2019.03.11 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0113-KDIPT3.4011.7.2019.2.JR
z 11 marca 2019 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 28 grudnia 2018 r. (data wpływu 3 stycznia 2019 r.), uzupełnionym pismem z dnia 4 lutego 2019 r. (data wpływu 7 lutego 2019 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 3 stycznia 2019 r. do tutejszego Organu został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych.

Wniosek ten nie spełniał wymogów, o których mowa m.in. w art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.), w związku z czym pismem z dnia 28 stycznia 2019 r., nr 0113-KDIPT3.4011.7.2019.1.JR, na podstawie art. 169 § 1 w zw. z art. 14h wymienionej ustawy, wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Wezwanie do uzupełnienia ww. wniosku wysłano w dniu 28 stycznia 2019 r. (data doręczenia 1 lutego 2019 r.). Wnioskodawca uzupełnił ww. wniosek pismem z dnia 4 lutego 2019 r. (data wpływu 7 lutego 2019 r.), nadanym za pośrednictwem placówki pocztowej w dniu 4 lutego 2019 r.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Zapytanie dotyczy zwolnienia od podatku dochodowego otrzymanego odszkodowania i zadośćuczynienia (art. 21 ust. 1 pkt 3)

Wyrokiem Sądu Okręgowego, ... w R. z dnia ...grudnia 2017 r., zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz Wnioskodawcy kwotę 250 000 zł - tytułem zadośćuczynienia oraz kwotę 424 785 zł 52 gr - tytułem odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami licząc od daty uprawomocnienia się wyroku. Kwoty te dotyczyły zadośćuczynienia oraz odszkodowania tytułem niesłusznego tymczasowego aresztowania.

Wnioskodawca podał, że tymczasowe aresztowanie zastosowane wobec Niego było „niewątpliwie niesłuszne”, o czym świadczy Jego uniewinnienie od wszystkich zarzuconych Mu czynów przez Sąd Rejonowy w R.... (wyrok z dnia ... kwietnia 2014 r., sygn. akt A/09). W oparciu o art. 552 § 4 Kpk, który stanowi, że odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje w przypadku „niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania”, Wnioskodawca złożył do Sądu wniosek o przyznanie odszkodowania i zadośćuczynienia za niesłuszne tymczasowe aresztowanie w okresie od dnia ... czerwca 2006 r. do dnia ... marca 2007 r. - tj. przez 256 dni.

Wyrokiem z dnia ...grudnia 2017 r., Sąd Okręgowy ... w R. zasądził od Skarbu Państwa tytułem zadośćuczynienia kwotę 250 000 zł oraz odszkodowanie wraz z odsetkami w wysokości 424 785 zł 52 gr. Przy ustalaniu ww. wysokości kierowano się opinią wydaną przez biegłego sądowego z zakresu finansów, rachunkowości, księgowości i wynagrodzeń. Od tego wyroku Wnioskodawca złożył apelację do Sądu Apelacyjnego w K. ..., który na podstawie wyroku z dnia ... kwietnia 2018 r. podwyższył kwotę zadośćuczynienia do 350 000 zł.

Ustalając kwotę zadośćuczynienia Sąd oparł się na takich okolicznościach jak:
- długość trwania niesłusznego tymczasowego aresztowania;
- wiek Wnioskodawcy w momencie zatrzymania;
- sposób i okoliczności zatrzymania;
- traktowanie w zakładzie karnym;
- fakt, że Wnioskodawca został oderwany od środowiska rodzinnego;
- spotkanie się z ostracyzmem w środowisku lokalnym;
- pogorszenie się stanu zdrowia, wpływ na psychikę (lęki, napięcie, niepokój, tiki nerwowe, okresowo pojawiające się problemy związane z koncentracją i pamięcią).

areszt

Sąd ustalając wysokość odszkodowania obejmującego sumę utraconych zarobków za okres od 2006 r. do 2014 r., po uwzględnieniu dochodów wypłaconych Wnioskodawcy (zasiłku ..., renty ...) ustalił, że kwotą należną z powyższego tytułu będzie kwota 424 785 zł 52 gr, według wyliczenia:

