Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB1-3.4010.68.2019.1.MBD
z 16 kwietnia 2019 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 18 lutego 2019 r. (data wpływu 22 luty 2019 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy kosztem zakupu uprawnień dla Spółki jest cena określona w Kontrakcie, a różnica pomiędzy ceną zakupu określoną w Kontrakcie a ceną rynkową uprawnień do emisji w momencie realizacji Kontraktu oraz ruchy na Depozycie zabezpieczającym (codzienne wpływy i wypływy z rachunku depozytowego w związku z zawartymi przez Spółkę Kontraktami terminowymi dokonywane w okresie między zawarciem Kontraktu i jego rozliczeniem) są neutralne na gruncie updop – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 22 lutego 2019 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy kosztem zakupu uprawnień dla Spółki jest cena określona w Kontrakcie, a różnica pomiędzy ceną zakupu określoną w Kontrakcie a ceną rynkową uprawnień do emisji w momencie realizacji Kontraktu oraz ruchy na Depozycie zabezpieczającym (codzienne wpływy i wypływy z rachunku depozytowego w związku z zawartymi przez Spółkę Kontraktami terminowymi dokonywane w okresie między zawarciem Kontraktu i jego rozliczeniem) są neutralne na gruncie updop.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny/zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca (dalej także: „Spółka”) jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych (dalej: „PDOP”) i prowadzi działalność w zakresie produkcji sody kalcynowanej, sody oczyszczonej, soli i chlorku wapnia mających zastosowanie m.in. w przemyśle szklarskim, spożywczym, do produkcji detergentów oraz budownictwie.

Procesy produkcyjne Spółki prowadzone są przy użyciu instalacji, których eksploatacja powoduje emisję do powietrza gazów cieplarnianych, głównie dwutlenku węgla (dalej łącznie: „emisja CO2”). W związku z tym, Spółka jest objęta regulacjami ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz.U. z 2018 r., poz. 1201 z późn. zm., dalej: „Ustawa o systemie handlu uprawnieniami”). Spółka posiada instalacje objęte Ustawą o systemie handlu uprawnieniami (dalej: „Instalacje”).

Co roku Spółka otrzymuje określoną ilość przydziału darmowych uprawnień do emisji CO2 (dalej: „uprawnienia do emisji”) na pokrycie rzeczywistej emisji CO2 (ilość zależy m.in. od wskaźników emisyjności w zakresie CO2). Ilość przyznawanych Spółce darmowych uprawnień do emisji w danym okresie rozliczeniowym nie jest jednak wystarczająca w celu pokrycia całości rzeczywistej emisji CO2 (co przykładowo ma miejsce w obecnym trzecim okresie rozliczeniowym 2013-2020). Dodatkowo corocznie wielkość darmowych uprawnień jest zmniejszana. Podobna sytuacja wystąpi także przypuszczalnie w kolejnym okresie rozliczeniowym 2021-2028.

W celu pokrycia niedoboru uprawnień do emisji niezbędnych do pokrycia faktycznej emisji CO2 za dany rok Spółka nabywa na rynku (tj. na giełdzie prowadzącej handel tymi uprawnieniami, za pośrednictwem domu maklerskiego) brakujące uprawnienia do emisji. Wszystkie uprawnienia do emisji Spółka nabywa z zamiarem ich wykorzystania na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej.

W sytuacji, gdyby ilość przyznanych Spółce uprawnień do emisji CO2 była niewystarczająca do pokrycia faktycznej emisji CO2, a Spółka nie zakupiła na rynku dodatkowych praw do emisji, konieczne byłoby uiszczenie przez Spółkę istotnych kar finansowych. Nałożenie kar finansowych nie zwolniłoby Spółki z obowiązku rozliczenia się z emisji.

Sprzedaż i zakup uprawnień do emisji jest dokonywana w ramach Europejskiego Systemu Handlu Emisjami (dalej: „UE ETS”), tj. rynku emisji CO2. W ramach systemu UE ETS handel uprawnieniami do emisjami CO2 (EUA) odbywa się głównie na giełdzie (…).

Spółka zobowiązana jest do raportowania parametrów emisji. W Polsce rejestr uprawnień do emisji CO2 jest prowadzony przez Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBIZE).

W świetle regulacji Ustawy o systemie handlu uprawnieniami, do 30 kwietnia każdego roku Spółka jest zobowiązana do rozliczenia emisji gazów cieplarnianych za rok poprzedni poprzez przedstawienie do umorzenia określonej ilości uprawnień do emisji gazów cieplarnianych, która odpowiada zweryfikowanej rzeczywistej emisji CO2.

Cena uprawnień do emisji nabywana w ramach UE ETS nie jest stała, podlega wahaniom rynkowym. Z uwagi na to, że zapotrzebowanie Spółki na uprawnienia do emisji jest duże, koszt związany z ich odpłatnym nabyciem jest wysoki i istotnie wpływa na pozycję finansową Spółki.

Jednym ze sposobów ograniczania ryzyka związanego ze zmianą ceny uprawnień do emisji stosowanym przez Spółkę jest zawieranie terminowych kontraktów zabezpieczających typu futures (dalej: „Kontrakty”), dzięki którym Spółka zabezpiecza ryzyko zmiany ceny uprawnień w okresie pomiędzy zawarciem a zamknięciem Kontraktu. Kontrakty zawierane są wyłącznie w celu ograniczenia ryzyka zmiany ceny uprawnień do emisji. Zawieranie Kontraktów jest zgodne z przyjętą w Spółce polityką zabezpieczeń. Kontrakty te są desygnowane do rachunkowości zabezpieczeń zgodnie z polityką rachunkowości przyjętą przez Spółkę oraz odpowiednio odzwierciedlone w sprawozdaniu finansowym Spółki (Spółka do rozliczania tych kontraktów stosuje zasady rachunkowości zabezpieczeń). Zawierane Kontrakty nie stanowią samoistnych, niezależnych operacji spekulacyjnych, oderwanych od podstawowej działalności Spółki. Mają one na celu wyłącznie zabezpieczenie kosztów operacji, podejmowanych w ramach działalności gospodarczej Wnioskodawcy i są z nią nierozerwalnie związane. Spółka nie prowadzi odrębnej działalności finansowej, polegającej na spekulacyjnym obrocie kontraktami terminowymi. Realizowane przez Spółkę transakcje będące przedmiotem niniejszego wniosku, w zależności od relacji ceny w dniu zawarcia Kontraktu oraz ceny w dniu zamknięcia Kontraktu, po dokonaniu odpowiedniej alokacji prowadzą do powstania wyniku korygującego wyłącznie koszt wytworzenia wyrobów gotowych (nie stanowią samoistnych przychodów Spółki).

Zgodnie z powyższym, efektem rozliczenia transakcji zabezpieczającej jest:

1. zmniejszenie kosztu wytworzenia wyrobów gotowych - w przypadku powstania wyniku dodatniego, tj. wówczas, jeśli cena w dacie zakupu Kontraktu jest niższa od ceny w dacie zamknięcia i rozliczenia Kontraktu;
2. zwiększenie kosztu wytworzenia wyrobów gotowych - w przypadku powstania wyniku ujemnego, tj. wówczas jeśli cena w dacie zakupu Kontraktu jest wyższa od ceny w dacie zamknięcia i rozliczenia Kontraktu.
   
   

Rozliczenie Kontraktów, których dotyczy niniejszy wniosek ma/będzie mieć charakter rzeczywisty (tj. uwzględniający postawienie Wnioskodawcy do dyspozycji uprawnień do emisji według ceny Kontraktu w dniu jego zapadalności i rozliczenia); dodatkowo w ramach Kontraktu wypłacana jest różnica pomiędzy ceną w dacie zawarcia kontraktu a ceną w dacie zapadalności i rozliczenia Kontraktu (wynik rozliczenia „marking to market”, po uwzględnieniu obu przepływów efektywna cena zakupu uprawnień jest równa cenie zakupu uprawnień z dnia zawarcia Kontraktu). W powyższym przypadku w ostatecznym rozrachunku koszty uprawnień zakupionych w ramach Kontraktu są zgodne z ceną nabycia uprawnień CO2 zabezpieczaną w ramach danego Kontraktu w dacie jego zawarcia.

Należy również zaznaczyć, że specyfika wskazanego Instrumentu nakłada na Spółkę obowiązek utrzymania depozytu zabezpieczającego (dalej: „Depozyt zabezpieczający”). Depozyt zabezpieczający ustanowiony jest na rachunku depozytowym i w sensie prawnym stanowi on odrębną od instrumentu pochodnego operację gospodarczą. Obowiązek jego posiadania wynika z wymogów brokera giełdowego w zakresie zabezpieczenia wykonania kontraktów terminowych. Spółka zobowiązana jest tym samym do przestrzegania określonych zasad związanych z trybem i warunkami funkcjonowania rachunku depozytowego.

W terminie od zawarcia instrumentu do jego zamknięcia Kontrakty rozliczane są codziennie metodą „marking to market” tj. stan rachunków zabezpieczających obu stron Kontraktu jest korygowany codziennie o zmianę ceny instrumentu bazowego w stosunku do poprzedniego dnia, a wynik wyceny wpływa na stan środków finansowych zgromadzonych na Depozycie zabezpieczającym.

W przypadku, gdy stan środków pieniężnych jest niższy niż wymagany limit dla Depozytu zabezpieczającego, Spółka zobowiązana jest uzupełnić kwotę Depozytu zabezpieczającego. W sytuacji zaś, gdy dzienna wycena wygeneruje nadwyżkę ponad nałożone limity, nadwyżka środków pieniężnych może zostać przelana na rachunek bankowy Spółki.

Transakcje zabezpieczające na instrumentach pochodnych zawierane przez Spółkę charakteryzują pewne stałe parametry, takie jak:

• data wykonania - dzień zapadalności kontraktu, tj. upływ okresu, na jaki został on zawarty,
• data dostawy aktywa bazowego - dzień dostawy aktywa bazowego w postaci fizycznej dostawy uprawnień do emisji.
  
  

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy kosztem zakupu uprawnień dla Spółki jest cena określona w Kontrakcie, a różnica pomiędzy ceną zakupu określoną w Kontrakcie a ceną rynkową uprawnień do emisji w momencie realizacji Kontraktu oraz ruchy na Depozycie zabezpieczającym (codzienne wpływy i wypływy z rachunku depozytowego w związku z zawartymi przez Spółkę Kontraktami terminowymi dokonywane w okresie między zawarciem Kontraktu i jego rozliczeniem) są neutralne na gruncie PDOP?

Zdaniem Wnioskodawcy, kosztem zakupu uprawnień dla Spółki jest cena określona w Kontrakcie, a różnica pomiędzy ceną zakupu określoną w Kontrakcie a ceną rynkową uprawnień do emisji w momencie realizacji Kontraktu oraz ruchy na Depozycie zabezpieczającym (codzienne wpływy i wypływy z rachunku depozytowego w związku z zawartymi przez Spółkę Kontraktami terminowymi dokonywane w okresie między zawarciem Kontraktu i jego rozliczeniem) są neutralne na gruncie PDOP.

Zgodnie z art. 4a pkt 22 ustawy o PDOP, ilekroć w ustawie o PDOP, jest mowa o pochodnych instrumentach finansowych, oznacza to instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c-i ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Zgodnie z tymi przepisami pochodnymi instrumentami finansowymi są m.in. kontrakty terminowe, których instrumentem bazowym jest m.in. uprawnienie do emisji (art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy o obrocie instrumentami finansowymi).

Przedmiotem Kontraktu terminowego, którego stroną jest Spółka jest zobowiązanie do wykonania w przyszłości transakcji na warunkach określonych w dacie zawarcia kontraktu. Zakup Kontraktu terminowego lub jego sprzedaż powoduje powstanie otwartej pozycji. Nabywca Kontraktu (Spółka) otwiera pozycję długą zobowiązując się tym samym do zakupu instrumentu bazowego (tutaj uprawnień do emisji) po cenie określonej w umowie, natomiast sprzedawca Kontraktu otwiera pozycję krótką, odpowiednio zobowiązując się do dostarczenia instrumentu bazowego (uprawnień do emisji) po umownej cenie, określonej z góry, tj. w momencie zawarcia Kontraktu.

W przypadku transakcji terminowych należy wyróżnić transakcje nierzeczywiste i rzeczywiste. Jak zostało wskazane w stanie faktycznym (winno być: „stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym”), rozliczanie Kontraktów, których stroną jest Spółka ma/będzie mieć charakter rzeczywisty. Tym samym z definicji, nastąpi faktyczne przeniesienie prawa własności ze sprzedającego na Spółkę jako kupującego w drodze dostarczenia instrumentu bazowego (uprawnień do emisji) Spółce przez sprzedającego, w określonym terminie i miejscu w zamian za wynagrodzenie.

1. Ustawa o PDOP, nie zawiera szczególnego przepisu, który przewidywałby sposób ustalania kosztów w przypadku zakupu instrumentu bazowego w ramach transakcji terminowej o charakterze rzeczywistym, tj. z fizyczną dostawą instrumentu bazowego. Jedyny przepis jaki dotyczy kosztów związanych z pochodnymi instrumentami finansowymi to art. 16 ust. 1 pkt 8b, który jednak dotyczy wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych - w transakcji, której stroną jest Spółka takie koszty (związane z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych) nie występują. Stąd zasadne jest posłużenie się ogólną regulacją dotyczącą kosztów uzyskania przychodów wskazaną w art. 15 ust. 1 ustawy o PDOP - zgodnie z powołanym przepisem kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. wskazanych jako niestanowiące kosztów uzyskania przychodów (trwale lub przejściowo).

Zgodnie z dominującym podejściem prezentowanym w licznych indywidualnych interpretacjach przepisów prawa podatkowego, orzecznictwie sądów administracyjnych, jak również przez przedstawicieli doktryny, możliwość zaliczenia danego wydatku do kategorii kosztów uzyskania przychodów uzależniona jest od spełnienia następujących warunków:

(i) koszt jest definitywny (rzeczywisty), tj. został poniesiony przez podatnika i nie został mu w jakikolwiek sposób zwrócony;

(ii) koszt pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą;

(iii) koszt poniesiony został w celu uzyskania przychodów, zachowania lub zabezpieczenia ich źródła lub może mieć inny wpływ na wielkość osiągniętych przychodów;

(iv) koszt został właściwe udokumentowany;

(v) koszt nie znajduje się w katalogu wyłączeń uregulowanym w art. 16 ustawy o CIT.

Odnosząc się do kwestii ustalenia wysokości kosztu, który może zostać rozpoznany przez Spółkę w związku z nabyciem uprawnień do emisji na podstawie transakcji terminowej z fizyczną dostawą uprawnień, kluczowe znaczenie ma warunek (i) wskazany powyżej, tj. koszt poniesiony przez Spółkę musi mieć charakter definitywny - innymi słowy Spółka może rozpoznać koszt wyłącznie w takiej wysokości, w jakiej definitywnie go poniosła. W omawianej sytuacji Spółka ponosi koszt wyłącznie w wysokości ceny uprawnień określonej w momencie zawarcia Kontraktu, która to cena może być odmienna (wyższa/niższa) od faktycznej ceny uprawnień na dzień realizacji Kontraktu, obowiązującej na rynku emisji CO2. Co za tym idzie, wysokość kosztu zakupu uprawnień do emisji jaki może rozpoznać Spółka, musi odpowiadać rzeczywiście zapłaconej cenie.

2. Jakakolwiek różnica pomiędzy ceną zakupu uprawnień (określoną w momencie zawarcia Kontraktu), a faktyczną ceną uprawnień na dzień realizacji Kontraktu (obowiązującą na rynku emisji CO2) pozostaje bez wpływu na rozliczenia podatkowej Spółki, tj. nie jest dla Spółki kosztem uzyskania przychodu (gdyż różnica ta nie ma z perspektywy Spółki definitywnego charakteru; Spółka nie poniosła kosztu w tej części), ani też nie jest dla Spółki przychodem podatkowym - w szczególności omawiana różnica nie jest dla Spółki nieodpłatnym/częściowo odpłatnym świadczeniem, które skutkowałoby koniecznością rozpoznania przychodu. Wynika to z faktu, że cena zakupu uprawnień do emisji w transakcji terminowej ustalona została w momencie jej zawarcia (a wyłącznie moment dostawy uprawnień po ustalonej cenie został odroczony do momentu realizacji Kontraktu) i na ten moment ustalona cena zakupu była równa cenie powszechnie obowiązującej na rynku emisji CO2 dla takich transakcji uwzględniając m.in. termin dostawy uprawnień.

3. Ustawa o PDOP, nie zawiera szczegółowych regulacji dotyczących traktowania depozytu zabezpieczającego ustanowionego na potrzeby Kontraktu, co oznacza, że kwestia ta objęta jest reżimem ogólnym art. 12 tej ustawy. Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o PDOP, przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe.

Z kolei, zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy o PDOP, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, a także za przychody uzyskane z zysków kapitałowych, z wyłączeniem przychodów, o których mowa w art. 7b ust. 1 pkt 1, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Zdaniem Spółki, literalna wykładnia powołanych powyżej przepisów prowadzi do wniosku, że do przychodów podatkowych zalicza się tylko takie przychody, które w danym momencie mają charakter trwały, definitywny i bezwarunkowy. Ponadto zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP, do przychodów nie zalicza się pobranych wpłat lub zarachowanych należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych.

Zatem, w ocenie Spółki, wysokość Depozytu zabezpieczającego ustanowiona na potrzeby Kontraktu pełni wyłącznie funkcję gwarancyjną dotrzymania warunków umowy związanej z zawarciem transakcji na tym instrumencie. W związku z tym, czasowy wpływ środków na rachunek Spółki na skutek wzrostu wartości Kontraktu w odniesieniu do pozycji otwartych (zmniejszenie wartości zabezpieczenia) nie stanowi dla Spółki przychodu podatkowego w świetle regulacji ustawy o PDOP, bowiem nie powodują to definitywnego oraz bezwarunkowego przysporzenia majątku Spółki.

Należy również wskazać, że pomimo faktu, iż Spółka otrzymuje środki przekraczające wymaganą wysokość zabezpieczenia, które to uzyskuje w wyniku rozliczeń dziennych Kontraktu do momentu zamknięcia pozycji, nie może ich traktować jak otrzymanych lub postawionych do dyspozycji środków pieniężnych, bowiem do czasu wygaśnięcia transakcji i rozliczenia Kontraktu na skutek spadku wartości Kontraktu pociągającego za sobą odpowiednie zmniejszenie wartości Depozytu zabezpieczającego, Spółka może być zobowiązana zarówno do wpłacenia udostępnionych wcześniej środków, a także do dopłacenia własnych środków dla uzupełnienia wskazanego Depozytu do wymaganego poziomu. W konsekwencji, mając na uwadze art. 12 ust. 1 pkt 1 oraz art. 12 ust. 4 pkt 1 ustawy o PDOP, należy wskazać, iż zwrócona Spółce nadwyżka wartości Depozytu zabezpieczającego ponad wymagany poziom nie stanowi przychodu podatkowego w rozumieniu analizowanej ustawy.

Jednocześnie wpłaty środków w celu uzupełnienia wysokości Depozytu zabezpieczającego nie należy utożsamiać z zapłatą za nabycie uprawnień, z uwagi na fakt, iż stanowi on swego rodzaju kaucję zabezpieczającą stronę na wypadek niewywiązania się z umowy.

Jednocześnie przywołując praktykę organów w zakresie traktowania Depozytu zabezpieczającego na gruncie ustawy o PDOP, należy wskazać poniższe stanowiska, zbieżne z argumentacją zaprezentowaną przez Wnioskodawcę:

• Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 17 grudnia 2013 r., sygn. IPPB5/423-807/13-2/KS oraz sygn. IPPB5/423-807/13-3/KS, w których to interpretacjach organ w całości zgodził się z argumentacją wnioskodawcy, potwierdzając że: „Z uwagi na powyższe, w ocenie Spółki zarówno wypływy jak i wpływy dokonywane przez Spółkę w celu wyrównania wysokości zabezpieczenia, z uwagi na fakt, iż stanowią one swoistego rodzaju kaucję zabezpieczającą na wypadek niewywiązania się z umowy przez drugą stronę, nie stanowią w analizowanym przypadku zarówno przychodu podatkowego, jak i kosztów podatkowych (są neutralne podatkowo) w świetle regulacji ustawy o CIT.”;
• Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 27 stycznia 2011 r., sygn. IPPB3/423-801/10-2/AG zgodnie z którą organ zgodził się z wnioskodawcą, jako że: „przekazanie tych środków na depozyt zabezpieczający w związku ze zwiększeniem wyceny pozycji otwartych nie będzie stanowić dla Spółki kosztu podatkowego w rozumieniu pdop. Również wypływ tych środków z depozytu zabezpieczającego na skutek zmniejszenia ekspozycji Spółki w odniesieniu do pozycji otwartych nie będzie dla Spółki przychodem podatkowym w świetle regulacji ustawy o pdop.”
  
  

Podsumowując, mając na uwadze powyższe uzasadnienie, zdaniem Wnioskodawcy, kosztem zakupu uprawnień dla Spółki jest cena określona w Kontrakcie, a różnica pomiędzy ceną zakupu określoną w Kontrakcie a ceną rynkową uprawnień do emisji w momencie realizacji Kontraktu oraz ruchy na Depozycie zabezpieczającym (codzienne wpływy i wypływy z rachunku depozytowego w związku z zawartymi przez Spółkę Kontraktami terminowymi dokonywane w okresie między zawarciem Kontraktu i jego rozliczeniem) są neutralne na gruncie PDOP.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

W myśl art. 4a pkt 22 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1036, z późn. zm., dalej „updop”), w brzmieniu obowiązującym od 21 kwietnia 2018 r. nadanym ustawą z dnia 1 marca 2018 r. o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r., poz. 685), ilekroć w ustawie jest mowa o pochodnych instrumentach finansowych - oznacza to instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c-i ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi

Stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c-i ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 2286, z późn. zm.), instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są:

• opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową, inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, wskaźnik rentowności, uprawnienie do emisji lub inny instrument pochodny, indeks finansowy lub wskaźnik finansowy, które są wykonywane przez dostawę lub rozliczenie pieniężne, z wyłączeniem instrumentów pochodnych, o których mowa w art. 10 rozporządzenia 2017/565,
• opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne lub mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron,
• opcje, kontrakty terminowe, swapy oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które mogą być wykonane przez dostawę, pod warunkiem że są dopuszczone do obrotu w systemie obrotu instrumentami finansowymi, z wyłączeniem produktów energetycznych będących przedmiotem obrotu hurtowego na OTF, które muszą być wykonywane przez dostawę,
• niedopuszczone do obrotu w systemie obrotu instrumentami finansowymi opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które mogą być wykonane przez dostawę, a które nie są przeznaczone do celów handlowych i wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych,
• instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego,
• kontrakty na różnicę,
• opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward dotyczące stóp procentowych oraz inne instrumenty pochodne odnoszące się do zmian klimatycznych, stawek frachtowych oraz stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne albo mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron, a także instrumenty pochodne, o których mowa w art. 8 rozporządzenia 2017/565, i inne, które wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych.
  
  

Do kontraktów terminowych należą przede wszystkim cztery grupy umów: kontrakty futures i forward, opcje oraz kontrakty wymiany swap.

Normatywne definicje wszystkich tych instrumentów pochodnych zawiera wydane na podstawie ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 395 z późn. zm.), rozporządzenie ministra finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 277).

W myśl tego rozporządzenia kontrakt futures, to umowa o określonej standardowej charakterystyce, będąca przedmiotem obrotu w obrocie regulowanym, nakładająca na jedną stronę obowiązek dostarczenia, a na drugą - odbioru aktywów o określonej ilości, w określonym terminie w przyszłości i po określonej cenie, ustalonej w momencie zawierania kontraktu (§ 3 pkt 6 rozporządzenia).

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera definicji przychodu, ale określa przykładowy katalog przysporzeń stanowiących przychód.

Warto w tym miejscu wskazać, że w przypadku transakcji terminowych wyróżniamy transakcje:

• nierzeczywiste, w których nie następuje fizyczna dostawa instrumentu bazowego, natomiast realizacja transakcji jest dokonywana poprzez rozliczenie między stronami różnicy cen, oraz
• rzeczywiste, w których następuje faktyczne przeniesienie prawa własności ze sprzedającego na kupującego w drodze fizycznego dostarczenia instrumentu bazowego kupującemu przez sprzedającego, w określonym terminie i miejscu w zamian za ekwiwalent pieniężny.
  
  

W rozpatrywanej sprawie, mamy do czynienia z transakcjami rzeczywistymi typu futures. Transakcje typu futures, mieszą się w definicji pochodnych instrumentów finansowych, zawartej w art. 4a pkt 22 updop, zgodnie z którą, jak już wcześniej wspomniano, pod tym pojęciem rozumie się instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c-i ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 updop, przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe.

W myśl postanowień art. 12 ust. 3 updop, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, a także za przychody uzyskane z zysków kapitałowych, z wyłączeniem przychodów, o których mowa w art. 7b ust. 1 pkt 1, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Zatem, przychodem są wszelkie przysporzenia majątkowe o charakterze trwałym, których rzeczywiste otrzymanie, a w niektórych przypadkach już sam fakt, że są należne, powoduje obowiązek zapłaty podatku dochodowego. Co do zasady, o zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów decyduje definitywny charakter tego przysporzenia w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono aktywa.

Zasady podatkowego rozpoznawania momentu uzyskania przychodów, określonych w art. 12 ust. 3 updop, uregulowane zostały w art. 12 ust. 3a-3g oraz 3j-3m.

Zgodnie z art. 12 ust. 3f updop, za datę powstania przychodu z tytułu realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych uważa się moment realizacji tych praw.

W kwestii natomiast kosztów uzyskania przychodów, zgodnie z art. 15 ust. 1 updop, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.

Kosztami uzyskania przychodów są więc wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, której celem jest osiągnięcie przychodów, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów.

Zatem wszystkie poniesione wydatki, po wyłączeniu zastrzeżonych w ustawie, są kosztami uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z przychodami (tzn. wydatki takie są uzasadnione z ekonomicznego punktu widzenia, ponieważ w rezultacie ich poniesienia podatnik może oczekiwać zwiększenia swoich przychodów), w tym służą zabezpieczeniu funkcjonowania źródła przychodów.

Stosownie natomiast do przepisu art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych – do czasu realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo ich odpłatnego zbycia – o ile wydatki te, stosownie do art. 16g ust. 3 i 4, nie powiększają wartości początkowej środka trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Przedmiotem wątpliwości Wnioskodawcy jest ustalenie czy kosztem zakupu uprawnień dla Spółki jest cena określona w Kontrakcie, a różnica pomiędzy ceną zakupu określoną w Kontrakcie a ceną rynkową uprawnień do emisji w momencie realizacji Kontraktu oraz ruchy na Depozycie zabezpieczającym (codzienne wpływy i wypływy z rachunku depozytowego w związku z zawartymi przez Spółkę Kontraktami terminowymi dokonywane w okresie między zawarciem Kontraktu i jego rozliczeniem) są neutralne na gruncie updop.

Wskazać należy, że depozyt zabezpieczający stanowi gwarancję dotrzymania warunków umowy związanej z zawarciem transakcji na instrumentach pochodnych. Najczęściej spotykaną formą tego zabezpieczenia jest przelew środków pieniężnych przez klienta na określony rachunek bankowy brokera w celu gwarancji wywiązania się klienta z zobowiązań związanych z transakcjami na pochodnych instrumentach finansowych.

Nie można więc utożsamiać wpłaty środków na depozyt z zapłatą za nabycie instrumentu finansowego, gdyż stanowi on swego rodzaju kaucję zabezpieczającą stronę na wypadek niewywiązania się z umowy przez drugą stronę.

Zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów podlegają jedynie negatywne efekty finansowe (w postaci straty) wynikające z transakcji na instrumentach pochodnych (poza poniesionymi wydatkami na ich nabycie), i to pod warunkiem zawarcia ich w celu zabezpieczenia ryzyka zmiany ceny związanego z prowadzoną przez Spółkę działalnością gospodarczą. Natomiast wpłata środków finansowych na depozyt zabezpieczający nie jest żadnym z wymienionych zdarzeń.

W kontekście powyższego, wpłacone przez Spółkę kwoty z tytułu uzupełnienia depozytu zabezpieczającego nie stanowią kosztu uzyskania przychodów.

Natomiast, wpływ środków na rachunek pieniężny Spółki na skutek zmniejszenia wartości kontraktu w odniesieniu do pozycji otwartych (zmniejszenie wartości zabezpieczenia) nie będzie stanowić dla Spółki przychodu podatkowego w świetle regulacji updop, bowiem nie powodują one definitywnego oraz bezwarunkowego przysporzenia majątku Spółki. Wypływ wysokości zabezpieczenia stanowi wyłącznie część wartości transakcji, która do momentu ostatecznego rozliczenia kontraktu jest zmienna.

Dlatego też, mając na uwadze art. 12 ust. 1 pkt 1 oraz art. 12 ust. 1 pkt 4 updop, należy wskazać, że zwrócona Spółce nadwyżka wartości zabezpieczenia ponad wymagany poziom nie stanowi przychodu podatkowego.

Dodać należy, że z dniem zawarcia umowy, której przedmiotem są instrumenty pochodne strony nabywają prawo majątkowe wynikające z nabytego instrumentu. Jednak do skonkretyzowania tego prawa, w postaci żądania określonego świadczenia od drugiej strony transakcji, dochodzi dopiero w momencie realizacji transakcji. W przypadku rzeczywistych instrumentów pochodnych realizacja prawa wynikającego z tego instrumentu, polega na dokonaniu przez strony na dzień określony w umowie - rozliczenia wzajemnych zobowiązań i należności.

Odnosząc przedstawione powyżej uregulowania prawne na grunt rozpatrywanej sprawy w kontekście zapytania ujętego we wniosku stwierdzić należy, że kosztem zakupu uprawnień dla Spółki jest cena określona w Kontrakcie, a różnica pomiędzy ceną zakupu określoną w Kontrakcie a ceną rynkową uprawnień do emisji w momencie realizacji Kontraktu oraz ruchy na Depozycie zabezpieczającym (codzienne wpływy i wypływy z rachunku depozytowego w związku z zawartymi przez Spółkę Kontraktami terminowymi dokonywane w okresie między zawarciem Kontraktu i jego rozliczeniem) są neutralne na gruncie updop.

W świetle powyższego, stanowisko Spółki należy uznać za prawidłowe.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
   
   

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona interpretacja traci swoją aktualność.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2018 r., poz. 1302, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.