2020.12.16 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB3-1.4012.719.2020.1.KO
z 16 grudnia 2020 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2020 r., poz. 1325 z późn. zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 21 września 2020 r. (data wpływu 21 września 2020 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku obowiązku opodatkowania otrzymanego świadczenia wyrównawczego – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 21 września 2020 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku obowiązku opodatkowania otrzymanego świadczenia wyrównawczego.

We wniosku przedstawiono następujący zaistniały stan faktyczny:

X (dalej: „Wnioskodawca”) od 2 stycznia 2002 r. prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą …. Przeważającym rodzajem działalności wykonywanym przez Wnioskodawcę, zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności, jest działalność agentów zajmujących się sprzedażą towarów różnego rodzaju (46.19.Z).

Wnioskodawca jest rezydentem podatkowym Rzeczpospolitej Polskiej i jako przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność z siedzibą działalności gospodarczej na terytorium Polski wykonuje czynności podlegające opodatkowaniu VAT w Polsce w związku z czym jest zarejestrowany na potrzeby podatku od towarów i usług (dalej VAT) jako podatnik VAT czynny - w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004 r o podatku od towarów i usług (tj. Dz.U z 2020 r. poz. 106 ze zm., dalej: Ustawa o VAT).

W ramach prowadzonej przez siebie działalności, Wnioskodawca zawarł ze spółką (dalej: Zleceniodawca) w dniu 1 lipca 2016 r. umowę agencyjną, której przedmiotem było świadczenie przez Wnioskodawcę jako agenta na rzecz Zleceniodawcy usługi stałego i odpłatnego pozyskiwania zamówień na elementy i podzespoły konstrukcji stalowych (dalej Umowa). Umowa została jednostronnie wypowiedziana przez Zleceniodawcę z zachowaniem okresu wypowiedzenia i uległa rozwiązaniu z dniem 31 października 2019 r.

W związku ze zgłaszanymi przez Wnioskodawcę roszczeniami, Wnioskodawca oraz Zleceniodawca (dalej łącznie jako Strony) rozpoczęli negocjacje ugodowe, i w dniu 14 sierpnia 2020 r. doszło do zawarcia ugody pozasądowej (dalej: Ugoda), na podstawie której Zleceniodawca zobowiązał się do zapłaty na rzecz Wnioskodawcy kwoty 185.000,00 zł (słownie: sto osiemdziesiąt pięć tysięcy złotych 00/100) netto. Powyższe wyczerpało roszczenia Wnioskodawcy, w związku z czym wycofał on pozew o zapłatę zaległych faktur w postępowaniu sądowym wszczętym przed rozpoczęciem rozmów ugodowych.

Kwota ustalona w Ugodzie obejmowała:

transzę I, w kwocie 92.500,00 zł (słownie dziewięćdziesiąt dwa tysiące pięćset złotych 00/100) netto, płatną w terminie 7 dni od zawarcia Ugody, na którą składały się:
1. kwota 45 580,76 zł (słownie: czterdzieści pięć tysięcy pięćset osiemdziesiąt złotych 76/100), na którą składały się następujące kwoty:
2. kwota 46.919,24 zł (słownie, czterdzieści sześć tysięcy dziewięćset dziewiętnaście złotych 24/100) netto - wynikająca z faktury VAT, wystawionej przez Wnioskodawcę tytułem świadczenia wyrównawczego, o którym mowa w art. 764³ Kodeksu cywilnego, uzgodnionego w związku z zakończeniem współpracy w ramach Umowy na kwotę 139.419,24 zł (słownie: sto trzydzieści dziewięć tysięcy czterysta dziewiętnaście złotych 24/100) – tj. pierwsza część należności z tytułu świadczenia wyrównawczego,
(na dzień sporządzenia niniejszego wniosku, kwota I transzy została już uiszczona przez Zleceniodawcę).
transza II, w kwocie 92.500,00 zł (słownie dziewięćdziesiąt dwa tysiące pięćset złotych 00/100) netto, płatna w terminie do 45 dni od dnia zawarcia Ugody (tj. do dnia 28.09.2020 r ) - stanowiąca pozostałą część należności wynikającej z faktury VAT, o której mowa w pkt 2 lit. a tiret 2 powyżej.

Zgodnie z fakturą VAT nr 2020/08/1 wystawioną przez Wnioskodawcę w dniu 14.08.2020 r. i tytułem: „Świadczenie wyrównawcze z tytułu zakończenia współpracy w ramach Umowy agencyjnej z dnia 01.07.2016 r. ustalone w ramach Ugody z dnia 14.08.2020 r.”, kwota podatku VAT (wg stawki 23%) miała wynieść 32.066,43 zł, tj. wartość brutto faktury wyniosła 171.485,67 zł.

W zakresie ustalonego w Ugodzie świadczenia wyrównawczego, Wnioskodawca wskazuje, że jego wysokość mieściła się w ramach wskazanych w art. 764³ § 2 ustawy z dnia 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (tj. Dz.U. z 2019 r. poz. 1145, dalej: „Kodeks cywilny”).

Wnioskodawca powziął wątpliwość co do tego, czy należne mu na podstawie art. 764³ Kodeksu cywilnego świadczenie wyrównawcze, objęte fakturą VAT nr 2020/08/1 z dnia 14.08.2020 r. tytułem „Świadczenie wyrównawcze z tytułu zakończenia współpracy w ramach Umowy agencyjnej z dnia 01.07.2016 r. ustalone w ramach Ugody z dnia 14.08.2020 r.” podlega opodatkowaniu VAT.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy świadczenie wyrównawcze o którym mowa w art. 764³ Kodeksu cywilnego należne Wnioskodawcy od Zleceniodawcy w związku z rozwiązaniem Umowy agencyjnej i zawartą Ugodą pozasądową, stanowiło wynagrodzenie za odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, a w konsekwencji czy stanowi ono podstawę opodatkowania VAT w rozumieniu art. 29a ust. 1 Ustawy o VAT?

Stanowisko Wnioskodawcy:

Zdaniem Wnioskodawcy, świadczenie wyrównawcze o którym mowa w art. 764³ Kodeksu cywilnego, należne mu od Zleceniodawcy, nie stanowi wynagrodzenia za odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT. W konsekwencji nie stanowi ono podstawy opodatkowania VAT w rozumieniu art. 29a ust. 1 Ustawy o VAT.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów, import towarów na terytorium kraju, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju oraz wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Natomiast, w myśl art. 7 ust. 1 i 2 Ustawy o VAT przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, jak również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa.

Stosownie do art. 8 ust. Ustawy o VAT, przez świadczenie usług należy rozumieć każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT.

Jak stanowi art. 29a ust. 1 Ustawy o VAT podstawą opodatkowania (z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5) jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

W związku z tym, że w przedstawionym stanie faktycznym nie występują towary w rozumieniu Ustawy o VAT, dalsza analiza dotyczy przesłanki opodatkowania w zakresie świadczenie usług, opisanych w art. 8 Ustawy o VAT.

Aby dane zachowanie można było uznać za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT (w szczególności jako odpłatne świadczenie usług), muszą zostać spełnione (łącznie) następujące przesłanki:

istnienie dwustronnego stosunku prawnego będącego podstawą świadczenia usług (por. wyr. TSUE w sprawie C-16/93, Legalis),
odpłatność świadczenia (z wyjątkiem sytuacji wskazanej w art. 8 ust. 2 ustawy o VAT),
możliwość wyrażenia wynagrodzenia za świadczoną usługę w pieniądzu,
bezpośredni związek wynagrodzenia ze świadczoną usługą na podstawie dwustronnego stosunku prawnego (por. wyr TSUE w sprawach C-102/86, C-16/93, Legalis)

W wyroku TSUE w sprawie Lebara Ltd v. Commissioners for Her Majestys Revenue and Customs, C- 520/10 z dnia 3.05.2012 r. wyjaśniono że „Świadczenie usług następuje (odpłatnie) w rozumieniu art. 2 pkt 1 VI Dyrektywy VAT, a zatem podlega opodatkowaniu, wyłącznie jeżeli pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych, gdyż świadczenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywiste odzwierciedlenie wartości usługi świadczonej usługobiorcy Bezpośredni związek między wyświadczoną usługą a otrzymanym wynagrodzeniem jest zatem konieczny”.

Aby podlegać opodatkowaniu VAT, otrzymana zapłata powinna być więc konsekwencją wykonania świadczenia (wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia). Między zapłatą a wykonanym świadczeniem musi istnieć bezpośredni, jednoznaczny związek w tym znaczeniu, że zapłata jest konsekwencją wykonania danego świadczenia i daje się z nim powiązać, jako świadczenie wzajemne.

W konsekwencji należy przeanalizować, czy można uznać, że wypłata świadczenia wyrównawczego na rzecz Wnioskodawcy wiąże się z jakimkolwiek świadczeniem wzajemnym z jego strony, wykonywanym w zamian za świadczenie wyrównawcze, co w konsekwencji prowadziłoby do wystąpienia czynności podlegającej opodatkowaniu VAT.

W tym celu w pierwszej kolejności należałoby przeanalizować instytucję prawną „świadczenia wzajemnego”.

Wzajemność świadczeń oznacza, że w ramach istniejącego między stronami stosunku prawnego, świadczenie jednej ze stron jest odpowiednikiem świadczenia drugiej strony. W tym zakresie na uwagę zasługuje orzecznictwo TSUE. W wyroku z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 podkreślono, że czynność „podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy. W orzeczeniu z dnia 5 lutego 1981 r. (C-154/80) Trybunał stwierdził, że świadczenie podlega opodatkowaniu jedynie w przypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę. Musi również istnieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego. Warto również wskazać na wyrok z dnia 27 października 2011 r. (C-93/10), w którym Trybunał wskazał, że: „w ramach systemu podatku VAT czynnościami podlegającymi opodatkowaniu są transakcje między stronami, przewidujące zapłatę ceny lub inne wynagrodzenie. Zatem, jeżeli czynność polega jedynie na świadczeniu jednej ze stron, bez bezpośredniego wynagrodzenia, nie ma podstawy opodatkowania, w związku z czym świadczenie takie nie podlega podatkowi VAT. W tym świetle świadczenie usługi następuje „odpłatnie” w rozumieniu art. 2 pkt 1 szóstej dyrektywy VAT, a zatem podlega opodatkowaniu, tylko jeżeli pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych, gdyż świadczenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywiste odzwierciedlenie wartości usługi świadczonej usługobiorcy.

Jak wyjaśniał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej 0112-KDIL1-2.4012 227.2018.1.DC, aby uznać dane świadczenie za świadczenie odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a beneficjentem, i w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem.

W przedmiotowej sprawie natomiast mamy do czynienia ze specyficznym świadczeniem z art. 764³ Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 758 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu.

W ramach umowy agencyjnej agent m.in pozyskuje dla zleceniodawcy klientów, jednak w przypadku rozwiązania umowy klienci pozostaną przy zleceniodawcy, który nadal będzie czerpał korzyści z klientów pozyskanych przez tego agenta, chociaż ten nie będzie już uprawniony do prowizji.

Wskazać w tym miejscu należy na przepis art. 764³ Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym

§ 1. Po rozwiązaniu umowy agencyjnej agent może żądać od dającego zlecenie świadczenia wyrównawczego, jeżeli w czasie trwania umowy agencyjnej pozyskał nowych klientów lub doprowadził do istotnego wzrostu obrotów z dotychczasowymi klientami, a dający zlecenie czerpie nadal znaczne korzyści z umów z tymi klientami. Roszczenie to przysługuje agentowi, jeżeli, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności, a zwłaszcza utratę przez agenta prowizji od umów zawartych przez dającego zlecenie z tymi klientami, przemawiają za tym względy słuszności.
§ 2. Świadczenie wyrównawcze nie może przekroczyć wysokości wynagrodzenia agenta za jeden rok obliczonego na podstawie średniego rocznego wynagrodzenia uzyskanego w okresie ostatnich pięciu lat. Jeżeli umowa agencyjna trwała krócej niż pięć lat wynagrodzenie to oblicza się z uwzględnieniem średniej z całego okresu jej trwania.
§ 3. Uzyskanie świadczenia wyrównawczego nie pozbawia agenta możności dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych.

W doktrynie prawa cywilnego wskazuje się, że takie brzmienie ww. przepisu przesądza o charakterze żądania, w szczególności że nie jest ono odszkodowaniem (§ 3 wprost); nie można go także traktować jako roszczenie o wynagrodzenie ani o zaopatrzenie, ani jako roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia - jest to samoistne roszczenie przysługujące agentowi ex lege (vide J. Jezioro, w E. Gniewek. Komentarz KC. 2019. Legalis. E. Rott-Pietrzyk. w: SPP. t. 7, 2011 s. 695 oraz powołana tam literatura; I. Mycko-Katner, Umowa agencyjna, s. 239; K. Kopaczyńska-Pieczniak. w A. Kidyba Komentarz KC. t. 3, 2010, s. 747; M. Sokołowski. Świadczenie wyrównawcze - glosa do wyroku Sądu Najwyższego I CK 207/05 w. Monitor Prawniczy, nr 14. 2006).

Świadczenie wyrównawcze nie jest natomiast związane z żadnymi działaniami wykonywanymi przez agenta na rzecz Zleceniodawcy, lecz stanowi specyficzne świadczenie, nie będące odszkodowaniem ani wynagrodzeniem, zawierające w sobie pewien element kompensacji (rekompensata utraconego wynagrodzenia) który następuje w związku z utratą przez agenta prowizji.

Świadczenie wyrównawcze przypomina nieco instytucję droit de suite (tj. prawa twórcy do otrzymywania procentowego wynagrodzenia od ceny jego dzieła odsprzedawanego kolejnemu właścicielowi, art. 19 i art. 191 ustawy z dn. 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych). O ile w droit de suite określonym ustawą osobom przysługuje prawo do partycypacji w dochodach wynikających z zawodowej odsprzedaży oryginałów utworu plastycznego lub fotograficznego, albo rękopisów utworów literackich i muzycznych, to byłemu agentowi przysługuje świadczenie pieniężne stanowiące swoisty „ekwiwalent” utraconych prowizji od nowych/kolejnych umów zawartych po rozwiązaniu umowy agencyjnej przez dającego zlecenie z klientelą pozyskaną przez agenta, a zatem od tych umów, które mógłby zawrzeć agent, gdyby nie doszło do rozwiązania umowy.

Najogólniej rzecz ujmując ten „ekwiwalent stanowi sumę prowizji, które uzyskałby agent za pośredniczenie lub zawarcie tych nowych/kolejnych umów z pozyskaną przez agenta klientelą w czasie trwania umowy agencyjnej (przy uwzględnieniu między innymi „obniżek” wynikających z tzw. wskaźnika migracji klienteli oraz z tzw. efektu przyciągania produktu)

Pojęcie „świadczenia wyrównawczego” nie jest terminem doktrynalnym lub wykształconym w orzecznictwie, lecz jest terminem ustawowym W konsekwencji skoro ustawodawca posłużył się wyrażeniem „świadczenie wyrównawcze”, to celem (funkcją) tego świadczenia musi być „wyrównanie” czegoś. Skoro natomiast takie roszczenie przysługiwać może tylko agentowi, to chodzi o „wyrównanie” czegoś właśnie agentowi.

Podzielając trafny pogląd przedstawicieli doktryny i orzecznictwa, iż świadczenie wyrównawcze winno być pojmowane jako pewnego rodzaju wyrównanie (zrekompensowanie) utraconego wynagrodzenia, w rzeczy samej ratio legis omawianego przepisu opiera się na pewnej fikcji, że umowa agencyjna i działalność agenta trwałaby dalej, a agent uzyskiwałby „dalsze” („następne”) prowizje właśnie od tych umów, które zostały zawarte przez dającego zlecenie już po ustaniu umowy agencyjnej z klientelą pozyskaną przez agenta - a nie przez agenta, z którym rozwiązano umowę.

Podsumowując powyższe, w ocenie Wnioskodawcy, świadczenie wyrównawcze, o którym mowa w art. 764³ Kodeksu cywilnego, ustalone przez Strony w ramach Ugody, miało charakter jednostronnego świadczenia pieniężnego. W ramach Ugody, Strony ustaliły ugodowo wysokość świadczenia wyrównawczego, które przysługiwało Wnioskodawcy jako agentowi z mocy prawa i stanowiło rekompensatę wynagrodzenia „utraconego” w związku z rozwiązaniem Umowy przez Zleceniodawcę

Brak było świadczenia wzajemnego po stronie Wnioskodawcy jako agenta. Świadczenie wyrównawcze należne Wnioskodawcy nie było związane z żadnymi działaniami wykonywanymi przez niego na rzecz Zleceniodawcy ani z powstrzymaniem się od jakiegokolwiek działania przez Wnioskodawcę, tj. nie jest on zobowiązany do spełnienia żadnego świadczenia wzajemnego w zamian za uzyskanie świadczenia pieniężnego (świadczenia wyrównawczego). W związku z rozwiązaniem Umowy, Wnioskodawca definitywnie zaprzestał świadczenia usług w charakterze agenta na rzecz Zleceniodawcy począwszy od dnia 01.11.2019 r.

Na gruncie ww. regulacji Ustawy o VAT, pozwala to stwierdzić, że ze względu na jednostronny i nieekwiwalentny charakter świadczenia wyrównawczego, zawartej przez Strony Ugody w tej części nie można uznać za dwustronny stosunek zobowiązaniowy, który mógłby być uznany za odpłatne świadczenie usługi w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT.

W ocenie Wnioskodawcy, powyższe prowadzi do wniosku, że świadczenie wyrównawcze, o którym mowa w art. 764³ Kodeksu cywilnego, należne Wnioskodawcy od Zleceniodawcy w związku z rozwiązaniem Umowy agencyjnej i zawartą Ugodą pozasądową, nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT jako odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, a w konsekwencji nie stanowi podstawy opodatkowania podatkiem VAT w rozumieniu art. 29a ust. 1 ustawy o VAT.

Potwierdzenie stanowiska wnioskodawcy znajdzie odzwierciedlenie również w interpretacjach indywidualnych prawa podatkowego:

interpretacji indywidualnej z dnia 17.12.2013 r., sygn. IPPP1/443-991/13-2/AP;
interpretacji indywidualnej z dnia 18.05.2018 r., sygn. 0112-KDIL1-2.4012.227.2018.1.DC.

Zgodnie z argumentacją przedstawioną przez Organ w obu ww. interpretacjach::

analiza zapisów art. 764³ Kodeksu cywilnego w kontekście przepisów ustawy o VAT prowadzi do stwierdzenia, że świadczenie wyrównawcze jest bardzo specyficznym roszczeniem, niebędącym ani odszkodowaniem, ani wynagrodzeniem, lecz roszczeniem odrębnym;
wypłacana kwota świadczenia wyrównawczego jest jednostronnym świadczeniem pieniężnym związanym jedynie z faktem zakończenia współpracy z danym agentem;
ponieważ z otrzymaniem przez agenta ww. świadczenia nie wiąże się jakiekolwiek świadczenie wzajemne po stronie tego agenta – ponieważ w związku z zawarciem porozumienia o zakończeniu współpracy, agent zaprzestaje świadczenia usług na rzecz zleceniodawcy – powyższej kwoty nie można uznać za wynagrodzenie za czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zaistniałego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2020 r., poz. 106 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z treści cytowanego wyżej przepisu art. 8 ust. 1 ustawy wynika, że ustawodawca przyjął generalną zasadę, że usługami są wszelkie odpłatne świadczenia niebędące dostawą towarów. Stąd też stwierdzić należy, że definicja „świadczenia usług” ma charakter dopełniający definicję „dostawy towarów”. Jest ona wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że każde świadczenie niebędące dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania, stanowi co do zasady usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby określona czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jako odpłatne świadczenie usług.

Jak wynika z art. 29a ust. 1 ustawy, podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Z powyższego wynika, że art. 29a ust. 1 ustawy odnosi się do wszystkiego, co stanowi zapłatę obejmując swym zakresem każdą formę zapłaty otrzymaną przez sprzedawcę z tytułu dostawy towarów lub wykonania usługi.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności zawarł ze spółką w dniu 1 lipca 2016 r. umowę agencyjną, której przedmiotem było świadczenie przez Wnioskodawcę jako agenta na rzecz Zleceniodawcy usługi stałego i odpłatnego pozyskiwania zamówień na elementy i podzespoły konstrukcji stalowych. Umowa została jednostronnie wypowiedziana przez Zleceniodawcę z zachowaniem okresu wypowiedzenia i uległa rozwiązaniu z dniem 31 października 2019 r. W związku ze zgłaszanymi przez Wnioskodawcę roszczeniami, Wnioskodawca oraz Zleceniodawca rozpoczęli negocjacje ugodowe, i w dniu 14 sierpnia 2020 r. doszło do zawarcia ugody pozasądowej. Wnioskodawcę w dniu 14.08.2020 r. wystawił fakturę VAT nr 2020/08/1 tytułem: „Świadczenie wyrównawcze z tytułu zakończenia współpracy w ramach Umowy agencyjnej z dnia 01.07.2016 r. ustalone w ramach Ugody z dnia 14.08.2020 r.” W zakresie ustalonego w Ugodzie świadczenia wyrównawczego, Wnioskodawca wskazuje, że jego wysokość mieściła się w ramach wskazanych w art. 764³ § 2 ustawy z dnia 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (tj. Dz.U. z 2019 r. poz. 1145, dalej: „Kodeks cywilny”).

W celu określenia, czy dane świadczenie podlega opodatkowaniu należy w pierwszej kolejności dokonać oceny czy w przedmiotowej sprawie dojdzie do jakiegokolwiek świadczenia usług, za które Wnioskodawcy należy się wynagrodzenie, które będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT.

Jak już wcześniej wskazano, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, za usługę może być uznane każde niebędące dostawą towarów świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, to jednak z cywilistycznej istoty pojęcia „świadczenia” wynika, że musi ono polegać na działaniu albo na zaniechaniu podmiotu zobowiązanego do spełnienia świadczenia.

Ponadto, aby możliwe było uznanie jakiegoś zdarzenia za odpłatne świadczenie usług w rozumieniu ww. przepisu, musi występować stosunek zobowiązaniowy pomiędzy podmiotami biorącymi udział w tym zdarzeniu, czyli obie strony muszą się zobowiązać do określonego działania bądź powstrzymania się od dokonania określonej czynności. Zdarzenie nie może być również uznane za świadczenie usług dla celów opodatkowania podatkiem od towarów i usług, w przypadku niemożliwości ustalenia konsumenta usługi, czyli podmiotu będącego jej beneficjentem.

Warto w tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak, przykładowo w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise, TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT.

Na uwagę zasługuje także orzeczenie z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 R. J. Tolsma przeciwko Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, gdzie podkreślono, że usługi świadczone są za wynagrodzeniem, wyłącznie jeżeli istnieje stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, na mocy którego występuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez świadczącego usługę stanowi wartość przekazywaną w istocie w zamian za usługę wyświadczoną jej odbiorcy.

Zatem pod pojęciem odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu świadczącego usługę do żądania odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

W tym miejscu należy wskazać, że kwestia wypłaty świadczenia wyrównawczego jak i charakter tego świadczenie uregulowane zostały w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2020 r., poz. 1740) zwanej dalej K. c.

Zgodnie z art. 758 § 1 K. c., przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu.

Do zawierania umów w imieniu dającego zlecenie oraz do odbierania dla niego oświadczeń agent jest uprawniony tylko wtedy, gdy ma do tego umocowanie – art. 758 § 2 K. c.

Z powyższego wynika, że umowa agencyjna należy do umów z zakresu pośrednictwa handlowego. Na jej podstawie agent zobowiązuje się do stałego pośredniczenia przy zawieraniu umów z klientami na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do ich zawierania w jego imieniu. Do powyższych czynności agent zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa i za wynagrodzeniem. Kodeks cywilny wprowadza dwa rodzaje agencji: agencję pośredniczą (gdy agent zobowiązany jest do pośredniczenia przy zawieraniu umów z klientami na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy) oraz agencję przedstawicielską (gdy agent dokonuje w imieniu dającego zlecenie czynności prawnych, czyli zawiera umowy w jego imieniu).

W ramach umowy agencyjnej agent m.in. pozyskuje dla zleceniodawcy klientów, jednak w przypadku rozwiązania umowy klienci pozostaną przy zleceniodawcy, który nadal będzie czerpał korzyści z klientów pozyskanych przez tego agenta, chociaż ten nie będzie już uprawniony do prowizji.

Wskazać w tym miejscu należy na przepis art. 764³ § 1 K. c., zgodnie z którym po rozwiązaniu umowy agencyjnej agent może żądać od dającego zlecenie świadczenia wyrównawczego, jeżeli w czasie trwania umowy agencyjnej pozyskał nowych klientów lub doprowadził do istotnego wzrostu obrotów z dotychczasowymi klientami, a dający zlecenie czerpie nadal znaczne korzyści z umów z tymi klientami. Roszczenie to przysługuje agentowi, jeżeli, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności, a zwłaszcza utratę przez agenta prowizji od umów zawartych przez dającego zlecenie z tymi klientami, przemawiają za tym względy słuszności.

Świadczenie wyrównawcze nie może przekroczyć wysokości wynagrodzenia agenta za jeden rok, obliczonego na podstawie średniego rocznego wynagrodzenia uzyskanego w okresie ostatnich pięciu lat. Jeżeli umowa agencyjna trwała krócej niż pięć lat, wynagrodzenie to oblicza się z uwzględnieniem średniej z całego okresu jej trwania – art. 764³ § 2 K. c.

Ponadto, jak wynika z § 3 ww. artykułu, uzyskanie świadczenia wyrównawczego nie pozbawia agenta możności dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych.

Możliwość dochodzenia roszczenia o świadczenie wyrównawcze zależy od zgłoszenia przez agenta lub jego spadkobierców odpowiedniego żądania wobec dającego zlecenie przed upływem roku od rozwiązania umowy – art. 764³ § 5 K. c.

Analizując powyższe w kontekście powołanych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług należy stwierdzić, że świadczenie wyrównawcze jest bardzo specyficznym roszczeniem, niebędącym ani odszkodowaniem, ani wynagrodzeniem, lecz roszczeniem odrębnym.

Zatem, wypłacona Agentowi (Wnioskodawcy) przez Spółkę kwota świadczenia wyrównawczego, o którym mowa w art. 764³ K. c., jest jednostronnym świadczeniem pieniężnym należnym Wnioskodawcy od Spółki w związku z rozwiązaniem umowy agencyjnej i zawartą Ugodą pozasądową. Tym samym powyższej kwoty nie można uznać za wynagrodzenie za czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT.

Podsumowując otrzymane przez Agenta świadczenie wyrównawcze nie stanowi wynagrodzenia za odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy i tym samym nie stanowi podstawy opodatkowania VAT w rozumieniu art. 29a ust. 1 ustawy.

Stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Niniejsza interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy co oznacza, że wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Odnośnie powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnych, należy zauważyć, że interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane są w indywidualnych sprawach podatników i niewątpliwie kształtują sytuację prawną tych podatników w sprawach będących przedmiotem rozstrzygnięcia, lecz dotyczą konkretnych stanów faktycznych i nie mają mocy prawa powszechnie obowiązującego co oznacza, że należy je traktować indywidualnie.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193 z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia,

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 z późn. zm.).

Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy). W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

Zgodnie z art. 57a ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin