Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP2-1.4010.308.2020.1.JS
z 27 października 2020 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA


Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 27 sierpnia 2020 r. (data wpływu 1 września 2020 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy Oddział jest uprawniony do dokonania odliczenia, o którym mowa w art. 18d ww. ustawy w przypadku uzyskiwania wynagrodzenia z tytułu świadczenia Prac B+R, kalkulowanego:

  • na podstawie Metody l, niezależnie od posiadania lub nie statusu centrum badawczo-rozwojowego (pytanie Nr 1),
  • na podstawie Metody 2, niezależnie od posiadania lub nie statusu centrum badawczo-rozwojowego (pytanie Nr 2)

- jest prawidłowe.

UZASADNIENIE


W dniu 1 września 2020 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy Oddział jest uprawniony do dokonania odliczenia, o którym mowa w art. 18d ww. ustawy w przypadku uzyskiwania wynagrodzenia z tytułu świadczenia Prac B+R, kalkulowanego na podstawie Metody l oraz na podstawie Metody 2, niezależnie od posiadania lub nie statusu centrum badawczo-rozwojowego.


We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny oraz zdarzenie przyszłe.


Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w … ((…), dalej: „Spółka”) zajmuje się tworzeniem technologii mającej na celu wprowadzanie innowacyjnych rozwiązań w branży płatniczej.
Wnioskodawca prowadzi na terytorium Polski działalność gospodarczą za pośrednictwem oddziału Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Oddział w Polsce („Oddział”).

Za pośrednictwem Oddziału Spółka zajmuje się prowadzeniem w Polsce prac badawczo-rozwojowych mających na celu rozwój innowacyjnych technologii wykorzystywanych w branży płatniczej.


W tym celu, w ramach prowadzonej działalności, Oddział realizuje działalność badawczo-rozwojową w rozumieniu art. 4a pkt 26 ustawy o CIT („Działalność B+R”).


Działalność B+R wykonywana przez Oddział polega na świadczeniu prac na rzecz Spółki w zakresie rozwoju technologii związanej z międzynarodowym sektorem płatności, opracowywaniem nowych produktów i usług w oparciu o najnowsze technologie oraz wprowadzaniem znacznych ulepszeń do istniejących technologii („Prace B+R”). Prace B+R są prowadzone na rzecz Spółki na podstawie zawartej umowy. Oddział świadczy również prace inne niż Prace B+R, tj. prace nieobejmujące Działalności B+R, niemniej nie są one przedmiotem niniejszego wniosku.


Wynagrodzenie otrzymywane przez Oddział z tytułu świadczonych Prac B+R (tj. Działalności B+R realizowanej na zlecenie Spółki) może być ustalane w oparciu o dwie odrębne metody:

  1. jako suma poniesionych kosztów dla transakcji (tu Prac B+R) powiększona o narzut zysku (tzw. metoda marży transakcyjnej netto).
    Bazę kosztową Oddziału dla Prac B+R stanowią całkowite koszty bezpośrednie i pośrednie (tj. koszty zatrudnienia specjalistów biorących udział w świadczeniu Prac B+R, koszty utrzymania stanowiska pracy ww. specjalistów oraz pozostałe koszty pośrednie) poniesione w danym okresie rozliczeniowym przez Oddział w związku ze świadczeniem Prac B+R (tj. Działalnością B+R).
    Z kolei narzut zysku kalkulowany jest dla świadczenia Prac B+R w oparciu o wskaźnik rentowności wyliczony dla świadczenia poszczególnych Prac B+R. W efekcie na wszystkich Prac B+R Oddział osiąga i będzie osiągać zysk (dalej: „Metoda 1”),
    lub
  2. jako suma bazy kosztowej i rynkowego narzutu zysku (tzw. metoda koszt plus marża). Bazę kosztową Oddziału stanowią całkowite koszty operacyjne poniesione przez Oddział w danym okresie rozliczeniowym w związku ze świadczeniem Prac B+R (dalej: „Metoda 2”).


Część kosztów operacyjnych ponoszonych przez Oddział w związku ze świadczeniem Prac B+R stanowi koszty uzyskania przychodów, o których mowa w art. 18d ust. 2 oraz ust. 3 ustawy o CIT (dalej: koszty kwalifikowane”). Tym samym, na bazie wszystkich ponoszonych kosztów Prac B+R, obejmujących m.in. koszty kwalifikowane dotyczące Działalności B+R, Oddział otrzymuje i będzie otrzymywać również w przyszłości wynagrodzenie powiększone o rynkowy narzut zysku.

W odniesieniu do prowadzonej Działalności B+R Oddział korzysta i będzie korzystać z odliczenia, o którym mowa w art. 18d ustawy o CIT (dalej: „Ulga B+R”). W celu skorzystania z Ulgi B+R Oddział wyodrębnił i będzie wyodrębniać w ewidencji, o której mowa w art. 9 ust. 1 ustawy o CIT koszty działalności badawczo-rozwojowej.


Oddział dokonuje i zamierza dokonywać odliczenia zgodnie z art. 18d oraz 18e ustawy o CIT, a w szczególności zaznacza, że:

  • prowadzona Działalność B+R nie stanowi i nie będzie stanowić badań podstawowych w rozumieniu art. 4a pkt 27 lit. a ustawy o CIT,
  • Wnioskodawca nie posiada na dzień złożenia wniosku statusu centrum badawczo-rozwojowego (w rozumieniu art. 17 ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej, dalej: „ustawa o innowacyjności”), niemniej nie można wykluczyć, że taki status zostanie w przyszłości uzyskany,
  • Oddział nie uzyskał w 2019 r przychodów z zysków kapitałowych,
  • jeśli w 2020 r. i w latach następnych Oddział będzie uzyskiwać przychody z zysków kapitałowych, to odliczeń z tytułu Ulgi B+R Wnioskodawca zamierza dokonywać tak, iż kwota odliczenia w danym roku podatkowym nie przekroczy kwoty dochodu uzyskanego przez Oddział z przychodów innych niż przychody z zysków kapitałowych,
  • Oddział nie prowadzi działalności gospodarczej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej na podstawie zezwolenia oraz na podstawie decyzji o wsparciu na terenie w niej wskazanym,
  • W przypadku zaistnienia zdarzenia, o którym mowa w art. 18d ust. 5 ustawy o CIT, Oddział zamierza odliczyć w ramach Ulgi B+R koszty kwalifikowane zgodnie z art. 18d ust. 5 i 5a ustawy o CIT,
  • Oddział zamierza dokonać odliczenia z tytułu Ulgi B+R zgodnie z limitami wskazanymi w art. 18d ust. 7 ustawy o CIT.


Wniosek dotyczy stanu prawnego od 1 stycznia 2019 r.


W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:


  1. Czy prawidłowe jest stanowisko, zgodnie z którym Oddział jest uprawniony do dokonania odliczenia, o którym mowa w art. 18d ustawy o CIT, w przypadku uzyskiwania wynagrodzenia z tytułu świadczenia Prac B+R, kalkulowanego na podstawie Metody l, niezależnie od posiadania lub nie statusu centrum badawczo-rozwojowego?
  2. Czy prawidłowe jest stanowisko, zgodnie z którym Oddział jest uprawniony do dokonania odliczenia, o którym mowa w art. 18d ustawy o CIT, w przypadku uzyskiwania wynagrodzenia z tytułu świadczenia Prac B+R, kalkulowanego na podstawie Metody 2, niezależnie od posiadania lub nie statusu centrum badawczo-rozwojowego?


Zdaniem Wnioskodawcy:


Zgodnie z art. 4a pkt 26 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1406 z późn. zm.), działalność badawczo-rozwojowa oznacza działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.


Z kolei zgodnie z art. 4a pkt 27 ustawy o CIT, badania naukowe zdefiniowane jako badania podstawowe i badania aplikacyjne należy rozumieć odpowiednio zgodnie z art. 4 ust. 2 pkt 1 oraz pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. 2018, poz. 1668, dalej: „Prawo o SWiN”). W konsekwencji, na gruncie znowelizowanego art. 4a pkt 27 ustawy o CIT, badania naukowe to:

  1. badania podstawowe - rozumiane jako prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne,
  2. badania aplikacyjne - rozumiane jako prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzenie do nich znaczących ulepszeń.


Natomiast w myśl art. 4a pkt 28 ustawy o CIT, prace rozwojowe oznaczają prace rozwojowe w rozumieniu art. 4 ust. 3 Prawa o SWiN. Tym samym, prace rozwojowe na gruncie ustawy o CIT oznaczają działalność obejmującą nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.

Zgodnie z art. 18d ust. 1 ustawy o CIT, podatnik uzyskujący przychody inne niż przychody z zysków kapitałowych odlicza od podstawy opodatkowania, ustalonej zgodnie z art. 18, koszty uzyskania przychodów poniesione na działalność badawczo-rozwojową, zwane dalej „kosztami kwalifikowanymi” . Kwota odliczenia nie może w roku podatkowym przekraczać kwoty dochodu uzyskanego przez podatnika z przychodów innych niż przychody z zysków kapitałowych.


Szczególne zasady odliczenia Ulgi B+R dotyczą podatników posiadających status centrum badawczo rozwojowego. Zgodnie z art. 18d ust. 3a ustawy o CIT, w przypadku podatników posiadających status centrum badawczo-rozwojowego, o którym mowa w art. 17 ustawy o innowacyjności, za koszty kwalifikowane, oprócz kosztów wymienionych w ust. 2-3, uznaje się także:

  1. dokonywane w danym roku podatkowym, zaliczane do kosztów uzyskania przychodów, odpisy amortyzacyjne od budowli, budynków i lokali będących odrębną własnością wykorzystywanych w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej;
  2. koszty ekspertyz, opinii, usług doradczych i usług równorzędnych, badań wykonywanych na podstawie umowy, wiedzy technicznej i patentów lub licencji na chroniony wynalazek, uzyskanych od podmiotów innych niż wymienione w ust. 2 pkt 3 na warunkach rynkowych i wykorzystywanych wyłącznie na potrzeby prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej.


Z kolei zgodnie z art. 18d ust. 3b ustawy o CIT, w przypadku, o którym mowa w ust. 3a pkt 1, jeżeli tylko część budowli, budynku lub lokalu jest wykorzystywana w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, za koszty kwalifikowane uznaje się odpisy amortyzacyjne w wysokości ustalonej od wartości początkowej budowli, budynku lub lokalu odpowiadającej stosunkowi powierzchni użytkowej wykorzystywanej w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej do ogólnej powierzchni użytkowej tej budowli, tego budynku lub lokalu.


Natomiast zgodnie z art. 18d ust. 3c ustawy o CIT, wysokość kosztów kwalifikowanych, o których mowa w ust. 3a, nie może przekroczyć 10% przychodów innych niż przychody z zysków kapitałowych podatnika, o którym mowa w ust. 3a, osiągniętych w roku podatkowym.


W myśl art. 18d ust. 3d ustawy o CIT, w przypadku podatników, o których mowa w ust. 3a, będących mikroprzedsiębiorcą, małym lub średnim przedsiębiorcą, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, odliczenie kosztów kwalifikowanych wskazanych w ust. 3a oraz 50% kosztów wskazanych w ust. 2-3, natomiast w przypadku pozostałych podatników, o których mowa w ust. 3a, odliczenie kosztów kwalifikowanych wskazanych w ust. 3a oraz 50% kosztów wskazanych w ust. 2 pkt 1-4a, ust. 2a i 3:

  1. jest dokonywane zgodnie z art. 5 ust. 1 rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. Urz. UEL 187 z 26.06.2014, str. 1, z późn. zm.), zwanego dalej „rozporządzeniem nr 651/2014”, w formie i na warunkach, o których mowa w art. 5 ust. 2 lit. d rozporządzenia nr 651/2014;
  2. stanowi pomoc, o której mowa w art. 25 lub art. 28 rozporządzenia nr 651/2014;
  3. podlega kumulacji na zasadach określonych w art. 8 rozporządzenia nr 651/2014.


Zgodnie z art. 18d ust. 3e ustawy o CIT, w przypadku podatników, o których mowa w ust. 3a, odliczenie:

  1. kosztów wskazanych w ust. 3a oraz 50% kosztów wskazanych w ust. 2 pkt 1-4a, ust. 2a i 3, w przypadku, o którym mowa w art. 4 ust. 1 lit. i rozporządzenia nr 651/2014,
  2. 50% kosztów wskazanych w ust. 2 pkt 5, dokonane przez podatnika będącego mikroprzedsiębiorcą, małym lub średnim przedsiębiorcą, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, w przypadku, o którym mowa w art. 4 ust. 1 lit. I rozporządzenia nr 651/2014

- stanowi pomoc indywidualną podlegającą notyfikacji Komisji Europejskiej, która może być udzielona po zatwierdzeniu przez Komisję Europejską.

Zgodnie z art. 18d ust. 3f ustawy o CIT, przypadku podatników, o których mowa w ust. 3a, kwota, o którą został pomniejszony w roku podatkowym podatek dochodowy z tytułu odliczenia

  1. kosztów wskazanych w ust. 3a oraz 50% kosztów wskazanych w ust. 2 pkt 1-4a, ust. 2a i 3, nie może przekroczyć dwukrotności kwot wymienionych w art. 4 ust. 1 lit. i rozporządzenia nr 651/2014;
  2. 50% kosztów wskazanych w ust. 2 pkt 5, nie może przekroczyć dwukrotności kwoty wymienionej w art. 4 ust. 1 lit. l rozporządzenia nr 651/2014.


Zgodnie z art. 18d ust. 3g ustawy o CI T, intensywność pomocy publicznej nie może przekroczyć wartości określonych w:

  1. art. 25 ust. 5-7 rozporządzenia nr 651/2014 - w przypadku pomocy, o której mowa w ust. 3e pkt 1;
  2. art. 28 ust. 3 i 4 rozporządzenia nr 651/2014 - w przypadku pomocy, o której mowa w ust. 3e pkt 2.


Zgodnie z art. 18d ust. 3h ustawy o CIT, podatnik, o którym mowa w ust. 3a, nie może dokonywać odliczeń, o których mowa w ust. 3d, w przypadku gdy:

  1. znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej, o której mowa w art. 2 pkt 18 rozporządzenia nr 651/2014;
  2. ciąży na nim obowiązek zwrotu pomocy wynikający z wcześniejszej decyzji Komisji Europejskiej uznającej pomoc za niezgodną z prawem i ze wspólnym rynkiem.


Zgodnie z art. 18d ust. 3i ustawy o CIT, podatnik, o którym mowa w ust. 3a, korzystający z odliczenia, o którym mowa w ust. 1, stanowiącego pomoc publiczną, jest obowiązany do przedstawienia naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu w sprawach podatku dochodowego, w terminie złożenia zeznania podatkowego, informacji, o których mowa w art. 37 ust. 5 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. z 2018 r. poz. 362).


Zgodnie z art. 18d ust. 3j ustawy o CIT, odliczenie, o którym mowa w ust. 3d, jest dokonywane w okresie stosowania rozporządzenia nr 651/2014.


Zgodnie z art. 18d ust. 3k ustawy o CIT, do kosztów kwalifikowanych stanowiących odpisy amortyzacyjne od środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych przepisu art. 16 ust. 1 pkt 48 nie stosuje się.


Z kolei zgodnie z art. 18d ust. 5 ustawy o CIT koszty kwalifikowane podlegają odliczeniu, jeżeli nie zostały podatnikowi zwrócone w jakiejkolwiek formie lub nie zostały odliczone od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.


Natomiast w myśl art. 18d ust. 5a ustawy o CIT, w razie wystąpienia okoliczności, o których mowa w ust. 5, podatnik jest obowiązany w zeznaniu, o którym mowa w art. 27, składanym za rok podatkowy, w którym wystąpiły te okoliczności, do zwiększenia podstawy opodatkowania o kwotę dokonanych odliczeń, które zostały mu zwrócone, a w razie poniesienia straty - do jej zmniejszenia o tę kwotę.


Ad. 1


Zdaniem Wnioskodawcy, prawidłowe jest stanowisko Oddziału, zgodnie z którym Oddział jest uprawniony do dokonania odliczenia, o którym mowa w art. 18d ustawy o CIT, w przypadku uzyskiwania wynagrodzenia z tytułu świadczenia Prac B+R, kalkulowanego na podstawie Metody 1, niezależnie od posiadania lub nie statusu centrum badawczo-rozwojowego.

W myśl art. 18d ust. 1 ustawy o CIT, podatnik uzyskujący przychody inne niż przychody z zysków kapitałowych odlicza od podstawy opodatkowania, ustalonej zgodnie z art. 18, koszty uzyskania przychodów poniesione na działalność badawczo-rozwojową, zwane dalej „kosztami kwalifikowanymi”. Kwota odliczenia nie może w roku podatkowym przekraczać kwoty dochodu uzyskanego przez podatnika z przychodów innych niż przychody z zysków kapitałowych.


Zdaniem Oddziału, zgodnie z art. 18d ust. 1 ustawy o CIT, Oddział jest uprawniony do skorzystania z odliczenia, o którym mowa w art. 18d ustawy o CIT, tj. odliczenia kosztów kwalifikowanych poniesionych na działalność badawczo-rozwojową od podstawy opodatkowania.


Należy bowiem zauważyć, że zgodnie z przedstawionym opisem stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego świadczone przez Oddział Prace B+R stanowią działalność badawczo-rozwojową w rozumieniu ustawy o CIT. Z kolei Koszty kwalifikowane ponoszone przez Oddział w związku ze świadczeniem Prac B+R stanowią koszty uzyskania przychodów, o których mowa w art. 18d ust. 2 oraz ust. 3 ustawy o CIT. Ponadto Oddział wskazał, że dokonuje odliczenia zgodnie z art. 18d ust. 4 oraz 6-9 ustawy o CIT.


W ocenie Wnioskodawcy, w przypadku kalkulacji wynagrodzenia za Prace B+R w oparciu o Metodę 1 Oddział dokona odliczenia z tytułu Ulgi B+R Kosztów kwalifikowanych ponoszonych z tytułu świadczenia Prac B+R zgodnie z art. 18d ust. 5 oraz 5a ustawy o CIT.


Zdaniem Wnioskodawcy, w stosowanym przez Oddział modelu kalkulacji wynagrodzenia z tytułu świadczenia Prac B+R, nie dochodzi bowiem do zwrotu poniesionych przez Oddział kosztów, a jedynie do zapłaty na rzecz Oddziału wynagrodzenia za świadczenie Prac B+R.


Stosowana przez Oddział metoda kalkulacji wynagrodzenia jest jedną z metod obliczania wynagrodzenia przez podmioty gospodarcze w zawieranych między sobą transakcjach. Celem działalności takich podmiotów jest generowanie dochodu, który powstaje poprzez pomniejszenie uzyskiwanego przychodu o koszty jego uzyskania, rozumiane jako wszystkie koszty związane z transakcją.

Należy przy tym zauważyć, że w przedstawionych okolicznościach nie dochodzi w szczególności do tzw. „refakturowania” ponoszonych przez Oddział kosztów Prac B+R, ponieważ Oddział uzyskuje zysk z tytułu świadczenia Prac B+R (będący marżą netto), a koszty świadczenia Prac B+R Oddział ponosi ze środków własnych. W konsekwencji, Oddział nie otrzymuje od podmiotów powiązanych „zwrotu w jakiejkolwiek formie”, o którym mowa w art. 18d ust. 5 ustawy o CIT.


Ponadto, zgodnie z art. 18d ust. 5 ustawy o CIT, Oddział nie odliczy w ramach Ulgi B+R kosztów kwalifikowanych, które zostały odliczone od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.


Stanowisko analogicznie do prezentowanego przez Wnioskodawcę w zakresie rozumienia „zwrotu w jakiejkolwiek formie” w kontekście transakcji zawieranych z podmiotami powiązanymi przy wynagrodzeniu ustalanym na podstawie przepisów o cenach transferowych zajął Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z dnia 28 lutego 2020 r. (sygn. 0111-KDIBI-3.4010.604.2019.1.MBD) dotyczącej tzw. metody marży transakcyjnej netto, potwierdzając, że stanowisko podatnika i odstępując od uzasadnienia: prawidłowe jest stanowisko, zgodnie z którym, zarówno na gruncie przepisów obowiązujących do 31 grudnia 2017 r., jak i przepisów obowiązujących od 1 stycznia 2018 r. Spółka jest uprawniona do dokonania odliczenia, o którym mowa w art. 18d ustawy o CIT, w przypadku uzyskiwania wynagrodzenia z tytułu świadczenia Usług B+R, kalkulowanego na podstawie tzw. metody marży transakcyjnej netto”.

Wnioskodawca pragnie zauważyć, że art. 18d ust. 5 ustawy o CIT ma na celu w szczególności wyłączenie możliwości odliczenia z tytułu Ulgi B+R kosztów, które zostały pokryte przez uzyskaną dotację. Zostało to wskazane m.in. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z dnia 8 listopada 2016 r. (sygn. 1462-1PPB5.4510.975.2016.1.MR): Jednocześnie w art. 18d ust. 5 ustawy o CIT, Ustawodawca dokonał zastrzeżenia, że koszty kwalifikowane podlegają odliczeniu, jeżeli nie zostały podatnikowi zwrócone w jakiejkolwiek formie. W rezultacie, kosztami kwalifikowanymi będą mogły być wyłącznie koszty uzyskania przychodów które nie zostały pokryte ze środków innych niż środki własne podatnika, w szczególności dotacji, subwencji, wynagrodzeń etc. Tym samym, kosztami kwalifikowanymi będą mogły być wyłącznie te koszty uzyskania przychodów, które zostały pokryte z majątku Spółki.

Zdaniem Wnioskodawcy, przyjęcie odmiennej interpretacji prowadziłoby do zastosowania niedopuszczalnej na gruncie polskiego prawa podatkowego wykładni rozszerzającej (por. wyrok SN z dnia 22 października 1992 r., sygn. akt III ARN 50/92, OSNC 1993/10/181 oraz wyrok NSA z dnia 23 kwietnia 1998 r., sygn. akt I SA/Po 1782/97) i dyskryminacji podmiotów gospodarczych pod kątem sposobu uzyskiwania zysku z działalności gospodarczej.

Wnioskodawca pragnie zwrócić uwagę, że stanowisko zgodne z przedstawionym wyżej zajął Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z dnia 12 października 2017 r. (sygn. 0111-KDIB1-3.4010.279.2017.1.MST), wskazując że: „Wykładnia językowa art. 18d ust. 5 CIT wskazuje wyraźnie, że jeżeli koszt kwalifikowany został w jakiejkolwiek formie zwrócony podatnikowi, to w tej części nie podlega odliczeniu. Natomiast, taki koszt może być odliczony w części niepokrytej dofinansowaniem. Do takiego wniosku prowadzi też wykładnia funkcjonalna art. 18d ust. 5 uCIT. Celem tego przepisu jest zapewnienie, by w kosztach stanowiących podstawę obliczenia ulgi badawczo-rozwojowej nie były uwzględniane koszty, których ciężaru ekonomicznego nie poniósł podatnik. W niniejszej sprawie dochodzi jedynie do zapłaty na rzecz Spółki wynagrodzenia za udzielenie praw do korzystania z wyników prowadzonych Prac, a więc Spółka nie otrzymuje zwrotu w żadnej formie. Mając powyższe na uwadze, stwierdzić należy, że w tak prezentowanym stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym, koszty kwalifikowane, spełniające warunki wskazane w ustawie podlegają odliczeniu”.

Z kolei w interpretacji indywidualnej z 21 marca 2017 r. wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (sygn. 3063-ILPB2.4510.226.2016.3.AO), w której zostało potwierdzone stanowisko podatnika argumentującego, że „Kalkulacja stosowana przez Wnioskodawcę jest jedna z metod obliczania wynagrodzenia przez podmioty gospodarcze. Celem działalności podmiotów gospodarczych jest generowanie dochodu, rozumianego jako różnica miedzy przychodem a kosztami jego uzyskania. W modelu stosowanym przez Wnioskodawcę nie dochodzi de facto do zwrotu kosztów a jedynie do zapłaty wynagrodzenia, które jest skalkulowane przez uwzględnienie kosztów jako składowej ceny. Wnioskodawca pragnie podkreślić, że nie dochodzi do refakturowania ponoszonych kosztów na odbiorców. Zdaniem Wnioskodawcy, w takim przypadku nie dochodzi do „zwrotu w jakiejkolwiek formie Przyjęcie innej interpretacji prowadziłoby do absurdalnej interpretacji, że w przypadku każdych zakończonych sukcesem prac badawczo-rozwojowych nie ma możliwości skorzystania z ulgi wskazanej w art. 1801 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Dotyczyłoby to bowiem podmiotów sprzedających wyniki prac badawczo-rozwojowych jak i podmiotów takich dla których koszty prac badawczo-rozwojowych są często uwzględniane w kalkulacji ceny np. nowego wyrobu”.


Analogiczne stanowisko, wydane wprawdzie w odniesieniu do kalkulacji metodą koszt plus marża, niemniej opierające się na tej samej interpretacji przepisów, zostało ponadto wyrażone w następujących interpretacjach:

  • interpretacja indywidualna z 1 sierpnia 2018 r. wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (sygn. 0111-KDIB1-3.4010.305.2018.1.JKT),
  • interpretacja indywidualna z 6 czerwca 2018 r. wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (sygn. 0111-KDIB1-3.4010.251.2018.1.IZ),
  • interpretacja indywidualna z 6 października 2017 r. wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (sygn. 0111-KDIB1-3.4010.270.2017.1.APO),
  • interpretacja indywidualna z 22 czerwca 2016 r. wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach (sygn. IBPB-I-2/4510-281/16/KP).


W kontekście ewentualnego wpływu posiadania lub nie posiadania statusu centrum badawczo-rozwojowego w rozumieniu ustawy o innowacyjności, należy przede wszystkim zauważyć, że żaden z przepisów ustawy o CIT w szczególności art. 18d ust. 5 oraz 5a ustawy o CIT, nie odnoszą się do ewentualnego wpływu posiadania lub nie statusu centrum badawczo-rozwojowego na konieczność wyłączenia z Ulgi B+R kwot zwróconych w jakiejkolwiek formie lub odliczonych od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym. W konsekwencji, zdaniem Wnioskodawcy, należy uznać, że ewentualne uzyskanie statusu centrum badawczo-rozwojowego w przyszłości, nie wpłynie na możliwość odliczenia przez Oddział w Uldze B+R kosztów kwalifikowanych ponoszonych w związku ze świadczeniem Prac B+R, za które Oddział uzyska wynagrodzenie kalkulowane w oparciu o Metodę 1.

W tym kontekście, w ocenie Wnioskodawcy prawidłowe jest stanowisko, zgodnie z którym Oddział jest uprawniony do dokonania odliczenia, o którym mowa w art. 18d ustawy o CIT, w przypadku uzyskiwania wynagrodzenia z tytułu świadczenia Prac B+R, kalkulowanego na podstawie Metody 1, niezależnie od posiadania lub nie statusu centrum badawczo-rozwojowego.

Ad. 2


Zdaniem Wnioskodawcy, prawidłowe jest stanowisko Oddziału, zgodnie z którym Oddział jest uprawniony do dokonania odliczenia, o którym mowa w art. 18d ustawy o CIT, w przypadku uzyskiwania wynagrodzenia z tytułu świadczenia Prac B+R, kalkulowanego na podstawie Metody 2, niezależnie od posiadania lub nie statusu centrum badawczo-rozwojowego.

Analogicznie jak zostało to przedstawione w stanowisku do pytania 1, zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 18d ust. 1 ustawy o CIT, Oddział jest uprawniony do skorzystania z odliczenia, o którym mowa w art. 18d ustawy o CIT, tj. odliczenia kosztów kwalifikowanych poniesionych na działalność badawczo-rozwojową od podstawy opodatkowania.

W ocenie Wnioskodawcy, również w przypadku kalkulacji wynagrodzenia za Prace B+R w oparciu o Metodę 2 Oddział dokona odliczenia z tytułu Ulgi B+R kosztów kwalifikowanych ponoszonych z tytułu świadczenia Prac B+R również zgodnie z art. 18d ust. 5 oraz 5a ustawy o CIT.


Zdaniem Wnioskodawcy, w stosowanym przez Oddział modelu kalkulacji wynagrodzenia z tytułu świadczenia Prac B+R, nie dochodzi bowiem do zwrotu poniesionych przez Oddział kosztów, a jedynie do zapłaty na rzecz Oddziału wynagrodzenia za świadczenie Prac B+R.


Stosowana przez Wnioskodawcę metoda kalkulacji wynagrodzenia jest jedną z metod obliczania wynagrodzenia przez podmioty gospodarcze w zawieranych między sobą transakcjach. Celem działalności takich podmiotów jest generowanie dochodu, który powstaje poprzez pomniejszenie uzyskiwanego przychodu o koszty jego uzyskania.

Należy przy tym zauważyć, że w przedstawionych okolicznościach nie dochodzi w szczególności do tzw. „refakturowania” ponoszonych przez Oddział kosztów Prac B+R, ponieważ Oddział uzyskuje zysk z tytułu świadczenia Prac B+R, a koszty świadczenia Prac B+R Oddział ponosi ze środków własnych. W konsekwencji, Oddział nie otrzymuje od podmiotów powiązanych „zwrotu w jakiejkolwiek formie”, o którym mowa w art. 18d ust. 5 ustawy o CIT.