2006 r. – ... zł ... gr;
2007 r. – ... zł ... gr;
2008 r. – ... zł ... gr;
2009 r. – ... zł ... gr;
2010 r. – ... zł ... gr;
2011 r. – ... zł ... gr;
2012 r. – ... zł ... gr;
2013 r. – ... zł ... gr;
2014 r. – ... zł ... gr;

„13” pensja za okres 2006 r. - 2014 r. – ... zł ... gr;
Nagroda jubileuszowa za okres 2006 r. - 2014 r. – ... zł ... gr;
Odprawa emerytalna – ... zł ... gr;

wypłacone wynagrodzenia przez ... w kwocie: ... zł ... gr netto;
wypłacone inne świadczenia (zasiłek ... i renta ....) w kwocie: ... zł ... gr netto (po potrąceniu ubezpieczenia zdrowotnego i podatku dochodowego);
kwotę, jaką Wnioskodawca wydatkowałby na swoje utrzymanie w kwocie: ...zł ... gr;

(A) - (B) = ... zł ... gr – ... zł ... gr = 424 785 zł 52 gr.

Różnica ta odpowiada szkodzie, która jest należna tytułem odszkodowania ustalonego przez Sąd. Szkoda jest różnicą między stanem majątkowym jaki zaistniałby, gdyby nie pozbawiono Wnioskodawcy wolności, a stanem rzeczywistym w chwili odzyskania wolności.

Wnioskodawca w uzupełnieniu wniosku wskazał, że wyrokiem Sądu Okręgowego … w R. z dnia …grudnia 2017 r., została zasądzona od Skarbu Państwa kwota 250 000 zł - tytułem zadośćuczynienia oraz kwota 424 785 zł 52 gr - tytułem odszkodowania za niesłuszne tymczasowe aresztowanie. Od tego wyroku na wskutek apelacji pełnomocnika, w dniu …kwietnia 2018 r., Sąd Apelacyjny w K…, zmienił zaskarżony wyrok podwyższając do 350 000 zł kwotę zasądzoną tytułem zadośćuczynienia, natomiast w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymał w mocy. Sąd Apelacyjny za słuszne uznał ustalenia Sądu Okręgowego, że szkoda związana z tymczasowym aresztowaniem nie jest sumą utraconych zarobków, lecz różnicą między stanem majątkowym, jaki istniałby gdyby nie pozbawiono Wnioskodawcy wolności, a stanem rzeczywistym w chwili odzyskania wolności. Sąd ustalił, że wszystkie utracone dochody stanowią kwotę „A”, od której to sumy odliczono łączną kwotę wypłaconych świadczeń, w tym … zł … gr + … zł … gr = „B”, co dało 424 735 zł 52 gr, która to kwota odpowiada szkodzie, którą należało zrekompensować.

Odszkodowanie i zadośćuczynienie Wnioskodawca otrzymał w dniu 16 lutego 2018 r. – w kwocie 675 709 zł 88 gr oraz w dniu 26 kwietnia 2018 r. - w kwocie 100 191 zł 78 gr.

W dniu 1 lutego 2019 r. Wnioskodawca otrzymał PIT-11 wystawiony przez Sąd Okręgowy …, gdzie w części „F” informacje o wysokości przychodu, o których mowa, w art. 20 ust 1 ustawy podano przychód w wysokości 1 116 zł 14 gr, tytułem utraconego wynagrodzenia i/lub odsetki od odszkodowania. W wyrokach sądu nie podano wprost z jakich przepisów, odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy.

Wypłacone odszkodowanie i zadośćuczynienie nie dotyczyło korzyści, które Wnioskodawca mógłby osiągnąć gdyby Mu szkody nie wyrządzono.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

Jakie będą skutki w podatku dochodowym od osób fizycznych w związku z otrzymaniem odszkodowania i zadośćuczynienia?
Czy otrzymane na podstawie wyroku sądu kwoty zadośćuczynienie i odszkodowanie są zwolnione z opodatkowania ww. podatkiem?

Zdaniem Wnioskodawcy, przyznane przez Sąd zadośćuczynienie i odszkodowanie powinno być zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3, zgodnie z którym „(...) wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania i zadośćuczynienia jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw.” Powołując się na opinie biegłego sądowego z zakresu finansów rachunkowości, księgowości i wynagrodzeń ustalając wysokość utraconego wynagrodzenia, nagrody jubileuszowej, 13-tej pensji, odprawy emerytalnej za niesłuszne tymczasowe aresztowanie, uwzględniające podatek dochodowy oraz składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, kwoty otrzymane z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania są wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych, ponieważ w wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia uwzględniono zaliczkę na podatek dochodowy oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1509, z późn. zm., w brzmieniu obowiązującym na dzień 31 grudnia 2018 r.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W treści art. 10 ust. 1 cyt. ustawy podatkowej zostały określone źródła przychodów, gdzie m.in. wymienia się inne źródła (pkt 9).

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Sformułowanie „w szczególności” dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy.

Odszkodowanie/zadośćuczynienie stanowi – co do zasady – przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania/zadośćuczynienia są opodatkowane. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2018 r., poz. 917, 1000, 1076), z wyjątkiem:

określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

W myśl natomiast art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, korzystają inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, czyli odszkodowania otrzymane za tzw. szkodę rzeczywistą; nie korzystają natomiast odszkodowania otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz za utracone korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Występujące w ww. przepisie sformułowanie „inne odszkodowania lub zadośćuczynienia” należy rozumieć jako te odszkodowania czy zadośćuczynienia, których wprost nie wymieniono w katalogu zwolnień podatkowych. Będą to przede wszystkim odszkodowania lub zadośćuczynienia inne niż te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

Zgodnie z art. 552 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2018 r., poz. 1987, z późn. zm.), oskarżonemu, który w wyniku wznowienia postępowania lub kasacji został uniewinniony lub skazany na łagodniejszą karę, służy od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, wynikłe z wykonania względem niego w całości lub w części kary, której nie powinien był ponieść.

Przepis § 1 stosuje się także, jeżeli po uchyleniu skazującego orzeczenia postępowanie umorzono wskutek okoliczności, których nie uwzględniono we wcześniejszym postępowaniu (art. 552 § 2 Kodeksu postępowania karnego).

Prawo do odszkodowania i zadośćuczynienia powstaje również w związku z zastosowaniem środka zabezpieczającego w warunkach określonych w § 1 i 2 (art. 552 § 3 Kodeksu postępowania karnego).

Odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje również w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania (art. 552 § 4 Kodeksu postępowania karnego).

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera definicji odszkodowania (rekompensaty) w związku z powyższym należy odnieść się do przepisów prawa cywilnego.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r., poz. 1025, z późn. zm.) także nie zawiera legalnej definicji odszkodowania; można ją jednak wywieść z jej regulacji. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającym na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Co prawda, w doktrynie i judykaturze powszechnym jest wiązanie pojęcia odszkodowania jedynie z uszczerbkiem majątkowym, natomiast pojęcia zadośćuczynienia z doznaną krzywdą (uszczerbkiem niematerialnym), jednakże tego rodzaju rozróżnienia nie dokonują przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stosownie do art. 361 § 1 Kodeksu cywilnego, zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W myśl natomiast art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego, w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Na podstawie art. 448 ustawy Kodeks cywilny, w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Przepis art. 445 § 3 stosuje się.

Zadośćuczynienie, analogicznie jak odszkodowanie, jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych w tym w dobrach osobistych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy jak i niemajątkowy.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie różnicują świadczeń odszkodowawczych w zależności od tego, czy dotyczą one naprawienia szkody majątkowej czy niemajątkowej, a tym samym użyte przez ustawodawcę pojęcie odszkodowania należy odnosić również do zadośćuczynienia pieniężnego za szkodę niemajątkową (tj. za doznaną krzywdę). Oznacza to, że użyte w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pojęcie odszkodowania odnosi się także do zadośćuczynienia, będącego formą wynagrodzenia krzywdy poszkodowanego.

Z opisanego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w oparciu o art. 552 § 4 Kpk, który stanowi, że odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje w przypadku „niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania”, Wnioskodawca złożył do Sądu wniosek o przyznanie odszkodowania i zadośćuczynienia za niesłuszne tymczasowe aresztowanie w okresie od dnia ... czerwca 2006 r. do dnia ... marca 2007 r. - tj. przez 256 dni.

Od tego wyroku Wnioskodawca złożył apelację do Sądu Apelacyjnego w K..., który na podstawie wyroku z dnia ...kwietnia 2018 r. podwyższył kwotę zadośćuczynienia do 350 000 zł. Sąd Apelacyjny za słuszne uznał ustalenia Sądu Okręgowego, że szkoda związana z tymczasowym aresztowaniem nie jest sumą utraconych zarobków, lecz różnicą między stanem majątkowym, jaki istniałby gdyby nie pozbawiono Wnioskodawcy wolności, a stanem rzeczywistym w chwili odzyskania wolności. Sąd ustalając wysokość odszkodowania obejmującego sumę utraconych zarobków za okres od 2006 r. do 2014 r., po uwzględnieniu dochodów wypłaconych Wnioskodawcy (zasiłku ..., renty ...) ustalił, że kwotą należną z powyższego tytułu będzie kwota 424 785 zł 52 gr. Sąd ustalił, że wszystkie utracone dochody stanowią kwotę „A”, od której to sumy odliczono łączną kwotę wypłaconych świadczeń, w tym … zł … gr + … zł … gr = „B”, co dało 424 735 zł 52 gr, która to kwota odpowiada szkodzie, którą należało zrekompensować.

Szkoda jest różnicą między stanem majątkowym jaki zaistniałby, gdyby nie pozbawiono Wnioskodawcy wolności, a stanem rzeczywistym w chwili odzyskania wolności. Różnica ta odpowiada szkodzie, która jest należna tytułem odszkodowania ustalonego przez Sąd.

Natomiast ustalając kwotę zadośćuczynienia Sąd oparł się na takich okolicznościach jak długość trwania niesłusznego tymczasowego aresztowania, wiek Wnioskodawcy w momencie zatrzymania, sposób i okoliczności zatrzymania, traktowanie w zakładzie karnym, fakt, że Wnioskodawca został oderwany od środowiska rodzinnego, spotkanie się z ostracyzmem w środowisku lokalnym, pogorszenie się stanu zdrowia, wpływ na psychikę (lęki, napięcie, niepokój, tiki nerwowe, okresowo pojawiające się problemy związane z koncentracją i pamięcią. Wszystkie te czynniki w ocenie Sądu miały bezpośredni związek z tymczasowym aresztowaniem.

Odszkodowanie i zadośćuczynienie Wnioskodawca otrzymał w 2018 r.

W wyrokach sądu nie podano wprost, z jakich przepisów, odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy. Wypłacone odszkodowanie i zadośćuczynienie nie dotyczyło korzyści, które Wnioskodawca mógłby osiągnąć gdyby Mu szkody nie wyrządzono.

Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, że na gruncie opisanego we wniosku stanu faktycznego zasądzona na rzecz Wnioskodawcy kwota w żadnej części nie korzysta ze zwolnienia od podatku uregulowanego w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ ani jej wysokość, ani zasady ustalania, nie wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

Wnioskodawca potwierdził to wskazując, że w wyrokach Sądu nie podano wprost, z jakich przepisów, odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy. Co więcej, Wnioskodawca w przedstawionym stanie faktycznym wskazał, że szkoda, która jest należna tytułem odszkodowania jest różnicą między stanem majątkowym jaki zaistniałby, gdyby Wnioskodawcy nie pozbawiono wolności, a stanem rzeczywistym w chwili odzyskania wolności. Ponadto Wnioskodawca szczegółowo przedstawił wyliczenie przyznanej kwoty, podając również, że przy ustalaniu wysokości odszkodowania kierowano się opinią biegłego sądowego z zakresu finansów, rachunkowości, księgowości i wynagrodzeń.

Zatem nie można tego utożsamiać z wymaganymi przez ustawodawcę zasadami ustalania odszkodowań i zadośćuczynień, które wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

Jednocześnie, wobec dyspozycji wyżej przywołanych przepisów Kodeksu postępowania karnego oraz Kodeksu cywilnego nie sposób uznać, że przewidują one w jaki sposób należy ustalić wysokość odszkodowania (zadośćuczynienia) lub wskazują wysokość tego odszkodowania (zadośćuczynienia). Przepisy te zakreślają jedynie kryteria, którymi należy kierować się przy naprawianiu szkody; innymi słowy określają ogólne ramy odpowiedzialności odszkodowawczej. Nie sposób zatem też przyjąć, że przywołane regulacje spełniają wymóg, wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, określenia wprost wysokości lub zasady ustalania odszkodowania.

W sytuacji zatem, gdy wysokość lub zasady ustalania przedmiotowego odszkodowania/zadośćuczynienia nie wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw i zostało ono przyznane Wnioskodawcy w wysokości jedynie oszacowanej przez sąd – nie znajduje zastosowania zwolnienie od opodatkowania określone w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Punktem wyjścia wykładni art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy jest natomiast podział odszkodowania na odszkodowanie za rzeczywiste straty (damnum emergens) i odszkodowanie za utracone korzyści (lucrum cessans). Za stratę uważa się każde pogorszenie się sytuacji majątkowej (zmniejszenie aktywów lub zwiększenie pasywów) poszkodowanego, w wyniku czego poszkodowany staje się uboższy, niż był przed doznaniem szkody. Chodzi w tym przypadku o rzeczywisty uszczerbek w majątku należącym do poszkodowanego spowodowany zniszczeniem, utratą lub uszkodzeniem określonych składników majątkowych albo obniżeniem ich wartości, a także powstanie nowych zobowiązań albo ich zwiększenie. Z kolei szkoda związana z utraconymi korzyściami (lucrum cessans) polega na tym, że majątek poszkodowanego nie wzrósł tak, jakby się stało, gdyby nie nastąpiło zdarzenie, z którym połączona jest czyjaś odpowiedzialność. Szkodą jest więc to, co nie weszło do majątku poszkodowanego na skutek zdarzenia wyrządzającego szkodę.

Zakres zwolnienia przedmiotowego określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych obejmuje zatem tylko te odszkodowania lub zadośćuczynienia, otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, które nie zostały otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą lub nie dotyczyły korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono czyli tylko odszkodowania lub zadośćuczynienia za tzw. szkodę rzeczywistą stanowiącą poniesienie straty. Przy tym, chodzi tu zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. W doktrynie i judykaturze powszechnym jest wiązanie pojęcia odszkodowania jedynie z uszczerbkiem majątkowym, natomiast pojęcia zadośćuczynienia z doznaną krzywdą (uszczerbkiem niematerialnym).

Warunkiem wystarczającym do powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych na zasadach przewidzianych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie natomiast niezrealizowanie choćby jednej ze wskazanych wyżej przesłanek.

Odszkodowanie/ zadośćuczynienie z tytułu utraconych korzyści (zysków), jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, jak również odszkodowanie/zadośćuczynienie otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Racjonalność przyjętego przez ustawodawcę rozwiązania wyraża się w tym, że odszkodowanie z tytułu utraconego zysku powinno być opodatkowane, w przeciwnym razie podatnik, który korzyść utracił, znalazłby się w sytuacji korzystniejszej niż podatnik, który korzyść osiągnął. Odszkodowanie ma mieć na celu zrekompensowanie poszkodowanemu poniesionej przez niego szkody, a nie jego wzbogacenie. W przypadku utraconych korzyści, gdyby podatnik je osiągnął, co do zasady podlegałby z tytułu ich otrzymania opodatkowaniu. Zwolnienie od opodatkowania odszkodowania z tytułu utraconych korzyści uprzywilejowałoby zatem odszkodowanie w porównaniu do wartości (korzyści) normalnie osiągniętych (tzn. uzyskanych w przypadku niewyrządzenia szkody), co z przedmiotowego punktu widzenia sprzeczne byłoby z konstytucyjną zasadą powszechności i równości opodatkowania.

W takiej sytuacji natomiast – w związku z wyłączeniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – zasądzone na rzecz Wnioskodawcy odszkodowanie za szkodę w postaci utraconych korzyści (obejmujące sumę utraconych zarobków) nie mieści się w dyspozycji art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy i nie podlega zwolnieniu od opodatkowania na podstawie tego przepisu.

W świetle przedstawionego we wniosku stanu faktycznego ww. odszkodowanie nie dotyczyło bowiem szkody rzeczywistej, lecz utraconych dochodów (w szczególności w postaci utraconych zarobków) jakie Wnioskodawca by uzyskiwał, gdyby nie został niesłusznie aresztowany.

W konsekwencji, otrzymane odszkodowanie za szkodę w postaci utraconych korzyści stanowi podlegający opodatkowaniu przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Należy wskazać, że bez wpływu na powyższe pozostaje sposób, w jaki Sąd dokonał oszacowania kwoty odszkodowania z tytułu utraconych korzyści, tj. w wysokości wynagrodzeń netto, po uwzględnieniu składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy. W świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych tego rodzaju okoliczność faktyczna nie może też stanowić podstawy do zastosowania zwolnienia z opodatkowania. Poza tym, przeprowadzenia tego rodzaju kalkulacji przez Sąd w żadnym razie nie można – jak czyni to Wnioskodawca – uznawać za równoznaczne z odprowadzeniem podatku dochodowego i na tej podstawie wywodzić tezę, że odszkodowania są wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych, ponieważ w wysokości odszkodowania uwzględniono zaliczkę na podatek dochodowy oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Odnosząc się natomiast do kwestii zwolnienia od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zasądzonej kwoty zadośćuczynienia za wyrządzoną krzywdę, stwierdzić należy, że zostały spełnione przesłanki wskazane w ww. przepisie oraz nie zaistniały warunki wyłączające zastosowania analizowanego zwolnienia.

W związku z powyższym, stanowisko Wnioskodawcy zgodnie z którym przyznane przez Sąd zadośćuczynienie i odszkodowanie powinny być zwolnione od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, należało uznać w całości za nieprawidłowe, bowiem jak wykazano powyżej przedmiotowe odszkodowanie nie korzysta z przedmiotowego zwolnienia i podlega opodatkowaniu na podstawie art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, natomiast zadośćuczynienie za wyrządzoną krzywdę korzysta ze zwolnienia od podatku, jednakże na podstawie innego przepisu niż wskazany przez Wnioskodawcę, tj. na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy.

Tutejszy Organ podatkowy zaznacza, że w niniejszej interpretacji nie odniósł się do kwestii możliwości zwolnienia z opodatkowania odsetek, ponieważ zagadnienie to nie było przedmiotem zapytania Wnioskodawcy.

Końcowo, mając na uwadze treść przepisu art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 800, z późn. zm.), zauważyć należy, że w przedmiotowej sprawie organ podatkowy wydając interpretację indywidualną przepisów prawa opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę. Do postępowania w sprawie wydania interpretacji co do zakresu i sposobu stosowania prawa podatkowego nie mają bowiem zastosowania przepisy o postępowaniu podatkowym, a postępowanie dowodowe jest częścią postępowania podatkowego.

Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa jest sam przepis prawa. Jeżeli zatem przedstawiony we wniosku stan faktyczny będzie różnił się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawcy. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia tego zdarzenia.

Zgodnie z art. 14na § 1 ustawy Ordynacja podatkowa przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 ustawy Ordynacja podatkowa).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin