Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0112-KDIL2-3.4012.80.2019.3.IP
z 24 maja 2019 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 14 lutego 2019 r. (data wpływu 18 lutego 2019 r.), uzupełnionym pismami z dnia 11 kwietnia 2019 r. (data wpływu 11 kwietnia 2019 r. oraz 16 kwietnia 2019 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku czynności wykonywanych przez Fundusz na rzecz Przenoszących Wierzytelności na podstawie Umowy (...) – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 18 lutego 2019 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej m.in. podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku czynności wykonywanych przez Fundusz na rzecz Przenoszących Wierzytelności na podstawie Umowy (...). Wniosek uzupełniono pismem z dnia 11 kwietnia 2019 r. m.in. o doprecyzowanie opisu sprawy oraz dokument, z którego wynika prawo osób udzielających pełnomocnictwa osobie podpisanej pod wnioskiem do składania oświadczeń woli w imieniu Wnioskodawcy.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca, (…) (dalej: „Fundusz”, „Wnioskodawca”) jest osobą prawną, funduszem sekurytyzacyjnym utworzonym na podstawie art. 183 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2018 r., poz. 1355, z późn. zm., dalej: „UFI”).

Fundusz zarządzany jest przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych („TFI”), które z mocy prawa jest organem Funduszu. Zgodnie ze statutem nadanym mu przez TFI, przedmiotem działalności Funduszu jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze niepublicznego oferowania certyfikatów inwestycyjnych w szczególności w realizację procesu sekurytyzacji wierzytelności, papiery wartościowe, czy instrumenty rynku pieniężnego oraz inne prawa majątkowe.

W ramach prowadzonej działalności i w oparciu o regulacje UFI, Fundusz może zawierać umowy których przedmiotem jest sekurytyzacja aktywów. Zgodnie z tym aktem prawnym, sekurytyzacja stanowi odrębny i charakterystyczny przejaw działalności funduszy sekurytyzacyjnych. Jej istotą jest zastąpienie uprawnień do przepływów pieniężnych z tytułu wierzytelności określonego podmiotu (tzw. inicjatora), na finansowanie przekazywane inicjatorowi przez fundusz sekurytyzacyjny. W typowej sekurytyzacji inicjator sekurytyzacji dokonuje przelewu wierzytelności na rzecz funduszu sekurytyzacyjnego, który uprzednio emituje certyfikaty inwestycyjne nabywane przez inwestorów, a wykup i umorzenie tychże certyfikatów może powodować powstanie zysku po stronie inwestora.

Jakkolwiek UFI nie wprowadza definicji pojęcia sekurytyzacji, jednak ustalenie jego – przedstawionego powyżej – znaczenia jest możliwe poprzez analizę poszczególnych przepisów tego aktu prawnego. Zgodnie z art. 2 pkt 32 UFI wierzytelnościami sekurytyzowanymi są wierzytelności stanowiące przedmiot lokat funduszu sekurytyzacyjnego oraz wierzytelności wyodrębnione przez inicjatora sekurytyzacji albo inny podmiot, który zawarł z funduszem umowę zobowiązującą go do przekazywania funduszowi świadczeń uzyskanych w związku z tymi wierzytelnościami. Rolę podmiotu inicjującego sekurytyzację może przy tym pełnić jednostka samorządu terytorialnego, związek jednostek samorządu terytorialnego lub podmiot prowadzący działalność gospodarczą, zbywający funduszowi sekurytyzacyjnemu pulę wierzytelności albo zobowiązujący się do przekazywania funduszowi sekurytyzacyjnemu wszystkich świadczeń otrzymanych przez nie z określonej puli wierzytelności (art. 2 pkt 31 UFI).

Na szczególny charakter sekurytyzacji jako procesu, co do zasady wymagającego podjęcia szeregu różnego rodzaju czynności, wskazuje m.in. art. 191 UFI, w myśl którego fundusz sekurytyzacyjny może, uwzględniając interes uczestników funduszu, zawierać umowy związane z procesem sekurytyzacji, w szczególności o nadanie oceny inwestycyjnej (rating); ubezpieczenia, w tym od ryzyka niewypłacalności dłużników; o udzielenie poręczenia za zobowiązania funduszu; gwarancji udzielane na rzecz funduszu.

Warto zaznaczyć przy tym, że na gruncie Rozdziału 3. Działu VII (Szczególne typy funduszy inwestycyjnych) UFI noszącego tytuł „Fundusz sekurytyzacyjny” wielokrotnie występuje pojęcie funduszu sekurytyzacyjnego jako podmiotu nabywającego wierzytelności lub prawa do świadczeń z tytułu wierzytelności w ramach sekurytyzacji. W kontekście zarysowanych powyżej ram prawnych, wskazać należy, że umowy, które mogą być zawierane przez Fundusz w ramach sekurytyzacji obejmują w szczególności dokonanie przez inicjatorów sekurytyzacji przelewów (cesji) wierzytelności wraz ze związanymi z nimi prawami (w tym roszczeniami o należne odsetki) na rzecz Funduszu. W efekcie inicjatorzy mogą uzyskiwać za pośrednictwem Wnioskodawcy określone uprzednio finansowanie. W typowej sytuacji wraz z przeniesieniem na Fundusz wierzytelności następuje również przekazanie przez inicjatora sekurytyzacji dokumentacji związanej z przenoszonymi wierzytelnościami.

Na marginesie Wnioskodawca zauważa, że zarządzanie wierzytelnościami (pulą wierzytelności) funduszu sekurytyzacyjnego może zostać powierzone innemu podmiotowi – na warunkach określonych w UFI. W praktyce obsługa wierzytelności przez taki podmiot zarządzający (serwisujący wierzytelności) wymaga, by dysponował on środkami na zapłatę bieżących należności związanych ze stałą działalnością sądową, egzekucyjną i polubowną, bez której nie jest możliwe odzyskanie wierzytelności.

B. Umowa przedwstępna przelewu wierzytelności w związku z sekurytyzacją.

Fundusz zawarł umowę przedwstępną przelewu wierzytelności w związku z sekurytyzacją (z podpisami notarialnie poświadczonymi; umowa sporządzona została w języku angielskim i w oryginale jest zatytułowana „(…)”, dalej: „Umowa (…)”).

Jej stronami, poza samym Funduszem, są następujące podmioty:

• dwa niestandaryzowane sekurytyzacyjne fundusze zamknięte (zarządzane przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych inne niż to, które zarządza Wnioskodawcą, dalej: „Przenoszący Wierzytelności”),
• inwestor Przenoszących Wierzytelności i dotychczasowy podmiot serwisujący wierzytelności Przenoszących Wierzytelności, będący spółką akcyjną (dalej: „Spółka”),
• Spółka powiązana z Funduszem w rozumieniu przepisów o rachunkowości i pełniąca rolę gwaranta w ramach Umowy (…) (dalej: „Gwarant”) oraz
• Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, powiązana z Gwarantem w rozumieniu przepisów o rachunkowości (dalej: „Serwisujący”).
  
  

Zgodnie z treścią postanowienia Umowy zatytułowanego „Cel i zakres niniejszej Umowy przedwstępnej” (ang. Purpose and scope of this Preliminary Agreement), Umowa stanowi umowę przedwstępną w rozumieniu art. 389 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r., poz. 1025, z późn. zm., dalej: „KC”) dotyczącą przeniesienia wierzytelności oraz umów rachunków bankowych w ramach transakcji o charakterze sekurytyzacji (ang. securitization type transaction).

W oparciu o zapisy Umowy i pod wskazanymi w niej warunkami, Przenoszący Wierzytelności zobowiązani zostali do zawarcia w przyszłości z Funduszem umów przeniesienia portfeli wierzytelności (ang. Portfolio Transfer Agreement, dalej: „Umowy Transferu”). Strony zobowiązały się ponadto przenieść na rzecz Funduszu prawa i obowiązki wynikające z umów rachunków bankowych służących do tej pory Przenoszącym Wierzytelności do przekazywania przez dłużników poszczególnych wpłat tytułem spłaty Wierzytelności. Przeniesienie rachunków bankowych nastąpi na podstawie odrębnych umów (dalej: „Umowy Przeniesienia Rachunków”), których zakres reguluje Umowa. W dalszej części niniejszego Wniosku Umowa, Umowy Transferu oraz Umowy Przeniesienia Rachunków będą łącznie zwane także „Umowami”, natomiast wierzytelności Przenoszących Wierzytelności – będą dalej zwane łącznie „Wierzytelnościami”.

Wśród okoliczności prowadzących do zawarcia Umowy, Wnioskodawca pragnie wskazać w szczególności utratę płynności finansowej przez Spółkę będącą głównym inwestorem w funduszach sekurytyzacyjnych (Przenoszących Wierzytelności), co spowodowało konieczność pozyskania przez Spółkę finansowania, głównie w celu zaspokojenia różnorakich zobowiązań. Trudności finansowe Spółki stały się na tyle poważne, że w oparciu o ustawę z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2017 r., poz. 1508, z późn. zm.), doszło do otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego w trybie przyspieszonego postępowania układowego Spółki.

Z kolei w odniesieniu do Przenoszących Wierzytelności, te trudności finansowe ich inwestora spowodowały konieczność pozyskania finansowania w celu dokonania wypłat z tytułu umorzenia certyfikatów inwestycyjnych wyemitowanych przez Przenoszących Wierzytelności i będących w posiadaniu Spółki. Utrata płynności finansowej przez Spółkę utrudniała w szczególności pełnienie przez nią funkcji podmiotu serwisującego Wierzytelności, gdyż – jak zostało wskazane na wstępie – zarządzanie wierzytelnościami funduszu sekurytyzacyjnego wymaga ponoszenia bieżących kosztów związanych ich obsługą.

Na marginesie warto zauważyć, że zaproponowane przez Spółkę i przyjęte przez jej zgromadzenie wierzycieli propozycje układowe przewidują dwa warianty spełnienia świadczeń wobec wierzycieli Spółki, uzależnione od tego, czy w określonym terminie Spółka zawrze z potencjalnym inwestorem umowę przenoszącą na tego inwestora wszystkie lub wybrane aktywa Spółki (lub funduszy sekurytyzacyjnych, których głównym inwestorem jest Spółka). Co jednak istotne, propozycje układowe wprost przewidziały wyłączenie Wierzytelności z puli aktywów, od których ewentualnego przeniesienia może zależeć sposób zaspokojenia wierzycieli. Zatem w ramach postępowania restrukturyzacyjnego przyjęto założenie, że przeniesienie Wierzytelności na Fundusz i pozyskanie w tym zakresie finansowania od Funduszu jest krokiem poprzedzającym wykonanie układu.

Z uwagi na wspomniane postępowanie, jednym z warunków przeniesienia Przenoszonych Wierzytelności, według postanowień Umowy jest wyrażenie stosownej zgody przez nadzorcę sądowego Spółki, radę wierzycieli Spółki oraz radę nadzorczą Spółki. W przypadku uzyskania kompletu wymaganych zgód oraz po spełnieniu pozostałych warunków, przekazanie kwot finansowania nastąpi właśnie poprzez czynności przewidziane przez Umowę.

Wykonanie postanowień Umowy doprowadzi do realizacji złożonej transakcji finansowej, której elementem będzie m.in. uzyskanie przez Fundusz finansowania dla Przenoszących Wierzytelności (emisja certyfikatów) przelew wierzytelności Przenoszących Wierzytelności na rzecz Wnioskodawcy, czy określenie mechanizmu spłaty zobowiązań przez Przenoszących Wierzytelności z uzyskanego finansowania. Umowa reguluje w szczególności najważniejsze prawa i obowiązki stron, a także określa czynności, które podjęte zostaną przez Wnioskodawcę oraz Przenoszących Wierzytelności w związku z przeniesieniem Wierzytelności. Na jej podstawie m.in. zawarte zostaną Umowy Transferu oraz Umowy Przeniesienia Rachunków, których treść będzie w dużej mierze referować do postanowień już podjętych w ramach Umowy. Tym samym, Umowa stanowi dokument o kluczowym znaczeniu dla dokonania opisywanej przez Wnioskodawcę złożonej transakcji.

Wykonanie postanowień przewidzianych w Umowie będzie angażowało wiele stron (Fundusz, Przenoszących Wierzytelności, Spółkę, Gwaranta, Serwisującego) i będzie wymagało dokonania szeregu powiązanych czynności (m.in. zawarcia Umów Transferu; przelewu wierzytelności; w przypadkach Wierzytelności zabezpieczonych hipotecznie – dokonania wpisów w księgach wieczystych przenoszących na Fundusz hipoteki; przekazania przez Spółkę do Serwisującego dokumentów związanych z Wierzytelnościami; sporządzenia raportów dotyczących m.in. wysokości odzyskanych przez Spółkę należności z tytułu Wierzytelności i poniesionych w związku z tym kosztów; przeniesienia praw i obowiązków wynikających z umów rachunków bankowych; ustalenia sposobu przekazania Przenoszącym Wierzytelności nienależnych Funduszowi płatności spływających do Funduszu od dłużników z tytułu wierzytelności, itp.). Istotnym elementem transakcji będzie również emisja przez Fundusz certyfikatów inwestycyjnych w celu zgromadzenia środków na nabycie Wierzytelności (w myśl art. 183 ust. 1 UFI), oraz objęcie tych certyfikatów przez inwestorów. Szczegółowe warunki i sposób emisji certyfikatów oraz ich objęcie przez potencjalnych inwestorów nie stały się przedmiotem żadnej z Umów, lecz są one elementem transakcji (emisja certyfikatów inwestycyjnych posłuży Funduszowi do pozyskania środków finansowych przekazywanych Przenoszącym Wierzytelności), regulowanym statutem Funduszu, warunkami emisji tychże certyfikatów a w pozostałym zakresie – przepisami UFI.

Ponieważ Wnioskodawca, jak również Przenoszący Wierzytelności są funduszami sekurytyzacyjnymi działającymi w oparciu o postanowienia UFI, w ramach przeprowadzanej transakcji, Fundusz oraz Przenoszący Wierzytelności zamierzają posłużyć się przewidzianymi w UFI mechanizmami właściwymi dla umów o charakterze sekurytyzacji. Zgromadzone środki pieniężne zostaną tym samym przekazane Przenoszącym Wierzytelności jako kwota z tytułu przelewu Wierzytelności, w sposób właściwy dla przekazywania środków inicjatorowi sekurytyzacji.

C. Przeniesienie Wierzytelności w ramach Umów Transferu.

Realizując postanowienia Umowy, w przypadku spełnienia się wszystkich wskazanych tamże warunków, Wnioskodawca zawrze z Przenoszącymi Wierzytelności Umowy Transferu, które doprowadzą do nabycia przez niego Wierzytelności w drodze przelewu w rozumieniu art. 509 § 1 KC. Wierzytelności składać się będą z kwot należności głównej oraz – w myśl art. 509 § 2 KC – zadłużenia dotyczącego należności ubocznych, tj. co do odsetek, kosztów (w tym kosztów postępowania sądowego), odszkodowań, ubezpieczenia, prowizji i innych roszczeń o podobnym charakterze.

Z uwagi na powyższe, Fundusz wstąpi w miejsce obecnych wierzycieli, tj. Przenoszących Wierzytelności i przysługiwać mu będą wszelkie wynikające z tego prawa, w tym będzie on uprawniony do otrzymywania kwot wynikających ze spłaty Wierzytelności. W efekcie, przelewami Wierzytelności będzie się łączyć przejście na Wnioskodawcę ryzyk i korzyści ekonomicznych i prawnych związanych z Wierzytelnościami.

Zgromadzenie inwestorów Funduszu zamierza wyrazić zgodę na powierzenie przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych Serwisującemu zarządzania Wierzytelnościami, co zostało potwierdzone w Umowie. W związku z tym, wraz z przeniesieniem Wierzytelności, Spółka (obsługująca spłaty Wierzytelności do momentu przeniesienia tytułu prawnego do Wierzytelności na Fundusz) przekaże Serwisującemu – działającemu w imieniu Funduszu – dokumentację związaną z Wierzytelnościami na zasadach określonych w Umowie. W szczególności, przedmiotowa dokumentacja obejmować może elementy typowe dla analogicznych transakcji, tj. mogą się na nią składać m.in. umowy będące źródłem Wierzytelności zestawienia prowadzone przez Przenoszących Wierzytelności związane z poszczególnymi Wierzytelnościami i dłużnikami, weksle i deklaracje wekslowe, hasła do kopii elektronicznych dokumentów, loginy i hasła do zewnętrznych platform do przechowywania dokumentów, kopie porozumień i innych uzgodnień poczynionych z dłużnikami. Dla przedstawienia pełnego kontekstu transakcji warto wspomnieć, że na zasadach i w przypadkach określonych w Umowie, Serwisujący może zawrzeć również odrębne umowy ze Spółką lub Przenoszącymi Wierzytelności dotyczące realizacji wybranych czynności z zakresu zarządzania wierzytelnościami.

Wierzytelności stanowiące przedmiot przelewu dokonanego przez Przenoszących Wierzytelności będą stanowić w zdecydowanej większości wierzytelności wymagalne, dla których upłynął termin płatności, głównie lub wyłącznie takie, które nie zostały do tej pory wyegzekwowane lub ich dotychczasowa egzekucja okazała się być nieskuteczna (przy czym może się zdarzyć, że wśród przelewanych Wierzytelności znajdywać się będą takie, co do których nie była jeszcze prowadzona egzekucja sądowa lub egzekucja sądowa nie została jeszcze zakończona). Wierzytelności te zostały uznane przez Fundusz za wątpliwe, cechujące się wysokim ryzykiem nieściągalności. Mogą być wśród nich także wierzytelności sporne. Z uwagi na wspomniany wyżej charakter Wierzytelności, nie były one przedmiotem indywidualnej wyceny, natomiast wycena poszczególnych portfeli pozwoliła przyporządkować im wartość nieprzekraczającą co do zasady kilku procent sumy wartości nominalnej Wierzytelności składających się na dany portfel. W niewielkim zakresie wśród Wierzytelności mogą występować także wierzytelności zabezpieczone hipotecznie, przy czym nadal mogą się one cechować wątpliwą perspektywą spłaty, m.in. z tego względu na to, że co do zasady łączna kwota zabezpieczenia jest znacznie niższa niż wartość nominalna tych wierzytelności.

W minimalnym zakresie wśród Wierzytelności mogą również znajdować się portfele lub pojedyncze wierzytelności, które są jeszcze niewymagalne. Łączna wartość nominalna tych wierzytelności niewymagalnych będzie wyraźnie poniżej 1% wartości nominalnej wszystkich Wierzytelności.

Przedmiotem cesji nie staną się te wierzytelności, które jakkolwiek znajdowały się w posiadaniu Przenoszących Wierzytelności na dzień 30 czerwca 2018 r., na dzień nabycia Wierzytelności przez Fundusz w drodze przelewu będą już w pełni spłacone lub inny sposób wygasną (jest to wynikiem wprowadzenia tzw. cut-off date, opisanej przez Wnioskodawcę w części D poniżej).

D. Finansowanie udzielone przez Fundusz w związku z przelewem Wierzytelności.

W związku z przelewem Wierzytelności, Fundusz przekaże Przenoszącym Wierzytelności kwoty pieniężne określone w Umowie, które następnie wykorzystane zostaną na spłatę obecnych wierzycieli Przenoszących Wierzytelności zgodnie z mechanizmem określonym w Umowie.

Umowa posługuje się w tym zakresie pojęciem „Ostatecznego Wynagrodzenia” (ang. Final Remuneration; dalej określane jako: „Wynagrodzenie”).

Sposób określenia Wynagrodzenia jest związany ze specyfiką obrotu wierzytelnościami, które ze swojej natury podlegają ciągłym zmianom. Przykładowo, część wierzytelności może być sukcesywnie spłacana przez dłużników, z kolei inna część może być np. przedmiotem egzekucji komorniczej. Powyższe okoliczności występują również w trakcie procesu sekurytyzacyjnego, którego pełne przeprowadzenie – ze względu na wskazywaną złożoność – wymaga czasu. Co przy tym istotne, w myśl KC, do dnia przeniesienia wierzytelności wszystkie wpływy z nich wynikające przyporządkowane są do danego Przenoszącego Wierzytelności.

W typowych procesach sekurytyzacyjnych, stan wiedzy funduszu sekurytyzacyjnego jako cesjonariusza w odniesieniu do przenoszonych wierzytelności odnosi się do daty poprzedzającej cesję i w oparciu o tę wiedzę dokonywana jest ocena wysokości finansowania, które zostanie przekazane inicjatorowi sekurytyzacji. Aby zatem uwzględnić zmiany jakim podlegać będą przedmiotowe wierzytelności do momentu ich przeniesienia, określeniu podlega dzień, począwszy od którego ryzyka oraz korzyści poniesione zostaną ostatecznie przez fundusz sekurytyzacyjny (tzw. cut-off date).

Ponieważ punktem wyjścia dla oceny wysokości Wynagrodzenia była wycena portfeli Wierzytelności każdego z Przenoszących Wierzytelności dokonana w oparciu o informacje aktualne na dzień 30 czerwca 2018 r., strony Umowy przyjęły, że ostateczne kwoty Wynagrodzenia uwzględniać będą zmiany, którym podlegały Wierzytelności począwszy od tej daty (cut-off date) do dnia ich przeniesienia. Określone, wyjściowe części Wynagrodzenia przyporządkowane zostały przy tym poszczególnym Przenoszącym Wierzytelności w sposób zbiorczy tj. odnoszą się one łącznie do wszystkich portfeli Wierzytelności danego Przenoszącego Wierzytelności.

W tym kontekście Fundusz podkreśla, że z uwagi na wysokie ryzyko nieściągalności Wierzytelności, kwoty składające się na Wynagrodzenie będą zdecydowanie niższe niż łączna wartość nominalna Wierzytelności tworzących dany portfel – nie przekroczą 5% tej wartości nominalnej. Realizacja Umowy wymaga przy tym przypisania określonej kwoty Wynagrodzenia do pojedynczych Wierzytelności jedynie w wyjątkowych sytuacjach (tj. gdy dana Wierzytelność nie będzie przedmiotem cesji), co odbywać się będzie na podstawie formuły określonej w Umowach Transferu (jak wspomniano powyżej, ze względu na charakter Wierzytelności wycena na 30 czerwca 2018 r. odnosiła się całościowo do zbioru wszystkich portfeli Wierzytelności należących do poszczególnych Przenoszących Wierzytelności).

Aby osiągnąć biznesowe założenie, że kwota Wynagrodzenia powinna, co do zasady, odpowiadać rzeczywistej wartości portfeli Wierzytelności określonej na dzień 30 czerwca 2018 r., w Umowie wprowadzone zostały mechanizmy, które w praktyce pozwalają na przypisanie Funduszowi z ekonomicznego punktu widzenia kwot odzyskanych przez Przenoszących Wierzytelności w okresie od 30 czerwca 2018 r., do dnia przeniesienia Wierzytelności. Ze względu na fakt, że uzyskanie wpływów z Wierzytelności wymaga poniesienia przez Przenoszących Wierzytelności określonych kosztów (w szczególności związanych z zaangażowaniem Spółki jako podmiotu serwisującego), powyższe mechanizmy zakładają przy tym, że wspominane koszty efektywnie obciążą Fundusz (niezależnie od tego, która ze stron Umowy bezpośrednio poniosła te wydatki). Z natury rzeczy na moment dokonywania wyceny, a także na moment zawarcia Umowy ani Fundusz ani Przenoszący Wierzytelności nie byli w stanie sprecyzować, jakie będą spłaty Wierzytelności i jakie koszty zostaną poniesione, aby je uzyskać aż do dnia przeniesienia Wierzytelności na Fundusz.

Jak wspomniał Wnioskodawca powyżej, Wynagrodzenie bazuje na kwotach pierwotnie przyporządkowanych do zbioru wszystkich portfeli Wierzytelności należących do poszczególnych Przenoszących Wierzytelności i będzie odpowiednio zmniejszone lub zwiększone poprzez opisane bardzo szczegółowo w Umowie mechanizmy zmierzające do odzwierciedlenia zmian, którym podlegały Wierzytelności od cut-off date do momentu ich przeniesienia. Najkrócej rzecz ujmując, nastąpi porównanie pewnych wstępnie przyjętych kwot wpłat oraz różnego rodzaju kosztów z rzeczywistymi wynikami, przy czym przewidziane zostały szczegółowe zasady ustalania i weryfikowania tych wyników. Ponadto dla celów ostatecznego ustalenia kwot Wynagrodzenia uwzględnione zostaną dodatkowe ustalenia poczynione w toku negocjacji pomiędzy stronami. Przykładowo, ponieważ Wnioskodawca miał wątpliwości co do jakości dokumentacji związanej z Wierzytelnościami jaką dysponują Przenoszący Wierzytelności, jeszcze przed zawarciem Umów transferu przeprowadzone zostanie badanie próbek tej dokumentacji i jego wyniki wpłyną na wysokość Wynagrodzenia.

Poza przekazaniem Wynagrodzenia, z uwzględnieniem powyższych mechanizmów jego modyfikacji (które są elementem kalkulacyjnym jego finalnej wysokości) nie dojdzie do żadnych innych płatności pomiędzy samym Funduszem a Przenoszącymi Wierzytelności. W szczególności, na podstawie żadnej z Umów ani w oparciu o inne ustalenia pomiędzy Funduszem a Przenoszącymi Wierzytelności me zostało przewidziane jakiekolwiek dodatkowe wynagrodzenie należne Funduszowi w związku z cesją Wierzytelności na Fundusz. Takie wynagrodzenie nie będzie także należne żadnemu innemu podmiotowi zaangażowanemu w transakcję będącą przedmiotem niniejszego wniosku.

Wskazać jednak należy, że Umowa przewiduje sytuacje, w których mogą pojawić się pewne przepływy finansowe ze strony Przenoszących Wierzytelności do Wnioskodawcy. Żadna jednak z tych sytuacji nie będzie łączyć się z wypłatą jakiegokolwiek wynagrodzenia przez Przenoszących Wierzytelności na rzecz Funduszu. W szczególności:

• w przypadku rezygnacji z zabezpieczenia niektórych Wierzytelności hipoteką na warunkach określonych w Umowie (możliwość taka została bardziej dokładnie opisana poniżej) może dojść do zmniejszenia kwoty Wynagrodzenia przekazanego wcześniej przez Fundusz, a przypisanego do takich wierzytelności. W efekcie istnieje możliwość, że Przenoszący Wierzytelności dokonają zwrotu Wynagrodzenia w tej części, o którą ulega ono pomniejszemu;
• po dokonaniu przelewu Wierzytelności, Przenoszący Wierzytelności mogą ponadto być zobowiązani do przekazania Funduszowi opłat sądowych, komorniczych czy innych kosztów związanych z egzekucją danej Wierzytelności rozpoczętą po dniu 30 czerwca 2018 r., w zakresie W jakim koszty te zostały zwrócone przez dłużnika. Z kolei przypadku, gdy zwrot przez dłużnika kosztów związanych z egzekucją dotyczyłby egzekucji danej Wierzytelności rozpoczętej przed dniem 30 czerwca 2018 r., wówczas zgodnie z Umową Przedwstępną Przelewu Wierzytelności, to Fundusz dokona zwrotu Przenoszącym Wierzytelności. Postanowienia te są zatem jedynie kolejnym przejawem traktowania daty 30 czerwca 2018 r. jako daty granicznej dla oceny stanu Wierzytelności i wynikających z nich pożytków oraz dotyczących ich kosztów. Przekazywanie wspomnianych płatności nie stanowi jednak wynagrodzenia za jakiekolwiek świadczenie na rzecz którejkolwiek ze stron;
• dla kompletności opisu wszystkich okoliczności transakcji należy wspomnieć, że Umowa przewiduje, że gdyby którykolwiek z Przenoszących Wierzytelności już po przeniesieniu Wierzytelności otrzymał spłatę tytułem zaspokojenia Wierzytelności, dany Przenoszący Wierzytelności zobowiązany będzie do jej zwrotu na rzecz Funduszu. Taki zwrot błędnie otrzymanych wpłat, jako mający miejsce i dotyczący okresu po dokonaniu cesji Wierzytelności i po zmianie osoby wierzyciela, będzie zatem po prostu typowym zwrotem nienależnie otrzymanych świadczeń.
  
  

Dla jasności podkreślić należy, że do przelewu Wierzytelności dojdzie wyłącznie na podstawie Umów Transferu zawieranych w drodze realizacji postanowień Umowy (…). Fundusz nie zawrze z Przenoszącymi Wierzytelności innych umów ani porozumień, na podstawie których przenosiliby oni Wierzytelności na jego rzecz.

Przekazanie Wynagrodzenia z tytułu przeniesienia Wierzytelności zostanie dokonane przez Fundusz na rachunek zastrzeżony (escrow), z którego będą zaspokajani wierzyciele Spółki lub Przenoszących Wierzytelności według przyjętych zasad i kolejności określonej w Umowie.

E. Przelew Wierzytelności zabezpieczonych hipoteką.

Wśród Wierzytelności objętych opisywaną w niniejszym wniosku transakcją będą znajdować się także nieliczne wybrane wierzytelności zabezpieczone hipoteką (dalej jako „Wierzytelności Hipoteczne”). Jak już wspomniano, co do zasady łączna kwota zabezpieczenia będzie znacznie niższa niż wartość nominalna Wierzytelności Hipotecznych.

Zgodnie z treścią art. 79 ust. 1 Ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2018 r., poz. 1916, z późn. zm., dalej „Ustawa o księgach”), hipoteka ma charakter akcesoryjny tj. w razie przelewu wierzytelności hipotecznej na nabywcę przechodzi także hipoteka, chyba że ustawa stanowi inaczej. Do przelewu wierzytelności hipotecznej niezbędny jest wpis w księdze wieczystej. Jednocześnie, w myśl ust. 2 przywołanej regulacji, hipoteka nie może być przeniesiona bez wierzytelności, którą zabezpiecza.

Aby zatem doszło do przeniesienia na Fundusz Wierzytelności Hipotecznych wraz z zabezpieczeniem w postaci hipoteki, co do zasady powinno dojść do dokonania wpisu w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości, na której ustanowiono daną hipotekę (w ramach postępowania przed właściwym sądem wieczystoksięgowym). Opierając się art. 29 Ustawy o księgach, w Umowie strony przyjęły, że przeniesienie na Fundusz poszczególnych Wierzytelności Hipotecznych będzie skuteczne z mocą wsteczną od daty złożenia wniosku o dokonanie wpisu przenoszącego hipotekę i ujawnienie w księdze wieczystej, że wierzycielem hipotecznym jest Fundusz.

Do momentu ujawnienia w księgach wieczystych Funduszu jako nowego Wierzyciela Hipotecznego tytuł prawny do Wierzytelności Hipotecznych pozostaje u Przenoszących Wierzytelności. Niemniej, już od momentu przekazania Wynagrodzenia Fundusz przejmie na siebie wszelkie ryzyka i korzyści związane z wszystkimi Wierzytelnościami Hipotecznymi (tj. w szczególności będzie uprawniony do otrzymywania płatności od dłużników z tytułu wszystkich Wierzytelności Hipotecznych), natomiast obsługę Wierzytelności Hipotecznych będzie realizował Serwisujący (Przenoszący Wierzytelności lub Spółka udzielą mu w tym zakresie odpowiednich pełnomocnictw).

Dokonanie odpowiednich wpisów w poszczególnych księgach wieczystych powinno odbyć się najpóźniej w terminach określonych w Umowie (na zasadach ustalonych odrębnie dla każdego z Przenoszących Wierzytelności). W pewnych przypadkach Wnioskodawca, będzie mógł wydłużyć te terminy, z czym jednak wiązać się będzie obowiązek dokonania przez niego zwrotu kosztów na rzecz Przenoszącego Wierzytelności w kwocie ściśle określonej w Umowie.

Jeśli po upływie tych terminów (również po ewentualnym przedłużeniu) w ramach portfeli pozostaną jeszcze Wierzytelności Hipoteczne, co do których nie dojdzie do dokonania wymaganego wpisu w księdze wieczystej, nieruchomości, które zabezpieczają te Wierzytelności Hipoteczne zostaną zwolnione spod hipoteki. Jednocześnie, takie Wierzytelności (już niezabezpieczone hipoteką) zostaną przelane na Fundusz (przeniesienie tytułu prawnego do tych Wierzytelności będzie skuteczne na dzień zwolnienia ich spod hipoteki). Umowa przewiduje, że kwota Wynagrodzenia przypisana do danej Wierzytelności, dla której nie dojdzie do przeniesienia hipoteki na Fundusz, zostanie odpowiednio zmniejszona i w tej części zwrócona Funduszowi przez Przenoszącego Wierzytelności (z możliwością potrącenia kosztów związanych z odzyskiwaniem i przenoszeniem na Fundusz Wierzytelności Hipotecznych).

Strony Umowy przewidziały również możliwość, by do zwolnienia z hipoteki zabezpieczających poszczególne Wierzytelności Hipoteczne doszło jeszcze przed upływem określonych w niej terminów końcowych, jeśli łączna wartość nominalna Wierzytelności Hipotecznych, dla których nie dokonano wpisu do księgi wieczystej, jest niższa niż określny procent wartości nominalnej wszystkich Wierzytelności Hipotecznych.

O zwolnieniu z hipoteki mogą zadecydować samodzielnie Fundusz lub dany Przenoszący Wierzytelności, informując o tym pisemnie drugą stronę. W takiej sytuacji również dochodzi do przelewu Wierzytelności (już niezabezpieczonych hipoteką) skutecznego na dzień zwolnienia danej Wierzytelności spod hipoteki i odpowiedniego zmniejszenia kwoty Wynagrodzenia przypisanego do tych Wierzytelności, którą Przenoszący Wierzytelności zwróci Funduszowi. Analogiczny proces opcjonalnego zwolnienia z hipoteki dla pojedynczych Wierzytelności Hipotecznych może zostać zastosowany przez Fundusz, jeśli Fundusz postanowi przedłużyć pierwotnie ustalane terminy na dokonanie wpisu w księgach wieczystych (w granicach określonych w Umowie), podczas całego okresu przedłużenia terminu na dokonanie wpisów w księdze wieczystej.

F. Miejsce zawarcia umów i wykonania praw.

Umowa oraz zawierane w jej efekcie Umowy Transferu obejmujące swoimi postanowieniami opisane powyżej działania będą zawarte na terytorium Polski. Także prawa majątkowe w chwili dojścia do przelewu wierzytelności wykonywane będą na terytorium Polski.

W piśmie z dnia 11 kwietnia 2019 r. – stanowiącym odpowiedź na wezwanie tutejszego organu z dnia 3 kwietnia 2019 r. – Wnioskodawca wskazał, co następuje:

W odpowiedzi na pytanie oznaczone w wezwaniu nr 1 o treści: „Jednoznaczne wskazanie na podstawie jakiej umowy, zatem w jakim trybie nastąpi przelew wierzytelności z ,,Przenoszących Wierzytelności” na Wnioskodawcę i tym samym nabycie wierzytelności przez Wnioskodawcę, tj. jednoznaczne wskazanie czy nabycie nastąpi na podstawie umowy cesji, która przybierze postać umowy ściśle określonej w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r., poz. 1025, z późn. zm.), np. czy będzie to umowa sprzedaży (nadmienić należy, że cesja wierzytelności, zgodnie z art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego, może mieć postać umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności)” Wnioskodawca wskazał, że: W ocenie Wnioskodawcy, nie jest możliwe jednoznaczne cywilnoprawne przyporządkowanie do zbioru umów nazwanych uregulowanych w Kodeksie cywilnym (tj. np. umów sprzedaży) przedstawionych we Wniosku relacji kontraktowych pomiędzy Funduszem a Przenoszącymi Wierzytelności, na podstawie których dojdzie do przelewu Wierzytelności.

Dlatego, zgodnie z najlepszą wiedzą Wnioskodawcy, w świetle treści art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego, do nabycia Wierzytelności dojdzie na podstawie „innych umów zobowiązujących do przeniesienia wierzytelności”.

Niezależnie, w ocenie Wnioskodawcy, kwalifikacja przelewu Wierzytelności jako jednej z umów nazwanych na gruncie KC ma drugorzędne znaczenie dla określenia skutków tego rodzaju czynności z perspektywy podatku VAT. Jak bowiem podkreślił w uzasadnieniu Wniosku, zgodnie z ugruntowaną wykładnią prawa prezentowaną przez TSUE (a w ślad za nim – również przez sądy krajowe), to kryteria ekonomiczne, w tym rzeczywisty cel stron transakcji, powinny przesądzać o sposobie opodatkowania VAT danej transakcji. W analizie zespołu czynności podejmowanych przez Fundusz oraz Przenoszących Wierzytelności zasadne jest zatem odwołanie się w pierwszej kolejności nie do regulacji KC, lecz UFI, gdyż to z jej treści jednoznacznie wynikają gospodarcze cele funduszy sekurytyzacyjnych oraz charakter narzędzi prawnych służących do ich osiągania.

W odpowiedzi na pytanie oznaczone w wezwaniu nr 2 o treści: „W związku z informacją zawartą w opisie sprawy o treści: »Wierzytelności te zostały uznane przez Fundusz za wątpliwe, cechujące się wysokim ryzykiem nieściągalności. Mogą być wśród nich także wierzytelności sporne. (…) W niewielkim zakresie wśród Wierzytelności mogą występować także wierzytelności zabezpieczone hipotecznie (…). W minimalnym zakresie wśród Wierzytelności mogą również znajdować się portfele lub pojedyncze wierzytelności, które są jeszcze niewymagalne« (podkreślenia tutejszego organu) należy wskazać, czy przedmiotem nabycia w wyniku czynności wykonywanych przez Fundusz na rzecz Przenoszących Wierzytelności na podstawie Umowy i Umowami Transferu będą wierzytelności trudne, czyli takie, które są już wymagalne, lecz występują trudności z ich wyegzekwowaniem?” Wnioskodawca wskazał, że: Jak wynika z treści opisu zdarzenia przyszłego Wniosku, zasadniczą część Wierzytelności będących przedmiotem planowanego przelewu stanowią wymagalne wierzytelności niezabezpieczone hipotecznie, których dotychczasowa egzekucja była bezskuteczna i które cechują się wysokim ryzykiem nieściągalności. Bez wątpienia zatem takie Wierzytelności można uznać za wierzytelności wymagalne, względem których występują trudności z wyegzekwowaniem, tj. – opierając się na definicji przedstawionej przez organ w zadanym pytaniu – za wierzytelności trudne.

Pozostałą, niewielką część Wierzytelności, których dotyczyć będzie cesja, stanowią ponadto:

• wymagalne wierzytelności zabezpieczone hipotecznie, które – podobnie jak wierzytelności niezabezpieczone charakteryzują się występującymi trudnościami z ich egzekwowaniem oraz
• wierzytelności niewymagalne.
  
  

W celu uniknięcia ewentualnych wątpliwości Wnioskodawca pragnie sprecyzować, że przedmiotem pytania 1 Wniosku jest przelew wszystkich Wierzytelności, a zatem: wymagalnych wierzytelności niezabezpieczonych hipotecznie, wymagalnych wierzytelności zabezpieczonych hipotecznie oraz wierzytelności niewymagalnych (bez względu na to, czy są zabezpieczone hipotecznie czy też nie).

Wnioskodawca wnosi zatem o to, by interpretacja indywidualna udzielała odpowiedzi na zadane pytanie w odniesieniu do wszystkich wskazanych powyżej kategorii Wierzytelności.

W odpowiedzi na pytanie oznaczone w wezwaniu nr 3 o treści: „Czy cena nabycia wierzytelności jest/będzie skalkulowana w taki sposób, że zawiera/będzie zawierać wynagrodzenie Wnioskodawcy?” Wnioskodawca wskazał, co następuje: Wynagrodzenie (tj. kwoty pieniężne. które zostaną przekazane przez Fundusz Przenoszącym Wierzytelności w związku z realizacją Umowy) zostało skalkulowane w taki sposób, aby uwzględniało wątpliwe perspektywy spłaty zdecydowanej większości Wierzytelności oraz związane z tym wysokie ryzyko niewypłacalności dłużników.

W ramach zawartych oraz projektowanych umów (w tym Umowy (…) oraz Umów Transferu) strony nie przewidziały, aby Wnioskodawcy przysługiwało jakiekolwiek określone wynagrodzenie, takie jak np. prowizja.

Celem uniknięcia wątpliwości Wnioskodawca wskazuje, że wszelkie przepływy pieniężne inne niż Wynagrodzenie, które mogą wystąpić pomiędzy Funduszem a Przenoszącymi Wierzytelności na podstawie Umowy, będą miały wyłącznie charakter zwrotu kosztów lub zwrotu nienależnych świadczeń i nie stanowią wynagrodzenia za wykonanie jakichkolwiek czynności.

Wnioskodawca podkreśla również, że Umowa ani Umowy Transferu nie posługują się pojęciem „ceny”, które organ użył w powyższym pytaniu.

W odpowiedzi na pytanie oznaczone w wezwaniu nr 4 o treści: „W związku z informacją zawartą w opisie sprawy o treści: »Wykonanie postanowień przewidzianych w Umowie będzie (...) wymagało dokonania szeregu powiązanych czynności (m.in. (…), itp.)«, w kontekście pytania oznaczonego we wniosku nr 1 o treści: »Czy czynności wykonywane przez Fundusz (…) będą stanowiły usługi zwolnione z podatku od towarów i usług?« (podkreślenia i pogrubienia tutejszego organu) należy wymienić wszystkie czynności, które będą wykonywane przez Fundusz na podstawie Umowy, a których dotyczy pytanie oznaczone we wniosku nr 1.” Wnioskodawca wskazał, że: Dążąc do przedstawienia organowi możliwie najpełniejszego obrazu relacji zachodzących pomiędzy Funduszem a Przenoszącymi Wierzytelności, przedstawiony we Wniosku opis sprawy zawiera wszystkie najważniejsze czynności, które zostaną zrealizowane na podstawie Umowy. Dlatego też Wnioskodawca wnosi o przyjęcie przez organ założenia, że brak jest dalszych czynności wymagających uzupełnienia w tym zakresie – tj. że na podstawie Umowy Fundusz nie wykonuje i nie będzie wykonywał żadnych innych czynności niż wprost wskazane (skatalogowane) w treści Wniosku.

W odpowiedzi na pytanie oznaczone w wezwaniu nr 5 o treści: „Czy w ramach czynności wykonywanych przez Wnioskodawcę w związku z realizacją Umowy (...) będą występowały usługi ściągania długów, usługi faktoringu?” Wnioskodawca wskazał, że: Mając na względzie charakter czynności. które wykonane zostaną przez Fundusz na podstawie umów zawartych z Przenoszącymi Wierzytelności, zdaniem Wnioskodawcy, nie będzie on świadczył usług ściągania długów ani usług faktoringu.

W odpowiedzi na pytanie oznaczone w wezwaniu nr 6 o treści: „W związku z zawartą w opisie sprawy informacją o treści: »W związku z przelewem Wierzytelności, Fundusz przekaże Przenoszącym Wierzytelności kwoty pieniężne określone w Umowie, które następnie wykorzystane zostaną na spłatę obecnych wierzycieli Przenoszących Wierzytelności zgodnie z mechanizmem określonym w Umowie. Umowa posługuje się w tym zakresie pojęciem »Ostatecznego Wynagrodzenia« (ang. Final Remuneration; dalej określane jako: »Wynagrodzenie«).« należy jednoznacznie wskazać: kto, komu i za jakie konkretnie czynności będzie wypłacał »Wynagrodzenie«?” Wnioskodawca wskazał, że: Opierając się na treści Wniosku, posługując się znacznym uproszczeniem. Wnioskodawca wskazuje, że: określone przez strony części Wynagrodzenia zostaną wypłacone:

• przez Fundusz;
• poszczególnym Przenoszącym Wierzytelności;
• w związku z wykonaniem przez nich Umowy.
  
  

Ponieważ, jak podkreślał Wnioskodawca, wykonanie postanowień Umowy doprowadzi do realizacji złożonej transakcji finansowej, jej rzetelne opisanie wymagało przedstawienia w opisie sprawy wielu istotnych etapów oraz elementów.

Do najważniejszych z nich, zdaniem Wnioskodawcy, należy zaliczyć:

• emisję certyfikatów inwestycyjnych przez Fundusz w celu zgromadzenia kwot Wynagrodzenia;
• zawarcie Umowy;
• spełnienie się warunków zawieszających z Umowy i w konsekwencji zawarcie Umów Transferu, co spowoduje przejście własności wierzytelności niezabezpieczonych hipoteką;
• dokonanie w księgach wieczystych wpisów przenoszących hipoteki na Fundusz, w przypadkach, w których jest to konieczne.
  
  

W odpowiedzi na pytanie oznaczone w wezwaniu nr 7 o treści: „W związku z informacją zawartą w opisie sprawy o treści: »(...), na podstawie żadnej z Umów ani w oparciu o inne ustalenia pomiędzy Funduszem a Przenoszącymi Wierzytelności nie zostało przewidziane jakiekolwiek dodatkowe wynagrodzenie należne Funduszowi w związku z cesją Wierzytelności na Fundusz« należy jednoznacznie wskazać, czy Wnioskodawca w związku z realizacją Umowy otrzyma wynagrodzenie z tytułu wykonywanych czynności? Jeżeli Fundusz otrzyma jakiekolwiek wynagrodzenie od Przenoszących Wierzytelności, to należy opisać co je będzie stanowić, czy będzie ono wynikać z przedmiotowej Umowy Przedwstępnej i jak będzie ono kalkulowane?” Wnioskodawca wskazał, że: Jak podkreślono w odpowiedzi na pytanie przedstawione w punkcie 3. powyżej, strony umowy nie przewidziały jakiegokolwiek określonego wynagrodzenia na rzecz Funduszu. Poza Wynagrodzeniem (kwotami pieniężnymi przekazywanymi nie na rzecz Funduszu, lecz przez Fundusz), pomiędzy Funduszem a Przenoszącymi Wierzytelności nie dojdzie do przekazania kwot o charakterze wynagrodzenia (ewentualne przepływy pieniężne stanowić będą jedynie zwrot kosztów lub zwrot nienależnie otrzymanych świadczeń). Celem sformułowania „dodatkowe wynagrodzenie”, którym Wnioskodawca posłużył się w cytowanym przez organ fragmencie Wniosku, było podkreślenie, że poza Wynagrodzeniem, na podstawie opisanych umów, nie nastąpi wypłata jakiejkolwiek innej sumy pieniężnej o zbliżonej naturze – zarówno na rzecz Przenoszących Wierzytelności, jak i Funduszu.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie (oznaczone we wniosku nr 1).

Czy czynności wykonywane przez Fundusz na rzecz Przenoszących Wierzytelności na podstawie Umowy (...) będą stanowiły usługi zwolnione z podatku od towarów i usług?

Zdaniem Wnioskodawcy, czynności wykonywane przez niego na rzecz Przenoszących Wierzytelności na podstawie Umowy (...) będą stanowiły usługi zwolnione z podatku od towarów i usług.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy w przedmiocie pytania nr 1

A. Czynności wykonywane w ramach procesu sekurytyzacji jako świadczenie podlegające VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Stosownie natomiast do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa o VAT zalicza do kategorii usług każde świadczenie niebędące dostawą towarów. Pojęcie usługi zostało zdefiniowane zatem bardzo szeroko. Taka konstrukcja definicji usług pozwala na objęcie zakresem podatku VAT wszelkich transakcji wykonywanych w ramach działalności gospodarczej podatników. Biorąc pod uwagę elementy konstrukcyjne systemu podatku VAT oraz utrwalone orzecznictwo w tym zakresie, elementem koniecznym do uznania, że dana czynność obejmuje świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy VAT, jest wyodrębnienie podmiotu będącego jej odbiorcą (beneficjentem).

W ocenie Wnioskodawcy, nie ulega wątpliwości, że przedstawiona w niniejszym wniosku transakcja stanowić będzie usługę w rozumieniu ustawy o VAT. Należy bowiem podkreślić, że wszystkie działania realizowane w oparciu o Umowę sprowadzają się do pozyskania kapitału przez Przenoszących Wierzytelności na rynku finansowym, przy udziale Wnioskodawcy. Rezultatem czynności podejmowanych przez Fundusz będzie zatem przeprowadzenie złożonego zespołu czynności (świadczeń), których beneficjentami będą Przenoszący Wierzytelności jako podmioty uzyskujące określone części Wynagrodzenia. Oczywistym jest, że działania takie nie będą dotyczyć w żadnym zakresie przedmiotów materialnych (rzeczy), dlatego też nie mogą zostać uznane za dostawę towarów.

Proces sekurytyzacji polega na wydzieleniu określonych aktywów (tutaj: wierzytelności) podmiotu poszukującego finansowania, zwanego inicjatorem i przeniesieniu ich na inny podmiot, w szczególności fundusz sekurytyzacyjny. Fundusz sekurytyzacyjny gromadzi środki na pozyskanie powyższych aktywów emitując certyfikaty inwestycyjne. W sensie ekonomicznym inicjator zatem „zamienia” wierzytelności będące źródłem rozłożonych w czasie przepływów pieniężnych na kwotę finansowania. W porównaniu do innych, bardziej tradycyjnych form pozyskiwania kapitału (np. kredytu bankowego), sekurytyzacja ma kilka istotnych zalet. Dzięki spełnieniu szczególnych wymogów prawnych, może być ona mniej ryzykowna dla podmiotów inwestujących w certyfikaty inwestycyjne emitowane przez fundusz sekurytyzacyjny niż na przykład w typowe obligacje korporacyjne inicjatora. Dla inicjatora oznacza to w efekcie niższy koszt finansowania. Inicjator znajdujący się w trudnej sytuacji finansowej emitując obligacje byłby bowiem zmuszony do zaproponowania potencjalnym inwestorom znacznego oprocentowania oraz atrakcyjnej formy zabezpieczenia roszczeń wynikających z obligacji. Sekurytyzacja natomiast pozwala na uniknięcie tego rodzaju trudności.

Powyższa charakterystyka procesu sekurytyzacji znajduje pełne odzwierciedlenie w zdarzeniu przyszłym przedstawionym w niniejszym wniosku. Na mocy Umowy, Przenoszący Wierzytelności pozyskają od Wnioskodawcy Wynagrodzenie, w tym przypadku niezbędne ze względu na utratę płynności finansowej i trwający proces restrukturyzacji Spółki, w związku z którym planuje ona wycofać środki zainwestowane uprzednio w Przenoszących Wierzytelności.

W celu zgromadzenia kwot Wynagrodzenia, Fundusz wyemituje certyfikaty inwestycyjne, umożliwiając inwestorom udział w zyskach generowanych przez Wierzytelności stanowiące obecnie składnik aktywów Przenoszących Wierzytelności. Powyższe możliwe będzie w szczególności dzięki zaangażowaniu przez Fundusz Serwisującego, który w odniesieniu do Wierzytelności prowadził będzie m.in. stałą działalność sądową, egzekucyjną i polubowną. Ponieważ Spółka oraz Przenoszący Wierzytelności mają istotne trudności z otrzymaniem wystarczającego kapitału z innych źródeł, a problemy z płynnością finansową utrudniają skuteczne odzyskiwanie należnych kwot z tytułu Wierzytelności (co w dalszej perspektywie doprowadziłoby do znacznej utraty ich wartości), przeprowadzenie procesu sekurytyzacji stało się atrakcyjną alternatywą dla usług takich jak kredyt czy pożyczka. Można wręcz postawić tezę, że gdyby Fundusz nie zdecydował się na przekazanie Wynagrodzenia Przenoszącym Wierzytelności, z dużym prawdopodobieństwem nie byliby oni w stanie samodzielnie zgromadzić podobnych kwot w inny sposób w tym samym czasie.

Co więcej, jak Wnioskodawca wskazał w opisie sprawy, na podstawie propozycji układowych przyjętych w ramach postępowania restrukturyzacyjnego, Wierzytelności zostały wyłączone z puli aktywów (Spółki i funduszy, których głównym inwestorem jest Spółka), od których nabycia uzależnione jest przyjęcie innego wariantu zaspokojenia wierzycieli. Z powyższego można wyciągnąć wniosek, że już na etapie składania propozycji układowych przyjęto założenie, że dla wykonania układu konieczne będzie pozyskanie finansowania od Funduszu i przeniesienie na Fundusz Wierzytelności. Jest to zatem kolejne potwierdzenie opisywanych w niniejszym wniosku okoliczności transakcji i jej charakteru jako transakcji mającej na celu pozyskanie finansowania.

W tym kontekście należy również szczególnie mocno podkreślić, że mechanizm spłaty zobowiązań Przenoszących Wierzytelności względem podmiotów trzecich został przewidziany już w samej Umowie, co dobitnie i jednoznacznie potwierdza cel całej transakcji oraz pokazuje jej bezpośredni wpływ na sytuację prawną i finansową Przenoszących Wierzytelności. Innymi słowy, wspomniany mechanizm spłaty zobowiązań przewidziany w Umowie sam w sobie stanowi najlepsze potwierdzenie, że cała transakcja stanowi sekurytyzację będącą usługą finansową.

W ocenie Funduszu, przedstawione okoliczności wskazują, że brak jest podstaw do uznania, że świadczenie wykonywane przez niego w oparciu o treść Umowy nie stanowi podlegającego opodatkowaniu VAT świadczenia usług w rozumieniu ustawy o VAT. Odmienne stanowisko prowadziłoby do naruszenia podstawowych cech konstrukcyjnych podatku VAT, w szczególności zasady powszechności opodatkowania. Cel opisanej przez Wnioskodawcę transakcji w żaden sposób nie odbiega bowiem od innych usług zmierzających do udzielenia finansowania świadczonych przez podatników VAT.

B. Kompleksowość świadczeń wykonywanych przez Fundusz na gruncie podatku VAT.

Zgodnie z utrwaloną linią interpretacyjną oraz orzeczniczą, w przypadku, gdy dwa lub więcej świadczenia (czynności) są ze sobą tak ściśle związane, że obiektywnie, w aspekcie gospodarczym, tworzą jedną całość, której rozdzielenie miałoby charakter sztuczny – należy uznać, że stanowią one jedną transakcję dla celów podatku VAT. Innymi słowy, jakkolwiek z reguły każde świadczenie dla celów opodatkowania podatkiem VAT powinno być traktowane jako odrębne i niezależne, niemniej w sytuacji, gdy jedna usługa obejmuje z ekonomicznego punktu widzenia kilka świadczeń – nie powinna być ona sztucznie dzielona dla celów podatkowych. Rozłączne traktowanie poszczególnych czynności wykonywanych przez usługodawcę nie może wpływać na ich charakter oraz sprawiać, że wartość świadczeń z perspektywy nabywcy będzie inna, niż gdyby świadczenia te były uznane za usługę złożoną. W tym kontekście, pojęcie „kompleksowości” usługi rozumiane jest jako wykonywanie funkcjonalnie powiązanych świadczeń przez jednego podatnika. Usługa kompleksowa wystąpi przede wszystkim, gdy wybrane, pojedyncze świadczenia nie stanowią celu samego w sobie, lecz są środkiem do korzystania przez usługobiorcę na możliwie najlepszych warunkach z usługi zasadniczej.

Jak wynika z opisu zdarzenia przyszłego, omawiane czynności w zakresie sekurytyzacji Fundusz będzie wykonywał na podstawie Umowy oraz będących jej pochodną Umów Transferu. Podstawowym źródłem praw i obowiązków Wnioskodawcy względem Przenoszących Wierzytelności będzie jednak Umowa i to jej postanowienia przesądzają o charakterze świadczenia realizowanego przez Fundusz. Każdy z elementów konstruujących sekurytyzację powiązany jest bowiem ze sobą w tak daleko idący sposób, że brak jednego z nich uniemożliwiłby spełnianie swoich funkcji przez pozostałe. Zawarcie Umowy było zatem niezbędne dla stworzenia ram skutecznej realizacji celu postawionego przez strony.

Co istotne, sekurytyzacja jest procesem złożonym, który poza samym przeniesieniem tytułu prawnego do wierzytelności, wymaga podjęcia przez Fundusz szeregu dodatkowych czynności w tym w szczególności zgromadzenia kapitału na Wynagrodzenie poprzez zapewnienie inwestora oraz zbycie certyfikatów inwestycyjnych. Nie mniej istotne jest zabezpieczenie możliwości przekazania pełnej kwoty Wynagrodzenia, czy też przykładowo przejęcie przez Wnioskodawcę ryzyka związanego z Wierzytelnościami Hipotecznymi do czasu dokonania przez sądy stosownych wpisów w księgach wieczystych.

Niniejszy proces wymaga także podjęcia przez strony dodatkowych czynności, takich jak przekazanie dokumentów związanych z Wierzytelnościami, sporządzenie i analiza raportów o działalności prowadzonej przez Przenoszących Wierzytelności, które pozwolą ocenić działalność Przenoszących Wierzytelności w okresie przejściowym (tj. od dnia dokonania przez Fundusz wstępnego szacunku w zakresie możliwej kwoty Wynagrodzenia), tak aby ustalić ostateczną kwotę Wynagrodzenia itp.

Wnioskodawca pragnie podkreślić, że Przenoszący Wierzytelności nie są zainteresowani skorzystaniem jedynie z wybranych elementów opisanego procesu. Jest to w pełni uzasadnione, gdyż samodzielna implementacja części postanowień Umowy oderwana byłaby od nadrzędnego celu, który skłonił ich do skorzystania z usług Wnioskodawcy, tj. uzyskania Wynagrodzenia. Innymi słowy, realizacja przez Fundusz jedynie części złożonego świadczenia nakreślonego szczegółowo w Umowie nie byłoby dla Przenoszących Wierzytelności w żaden sposób użyteczne i zniekształcałoby intencje stron. Pominięcie któregokolwiek elementu doprowadziłoby zarazem do braku możliwości przeprowadzenia założonego procesu sekurytyzacji w odniesieniu do wszystkich Wierzytelności.

Powyższe wnioski znajdują bezpośrednie potwierdzenie w utrwalonym orzecznictwie sądów administracyjnych. Przykładowo, rozstrzygając o sposobie opodatkowania VAT usług sekurytyzacji, Naczelny Sąd Administracyjny (dalej: „NSA”) wskazał, że „realizowane przez spółkę celową C. czynności w ramach wskazanego we wniosku o udzielenie interpretacji procesu stanowią kompleksową usługę o złożonym charakterze.” (wyrok z dnia 2 grudnia 2010 r., sygn. akt I FSK 669/10).

Podobne konkluzje płyną z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (dalej: „WSA”) we Wrocławiu, który stwierdził że: „Wyjaśniając w największym skrócie pojęcie sekurytyzacji, należy wskazać, że „jest to proces ekonomiczny, którego celem jest emisja papierów wartościowych na podstawie zespołu wierzytelności” (patrz: 1. Raczkowska, Sekurytyzacja wierzytelności bankowych, Warszawa 2001 r. s. 13-14). Jak z tego wynika, czynności podejmowane przez spółkę celową w ramach sekurytyzacji nie sprowadzają się do samego nabycia wierzytelności w ramach cesji, lecz cesja stanowi jedynie element – świadczonej przez spółkę celową – szerszej (kompleksowej) usługi pośrednictwa finansowego, związanego z nabywaniem wierzytelności oraz redystrybucją środków finansowych i ograniczeniem ryzyka niewypłacalności dłużników” (wyrok z dnia 25 listopada 2009 r., sygn. akt I SA/Wr 1564/09). Analogiczne stanowisko znajduje odzwierciedlenie w licznych wyrokach WSA wydawanych na przestrzeni kolejnych lat (tak np. orzeczenie WSA w Warszawie z dnia 29 sierpnia 2012 r., sygn. akt III SA/Wa 3030/11).

Przedstawione przez Wnioskodawcę stanowisko jest również powszechnie podzielane przez organy interpretacyjne. Analizując zagadnienie sekurytyzacji, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej zwrócił uwagę m.in. w interpretacji indywidualnej z dnia 4 października 2018 r., nr 0112- KDIL1-3.4012.507.2018.1.KB, że „.Nabycie wierzytelności przez SPV będzie stanowiło element szerszej usługi finansowej, której celem jest uzyskanie przez Wnioskodawcę finansowania przed wymagalnością Wierzytelności, czyli przed Wymagalnością rat leasingowych wynikających z zawartych Umów Leasingu oraz przed Wymagalnością spłat pożyczek wynikających z Umów Pożyczki. W celu przeprowadzenia planowanej Sekurytyzacji – będącej instrumentem pozwalającym na wcześniejsze otrzymanie środków finansowych przez Wnioskodawcę – zorganizowane zostanie cale przedsięwzięcie obejmujące, między innymi założenie spółki celowej SPV, której rolą będzie nabycie Wierzytelności od Wnioskodawcy, emisja obligacji i, ewentualnie, zaciągnięcie pożyczek lub kredytów na sfinansowanie zakupu Wierzytelności, a następnie obsługa zaciągniętego finansowania środkami pochodzącymi ze spłat Wierzytelności przez Leasingobiorców oraz Pożyczkobiorców.”

Mając na uwadze powyższe, zdaniem Funduszu, wszystkie opisane czynności prawne i faktyczne składające się na proces sekurytyzacji stanowią kompleksową usługę jaką Fundusz wyświadczy na rzecz Przenoszących Wierzytelności.

C. Czynności wykonywane przez Fundusz jako świadczenie usług zwolnionych z VAT.

Jak wynika z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Zgodnie natomiast z art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usług pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Powyższe regulacje stanowią bezpośrednią implementację art. 135 ust. 1 Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE. L. z 2006 r. Nr 347, str. 1 ze zm., dalej: „Dyrektywa VAT”), w myśl którego państwa członkowskie zwalniają z VAT m.in. transakcje polegające na udzielaniu kredytów i pośrednictwo kredytowe, oraz zarządzanie kredytami przez kredytodawcę (art. 135 ust. 1 lit. b), jak również transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące rachunków depozytowych, rachunków bieżących, płatności, przelewów, długów, czeków i innych zbywalnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem windykacji należności (art. 135 ust. 1 lit. d).

Dyrektywa VAT oraz implementujące ją przepisy krajowe nie precyzują bezpośrednio w jaki sposób należy rozumieć sformułowania użyte w przywołanych zwolnieniach – w szczególności nie wskazują zakresu czynności składających się na transakcje polegające na udzieleniu kredytu, czy też transakcje dotyczące długów. W tym kontekście, w procesie analizy, czy dane usługi powinny zostać uznane za zwolnione na podstawie art. 135 ust. 1 lit. b lub lit d Dyrektywy VAT (a w konsekwencji – również na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 lub 40 ustawy o VAT) należy odnieść się do wniosków płynących z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE”), który – jako podmiot właściwy do orzekania w trybie prejudycjalnym o wykładni m.in. aktów przyjętych przez instytucje lub organy Unii Europejskiej – sformułował przesłanki decydujące o uznaniu danej transakcji za zwolnioną od podatku VAT w oparciu o przywołany przepis.

Wnioskodawca przy tym wskazuje na wnioski płynące w szczególności z orzeczenia TSUE w sprawie C-281/91 Muys’en De Winter’s Bouw-en Aannemingsbedrijf BV, w którym nie podzielił on poglądu, że zwolnienie zawarte w komentowanym artykule odnosi się jedynie do kredytów udzielanych przez banki i instytucje finansowe. Analizując zakres pojęcia „udzielenie kredytu”, TSUE wskazał, że „udzielenie kredytu i pośrednictwo kredytowe jest w zasadzie pojęciem wystarczająco szerokim, aby uwzględniać kredyt udzielony przez dostawcę towarów w formie odroczenia płatności”. Rozciągnięcie pojęcia „udzielenie kredytu” nawet na odroczenie płatności ceny w umowie sprzedaży (tzw. kredyt kupiecki) potwierdza, że zakres przedmiotowy tego pojęcia powinien być interpretowany z uwzględnieniem ekonomicznego celu danej transakcji. Oznacza to, że w kontekście zwolnienia przewidzianego w art. 135 ust. 1 lit. b „kredyt” należy jednak rozumieć szerzej – tj. jako każde udostępnienie kapitału, którego celem jest finansowanie, w tym dokonywane w oparciu o proces sekurytyzacji.

Powyższe jest wyrazem wypracowanego przez TSUE stanowiska, że jakkolwiek regulacje dotyczące zwolnień do podatku VAT powinny być interpretowane w sposób ścisły, niemniej ich wykładnia powinna jednocześnie być zgodna z celami, do jakich dążą owe zwolnienia, oraz powinna spełniać wymogi zasady neutralności podatkowej, na której zasadza się wspólny system podatku VAT. Zasada ścisłej interpretacji nie oznacza zatem, że pojęcia użyte w celu opisania zwolnień powinny być interpretowane w sposób, który uniemożliwiałby osiągnięcie zakładanych przez nie skutków (tak m.in. wyroki TSUE w sprawach C 445/05 Haderer, czy C-357/07 TNT Post UK).

Przedstawione przez Wnioskodawcę wnioski wynikają ponadto z ugruntowanej i przedstawianej w licznych rozstrzygnięciach TSUE reguły interpretacyjnej, że to kryteria ekonomiczne, w tym rzeczywisty cel stron transakcji, mają decydujące znaczenia dla określenia prawidłowych skutków w podatku VAT dla danego zdarzenia gospodarczego. Umożliwienie właściwego stosowania zwolnień od podatku VAT w zakresie transakcji polegających na udzielaniu kredytów lub dotyczących długów wymaga bowiem analizy istoty oraz rzeczywistego sensu ekonomicznego działań podatników uczestniczących w realizacji danego świadczenia.

Odnosząc powyższe uwagi do zdarzenia przyszłego będącego przedmiotem niniejszego wniosku należy zauważyć, że celem procesu sekurytyzacji opartego na Umowie jest udzielenie finansowania Przenoszącym Wierzytelności. Bezpośrednim motywem podjęcia działań przez strony jest utrata płynności finansowej przez Spółkę będącej inwestorem Przenoszących Wierzytelności. Pozyskane Wynagrodzenie zostanie w związku z tym przeznaczone w pierwszej kolejności na zaspokojenie wierzycieli, co zabezpieczone zostało mechanizmem umownym przewidującym, że Fundusz przekaże kwoty Wynagrodzenia na rachunek powierniczy, z którego następnie dokonane zostaną płatności na rzecz wspomnianych wierzycieli według określonych proporcji i kolejności. Ponadto, jak już wskazał Wnioskodawca, opisany powyżej kompleksowy proces składający się na sekurytyzację, z perspektywy Spółki oraz Przenoszących Wierzytelności z dużym prawdopodobieństwem stanowić będzie finansowanie o niższym koszcie, względem usług o analogicznym charakterze takie jak kredyt czy pożyczka, które podlegają zwolnieniu na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.

Fundusz podkreśla przy tym, że jest specyficznym podmiotem, którego zakres działalności jest ściśle regulowany przepisami UFI. Działalność Wnioskodawcy musi natomiast ograniczać się do określonych usług finansowych, gdyż są one sensem istnienia funduszy sekurytyzacyjnych nakreślonym przez UFI. Opierając się na obowiązujących przepisach prawa, nie jest możliwe przyjęcie założenia, że Fundusz mógłby wykonać jakiekolwiek usługi inne niż ściśle określone w UFI, jak ma to miejsce w przypadku podmiotów korzystających z pełnej swobody prowadzenia działalności gospodarczej. Wnioskodawca jest zatem podmiotem ze swojej natury działającym w obrębie czynności podlegającym zwolnieniu od podatku VAT na podstawie art. 135 ust. 1 lit. b (z uwagi na finansowy cel sekurytyzacji, do realizacji której uprawniony jest Fundusz) oraz lit. d (z uwagi na możliwość lokowania kapitału przez Fundusz przede wszystkim w wierzytelności) Dyrektywy VAT.

W kontekście tego, podkreślić należy, że umowy dotyczące sekurytyzacji stanowią szczególnego rodzaju urnowy nie tylko z perspektywy ekonomicznej, lecz także z perspektywy prawnej. Ich zawieranie przez fundusze sekurytyzacyjne przewiduje i reguluje UFI. Zgodnie z UFI, sekurytyzacja polega na zastąpieniu uprawnień podmiotu inicjującego sekurytyzację do określonych przepływów pieniężnych z tytułu jego wierzytelności, na zapłatę dokonywaną przez inny podmiot, który jednocześnie przejmuje uprawnienia do tych przepływów. W typowej sekurytyzacji odbywa się to przez przeniesienie (cesję) wierzytelności przez podmiot inicjujący sekurytyzację na fundusz sekurytyzacyjny, który w związku z tym przekazuje finansowanie. Wnioskodawca zwraca uwagę, że zarówno inicjator sekurytyzacji, jak i fundusz sekurytyzacyjny stanowią z perspektywy UFI podmioty niezbędne dla przeprowadzenia omawianego procesu, przy czym funkcje takich podmiotów są zasadniczo tożsame z funkcjami poszczególnych stron Umowy (inicjator sekurytyzacji – Przenoszący Wierzytelności, fundusz sekurytyzacyjny – Fundusz). Ponieważ sekurytyzacja jest procesem złożonym, art. 191 UFI przewiduje, że fundusz sekurytyzacyjny może, uwzględniając interes uczestników funduszu, zawierać umowy związane z procesem sekurytyzacji, w szczególności o nadanie oceny inwestycyjnej (rating); ubezpieczenia, w tym od ryzyka niewypłacalności dłużników; o udzielenie poręczenia za zobowiązania funduszu; gwarancji udzielane na rzecz funduszu. Oznacza to, że mając na względzie charakter omawianego procesu, ustawodawca umożliwił funduszom sekurytyzacyjnym korzystanie z dodatkowych narzędzi istotnych dla realizacji tak złożonej transakcji finansowej. Transakcja mająca się odbyć na podstawie Umowy jest również transakcją dotyczącą długów, o której mowa w art. 135 ust. 1 lit. d Dyrektywy VAT (oraz odpowiednio art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT). Omawiane zwolnienie od podatku VAT obejmuje takie transakcje, których przedmiotem są długi – zobowiązanie do spełnienia określonego świadczenia przez dłużnika. Tymczasem na skutek realizacji Umów, Fundusz obejmie tytuł prawny do Wierzytelności, które będą służyły celom inwestycyjnym inwestora. Wierzytelności te, widziane z perspektywy dłużników, są natomiast niczym innym jak właśnie długami, do których powinny mieć zastosowanie wspomniane przepisy Dyrektywy VAT i ustawy o VAT.

Podkreślenia wymaga, że na gruncie praktyki podatkowej przyjmuje się, że z usługą dotycząca długu zwolnioną z VAT mamy do czynienia w przypadku przejęcia długu. Instytucja przejęcia długu została uregulowana w art. 519 KC, zgodnie z którym osoba trzecia może wstąpić na miejsce dłużnika, który zostaje z długu zwolniony (przejęcie długu). Takie przejęcie długu może nastąpić, co do zasady, przez umowę zawartą między wierzycielem a osobą trzecią za zgodą dłużnika bądź też przez umowę między dłużnikiem a osobą trzecią za zgodą wierzyciela. A zatem, wskutek przejęcia długu dochodzi do zmiany podmiotu po stronie dłużnika wierzytelności. W takim przypadku następuje uwolnienie pierwotnego dłużnika z obowiązku wykonania określonego świadczenia na rzecz wierzyciela.

W tym kontekście Fundusz pragnie wyraźnie wskazać, że przejęcie długu ma charakter wysoce zbliżony do cesji wierzytelności, o której mowa w art. 509 KC. Zarówno bowiem cesja jak i przejęcie długu prowadzą do podmiotowego przekształcenia stosunku zobowiązaniowego, z tą różnicą, że w przypadku cesji dotyczy to wierzyciela, natomiast w przypadku przejęcia długu dłużnika. Nie dochodzi przy tym do zmiany tożsamości pierwotnego stosunku zobowiązaniowego (w miejsce dawnej nie pojawia się nowa więź prawna, co w przypadku cesji wierzytelności oznacza wstąpienie w prawa dotychczasowego wierzyciela i objawia np. poprzez możliwość przeniesienia klauzuli wykonalności uzyskanej przez poprzedniego wierzyciela). Jak z kolei wynika z przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego – realizacja Umowy doprowadzi do przelewu Wierzytelności w rozumieniu art. 509 § 1 KC.

Co istotne, do przedmiotowej transakcji nie znajdzie zastosowania art. 43 ust. 15 ustawy o VAT, który wyłącza z zakresu omawianego zwolnienia między innymi czynności ściągania długów oraz factoringu. Świadczenie Funduszu nie jest wyłączone z zakresu zwolnienia, gdyż nie polega na ściąganiu długów, tj. egzekwowaniu długów przez wierzyciela lub na jego rzecz. Specyfika świadczenia realizowanego w oparciu o Umowę jest zupełnie inna niż specyfika czynności ściągania długów lub factoringu, o ile głównym powodem przeprowadzenia sekurytyzacji jest uzyskanie finansowania poprzez zamianę niepłynnych aktywów (Wierzytelności) na aktywa płynne (instrumenty finansowe), o tyle celem czynności ściągania długów jest wyłącznie windykacja wierzytelności. Z uwagi na omawiany charakter i cel sekurytyzacji, która będzie przeprowadzona przez Fundusz, brak jest zatem podstaw dla uznania tego rodzaju transakcji za czynność ściągania długów lub factoring.

W Umowie obejmującej przelew Wierzytelności z Przenoszących Wierzytelności na Fundusz brak jest postanowień przewidujących obowiązek Wnioskodawcy do windykacji Wierzytelności na rzecz Przenoszących wierzytelności. Co więcej, Fundusz sam nie posiada technicznych możliwości ani zasobów do obsługi i windykacji Wierzytelności. Wnioskodawca jest podmiotem działającym na rynku stricte finansowym, którego celem jest zapewnianie finansowania i realizowanie swoich założeń inwestycyjnych, nie natomiast prowadzenie działalności w zakresie windykacji długów. Dlatego też w ramach Umowy strony ustaliły, że podmiotem, który po przeniesieniu tytułów prawnych do Wierzytelności na Fundusz będzie prowadził obsługę tych Wierzytelności jako podmiot zarządzający Wierzytelnościami będzie Serwisujący. Spółka, jako dotychczasowy obsługujący Wierzytelności, ma w tym zakresie obowiązek współpracy z Serwisującym.

Planowana sekurytyzacja będzie się również w zasadniczy sposób różniła od czynności factoringu. Usługi tego rodzaju składają się z wielu różnych działań podejmowanych przez faktora, obejmujących, między innymi, windykację należności, monitorowanie spłat przez dłużników, dochodzenie należności, udzielenie kredytu faktorantowi itp. Tymczasem, głównym celem transakcji pomiędzy Funduszem a Przenoszącymi Wierzytelności, któremu podporządkowane będą wszystkie jej elementy składowe, jest zapewnienie Przenoszącym wierzytelności finansowania poprzez zamianę aktywów w postaci Wierzytelności na instrumenty finansowe emitowane przez Fundusz.

Stanowisko Funduszu znajduje potwierdzenie w wyrokach sądów administracyjnych (m.in. przywołanych we wcześniejszym fragmencie niniejszego uzasadnienia, dotyczącym kompleksowości usług sekurytyzacji), a także licznych interpretacjach wydanych przez Dyrektora Krajowej informacji Skarbowej, m.in. w:

• interpretacji z 6 września 2018 r., nr 0114-KDIP4.4012.470.2018.1.IT
• interpretacji z 30 sierpnia 2018 r., nr 0114-KDIP1-2.4012.405.2018.1.IG
• interpretacji z 28 kwietnia 2017 r., nr 1462-IPPP1.4512.110.2017.1.Mpe
• interpretacji z 13 marca 2017 r., nr 3063-ILPP1-3.4512.52.2017.l.KB
• interpretacji z 31 maja 2017 r., nr 0114-KDIP1-2.4012.93.2017.1.IG
• interpretacji z 1 czerwca 2017 r., nr 0114-KDIP4.4012.114.2017.l.KR
• interpretacji z 9 kwietnia 2018 r., nr 0113-KDIPT1-2.4012.158.2018.1.JSZ
• interpretacji z 15 lutego 2018 r., nr 0112-KDIL1-3.4012.672.2017.1.JN
• interpretacji z 5 października 2018 r., nr 0114-KDIP4.4012.493.2018.2.KM
• interpretacji z 19 grudnia 2018 r., nr 0112-KDIL1-3.4012.673.2018.1.KB
• interpretacji z 24 stycznia 2018 r., nr 0114-KDIP1-2.4012.5.2018.1.SM
• interpretacji z 9 listopada 2017 r., nr 0111-KDIB3-1.4012.457.2017.1.WN
• interpretacji z 6 września 2017 r., nr 0111-KDIB3-1.4012.270.2017.1.WN
• interpretacji z 28 września 2017 r., nr 0114-KDIP4.4012.471.2017.1.MP.
  
  

Na marginesie powyższych rozważań, Wnioskodawca zaznacza, że znana mu jest utrwalona i jednolita praktyka organów podatkowych oraz sądów administracyjnych wynikająca m.in. z orzeczenia TSUE w sprawie C-93/10 GFKL, dotycząca konsekwencji nabycia wierzytelności na gruncie podatku VAT. W powyższym wyroku TSUE słusznie zauważył, że w sytuacji, gdy dany podmiot nabywa wierzytelności trudne po cenie niższej niż ich wartość nominalna, nie jest możliwe przyjęcie konkluzji, że dyskonto stanowi wynagrodzenie za usługę świadczoną przez nabywającego wierzytelności. W istocie bowiem cena otrzymana z tytułu sprzedaży wierzytelności odpowiada ekonomicznej wartości wierzytelności. Skoro zatem nie dojdzie do zapłaty wynagrodzenia, nie wystąpi również odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu VAT. Tym samym należy przyjąć, że nabycie wierzytelności trudnych po cenie niższej niż ich wartość nominalna, stanowi czynność niepodlegającą VAT jeżeli strony jednoznacznie nie ustaliły żadnego wynagrodzenia.

W ocenie Wnioskodawcy, zasadność powyższego stanowiska nie wzbudza jakichkolwiek wątpliwości. Co więcej, biorąc pod uwagę, że przedmiotem transakcji opisywanej w niniejszym wniosku w znakomitej większości będą wierzytelności wymagalne, stanowiące Wierzytelności trudne, stanowisko to znalazłoby bezpośrednie zastosowanie w przypadku uznania, że na podstawie Umowy dochodzi do sprzedaży Wierzytelności. Należy jednak zaznaczyć, że przedmiotem omawianej umowy i zawieranych na jej podstawie Umów Transferu nie będzie samo nabycie Wierzytelności, lecz (jak argumentowano powyżej) kompleksowa usługa finansowa, składająca się z szeregu czynności prawnych i faktycznych, której cel jest analogiczny do usług udzielenia kredytu czy pożyczki, i która zarazem dotyczy długów. Gdyby stronom Umowy zależało wyłącznie na przeniesieniu Wierzytelności, a nie na całościowym udzieleniu finansowania Przenoszącym Wierzytelności, bezzasadne byłoby regulowanie przez strony innych czynności szczegółowo przedstawionych przez Wnioskodawcę w opisie zdarzenia przyszłego.

Z uwagi na przedstawiony cel i istotę procesu sekurytyzacji, bez znaczenia pozostaje również fakt, że jak wspomniano powyżej zdecydowanie przeważającą część Wierzytelności należy zakwalifikować do grupy wierzytelności trudnych, tj. takich, których termin płatności upłynął, i które cechują się wątpliwą perspektywą spłaty ze względu na brak skuteczności prowadzonej dotychczas egzekucji. Stosowanie art. 43 ust. 1 pkt 38 i pkt 40 ustawy o VAT nie jest bowiem w żaden sposób uzależnione od typu wierzytelności stanowiących instrument bazowy sekurytyzacji.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Funduszu czynności wykonywane przez niego na rzecz Przenoszących Wierzytelności stanowią usługi zwolnione z VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r., poz. 2174, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą – opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy – przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast przez świadczenie usług – w świetle art. 8 ust. 1 ustawy – rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa o podatku od towarów i usług zalicza do grona usług każde świadczenie niebędące dostawą towarów.

Należy zauważyć, że pojęcie usługi zostało zdefiniowane bardzo szeroko. Taka konstrukcja definicji usług pozwala na objęcie zakresem przedmiotowym podatku VAT wszelkich transakcji wykonywanych w ramach działalności gospodarczej. Pojęcie usługi według ustawy jest także szersze od definicji usługi w rozumieniu klasyfikacji statystycznych. Oznacza to, że w definicji tej mieszczą się również określone zachowania, które nie zostały sklasyfikowane w PKWiU jako klasyfikacji, o której mowa w art. 5a ustawy.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę, w rozumieniu przepisów ustawy.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym, przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Jednocześnie, skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Reasumując, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca jest osobą prawną, funduszem sekurytyzacyjnym utworzonym na podstawie art. 183 ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. Fundusz zarządzany jest przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych, które z mocy prawa jest organem Funduszu. Zgodnie ze statutem nadanym mu przez TFI, przedmiotem działalności Funduszu jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze niepublicznego oferowania certyfikatów inwestycyjnych w szczególności w realizację procesu sekurytyzacji wierzytelności, papiery wartościowe, czy instrumenty rynku pieniężnego oraz inne prawa majątkowe. W ramach prowadzonej działalności i w oparciu o regulacje UFI, Fundusz może zawierać umowy których przedmiotem jest sekurytyzacja aktywów. Zgodnie z tym aktem prawnym, sekurytyzacja stanowi odrębny i charakterystyczny przejaw działalności funduszy sekurytyzacyjnych. Fundusz zawarł umowę przedwstępną przelewu wierzytelności w związku z sekurytyzacją. Jej stronami, poza samym Funduszem, są następujące podmioty: dwa niestandaryzowane sekurytyzacyjne fundusze zamknięte (zarządzane przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych inne niż to, które zarządza Wnioskodawcą, dalej: „Przenoszący Wierzytelności”), inwestor Przenoszących Wierzytelności i dotychczasowy podmiot serwisujący wierzytelności Przenoszących Wierzytelności, będący spółką akcyjną, Spółka powiązana z Funduszem w rozumieniu przepisów o rachunkowości i pełniąca rolę gwaranta w ramach Umowy oraz Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, powiązana z Gwarantem w rozumieniu przepisów o rachunkowości. W oparciu o zapisy Umowy i pod wskazanymi w niej warunkami, Przenoszący Wierzytelności zobowiązani zostali do zawarcia w przyszłości z Funduszem umów przeniesienia portfeli wierzytelności. Strony zobowiązały się ponadto przenieść na rzecz Funduszu prawa i obowiązki wynikające z umów rachunków bankowych służących do tej pory Przenoszącym Wierzytelności do przekazywania przez dłużników poszczególnych wpłat tytułem spłaty Wierzytelności. Przeniesienie rachunków bankowych nastąpi na podstawie odrębnych umów, których zakres reguluje Umowa. W przypadku uzyskania kompletu wymaganych zgód oraz po spełnieniu pozostałych warunków, przekazanie kwot finansowania nastąpi właśnie poprzez czynności przewidziane przez Umowę. Wykonanie postanowień Umowy doprowadzi do realizacji złożonej transakcji finansowej, której elementem będzie m.in. uzyskanie przez Fundusz finansowania dla Przenoszących Wierzytelności (emisja certyfikatów) przelew wierzytelności Przenoszących Wierzytelności na rzecz Wnioskodawcy, czy określenie mechanizmu spłaty zobowiązań przez Przenoszących Wierzytelności z uzyskanego finansowania. Umowa reguluje w szczególności najważniejsze prawa i obowiązki stron, a także określa czynności, które podjęte zostaną przez Wnioskodawcę oraz Przenoszących Wierzytelności w związku z przeniesieniem Wierzytelności. Na jej podstawie m.in. zawarte zostaną Umowy Transferu oraz Umowy Przeniesienia Rachunków, których treść będzie w dużej mierze referować do postanowień już podjętych w ramach Umowy. Tym samym, Umowa stanowi dokument o kluczowym znaczeniu dla dokonania opisywanej przez Wnioskodawcę złożonej transakcji. Wykonanie postanowień przewidzianych w Umowie będzie angażowało wiele stron (Fundusz, Przenoszących Wierzytelności, Spółkę, Gwaranta, Serwisującego) i będzie wymagało dokonania szeregu powiązanych czynności (m.in. zawarcia Umów Transferu; przelewu wierzytelności; w przypadkach Wierzytelności zabezpieczonych hipotecznie – dokonania wpisów w księgach wieczystych przenoszących na Fundusz hipoteki; przekazania przez Spółkę do Serwisującego dokumentów związanych z Wierzytelnościami; sporządzenia raportów dotyczących m.in. wysokości odzyskanych przez Spółkę należności z tytułu Wierzytelności i poniesionych w związku z tym kosztów; przeniesienia praw i obowiązków wynikających z umów rachunków bankowych; ustalenia sposobu przekazania Przenoszącym Wierzytelności nienależnych Funduszowi płatności spływających do Funduszu od dłużników z tytułu wierzytelności, itp.). Istotnym elementem transakcji będzie również emisja przez Fundusz certyfikatów inwestycyjnych w celu zgromadzenia środków na nabycie Wierzytelności (w myśl art. 183 ust. 1 UFI), oraz objęcie tych certyfikatów przez inwestorów. Szczegółowe warunki i sposób emisji certyfikatów oraz ich objęcie przez potencjalnych inwestorów nie stały się przedmiotem żadnej z Umów, lecz są one elementem transakcji (emisja certyfikatów inwestycyjnych posłuży Funduszowi do pozyskania środków finansowych przekazywanych Przenoszącym Wierzytelności), regulowanym statutem Funduszu, warunkami emisji tychże certyfikatów a w pozostałym zakresie – przepisami UFI. Ponieważ Wnioskodawca, jak również Przenoszący Wierzytelności są funduszami sekurytyzacyjnymi działającymi w oparciu o postanowienia UFI, w ramach przeprowadzanej transakcji, Fundusz oraz Przenoszący Wierzytelności zamierzają posłużyć się przewidzianymi w UFI mechanizmami właściwymi dla umów o charakterze sekurytyzacji. Zgromadzone środki pieniężne zostaną tym samym przekazane Przenoszącym Wierzytelności jako kwota z tytułu przelewu Wierzytelności, w sposób właściwy dla przekazywania środków inicjatorowi sekurytyzacji. Realizując postanowienia Umowy, w przypadku spełnienia się wszystkich wskazanych tamże warunków, Wnioskodawca zawrze z Przenoszącymi Wierzytelności Umowy Transferu, które doprowadzą do nabycia przez niego Wierzytelności w drodze przelewu w rozumieniu art. 509 § 1 k.c. Wierzytelności składać się będą z kwot należności głównej oraz – w myśl art. 509 § 2 k.c. – zadłużenia dotyczącego należności ubocznych, tj. co do odsetek, kosztów (w tym kosztów postępowania sądowego), odszkodowań, ubezpieczenia, prowizji i innych roszczeń o podobnym charakterze. Z uwagi na powyższe, Fundusz wstąpi w miejsce obecnych wierzycieli, tj. Przenoszących Wierzytelności i przysługiwać mu będą wszelkie wynikające z tego prawa, w tym będzie on uprawniony do otrzymywania kwot wynikających ze spłaty Wierzytelności. W efekcie, przelewami Wierzytelności będzie się łączyć przejście na Wnioskodawcę ryzyk i korzyści ekonomicznych i prawnych związanych z Wierzytelnościami. Zgromadzenie inwestorów Funduszu zamierza wyrazić zgodę na powierzenie przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych Serwisującemu zarządzania Wierzytelnościami, co zostało potwierdzone w Umowie . W związku z tym, wraz z przeniesieniem Wierzytelności, Spółka (obsługująca spłaty Wierzytelności do momentu przeniesienia tytułu prawnego do Wierzytelności na Fundusz) przekaże Serwisującemu – działającemu w imieniu Funduszu – dokumentację związaną z Wierzytelnościami na zasadach określonych w Umowie . W szczególności, przedmiotowa dokumentacja obejmować może elementy typowe dla analogicznych transakcji, tj. mogą się na nią składać m.in. umowy będące źródłem Wierzytelności zestawienia prowadzone przez Przenoszących Wierzytelności związane z poszczególnymi Wierzytelnościami i dłużnikami, weksle i deklaracje wekslowe, hasła do kopii elektronicznych dokumentów, loginy i hasła do zewnętrznych platform do przechowywania dokumentów, kopie porozumień i innych uzgodnień poczynionych z dłużnikami. Na zasadach i w przypadkach określonych w Umowie, Serwisujący może zawrzeć również odrębne umowy ze Spółką lub Przenoszącymi Wierzytelności dotyczące realizacji wybranych czynności z zakresu zarządzania wierzytelnościami. Wierzytelności stanowiące przedmiot przelewu dokonanego przez Przenoszących Wierzytelności będą stanowić w zdecydowanej większości wierzytelności wymagalne, dla których upłynął termin płatności, głównie lub wyłącznie takie, które nie zostały do tej pory wyegzekwowane lub ich dotychczasowa egzekucja okazała się być nieskuteczna (przy czym może się zdarzyć, że wśród przelewanych Wierzytelności znajdywać się będą takie, co do których nie była jeszcze prowadzona egzekucja sądowa lub egzekucja sądowa nie została jeszcze zakończona). Wierzytelności te zostały uznane przez Fundusz za wątpliwe, cechujące się wysokim ryzykiem nieściągalności. Mogą być wśród nich także wierzytelności sporne. Z uwagi na wspomniany wyżej charakter Wierzytelności, nie były one przedmiotem indywidualnej wyceny, natomiast wycena poszczególnych portfeli pozwoliła przyporządkować im wartość nieprzekraczającą co do zasady kilku procent sumy wartości nominalnej Wierzytelności składających się na dany portfel. W niewielkim zakresie wśród Wierzytelności mogą występować także wierzytelności zabezpieczone hipotecznie, przy czym nadal mogą się one cechować wątpliwą perspektywą spłaty, m.in. z tego względu na to, że co do zasady łączna kwota zabezpieczenia jest znacznie niższa niż wartość nominalna tych wierzytelności. W minimalnym zakresie wśród Wierzytelności mogą również znajdować się portfele lub pojedyncze wierzytelności, które są jeszcze niewymagalne. Łączna wartość nominalna tych wierzytelności niewymagalnych będzie wyraźnie poniżej 1% wartości nominalnej wszystkich Wierzytelności. Przedmiotem cesji nie staną się te wierzytelności, które jakkolwiek znajdowały się w posiadaniu Przenoszących Wierzytelności na dzień 30 czerwca 2018 r., na dzień nabycia Wierzytelności przez Fundusz w drodze przelewu będą już w pełni spłacone lub inny sposób wygasną. W związku z przelewem Wierzytelności, Fundusz przekaże Przenoszącym Wierzytelności kwoty pieniężne określone w Umowie, które następnie wykorzystane zostaną na spłatę obecnych wierzycieli Przenoszących Wierzytelności zgodnie z mechanizmem określonym w Umowie. Umowa posługuje się w tym zakresie pojęciem „Ostatecznego Wynagrodzenia”. Szczegóły dotyczące systematyki, którą posłużył się Wnioskodawca dotyczącej Ostatecznego Wynagrodzenia, zostały zawarte w Umowie. Poza przekazaniem Wynagrodzenia, z uwzględnieniem szeregu mechanizmów jego modyfikacji (które są elementem kalkulacyjnym jego finalnej wysokości) nie dojdzie do żadnych innych płatności pomiędzy samym Funduszem a Przenoszącymi Wierzytelności. W szczególności, na podstawie żadnej z Umów ani w oparciu o inne ustalenia pomiędzy Funduszem a Przenoszącymi Wierzytelności me zostało przewidziane jakiekolwiek dodatkowe wynagrodzenie należne Funduszowi w związku z cesją Wierzytelności na Fundusz. Takie wynagrodzenie nie będzie także należne żadnemu innemu podmiotowi zaangażowanemu w transakcję będącą przedmiotem niniejszego wniosku. Wskazać jednak należy, że Umowa przewiduje sytuacje, w których mogą pojawić się pewne przepływy finansowe ze strony Przenoszących Wierzytelności do Wnioskodawcy. Żadna jednak z tych sytuacji nie będzie łączyć się z wypłatą jakiegokolwiek wynagrodzenia przez Przenoszących Wierzytelności na rzecz Funduszu. Do przelewu Wierzytelności dojdzie wyłącznie na podstawie Umów Transferu zawieranych w drodze realizacji postanowień Umowy. Fundusz nie zawrze z Przenoszącymi Wierzytelności innych umów ani porozumień, na podstawie których przenosiliby oni Wierzytelności na jego rzecz. Przekazanie Wynagrodzenia z tytułu przeniesienia Wierzytelności zostanie dokonane przez Fundusz na rachunek zastrzeżony (escrow), z którego będą zaspokajani wierzyciele Spółki lub Przenoszących Wierzytelności według przyjętych zasad i kolejności określonej w Umowie. Wśród Wierzytelności objętych opisywaną transakcją będą znajdować się także nieliczne wybrane wierzytelności zabezpieczone hipoteką. Jak już wspomniano, co do zasady łączna kwota zabezpieczenia będzie znacznie niższa niż wartość nominalna Wierzytelności Hipotecznych. W Umowie strony przyjęły, że przeniesienie na Fundusz poszczególnych Wierzytelności Hipotecznych będzie skuteczne z mocą wsteczną od daty złożenia wniosku o dokonanie wpisu przenoszącego hipotekę i ujawnienie w księdze wieczystej, że wierzycielem hipotecznym jest Fundusz. Do momentu ujawnienia w księgach wieczystych Funduszu jako nowego Wierzyciela Hipotecznego tytuł prawny do Wierzytelności Hipotecznych pozostaje u Przenoszących Wierzytelności. Niemniej, już od momentu przekazania Wynagrodzenia Fundusz przejmie na siebie wszelkie ryzyka i korzyści związane z wszystkimi Wierzytelnościami Hipotecznymi (tj. w szczególności będzie uprawniony do otrzymywania płatności od dłużników z tytułu wszystkich Wierzytelności Hipotecznych), natomiast obsługę Wierzytelności Hipotecznych będzie realizował Serwisujący (Przenoszący Wierzytelności lub Spółka udzielą mu w tym zakresie odpowiednich pełnomocnictw). Dokonanie odpowiednich wpisów w poszczególnych księgach wieczystych powinno odbyć się najpóźniej w terminach określonych w Umowie (na zasadach ustalonych odrębnie dla każdego z Przenoszących Wierzytelności). W pewnych przypadkach Wnioskodawca, będzie mógł wydłużyć te terminy, z czym jednak wiązać się będzie obowiązek dokonania przez niego zwrotu kosztów na rzecz Przenoszącego Wierzytelności w kwocie ściśle określonej w Umowie. Umowa oraz zawierane w jej efekcie Umowy Transferu obejmujące swoimi postanowieniami opisane powyżej działania będą zawarte na terytorium Polski. Także prawa majątkowe w chwili dojścia do przelewu wierzytelności wykonywane będą na terytorium Polski. W ocenie Wnioskodawcy, nie jest możliwe jednoznaczne cywilnoprawne przyporządkowanie do zbioru umów nazwanych uregulowanych w Kodeksie cywilnym (tj. np. umów sprzedaży) przedstawionych we Wniosku relacji kontraktowych pomiędzy Funduszem a Przenoszącymi Wierzytelności, na podstawie których dojdzie do przelewu Wierzytelności. Dlatego, zgodnie z najlepszą wiedzą Wnioskodawcy, w świetle treści art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego, do nabycia Wierzytelności dojdzie na podstawie „innych umów zobowiązujących do przeniesienia wierzytelności”. W analizie zespołu czynności podejmowanych przez Fundusz oraz Przenoszących Wierzytelności zasadne jest zatem odwołanie się w pierwszej kolejności nie do regulacji KC, lecz UFI, gdyż to z jej treści jednoznacznie wynikają gospodarcze cele funduszy sekurytyzacyjnych oraz charakter narzędzi prawnych służących do ich osiągania. Zasadniczą część Wierzytelności będących przedmiotem planowanego przelewu stanowią wymagalne wierzytelności niezabezpieczone hipotecznie, których dotychczasowa egzekucja była bezskuteczna i które cechują się wysokim ryzykiem nieściągalności. Bez wątpienia zatem takie Wierzytelności można uznać za wierzytelności wymagalne, względem których występują trudności z wyegzekwowaniem, tj. za wierzytelności trudne. Pozostałą, niewielką część Wierzytelności, których dotyczyć będzie cesja, stanowią ponadto: wymagalne wierzytelności zabezpieczone hipotecznie, które – podobnie jak wierzytelności niezabezpieczone charakteryzują się występującymi trudnościami z ich egzekwowaniem oraz wierzytelności niewymagalne. Wynagrodzenie (tj. kwoty pieniężne. które zostaną przekazane przez Fundusz Przenoszącym Wierzytelności w związku z realizacją Umowy) zostało skalkulowane w taki sposób, aby uwzględniało wątpliwe perspektywy spłaty zdecydowanej większości Wierzytelności oraz związane z tym wysokie ryzyko niewypłacalności dłużników. W ramach zawartych oraz projektowanych umów (w tym Umowy oraz Umów Transferu) strony nie przewidziały, aby Wnioskodawcy przysługiwało jakiekolwiek określone wynagrodzenie, takie jak np. prowizja. Wszelkie przepływy pieniężne inne niż Wynagrodzenie, które mogą wystąpić pomiędzy Funduszem a Przenoszącymi Wierzytelności na podstawie Umowy, będą miały wyłącznie charakter zwrotu kosztów lub zwrotu nienależnych świadczeń i nie stanowią wynagrodzenia za wykonanie jakichkolwiek czynności. Przedstawiony we wniosku opis sprawy zawiera wszystkie najważniejsze czynności, które zostaną zrealizowane na podstawie Umowy. Na podstawie Umowy Fundusz nie wykonuje i nie będzie wykonywał żadnych innych czynności niż wprost wskazane (skatalogowane) w treści wniosku. Mając na względzie charakter czynności. które wykonane zostaną przez Fundusz na podstawie umów zawartych z Przenoszącymi Wierzytelności, nie będzie on świadczył usług ściągania długów ani usług faktoringu. Określone przez strony części Wynagrodzenia zostaną wypłacone: przez Fundusz; poszczególnym Przenoszącym Wierzytelności; w związku z wykonaniem przez nich Umowy. Wykonanie postanowień Umowy doprowadzi do realizacji złożonej transakcji finansowej, składającej się z wielu istotnych etapów oraz elementów. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć: emisję certyfikatów inwestycyjnych przez Fundusz w celu zgromadzenia kwot Wynagrodzenia; zawarcie Umowy; spełnienie się warunków zawieszających z Umowy i w konsekwencji zawarcie Umów Transferu, co spowoduje przejście własności wierzytelności niezabezpieczonych hipoteką; dokonanie w księgach wieczystych wpisów przenoszących hipoteki na Fundusz, w przypadkach, w których jest to konieczne. Strony umowy nie przewidziały jakiegokolwiek określonego wynagrodzenia na rzecz Funduszu. Poza Wynagrodzeniem (kwotami pieniężnymi przekazywanymi nie na rzecz Funduszu, lecz przez Fundusz), pomiędzy Funduszem a Przenoszącymi Wierzytelności nie dojdzie do przekazania kwot o charakterze wynagrodzenia (ewentualne przepływy pieniężne stanowić będą jedynie zwrot kosztów lub zwrot nienależnie otrzymanych świadczeń). Poza Wynagrodzeniem, na podstawie opisanych umów, nie nastąpi wypłata jakiejkolwiek innej sumy pieniężnej o zbliżonej naturze – zarówno na rzecz Przenoszących Wierzytelności, jak i Funduszu.

Na tle tak przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego, wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii stwierdzenia, czy czynności wykonywane przez Fundusz na rzecz Przenoszących Wierzytelności na podstawie Umowy (...) będą stanowiły usługi zwolnione od podatku od towarów i usług.

Sekurytyzacja, czyli operacja finansowa, której zasadniczym celem jest pozyskiwanie kapitału, polega – generalnie rzecz ujmując – na emisji dłużnych papierów wartościowych pod zastaw należności, którymi są najczęściej wierzytelności. Transakcja sekurytyzacyjna stanowi złożony proces, na który składa się szereg czynności, np. wyodrębnienie jednolitej puli aktywów przez inicjatora sekurytyzacji, przeniesienie tych aktywów na rzecz podmiotu emisyjnego (np. cesja wierzytelności), emisja papierów wartościowych przez podmiot emisyjny. Zaznaczyć należy, że przeniesienie wierzytelności inicjatora sekurytyzacji może nastąpić w drodze cesji (sprzedaży) lub subpartycypacji (przeniesienia wszystkich otrzymywanych przez inicjatora świadczeń (pożytków) z określonej puli wierzytelności, przy czym inicjator pozostaje nadal właścicielem portfela wierzytelności).

Należy wskazać, że pomimo złożonego charakteru sekurytyzacji nie można pominąć faktu, że w ramach tych transakcji, które ostatecznie zmierzają do pozyskania kapitału dla inicjatora sekurytyzacji (w przedmiotowej sprawie dla Przenoszących Wierzytelności) dochodzi do nabycia przez fundusz sekurytyzacyjny wierzytelności inicjatora. Ekonomicznym celem nabycia wierzytelności, które będą stanowić podstawę do emisji papierów wartościowych oferowanych inwestorom jest wprawdzie pozyskanie środków finansowych na rynku kapitałowym, jednakże nie zmienia to faktu, że dochodzi do nabycia wierzytelności. Przy czym taką transakcję cesji wierzytelności należy odróżnić od nabycia wierzytelności zrealizowanej w celu odzyskania reprezentowanych przez nie wartości pieniężnych. Zresztą, jak wskazał podatnik, nie są to czynności ściągania długów ani faktoringu.

Mając na uwadze powyższe, w celu rozstrzygnięcia wątpliwości Wnioskodawcy należy w pierwszej kolejności przywołać definicję wierzytelności. I tak, wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w przepisach art. 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r., poz. 1025, z późn. zm.), zwanej dalej k.c.

Zgodnie z brzmieniem art. 509 § 1 k.c. – wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W myśl § 2 cytowanego artykułu – wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Jak stanowi art. 510 § 1 k.c. – umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność.

W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

Zaznaczyć należy, że do świadczenia usług dochodzi już w momencie samego nabycia wierzytelności, obojętnie czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też innego jej wykorzystania do celów prawno-gospodarczych. Celem nabycia cudzej wierzytelności nie musi być jej odsprzedaż, ale także inne wykorzystanie do celów prawno-gospodarczych przez nabywcę. Sposób wykorzystania nabytej wierzytelności może decydować o charakterze usługi, nie natomiast o istocie czynności prawnej jaką jest nabycie cudzej wierzytelności. Zatem usługą na rzecz cedenta jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu jej wykorzystania do operacji prawno-podatkowych.

Powyższe rozumienie przelewu wierzytelności jako usługi znajduje potwierdzenie w wyrokach polskich sądów administracyjnych. Przykładowo, w wyroku WSA w Warszawie z dnia 25 lutego 2010 r., sygn. akt 1766/99 wskazano: „Tymczasem w przypadku cesji wierzytelności podmiot, który wstąpił w prawa i obowiązki wierzyciela może dokonać na swoją rzecz windykacji nabytej należności, może też podjąć inne czynności takie jak potrącenie wierzytelności czy też konwersja wierzytelności na inne prawa majątkowe czy też wreszcie dokonać dalszej cesji wierzytelności. (…) Transakcja zawierana pomiędzy cedentem a cesjonariuszem dotyczy jedynie przelewu wierzytelności z cedenta na cesjonariusza. W żadnym razie z wniosku nie wynika natomiast, by Skarżąca zobowiązała się do jakichkolwiek działań polegających na ściąganiu długu na rzecz innego podmiotu. Jest to zresztą logiczne, skoro nabywając we własnym imieniu i na własny rachunek cudzą wierzytelność za własne środki finansowe podatnik wchodzi w miejsce dotychczasowego wierzyciela. Z tą chwilą wykonana zostaje transakcja pomiędzy cedentem a cesjonariuszem. Dalsze losy wierzytelności są poza tą transakcją. Ewentualne podjęcie przez Skarżącą działań zmierzających do ściągnięcia długu nie będzie już wynikało z transakcji zawartej wcześniej z cedentem. Istniejący nadal dług Skarżąca będzie ściągała dla siebie, a nie dla innego podmiotu”.

W orzeczeniu z 6 listopada 2009 r. sygn. akt I SA/Po 628/09 WSA w Poznaniu stwierdził: „Biorąc pod uwagę powyższe Sąd podziela pogląd organów podatkowych, że wierzytelność nie jest towarem, a zakup wierzytelności jest usługą. Istotą tej usługi jest zdjęcie z dotychczasowego wierzyciela (zbywcy) ciężaru egzekucji, czy też niewypłacalności dłużnika. Usługa ta wyraża się w tym, że usługodawca uzyskuje zysk generowany »kosztem zbywcy«. Zbywca w tym wypadku otrzymuje za wierzytelność cenę niższą od jej wartości nominalnej. Z drugiej strony zbywca uzyskuje konkretne świadczenie w postaci zdjęcia z niego: ryzyka niewypłacalności dłużnika, konieczności prowadzenia postępowania egzekucyjnego, czy też opóźnień związanych z egzekwowaniem gotówki. Przenosząc powyższe rozważania na grunt analizowanej sprawy należy podkreślić, że stosunek cywilnoprawny pomiędzy zbywcą i nabywcą wierzytelności kończy się po dokonaniu tej czynności prawnej. Po zbyciu wierzytelności, zbywca nie ma wpływu na dalszy byt wierzytelności i nie jest zainteresowany dalszym postępowaniem nabywcy w tym względzie. Nie można więc przyjąć, że usługa trwa od chwili nabycia wierzytelności do czasu jej zbycia albo wyegzekwowania”.

Zatem usługa świadczona na rzecz zbywców wykonana zostanie przez Fundusz już w momencie nabycia od nich portfeli wierzytelności. Od tego momentu bowiem zbywcy zostaną uwolnieni od konieczności dochodzenia we własnym zakresie spłaty tych wierzytelności.

Natomiast w kwestii sprzedaży wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10. W powyższym orzeczeniu TSUE wskazał, że artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania ww. dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.

Z powołanego wyżej orzeczenia wynika zatem, że o ile ustalona przez strony umów przelewu (cesji) wierzytelności cena wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej i jednocześnie różnica między wartością nominalną tej wierzytelności a ceną jej sprzedaży, odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, nie możemy mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy.

W ślad za ww. orzeczeniem TSUE, Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku podjętym w składzie siedmiu sędziów z 19 marca 2012 r., sygn. akt I FPS 5/11 stwierdził, że: „nabycie wierzytelności pieniężnej, co wymaga podkreślenia, na własne ryzyko, w celu windykacji w swoim imieniu i na swoją rzecz, nie jest odpłatną usługą w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1, tym samym art. 8 ust. 1 u.p.t.u., jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży”.

W uzasadnieniu powołanej wyżej uchwały NSA stwierdził ponadto: „Przyjąć zatem należy, że podstawowym i koniecznym warunkiem do uznania transakcji za odpłatną usługę, a więc czynność opodatkowaną, jest wystąpienie wynagrodzenia bezpośrednio związanego z tą czynnością, rzeczywiście otrzymanego (bądź należnego), jako świadczenia wzajemnego za wykonaną usługę. Zatem badając konkretną transakcję należy poszukiwać takiego ewentualnego bezpośredniego wynagrodzenia, które otrzymuje kupujący – cesjonariusz, jako świadczenie wzajemne za ewentualnie wykonaną na rzecz zbywcy – cedenta usługę. Plastyczniej rzecz ujmując poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy-cedenta do nabywcy cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli odwrotnie płynącego, niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy. Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy – obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności – wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę”.

O ile więc ustalona przez strony umowy cena wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej i jednocześnie różnica między wartością nominalną tej wierzytelności, a ceną jej sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, nie możemy mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy.

Podkreślenia wymaga, że analiza wierzytelności w ramach dokonywanych transakcji powinna dotyczyć rodzaju wierzytelności będących przedmiotem cesji, tj. skutkować oceną, czy przedmiotowe transakcje nie dotyczą tzw. wierzytelności trudnych, czyli takich, co do których istnieje poważna wątpliwość, że zostaną zaspokojone. Nabycie bowiem na własne ryzyko wierzytelności uznanych za trudne, których cena (niższa od wartości nominalnej) odzwierciedla faktyczną, ekonomiczną ich wartość, będzie pozostawało poza zakresem podatku od towarów i usług, co potwierdza orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (wyrok w sprawie C-93/10 GFKL Financial Services).

W świetle powyższych przepisów stwierdzić należy, że czynności polegającej na nabyciu wierzytelności nie można uznać za dostawę towaru, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy, określającego co należy rozumieć na potrzeby podatku od towarów i usług, pod pojęciem towaru. Nabycie wierzytelności nie stanowi również świadczenia usługi, z uwagi na rodzaj nabywanych wierzytelności. Z opisu sprawy jasno wynika, że zasadniczą część Wierzytelności będących przedmiotem planowanego przelewu stanowią wymagalne wierzytelności niezabezpieczone hipotecznie, których dotychczasowa egzekucja była bezskuteczna i które cechują się wysokim ryzykiem nieściągalności. Pozostałą, niewielką część Wierzytelności, których dotyczyć będzie cesja, stanowią ponadto: wymagalne wierzytelności zabezpieczone hipotecznie, które – podobnie jak wierzytelności niezabezpieczone charakteryzują się występującymi trudnościami z ich egzekwowaniem oraz wierzytelności niewymagalne.

Ponadto, jak wynika z opisu sprawy, wierzytelności nie były przedmiotem indywidualnej wyceny, natomiast wycena poszczególnych portfeli pozwoliła przyporządkować im wartość nieprzekraczającą co do zasady kilku procent sumy wartości nominalnej Wierzytelności składających się na dany portfel. Bez wątpienia zatem takie Wierzytelności można uznać za wierzytelności wymagalne, względem których występują trudności z wyegzekwowaniem, tj. za wierzytelności trudne.

Mając na względzie przedstawione okoliczności sprawy w kontekście powołanych przepisów prawa podatkowego stwierdzić należy, że w przedmiotowej sprawie, w związku z wykonywaniem przez Wnioskodawcę w ramach opisanej umowy czynności na rzecz Przenoszących Wierzytelności, nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy. Bowiem samo nabycie wierzytelności trudnych prowadzi wyłącznie do zmiany osoby wierzyciela i wstąpienia nabywcy – cesjonariusza w miejsce zbywcy – cedenta.

Podsumowując, czynność wykonywana przez Fundusz na rzecz Przenoszących Wierzytelności na podstawie Umowy (...) w ramach opisywanej powyżej złożonej transakcji, której przedmiotem będzie nabycie wierzytelności już wymagalnych, stanowiących tzw. wierzytelności trudne, nie będzie stanowić ani dostawy towarów, ani świadczenia usług i nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Odnosząc się natomiast do czynności wykonywanych przez Fundusz na rzecz Przenoszących Wierzytelności na podstawie Umowy (...) w odniesieniu do wierzytelności jeszcze niewymagalnych, których termin płatności nastąpi w przyszłości należy stwierdzić, że czynności te na gruncie podatku od towarów i usług stanowić będą zbycie praw majątkowych, będące usługą zdefiniowaną w art. 8 ust. 1 ustawy i podlegać będą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy – stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Jednakże, w myśl art. 146aa ust. 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2019 r. do końca roku następującego po roku, dla którego wartość relacji, o której mowa w art. 38a pkt 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, jest nie większa niż 43% oraz wartość, o której mowa w art. 112aa ust. 5 tej ustawy, jest nie mniejsza niż -6%, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Zarówno w treści wskazanej ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku.

I tak, w myśl art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy – zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Jak stanowi art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy – zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Ponadto, jak stanowi art. 41 ust. 15 ustawy – zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

1. czynności ściągania długów, w tym factoringu;
2. usług doradztwa;
3. usług w zakresie leasingu.
   
   

Powyższe zwolnienia uregulowane zostały w ustawie o podatku od towarów i usług wskutek implementacji odpowiednich przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006, str. 1, z późn. zm.), zwanej dalej Dyrektywą 112. W myśl art. 135 ust. 1 Dyrektywy 112 – państwa członkowskie zwalniają transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne – wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych (lit. a), transakcje udzielania kredytów i pośrednictwo kredytowe, oraz zarządzanie kredytami przez kredytodawcę (lit. b).

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika.

Jak wskazano powyżej, sekurytyzacja, czyli operacja finansowa, której zasadniczym celem jest pozyskiwanie kapitału, polega na emisji dłużnych papierów wartościowych pod zastaw należności, którymi są najczęściej wierzytelności. Transakcja sekurytyzacyjna stanowi złożony proces, na który składa się szereg czynności, np. wyodrębnienie jednolitej puli aktywów przez inicjatora sekurytyzacji, przeniesienie tych aktywów na rzecz podmiotu emisyjnego (np. cesja wierzytelności), emisja papierów wartościowych przez podmiot emisyjny.

W niniejszej sprawie, realizacja postanowień Umowy (...) doprowadzi do realizacji złożonej transakcji finansowej, której elementem będzie m.in. uzyskanie przez Fundusz finansowania dla Przenoszących Wierzytelności (emisja certyfikatów), przelew wierzytelności Przenoszących Wierzytelności, czy określenie mechanizmu spłaty zobowiązań przez Przenoszących Wierzytelności z uzyskanego finansowania. Przeniesienie wierzytelności jeszcze niewymagalnych przez Przenoszących Wierzytelności na Fundusz będzie stanowiło zatem element transakcji finansowej, której sensem i celem ekonomicznym jest zapewnienie Przenoszącym Wierzytelności finansowania i poprawa ich płynności finansowej. Ponadto, świadczona usługa – jak wskazał Wnioskodawca – nie stanowi usługi faktoringu lub usługi ściągania długów.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że czynności wykonywane przez Fundusz na rzecz Przenoszących Wierzytelności na podstawie Umowy i Umów Transferu w części, w jakiej będą one dotyczyć nabywania wierzytelności jeszcze niewymagalnych, stanowić będą usługę finansową w zakresie długów, korzystającą ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy.

Podsumowując:

• czynności wykonywane przez Fundusz na rzecz Przenoszących Wierzytelności na podstawie Umowy (...), których przedmiotem będą wierzytelności już wymagalne, stanowiące tzw. wierzytelności trudne, nie będą stanowić ani dostawy towarów, ani świadczenia usług i w konsekwencji nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług;
• czynności wykonywane przez Fundusz na rzecz Przenoszących Wierzytelności na podstawie Umowy (...), których przedmiotem będą wierzytelności jeszcze niewymagalne, stanowić będą świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT jednakże korzystające – w myśl art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy – ze zwolnienia od podatku.
  
  

W świetle powyższego, oceniając całościowo stanowisko Wnioskodawcy, należało uznać je za nieprawidłowe. Organ nie podziela bowiem w całości stanowiska Wnioskodawcy.

Tutejszy organ informuje, że niniejszą interpretacją załatwiono wniosek w części dotyczącej podatku od towarów i usług. Natomiast wniosek w części dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych został załatwiony w dniu 24 kwietnia 2019 r. interpretacją indywidualną o sygn. 0111-KDIB4.4014.41.2019.4.LB.

Informuje się ponadto, że zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną).

W związku z powyższym zaznaczenia wymaga, że wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (pytania) Wnioskodawcy. Inne kwestie przedstawione w opisie zdarzenia przyszłego, bądź we własnym stanowisku, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być rozpatrzone.

Zauważyć również należy, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź straci swą aktualność.

Odnośnie natomiast powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnych, należy zauważyć, że interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane są w indywidualnych sprawach podatników i kształtują sytuację prawną tych podatników w sprawach będących przedmiotem rozstrzygnięcia, lecz dotyczą konkretnych stanów faktycznych/zdarzeń przyszłych i nie mają mocy prawa powszechnie obowiązującego co oznacza, że należy je traktować indywidualnie.

Odnosząc się do orzeczeń powołanych przez Wnioskodawcę należy podkreślić, że organ nie kwestionuje orzecznictwa jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego oraz prawa procesowego, sam niejednokrotnie – również
w analizowanej sprawie – odwołuje się do tez wynikających z orzeczeń sądów administracyjnych. Należy jednak przy tym zawsze pamiętać, że każdą sprawę należy analizować indywidualnie, a wyroki sądów administracyjnych mają wiążący charakter
w doniesieniu do konkretnych spraw, analizowanych w określonych ściśle stanach faktycznych/zdarzeniach przyszłych.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
   
   

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193, z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.