne różnice kursowe powstałe z tytułu realizacji wygasłych rzeczywistych opcji walutowych stanowią koszt uzyskania przychodu, w myśl art. 15a ust. 1 w związku z art. 15a ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Natomiast powstałą stratę w przypadku rozliczenia opcji w postaci nierzeczywistej odpowiadającą kwocie należnej bankowi, Spółka powinna zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów, zgodnie z art. 15 ust. 1 w związku z art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w dacie realizacji praw wynikających z powyższych transakcji opcyjnych.

Odpowiedź na pytanie nr 2.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika ponadto, iż w odniesieniu do jeszcze niewygasłych umów opcyjnych, z uwagi na bieżący kurs EUR / PLN Spółka spodziewa się, że poniesie stratę. W konsekwencji, Spółka rozważa zamknięcie opcji przed dniem wygaśnięcia opcji na podstawie odpowiedniej umowy z bankiem.

Reasumując powyższe, zrealizowane, ujemne różnice kursowe powstałe na transakcji wcześniejszego zamknięcia rzeczywistych opcji walutowych stanowią koszt uzyskania przychodu, w myśl art. 15a ust. 1 w związku z art. 15a ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Odnosząc się natomiast do straty odpowiadającej kwocie rozliczenia powstałej w przypadku wcześniejszego zamknięcia niewygasłych opcji walutowych należy stwierdzić, iż powinna ona zostać rozpoznana jako koszt podatkowy, na podstawie art. 15 ust. 1 w związku z art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w dacie realizacji praw wynikających z transakcji opcyjnych.

Jednocześnie informuje się, iż w zakresie zdarzenia przyszłego wydana została odrębna interpretacja w dniu 21 kwietnia 2011 r. nr ILPB4/423-36/11-3/MC.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, ul. Piotrowska 135, 90-434 Łódź po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.