Ponadto, zgodnie z art. 18d ust. 5 ustawy o CIT, Oddział nie odliczy w ramach Ulgi B+R kosztów kwalifikowanych, które zostały odliczone od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.


Stanowisko analogicznie do prezentowanego przez Oddział zajął Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z dnia 15 lutego 2018 r. (sygn. 0114-KDIP2-l.4010.372.2017.2.JS) wskazując, że: „kalkulowanie wynagrodzenia w oparciu o tzw. metodę koszt plus marża nie spełnia definicji zawartej w treści art. 18d ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zarówno w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2017 r., jak i od 1 stycznia 2018 r.”

Wnioskodawca wskazuje także, że art. 18d ust. 5 ustawy o CIT ma na celu w szczególności wyłączenie możliwości odliczenia z tytułu Ulgi B+R kosztów, które zostały pokryte przez uzyskaną dotację. Zostało to wskazane m.in. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z dnia 8 listopada 2016 r. (sygn. 1462-1PPB5.4510.975.2016.1.MR): „Jednocześnie w art. 18d ust. 5 ustawy o CIT, Ustawodawca dokonał zastrzeżenia, że koszty kwalifikowane podlegają odliczeniu, jeżeli nie zostały podatnikowi zwrócone w jakiejkolwiek formie. W rezultacie, kosztami kwalifikowanymi będą mogły być wyłącznie koszty uzyskania przychodów które nie zostały pokryte ze środków innych niż środki własne podatnika, w szczególności dotacji, subwencji, wynagrodzeń etc. Tym samym, kosztami kwalifikowanymi będa mogły być wyłącznie te koszty uzyskania przychodów, które zostały pokryte z majątku Spółki”.

Zdaniem Wnioskodawcy, przyjęcie odmiennej interpretacji prowadziłoby do zastosowania niedopuszczalnej na gruncie polskiego prawa podatkowego wykładni rozszerzającej (por. wyrok SN z dnia 22 października 1992 r., sygn. akt III ARN 50/92, OSNC 1993/10/181 oraz wyrok NSA z dnia 23 kwietnia 1998r., sygn. akt I SA/Po 1782/97) i dyskryminacji podmiotów gospodarczych pod kątem sposobu uzyskiwania zysku z działalności gospodarczej.

Wnioskodawca pragnie zwrócić uwagę, że stanowisko zgodne z przedstawionym wyżej zajął Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z dnia 12 października 2017 r. (sygn. 0111-KDIB1-3.4010.279.2017.1.MST), wskazując że: „Wykładnia językowa art. 18d ust. 5 updop wskazuje wyraźnie, że jeżeli koszt kwalifikowany został w jakiejkolwiek formie zwrócony podatnikowi, to w tej części nie podlega odliczeniu. Natomiast, taki koszt może być odliczony w części niepokrytej dofinansowaniem. Do takiego wniosku prowadzi też wykładnia funkcjonalna art. 18d ust. 5 updop. Celem tego przepisu jest zapewnienie, by w kosztach stanowiących podstawę obliczenia ulgi badawczo-rozwojowej nie były uwzględniane koszty, których ciężaru ekonomicznego nie poniósł podatnik. W niniejszej sprawie dochodzi jedynie do zapłaty na rzecz Spółki wynagrodzenia za udzielenie praw do korzystania z wyników prowadzonych Prac, a więc Spółka nie otrzymuje zwrotu w żadnej formie.


Mając powyższe na uwadze, stwierdzić należy, że w tak prezentowanym stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym, koszty kwalifikowane, spełniające warunki wskazane w ustawie podlegają odliczeniu” .


Z kolei w interpretacji indywidualnej z 21 marca 2017 r. wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (sygn. 3063-1LPB2.4510.226.2016.3.AO), w której zostało potwierdzone stanowisko podatnika argumentującego, że: „Kalkulacja stosowana przez Wnioskodawcę jest jedną z metod obliczania wynagrodzenia przez podmioty gospodarcze. Celem działalności podmiotów gospodarczych jest generowanie dochodu, rozumianego jako różnica miedzy przychodem a kosztami jego uzyskania. W modelu stosowanym przez Wnioskodawcę nie dochodzi de facto do zwrotu kosztów a jedynie do zapłaty wynagrodzenia, które jest skalkulowane przez uwzględnienie kosztów jako składowej ceny. Wnioskodawca pragnie podkreślić, że nie dochodzi do refakturowania ponoszonych kosztów na odbiorców.


Zdaniem Wnioskodawcy, w takim przypadku nie dochodzi do „zwrotu w jakiejkolwiek formie”.


Przyjęcie innej interpretacji prowadziłoby do absurdalnej interpretacji, że w przypadku każdych zakończonych sukcesem prac badawczo-rozwojowych nie ma możliwości skorzystania z ulgi wskazanej w art. 18d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Dotyczyłoby to bowiem podmiotów sprzedających wyniki prac badawczo-rozwojowych, jak i podmiotów takich dla których koszty prac badawczo-rozwojowych są często uwzględniane w kalkulacji ceny np. nowego wyrobu”.


Analogiczne stanowisko zostało ponadto wyrażone w następujących interpretacjach:

  • interpretacja indywidualna z 1 sierpnia 2018 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (sygn. 0111-KDIB1-3.4010.305.2018.1.JKT),
  • interpretacja indywidualna z 6 czerwca 2018 r. wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (sygn. 0l11-KDIBl-3.4010.251.2018.1.1Z),
  • interpretacja indywidualna z 6 października 2017 r. wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (sygn. 0111-KDIBl-3.4010.270.2017.1.APO),
  • interpretacja indywidualna z 22 czerwca 2016 r. wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach (sygn. IBPB-l-2/4510-281/16/KP).


W kontekście ewentualnego wpływu posiadania lub nie posiadania statusu centrum badawczo-rozwojowego w rozumieniu ustawy o innowacyjności, należy przede wszystkim zauważyć, że żaden z przepisów ustawy o CIT, w szczególności art. 18d ust. 5 oraz 5a ustawy o CIT, nie odnoszą się do ewentualnego wpływu posiadania lub nie statusu centrum badawczo-rozwojowego na konieczność wyłączenia z Ulgi B+R kwot zwróconych w jakiejkolwiek formie lub odliczonych od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.

W konsekwencji, zdaniem Wnioskodawcy, należy uznać, że ewentualne uzyskanie statusu centrum badawczo-rozwojowego w przyszłości, nie wpłynie na możliwość odliczenia przez Oddział w Uldze B+R kosztów kwalifikowanych ponoszonych w związku ze świadczeniem Prac B+R, za które Oddział uzyska wynagrodzenie kalkulowane w oparciu o Metodę 2.

W tym kontekście, w ocenie Wnioskodawcy prawidłowe jest stanowisko, zgodnie z którym, na gruncie obowiązujących przepisów Oddział jest uprawniony do dokonania odliczenia, o którym mowa w art. 18d ustawy o CIT, w przypadku uzyskiwania wynagrodzenia z tytułu świadczenia Prac B+R, kalkulowanego na podstawie Metody 2, niezależnie od posiadania lub nie statusu centrum badawczo-rozwojowego.


W związku z powyższym Wnioskodawca wnosi o potwierdzenie prawidłowości stanowisk przedstawionych na wstępie.


W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego w zakresie ustalenia, czy Oddział jest uprawniony do dokonania odliczenia, o którym mowa w art. 18d ww. ustawy w przypadku uzyskiwania wynagrodzenia z tytułu świadczenia Prac B+R, kalkulowanego:

  • na podstawie Metody l, niezależnie od posiadania lub nie statusu centrum badawczo-rozwojowego (pytanie Nr 1),
  • na podstawie Metody 2, niezależnie od posiadania lub nie statusu centrum badawczo-rozwojowego (pytanie nr 2)

- jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania ozn. we wniosku Nr 1 oraz pytania ozn. we wniosku Nr 2.


Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.


Należy zatem podkreślić, że przy wydawaniu niniejszej interpretacji tutejszy Organ dokonał wyłącznie analizy okoliczności podanych we wniosku. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawiony we wniosku stan faktyczny i zdarzenie przyszłe są zgodne ze stanem rzeczywistym. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego.


Zastrzec również w tym miejscu należy, że odpowiedź tut. Organu na pytania Wnioskodawcy dotyczyła wyłącznie problematyki będącej przedmiotem pytań wymienionych w treści wniosku. Treść pytań wyznacza bowiem granice tematyczne wydawanej interpretacji indywidualnej.


Zatem, przedmiotem niniejszej interpretacji, była ocena możliwości dokonania odliczenia w ramach ulgi badawczo-rozwojowej kosztów kwalifikowanych, o których mowa w art. 18d updop. Organ przyjął za Wnioskodawcą, że w przypadku Wnioskodawcy dochodzi oraz będzie dochodziło do uzyskiwania wynagrodzenia kalkulowanego na podstawie wskazanej we wniosku Metody 1 oraz Metody 2.


Natomiast przedmiotem niniejszej interpretacji nie była ocena możliwości uzyskiwania przez Wnioskodawcę wynagrodzenia z tytułu świadczenia Prac B+R, kalkulowanego na podstawie obu ww. metod. Powyższe, przyjęto jako element stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego zaprezentowanego przez Wnioskodawcę we wniosku.


Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.


Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

  1. z zastosowaniem art. 119a;
  2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
  3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.


Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).


Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Ponadto, w odniesieniu do powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnych, oraz wyroków sądów administracyjnych, stwierdzić należy, że są one rozstrzygnięciami wydanymi w konkretnych sprawach, osadzonych w określony stanach faktycznych/zdarzeniach przyszłych i tylko do nich się odnoszących.


Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…) dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, ze zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.


doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj