2021.07.22 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0112-KDWL.4011.89.2021.2.DK
z 22 lipca 2021 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r. poz. 1325 ze zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 4 maja 2021 r. (data wpływu 4 maja 2021 r.), uzupełnionym pismem z dnia 19 lipca 2021 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 4 maja 2021 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika.

W związku z tym, że złożony wniosek nie spełniał wymogów formalnych, o których mowa w art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, pismem z dnia 19 lipca 2021 r., nr 0112-KDWL.4011.89.2021.1.DK, na podstawie art. 13 § 2a, art. 169 § 1 w zw. z art. 14h ww. ustawy, wezwano Wnioskodawcę do usunięcia braków, w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia podania bez rozpatrzenia.

Wezwanie wysłano i skutecznie doręczono 19 lipca 2021 r., natomiast w dniu 19 lipca 2021 r. do tut. organu wpłynęło pismo stanowiące odpowiedź na ww. wezwanie.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny i zdarzenie przyszłe.

Bank S.A. (dalej jako: „Bank” lub „Wnioskodawca”) jest bankiem krajowym w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe, wykonującym czynności bankowe, o których mowa w art. 5 ust. 1-2 i art. 6 tej ustawy m.in. na rzecz klientów będących osobami fizycznymi nie prowadzącymi działalności gospodarczej (dalej: „Klienci”).

W praktyce działalności Banku występują i będą występować przypadki, iż Klienci kwestionują prawidłowość świadczonych przez Bank usług, składając reklamacje dotyczące przykładowo obsługi rachunków bankowych (w tym realizacji przelewów, obciążania nienależnymi ich zdaniem prowizjami i opłatami), transakcji wymiany walut (zrealizowanie transakcji po złym kursie transakcyjnym), udzielanych kredytów i pożyczek, operacji kartowych, a także oferowanych przez Bank produktów inwestycyjnych (operacje na jednostkach uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, papierach wartościowych, lokatach strukturyzowanych). Większość reklamacji zawiera żądanie wypłaty określonej sumy pieniędzy tytułem rekompensaty stanowiącej zwrot poniesionych przez Klienta kosztów lub strat (szkód finansowych).

W toku rozpatrywania powyższych reklamacji pracownicy Wnioskodawcy przede wszystkim oceniają reklamację pod względem merytorycznym – ustalają czy reklamacja jest zasadna czy niezasadna. Reklamacja zasadna to taka, w przypadku której nieprawidłowość powstała w wyniku błędów po stronie Banku, np. błędów ludzkich lub systemowych (związanych z systemem informatycznym Banku i jego funkcjonowaniem). Reklamacja niezasadna to taka, w przypadku której winy za wystąpienie nieprawidłowości nie można przypisać Bankowi, gdyż wszystkie procedury mające na celu zachowanie bezpieczeństwa obrotu finansowego zostały przez Bank spełnione.

Bank uwzględnia reklamację Klienta nie tylko jeśli reklamacja jest zasadna, ale także – w wyjątkowych sytuacjach – jeśli reklamacja jest niezasadna. W tym ostatnim przypadku, uwzględniając reklamację, Wnioskodawca kieruje się chęcią utrzymania dobrych relacji biznesowych z Klientem (tj. aby dalej przechowywali w Banku swoje aktywa i korzystali z jego usług finansowych) oraz względami reputacyjnymi (spór z Klientem wpływałby negatywnie na wizerunek Banku albo z uwagi na szczególne okoliczności sprawy, np. trudną sytuację bytową Klienta, wypłata rekompensaty wpłynęłaby na pozytywny wizerunek społeczny Banku). Wypłacane wówczas przez Bank świadczenie ma charakter zbliżony do instytucji kulancji występującej w praktyce działalności zakładów ubezpieczeń, tj. świadczenia uznaniowego, przekazywanego ex gratia ("z łaski" zakładu ubezpieczeń) lub jako świadczenie wypłacane w drodze wyjątku.

Powodem reklamacji są również tzw. transakcje oszukańcze, czyli sytuacje gdy Klienci stali się ofiarami oszustw. Transakcje oszukańcze polegają na wyłudzeniu przez oszustów pieniędzy z kont bankowych Klientów poprzez przelewy w ramach bankowości internetowej (w tym z użyciem polecenia przelewu) na zewnętrzne konta oszustów lub transakcje kartowe (tj. płatności z tytułu fikcyjnych transakcji zakupu danego towaru lub usługi). Oszuści dokonują takich wyłudzeń poprzez „złośliwe” oprogramowania, które Klient nieświadomie instaluje na swoim komputerze w wyniku odczytania załącznika do „zainfekowanej” wiadomości e-mail zawierającego taki program albo za pomocą różnych działań socjotechnicznych (np. phishingu, vishingu) w wyniku których Klienci udostępniają oszustom np. hasła autoryzujące lub nieświadomie wchodzą na strony internetowe uruchamiające oprogramowanie zawierające wirusy komputerowe albo też wykonują oczekiwane przez oszustów przelewy (tzw. metody na policjanta, wnuczka, itp.). Oszukani Klienci (lub Bank) zgłaszają takie sprawy na Policję, która prowadzi śledztwo w celu ujęcia oszustów i odzyskania utraconych pieniędzy. Klienci często także występują w takich przypadkach do Banku z żądaniem zwrotu wyłudzonych kwot transakcji – przywrócenia salda rachunku do stanu, jaki istniałby dalej, gdyby nie miała miejsca nieautoryzowana przez nich transakcja (nieuprawniony przelew lub płatność kartą). Wnioskodawca przeprowadza wówczas postępowanie wyjaśniające i jeśli nie zidentyfikuje nieprawidłowości po swojej stronie (reklamacja niezasadna) to tylko w wyjątkowych przypadkach (opisanych wyżej) Bank decyduje się na wypłatę rekompensaty. W takim przypadku strony podpisują porozumienie, w którym Bank wskazując na wyżej wymienione motywy (intencja zachowania dobrych relacji, inne szczególne okoliczności) wypłaca rekompensatę w wysokości części lub całości poniesionych przez Klienta strat finansowych (tj. wyłudzonych środków pieniężnych) a Klient zobowiązuje się zwrócić środki pieniężne (otrzymaną z Banku rekompensatę), gdy:

sprawca przestępstwa bądź osoba trzecia naprawi szkodę Klienta i dokona zwrotu przywłaszczonych środków pieniężnych; albo
wynik prowadzonego postępowania karnego wykaże, że to Klient dokonał kwestionowanych transakcji.

Wypłata ma zatem charakter odszkodowawczy, tj. jest do wysokości poniesionej przez Klienta szkody finansowej (poniesione koszty lub straty) – Bank płaci rekompensatę niejako za faktycznego sprawcę ponosząc ekonomiczny ciężar szkody oraz ryzyko nieodzyskania środków (Bank na podstawie porozumienia ma prawo do zwrotu rekompensaty od Klienta w przypadku wyegzekwowania od sprawców wyłudzonych kwot pieniężnych).

W uzupełnieniu wniosku stanowiącym odpowiedź na wezwanie Wnioskodawca wskazał, że stan faktyczny/zdarzenie przyszłe przedstawione we wniosku Banku z dnia 4 maja 2021 r. nie obejmowało wypłat świadczeń w wyniku obowiązku wyrównania szkody, na podstawie art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (dalej: UUP).

Bank nie mógłby bowiem z mocy prawa traktować reklamacji transakcji płatniczych klienta objętych dyspozycją wskazanego wyżej przepisu jako „reklamacji niezasadnych” i odmawiać ich zwrotu. Stan faktyczny/zdarzenie przyszłe wniosku obejmuje sytuacje gdy odmowa zwrotu w trybie art. 46-48 UUP jest uzasadniona (innymi słowy, przepis art. 46 ust. 1 UUP nie znajduje zastosowania i nie jest podstawą prawna wypłaty świadczenia przez Bank), ale Bank decyduje się mimo wszystko na zwrot kwoty transakcji kierując się względami wskazanymi w 5 akapicie części G (poz. 74) wniosku (chęć utrzymania relacji biznesowych, inne okoliczności uzasadniające wypłatę np. chęć uniknięcia sporu mogącego negatywnie wpływać na wizerunek Banku czy też trudna sytuacja bytowa Klienta).

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w opisanych w stanie faktycznym przypadkach, gdy reklamacja Klienta jest uznawana przez Bank za niezasadną (tj. gdy winy za wystąpienie nieprawidłowości nie można przypisać Bankowi), niemniej jednak Bank, w celu utrzymania dobrych relacji z Klientem lub ze względu na inne szczególne okoliczności, decyduje się dokonać wypłaty rekompensaty w celu pokrycia powstałych szkód majątkowych (zwrotu poniesionych przez Klienta kosztów i strat finansowych), powinna zostać wystawiona względem Klienta (i właściwego dla niego urzędu skarbowego) informacja PIT-11 zgodnie z art. 42a w związku z art. 20 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych gdzie przychód z innego źródła stanowić będzie kwota rekompensaty?

Zdaniem Wnioskodawcy, w opisanych w stanie faktycznym przypadkach, gdy Bank uznaje reklamację Klienta za niezasadną (tj. gdy winy za wystąpienie nieprawidłowości nie można przypisać Bankowi) niemniej jednak, w celu utrzymania dobrych relacji z Klientem lub ze względu na inne szczególne okoliczności, decyduje się dokonać wypłaty rekompensaty (zwrotu poniesionych przez Klienta kosztów i strat albo zwrotu kwot transakcji płatniczych) nie powstaje obowiązek wystawienia względem Klienta (i właściwego dla niego urzędu skarbowego) informacji PIT-11 zgodnie z art. 42a w związku z art. 20 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej jako: "UPDOF").

W ocenie Banku, we wszystkich opisanych w stanie faktycznym przypadkach, po stronie Klienta nie dochodzi do powstania przysporzenia majątkowego, a co za tym idzie nie powstaje przychód o którym mowa w art. 11 UPDOF. Zgodnie z brzmieniem wskazanego artykułu przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Zdaniem Wnioskodawcy zwrot poniesionych przez Klienta kosztów i strat będących efektem oszustw nie wypełnia dyspozycji przywołanego artykułu, gdyż Klient nie otrzymuje od Banku wartości pieniężnych, które stanowiłyby dla niego realne przysporzenie majątkowe (korzyść), którego efekt byłby uchwytny w majątku Klienta. Zwrot ten stanowi jedynie wyrównanie ubytku (szkody w postaci utraty środków pieniężnych) jaki wystąpił w majątku Klienta. Rekompensata wypłacana przez Bank ma zatem za zadanie przywrócić stan pierwotny, który miał miejsce przed wystąpieniem nieprawidłowych i dlatego reklamowanych przez Klienta sytuacji, nie zaś wzbogacenie Klienta. Jeżeli z konta Klienta w wyniku działań oszustów zniknęło 10 tysięcy złotych to rekompensata Banku wypłacona w tej kwocie stanowi przywrócenie stanu pierwotnego przed dokonaniem oszukańczych transakcji. Znajduje to potwierdzenie chociażby w treści podpisywanych z Bankiem porozumień, w których Klient zobowiązuje się, że zwróci środki przelane mu przez Bank jeśli Policja odzyska skradzione środki lub sprawca przestępstwa bądź osoba trzecia naprawi powstałą szkodę Klienta i dokona zwrotu przywłaszczonych środków albo gdy wynik prowadzonego postępowania karnego ujawni, że to Klient w zmowie ze sprawcami dokonał kwestionowanych transakcji.

Podsumowując wypłacane przez Bank kwoty należy traktować jako zwrot mający na celu restytucję stan majątku Klienta do poziomu sprzed poniesienia ubytku a nie jako dodatkową korzyść majątkową zwiększającą stan jego aktywów.

Teza powyższa znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych. Przykładowo Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w wyroku z dnia 2 września 2020 r. (sygn. I SA/Bd 377/20) doszedł do wniosku, że „Jakkolwiek nie wynika to wprost z brzmienia przepisu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to jednak za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotu wydatków. Przychód jest bowiem w istocie określonym przyrostem majątkowym, a zatem jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny. Stąd też wszystkie kwoty otrzymywane "tytułem zwrotnym", takie jak pożyczki, kaucje itp., nie są zaliczane do przychodów podatkowych. Świadczenia [...], aby podlegały opodatkowaniu muszą prowadzić do pojawienia się po stronie pracownika dochodu, czyli korzyści majątkowej, która może wystąpić w dwóch postaciach: prowadzi do powiększenia aktywów, co jest zwykłym skutkiem wypłaty pieniędzy, albo do zaoszczędzenia wydatków, co może być następstwem świadczenia rzeczowego lub usługi”.

Wnioskodawca pragnie podkreślić, że nawet gdyby istniały argumenty żeby uznać, że kwota zwrotu stanowi jednak przychód w rozumieniu art. 11 UPDOF, to w omawianych w stanie faktycznym przypadkach zastosowanie znajdzie zwolnienie z opodatkowania, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 UPDOF. Zgodnie z brzmieniem tego artykułu wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. W przypadku oszustw bankowych podstawę dokonywanych przez Bank zwrotów jest ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych, a dokładnie art. 46 tej ustawy nakładający na Bank obowiązek zwrotu Klientowi kwoty nieautoryzowanej transakcji płatniczej, czyli transakcji wykonanej bez zgody płatnika.

W pozostałych przypadkach podstawą roszczeń Klientów jest odpowiedzialność kontraktowa Banku wynikająca z przepisów ustawy z dnia z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny. Art. 471 Kodeksu cywilnego zobowiązuje bowiem Bank do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. W związku z powyższym, Bank ponosi wobec Klientów odpowiedzialność za nienależyte wykonanie czynności bankowej i może być w związku z tym zobowiązany do wypłacenia odszkodowania z tego tytułu. Skoro zatem obowiązek wypłaty rekompensaty/odszkodowania przez Banku wynika z ww. przepisów Ustawy o usługach płatniczych oraz Kodeksu cywilnego to zastosowanie zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 UPDOF znajduje pełne uzasadnienie.

Należy w tym miejscu wskazać także na stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 11 grudnia 2007 r. (sygn. I SA/Gd 801/07), w którym Sąd uznał, iż za odszkodowania, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 UPDOF otrzymane na podstawie ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw należy uznać takie odszkodowania, których źródłem jest przepis prawa, niezależnie od tego, czy bezpośrednim tytułem wypłaty odszkodowania jest wyrok, ugoda sądowa, decyzja, czy też umowa. W porozumieniu (umowie) zawieranym z Klientem Bank zgadza się na wypłatę rekompensaty, czyli odszkodowania w celu pokrycia powstałej dla Klienta szkody finansowej, przejmując ekonomicznie koszt (ryzyko nieodzyskania środków od sprawcy oszustwa).

W konsekwencji, zdaniem Wnioskodawcy, zarówno w przypadku zwrotu poniesionych przez Klienta kosztów i strat jak i zwrotu kwot transakcji płatniczych będących efektem oszustw Bank nie ma obowiązku sporządzania informacji PIT-11, o której mowa w art. 42a UPDOF.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Na mocy art. 10 ust. 1 pkt 9 tej ustawy, źródłami przychodów są inne źródła.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, iż definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ww. ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł mówi się w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

W myśl art. 11 ust. 1 omawianej ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z przedstawionego opisu wynika, że Wnioskodawca jest bankiem krajowym w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe.

W praktyce działalności Banku występują i będą występować przypadki, iż Klienci kwestionują prawidłowość świadczonych przez Bank usług, składając reklamacje. Większość reklamacji zawiera żądanie wypłaty określonej sumy pieniędzy tytułem rekompensaty stanowiącej zwrot poniesionych przez Klienta kosztów lub strat (szkód finansowych).

Reklamacja zasadna to taka, w przypadku której nieprawidłowość powstała w wyniku błędów po stronie Banku, np. błędów ludzkich lub systemowych (związanych z systemem informatycznym Banku i jego funkcjonowaniem). Reklamacja niezasadna to taka, w przypadku której winy za wystąpienie nieprawidłowości nie można przypisać Bankowi, gdyż wszystkie procedury mające na celu zachowanie bezpieczeństwa obrotu finansowego zostały przez Bank spełnione.

Powodem reklamacji są również tzw. transakcje oszukańcze, czyli sytuacje gdy Klienci stali się ofiarami oszustw. Wnioskodawca przeprowadza wówczas postępowanie wyjaśniające i jeśli nie zidentyfikuje nieprawidłowości po swojej stronie (reklamacja niezasadna) to tylko w wyjątkowych przypadkach Bank decyduje się na wypłatę rekompensaty.

Wypłata ma charakter odszkodowawczy, tj. jest do wysokości poniesionej przez Klienta szkody finansowej (poniesione koszty lub straty).

Wypłata przez Bank opisanych we wniosku świadczeń nie obejmowała wypłat świadczeń w wyniku obowiązku wyrównania szkody, na podstawie art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera definicji odszkodowania, należy więc odnieść się do przepisów innych ustaw.

Zgodnie z art. 361 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U z 2020 r. poz. 1740 ze zm.), zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

Z kolei zgodnie z § 2 tego artykułu w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Szkodą jest więc uszczerbek majątkowy powstały wskutek pewnego zdarzenia – z wyłączeniem przypadków, gdy zmniejszenie się majątku następuje wskutek woli właściciela tego majątku (darowizna, zbycie rzeczy).

Uszczerbek w majątku może polegać na:

zmniejszeniu się aktywów majątku (poprzez ubytek, zniszczenie lub utratę np. praw rzeczowych – w tym własności lub obniżenie ich wartości),
zwiększeniu się pasywów (długów),
udaremnieniu zwiększenia się majątku poprzez utratę korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Stosownie do treści art. 363 § 1 Kodeksu cywilnego, naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Podkreślić należy, że odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającym na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo. Ponadto w literaturze przedmiotu akcentuje się, że aby wypłacone świadczenie uznać za odszkodowanie konieczne jest wystąpienie:

szkody, która wynika z winy danego podmiotu, albo stanowi następstwo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 415 i art. 471 Kodeksu cywilnego;
szkoda musi być spowodowana przez jakiś fakt (działanie lub inne zdarzenie), z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy;
między szkodą a faktem, który ją spowodował musi istnieć związek przyczynowy.

W celu rozstrzygnięcia kwestii opodatkowania wypłacanych przez Bank środków pieniężnych w sytuacji gdy Bank decyduje się na uwzględnienie reklamacji niezasadnej Klienta, w celu utrzymania dobrych relacji z Klientem lub ze względu na inne szczególne okoliczności i Bank dokonuje zwrotu środków pieniężnych do wysokości poniesionych przez Klienta strat/kosztów, należy ustalić jaki rodzaj szkody został pokryty.

Szkoda rozpatrywana jako uszczerbek o charakterze majątkowym może mieć w świetle przepisów Kodeksu cywilnego postać dwojaką. Może obejmować stratę, jakiej doznaje mienie poszkodowanego – wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, tzw. szkoda rzeczywista. Ponadto może obejmować utratę korzyści, jakiej poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wskutek doznania tej postaci uszczerbku poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Zasady naprawienia szkody określone zostały w ustawie Kodeks cywilny, m.in. w art. 471, który stanowi, iż dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Wnioskodawca w opisie stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego wskazał, że dokonywane przez Bank wypłaty środków pieniężnych mających na celu pokrycie powstałych szkód majątkowych (zwrotu poniesionych przez Klienta kosztów i strat finansowych) nie wynikają z błędów popełnianych przez Bank za które Bank nie ponosi odpowiedzialności, ale są wypłacane wyłącznie z chęci utrzymania dobrych relacji z Klientem lub ze względu na inne szczególne okoliczności. W opisie wskazano także, że wypłata przez Bank opisanych we wniosku świadczeń nie wynikała z obowiązku wyrównania szkody, na podstawie art. 46 ust. 1 ustawy o usługach płatniczych.

W świetle powyższych uregulowań prawnych, należy stwierdzić, że w przypadkach reklamacji niezasadnych wypłacane przez Wnioskodawcę kwoty (rekompensaty), wypłacane wyłącznie z chęci utrzymania dobrych relacji z Klientem lub ze względu na inne szczególne okoliczności, stanowią przychód z innych źródeł podlegający opodatkowaniu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych na mocy ww. art. 20 ust. 1 ww. ustawy. W konsekwencji na Wnioskodawcy będą ciążyć obowiązki informacyjne, o których mowa w art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z treścią art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

Jednakże należy poddać analizie, czy przychód ten podlega zwolnieniu z opodatkowania.

Stosownie do treści art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 1991 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2020 r. poz. 794 ze zm.), z zastrzeżeniem art. 44 ust. 2, w przypadku wystąpienia nieautoryzowanej transakcji płatniczej dostawca płatnika niezwłocznie, nie później jednak niż do końca dnia roboczego następującego po dniu stwierdzenia wystąpienia nieautoryzowanej transakcji, którą został obciążony rachunek płatnika, lub po dniu otrzymania stosownego zgłoszenia, zwraca płatnikowi kwotę nieautoryzowanej transakcji płatniczej, z wyjątkiem przypadku gdy dostawca płatnika ma uzasadnione i należycie udokumentowane podstawy, aby podejrzewać oszustwo, i poinformuje o tym w formie pisemnej organy powołane do ścigania przestępstw. W przypadku gdy płatnik korzysta z rachunku płatniczego, dostawca płatnika przywraca obciążony rachunek płatniczy do stanu, jaki istniałby, gdyby nie miała miejsca nieautoryzowana transakcja płatnicza. Data waluty w odniesieniu do uznania rachunku płatniczego płatnika nie może być późniejsza od daty obciążenia tą kwotą.

Natomiast z treści art. 471 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny wynika, że dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Odnosząc powyższe do obowiązków podatkowych w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych w kontekście rozpatrywanej sprawy wskazać należy, że w myśl art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320), z wyjątkiem:

określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Analiza ww. przepisów prowadzi do wniosku, że wypłata Klientowi przez Bank świadczeń – niezależnie od stosowanego nazewnictwa (rekompensata, odszkodowanie), niemająca oparcia o istnienie odpowiedzialności wynikającej z ww. przepisów ustawy o usługach płatniczych oraz Kodeksu cywilnego, nie korzysta ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Reasumując, w opisanych we wniosku przypadkach, gdy reklamacja Klienta jest uznawana przez Bank za niezasadną (tj. gdy winy za wystąpienie nieprawidłowości nie można przypisać Bankowi), niemniej jednak Bank, w celu utrzymania dobrych relacji z Klientem lub ze względu na inne szczególne okoliczności, decyduje się dokonać wypłaty rekompensaty w celu pokrycia powstałych szkód majątkowych (zwrotu poniesionych przez Klienta kosztów i strat finansowych), powinna zostać wystawiona względem Klienta (i właściwego dla niego urzędu skarbowego) informacja PIT-11 zgodnie z art. 42a w związku z art. 20 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, w którym należy wykazać wypłacone środki jako przychód z innych źródeł.

Podkreślić przy tym należy, że różnorodność mogących zaistnieć sytuacji, w wyniku których może dojść do utraty środków finansowych przez Klientów wymaga, aby każdy przypadek był szczegółowo analizowany przez Bank w kontekście istnienia lub nieistnienia na Banku zobowiązań wynikających z ww. przepisów ustawy o usługach płatniczych i Kodeksu cywilnego, które jako niepodatkowe nie podlegają interpretacji w drodze interpretacji indywidualnych.

Końcowo należy wskazać, że interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona interpretacja traci swoją aktualność.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193 ze zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP. W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin