Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB3-1.4012.393.2019.2.KO
z 27 września 2019 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 900 z późn. zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 13 czerwca 2019 r. (data wpływu 25 czerwca 2019 r.), uzupełnionym pismem z 26 lipca 2019 r. (data wpływu 2 sierpnia 2019 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług jest:

  • prawidłowe – w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego VAT z faktur dokumentujących koszty wyposażenia i zarządzania stołówką oraz usług cateringowych dla pracowników,
  • nieprawidłowe – w zakresie podstawy opodatkowania podatkiem VAT przekazywanych przez Wnioskodawcę obiadów na rzecz swoich pracowników.

UZASADNIENIE

W dniu 25 czerwca 2019 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie

  • prawa do odliczenia podatku naliczonego VAT z faktur dokumentujących koszty wyposażenia i zarządzania stołówką oraz usług cateringowych dla pracowników,
  • podstawy opodatkowania podatkiem VAT przekazywanych przez Wnioskodawcę obiadów na rzecz swoich pracowników.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z 26 lipca 2019 r. (data wpływu 2 sierpnia 2019 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu z 19 lipca 2019 r. znak: 0111-KDIB3-1.4012.393.2019.1.KO.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Sp. z o.o. (dalej „Wnioskodawca”) jest spółką prowadzącą działalność na terytorium Polski, podlegającą nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w kraju oraz czynnym podatnikiem VAT. Zajmuje się produkcją komponentów samochodowych tłumiących drgania i wibracje.

Z uwagi na trzyzmianową organizację czasu pracy oraz brak okolicznych lokali gastronomicznych Wnioskodawca zamierza zorganizować przyzakładową stołówkę wraz z zapleczem kuchennym (razem dalej zwane „Zapleczem Gastronomicznym”) dla swoich pracowników. W tym celu planuje zaadaptować pomieszczenie na terenie swojego zakładu, który odpowiednio wyposaży i odda w zarządzanie firmie (dalej „Zleceniobiorca”) specjalizującej się w świadczeniu usług cateringowych. Usługi cateringowe polegać będą na dowożeniu do siedziby Wnioskodawcy posiłków przygotowanych w obiektach Zleceniobiorcy oraz na przygotowywaniu posiłków do wydania w Zapleczu Gastronomicznym Wnioskodawcy i wydawaniu ich pracownikom Wnioskodawcy.

Dla poprawy warunków pracy Wnioskodawca planuje częściowe dofinansowanie posiłków z własnych środków obrotowych. Ze stołówki będą mogli korzystać wszyscy pracownicy, także otrzymujący nieodpłatne świadczenia z tytułu pracy w warunkach szczególnie uciążliwych, zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28.05.1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów.

Wnioskodawca będzie rozliczał się bezpośrednio ze Zleceniobiorcą na podstawie zbiorczej faktury. Oznacza to, że posiłki będą wydawane pracownikom bezgotówkowo, za okazaniem imiennej karty dedykowanej do tych celów.

Raz w miesiącu Wnioskodawca obciąży i rozliczy się ze swoimi pracownikami za pobrane przez nich posiłki w części opłacanej przez pracownika.

Pismem z 26 lipca 2019 Wnioskodawca uzupełnił opis sprawy następująco:

  1. Sp. z o.o. jest zobligowana na podstawie art. 232 przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 2019 r., poz. 1040) do zapewnienia posiłków tylko nielicznym pracownikom.
  2. Sp. z o.o. jest zobligowana na podstawie § 1 punkt 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28.05.1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. z 2019 r. poz. 1160) do zapewnienia posiłków tylko nielicznym pracownikom.
  3. Pomiędzy Sp. z o.o. a pracownikami istnieje związek wynikający ze stosunku pracy.
  4. Pracownicy Sp. z o.o. będą płacić pełną cenę posiłku, pomniejszoną o dofinansowanie pracodawcy, wobec czego w naszej opinii zachodzą przesłanki określone w art. 32 ust. 1 pkt 1.
  5. Przedmiotem nabycia i dalszego przekazania pracownikom będą wyłącznie usługi cateringowe, sklasyfikowane pod symbolem PKWiU 56.21.19.0.
  6. Firma (zleceniobiorca) specjalizująca się w świadczeniu usług cateringowych będzie wystawiać Sp. z o.o. faktury VAT z tytułu zarządzania stołówką wg stawki 23% VAT.
  7. Sp. z o.o. nie będzie pobierać od zleceniobiorcy wynagrodzenia z tytułu oddania zaplecza gastronomicznego w zarządzanie, ponieważ przyzakładowa stołówka będzie służyć wyłącznie celom Sp. z o.o., czyli będą mogli z niej korzystać włącznie pracownicy i klienci biznesowi spółki.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy Wnioskodawca będzie miał prawo odliczyć podatek naliczony VAT z faktur dokumentujących koszty wyposażenia i zarządzania stołówką oraz za zakupione usługi cateringowe dla pracowników?

Jaka będzie podstawa opodatkowania podatkiem VAT przekazywanych przez Wnioskodawcę obiadów na rzecz swoich pracowników?

Stanowisko Wnioskodawcy:

Zdaniem spółki zapewnienie pracownikom możliwości korzystania ze stołówki i częściowe dofinansowanie do posiłków znacząco przyczyni się do poprawy warunków pracy. Tworzenie przyjaznych warunków w ocenie Wnioskodawcy sprzyja pozyskiwaniu kadry pracowniczej i przekłada się na efektywność pracy zatrudnionych pracowników. W związku z powyższym wszelkie zakupione towary i usługi na utworzenie i funkcjonowanie Zaplecza Gastronomicznego, oraz nabywane i przekazywane pracownikom posiłki będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych Wnioskodawcy. Wobec powyższego, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że będzie mu przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT z faktur dokumentujących koszty wyposażenia i zarządzania Zapleczem Gastronomicznym.

Z racji tego, że posiłki będą podawane poza miejscem ich przygotowywania, Wnioskodawcy będzie także przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT z faktur dokumentujących zakup posiłków. Natomiast rozliczając przekazanie obiadów na rzecz pracowników Wnioskodawca będzie musiał je opodatkować podatkiem VAT, przyjmując za podstawę opodatkowania pełną wartość netto obiadów, tj. wartość netto opłacaną przez pracowników oraz wartość netto finansowaną przez Wnioskodawcę.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest:

  • prawidłowe – w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego VAT z faktur dokumentujących koszty wyposażenia i zarządzania stołówką oraz usług cateringowych dla pracowników,
  • nieprawidłowe – w zakresie podstawy opodatkowania podatkiem VAT przekazywanych przez Wnioskodawcę obiadów na rzecz swoich pracowników.

Podstawowe zasady dotyczące odliczenia podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2018 r., poz. 2174, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT. Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Na mocy art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy – kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:

  1. nabycia towarów i usług,
  2. dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi.

Z powyższych przepisów wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Prawo do odliczenia podatku naliczonego, jako integralna część systemu VAT, w zasadzie nie może być ograniczane ani pod względem czasu, ani też pod względem zakresu przedmiotowego. Nie jest to bowiem wyjątkowy przywilej podatnika, lecz jego fundamentalne prawo. Możność wykonania tego prawa powinna być zapewniona niezwłocznie i względem wszystkich kwot podatku, które zostały pobrane (naliczone) od transakcji związanych z zakupami.

Ustawa o podatku od towarów i usług ustanawia zasadę tzw. niezwłocznego odliczenia podatku naliczonego. Zasada ta wyraża się tym, że podatnik, aby skorzystać z prawa do odliczenia podatku nie musi czekać aż nabyty towar lub usługa zostaną odsprzedane lub efektywnie wykorzystane na potrzeby działalności opodatkowanej.

Istotna jest intencja nabycia – jeśli dany towar (usługa) ma służyć wykonywaniu czynności opodatkowanych wówczas, po spełnieniu wymienionych w art. 86 ustawy wymogów formalnych, odliczenie jest prawnie dozwolone, oczywiście jeżeli nie wyłączają go inne przepisy ustawy lub aktów wykonawczych.

Wystarczającym zatem jest, że z okoliczności towarzyszących nabyciu towaru lub usługi, przy uwzględnieniu rodzaju prowadzonej oraz planowanej przez podatnika działalności gospodarczej wynika, że zakup ten dokonany został w celu jego wykorzystania w ramach działalności opodatkowanej. Ta warunkowość realizacji określonego w art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony powoduje, że nieziszczenie się warunku pozytywnego, jakim jest wykorzystanie towaru lub usługi do realizacji czynności opodatkowanej podatnika, np. gdy okaże się, że zmieniono przeznaczenie towaru (usługi) i został on ostatecznie wykorzystany do czynności zwolnionych od VAT lub niepodlegających VAT – spowoduje konieczność weryfikacji uprzedniego odliczenia podatku naliczonego.

Biorąc pod uwagę fakt, że prawo do odliczenia powinno być realizowane natychmiast po powstaniu podatku naliczonego, decydujące znaczenie dla oceny istnienia prawa do odliczenia ma zamierzony (deklarowany) związek podatku naliczonego z czynnościami opodatkowanymi. Przy czym związek ten może mieć charakter bezpośredni lub pośredni.

O związku bezpośrednim dokonywanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy nabywane towary służą np. dalszej odsprzedaży (towary handlowe) lub też nabywane towary i usługi są niezbędne do wytworzenia towarów lub usług będących przedmiotem dostawy. Bezpośrednio wiążą się więc z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi przez podatnika.

Natomiast o pośrednim związku nabywanych towarów i usług z działalnością przedsiębiorcy można mówić wówczas, gdy ponoszone wydatki wiążą się z całokształtem funkcjonowania przedsiębiorstwa – mają pośredni związek z działalnością gospodarczą, a tym samym z osiąganym przez podatnika obrotem opodatkowanym. Aby jednak można było wskazać, że określone zakupy mają chociażby pośredni związek z działalnością podmiotu, istnieć musi związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy dokonanymi zakupami towarów i usług, a powstaniem obrotu. O pośrednim związku dokonanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy zakup towarów i usług nie przyczynia się bezpośrednio do uzyskania obrotu przez podatnika, np. poprzez ich odsprzedaż, lecz poprzez wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości, przyczynia się do generowania przez podmiot obrotu. Najczęściej do wydatków mających pośredni wpływ na wykonywanie czynności opodatkowanych zalicza się koszty reprezentacji i reklamy, wydatki związane z udziałem w targach, konferencjach, koszty doradztwa podatkowego itp.

Podkreślić należy także, że ustawodawca stworzył podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

W myśl art. 88 ust. 1 pkt 4 lit. b ustawy, obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika usług noclegowych i gastronomicznych, z wyjątkiem nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób.

Reguła powyższa wyłącza możliwość obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w odniesieniu do wszystkich wydatków ponoszonych w związku z nabyciem usług noclegowych oraz gastronomicznych, za wyjątkiem nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób.

Należy wskazać, że ustawa o podatku od towarów i usług nie definiuje pojęcia usług gastronomicznych. Posiłkując się zatem definicją zawartą w Słowniku Języka Polskiego PWN przyjąć należy, że usługa gastronomiczna polega na przygotowaniu i podaniu posiłku w miejscu, w którym jest on przyrządzany, tj. w restauracji czy innym lokalu.

Ponadto, z art. 232 Kodeksu Pracy (Dz.U. 2019 r., poz. 1040) wynika, że pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje tych posiłków i napojów oraz wymagania, jakie powinny spełniać, a także przypadki i warunki ich wydawania.

Stosownie do art. 23715 § 1 Kodeksu pracy, Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej określi, w drodze rozporządzenia, ogólnie obowiązujące przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące prac wykonywanych w różnych gałęziach pracy.

Ministrowie właściwi dla określonych gałęzi pracy lub rodzajów prac w porozumieniu z Ministrem Pracy i Polityki Socjalnej(21) oraz Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej określą, w drodze rozporządzenia, przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące tych gałęzi lub prac (art. 23715 § 2 Kodeksu pracy).

Przepisy wykonawcze regulujące powyższe obowiązki to:

  • rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. Nr 60, poz. 279 z późn. zm.),
  • rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r., Nr 169, poz. 1650, z późn. zm.).

Z opisu sprawy wynika, Wnioskodawca zamierza zorganizować przyzakładową stołówkę wraz z zapleczem kuchennym dla swoich pracowników. W tym celu planuje zaadaptować pomieszczenie na terenie swojego zakładu, który odpowiednio wyposaży i odda w zarządzanie firmie specjalizującej się w świadczeniu usług cateringowych. Usługi cateringowe polegać będą na dowożeniu do siedziby Wnioskodawcy posiłków przygotowanych w obiektach Zleceniobiorcy oraz na przygotowywaniu posiłków do wydania w Zapleczu Gastronomicznym Wnioskodawcy i wydawaniu ich pracownikom Wnioskodawcy.

Dla poprawy warunków pracy Wnioskodawca planuje częściowe dofinansowanie posiłków z własnych środków obrotowych. Ze stołówki będą mogli korzystać wszyscy pracownicy, także otrzymujący nieodpłatne świadczenia z tytułu pracy w warunkach szczególnie uciążliwych, zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28.05.1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów.

Wnioskodawca jest zobligowany na podstawie art. 232 przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 2019 r., poz. 1040) do zapewnienia posiłków tylko nielicznym pracownikom. Wnioskodawca jest zobligowany na podstawie § 1 punkt 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28.05.1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. z 2019 r. poz. 1160) do zapewnienia posiłków tylko nielicznym pracownikom. Pomiędzy Wnioskodawcą a pracownikami istnieje związek wynikający ze stosunku pracy. Pracownicy Wnioskodawcy będą płacić pełną cenę posiłku, pomniejszoną o dofinansowanie pracodawcy, wobec czego w opinii Wnioskodawcy zachodzą przesłanki określone w art. 32 ust. 1 pkt 1. Przedmiotem nabycia i dalszego przekazania pracownikom będą wyłącznie usługi cateringowe, sklasyfikowane pod symbolem PKWiU 56.21.19.0. Firma (zleceniobiorca) specjalizująca się w świadczeniu usług cateringowych będzie wystawiać faktury VAT z tytułu zarządzania stołówką wg stawki 23% VAT. Wnioskodawca nie będzie pobierać od zleceniobiorcy wynagrodzenia z tytułu oddania zaplecza gastronomicznego w zarządzanie, ponieważ przyzakładowa stołówka będzie służyć wyłącznie celom Wnioskodawcy, czyli będą mogli z niej korzystać włącznie pracownicy i klienci biznesowi spółki.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii prawa do odliczenia podatku naliczonego VAT z faktur dokumentujących koszty wyposażenia i zarządzania stołówką oraz usług cateringowych dla pracowników.

W odniesieniu do wątpliwości Spółki należy wskazać, że decydujące znaczenie dla oceny istnienia prawa do odliczenia podatku naliczonego ma zamierzony (deklarowany) związek podatku naliczonego z czynnościami opodatkowanymi. Przy czym związek ten może mieć charakter bezpośredni lub pośredni. Jak już wcześniej wskazano, aby jednak można było wskazać, że określone zakupy mają chociażby pośredni związek z działalnością podmiotu, istnieć musi związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy dokonanymi zakupami towarów i usług a powstaniem obrotu.

W tym miejscu należy zauważyć, że przepisy ustawy nie definiują pojęcia „potrzeb osobistych”. Za Słownikiem Języka Polskiego uznać należy, że potrzebami „osobistymi” są takie potrzeby, które „dotyczą danej osoby” i które są jej potrzebami „prywatnymi”, tj. potrzebami niezwiązanymi z prowadzoną przez tą osobę działalnością gospodarczą, statusem pracownika, czy pełnioną funkcją.

Zatem można przyjąć, że potrzebami osobistymi są te, których realizacja nie jest związana ze stosunkiem pracy, a więc potrzeby osobiste to te, których zaspokojenie wynika z dobrej woli pracodawcy. Natomiast potrzeby pracownicze to te, których spełnienie nie wynika z autonomii woli stron, ale do zaspokajania których pracodawca jest zobowiązany na podstawie przepisów prawa, np.: przepisów Kodeksu pracy, przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, itp.

Analiza przedstawionych we wniosku okoliczności sprawy oraz obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa podatkowego pozwala stwierdzić, że w Wnioskodawca będzie miał prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia usług cateringowych dla pracowników, którym jest zobligowany zapewnić posiłki na podstawie art. 232 przepisów ustawy Kodeks pracy i § 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów do zapewnienia posiłków. W omawianej sprawie warunek, o którym mowa w art. 86 ust. 1 ustawy, zostanie spełniony, gdy nabywane przez Wnioskodawcę usługi cateringowe sklasyfikowane pod symbolem PKWiU 56.21.19.0, będą miały związek z działalnością opodatkowaną Wnioskodawcy, co skutkuje wystąpieniem prawa do odliczenia podatku naliczonego przy ich nabyciu. Prawo to będzie przysługiwało pod warunkiem niezaistnienia przesłanek negatywnych z art. 88 ustawy.

Natomiast odnosząc się do prawa do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia usług cateringowych dla pracowników, dla których Wnioskodawca nie jest zobowiązany do zapewnienia posiłków na podstawie na podstawie art. 232 przepisów ustawy Kodeks pracy i § 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów do zapewnienia posiłków należy stwierdzić, co następuje:

W przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, w której pracownicy będą płacić pełną cenę posiłku pomniejszoną o dofinansowanie pracodawcy.

Katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zawiera art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy (są nimi m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju).

Przez dostawę towarów, w myśl art. 7 ust. 1 ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Przez towary, w myśl art. 2 pkt 6 ustawy, należy rozumieć rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

Z powyższego jednoznacznie wynika, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania podlegają wszelkie transakcje, których przedmiotem jest dostawa towarów lub świadczenie usług, pod warunkiem, że są one realizowane przez podatników i wykonywane w ramach działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy.

Ustawodawca jednakże przewidział od powyższej reguły wyjątki, które zostały zawarte – w przypadku dostawy towarów – w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT oraz – w przypadku świadczenia usług – w art. 8 ust. 2 ww. ustawy.

Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

  1. przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
  2. wszelkie inne darowizny

-jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Stosownie natomiast do art. 8 ust. 2 ustawy, za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

  1. użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;
  2. nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Treść powołanych wyżej przepisów wskazuje, że aby uznać dane świadczenie za opodatkowane podatkiem VAT musi ono być odpłatne w myśl art. 8 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, bądź też nieodpłatne, ale spełniające warunki wynikające z art. 8 ust. 2 ustawy o VAT.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Dlatego, dla ustalenia, czy konkretne nieodpłatne świadczenie podlega opodatkowaniu, istotne jest więc ustalenie celu takiego świadczenia.

Z opisu sprawy wynika, że pracownicy będą płacić pełną cenę posiłku pomniejszoną o dofinansowanie pracodawcy.

W tym miejscu należy wskazać, że na gruncie podatku od towarów i usług czynność może być albo odpłatna albo nieodpłatna, nie występują czynności częściowo odpłatne. Jeśli tylko czynność została wykonana za wynagrodzeniem, to jest ona odpłatna. Nie ma żadnego znaczenia, czy wynagrodzenie to pokrywa koszty świadczenia tej czynności poniesione przez podatnika, ewentualnie kreuje dla podatnika zysk. Także czynności wykonane „po kosztach” ich świadczenia, bądź poniżej tych koszów, są czynnościami odpłatnymi, o ile tylko pobrano za nie wynagrodzenie. Wobec powyższego nie można uznać, że czynności wykonywane za wynagrodzeniem, które to wynagrodzenie jest niższe od kosztów świadczenia tych czynności, są nieodpłatne w części.

Kwestia „odpłatności” była niejednokrotnie przedmiotem rozstrzygania przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Przykładowo w wyroku z dnia 20 stycznia 2005 r. w sprawie C-412/03 Hotel Scandic Gasaback AB v. Riksskatteverket TSUE wskazał, że według VI Dyrektywy, dostawa jest albo odpłatna albo nieodpłatna. Uzyskanie zapłaty, która pokrywa jedynie koszty, czy też tylko ich część nie oznacza – w ocenie TSUE – że czynność ma charakter nieodpłatny lub częściowo nieodpłatny.

Zatem, z uwagi na okoliczności sprawy przedstawione przez Wnioskodawcę, czynności wykonywane przez Spółkę na rzecz pracowników, tj. w sytuacji gdy Wnioskodawca planuje częściowe dofinansowanie posiłków z własnych środków obrotowych, należy uznać za odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Wynika to z faktu, że Spółka będzie nabywać z własnych środków obrotowych usługę cateringu, a następnie będzie wydawać posiłki swoim pracownikom, za które pracownicy zapłacą pełną cenę posiłku pomniejszoną o dofinansowanie pracodawcy. W konsekwencji czynności wykonywane przez Wnioskodawcę polegające na wydawaniu posiłków na rzecz ww. pracowników będą stanowić świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W analizowanym przypadku z uwagi na związek z czynnościami opodatkowanymi zakupów poniesionych na nabycie usług cateringowych na rzecz zatrudnionych pracowników, za które pracownicy zapłacą cenę posiłku pomniejszoną o dofinansowanie pracodawcy, należy stwierdzić, że na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy, Spółce będzie przysługiwać prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktur VAT dokumentujących zakupy usług cateringowych oraz wyposażenia i zarządzania stołówką. Prawo to będzie przysługiwało Spółce pod warunkiem niezaistnienia przesłanek negatywnych wynikających z art. 88 ustawy o VAT.

Stanowisko Wnioskodawcy, w zakresie pytania nr 1, jest prawidłowe.

Ponadto, w rozpatrywanej sprawie wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą również kwestii ustalenia podstawy opodatkowania dla przekazanych obiadów na rzecz pracowników.

Z opisu sprawy wynika, że część pracowników będzie otrzymywać nieodpłatne świadczenia z tytułu pracy na podstawie § 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów do zapewnienia posiłków.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Art. 8 ust. 2 stanowi, że za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

  1. użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;
  2. nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Przepisy ustawy formułują zatem zasadę, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega co do zasady odpłatne świadczenie usług, a nieodpłatne ich świadczenie traktuje się jako odpłatne w przypadkach określonych w ww. art. 8 ust. 2 ustawy.

Dla stwierdzenia czy konkretne nieodpłatne świadczenie usług podlega opodatkowaniu na mocy cytowanego wyżej art. 8 ust. 2 ustawy, istotne jest ustalenie celu takiego świadczenia.

Aby nieodpłatne świadczenie uznać za odpłatne świadczenie usług, tj. za podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, musi być ono świadczone na cele inne niż działalność gospodarcza podatnika. Konsekwentnie opodatkowaniu podlegają te nieodpłatne usługi, które nie mają związku z prowadzoną działalnością, a więc nie mają wpływu na przyszłe obroty przedsiębiorstwa, jego zyski, wizerunek, odbiór przez kontrahentów. Są to zatem te wszystkie nieodpłatne świadczenia usług, które odbywają się bez związku z potrzebami prowadzonej działalności. W przypadku nieodpłatnych świadczeń realizowanych na rzecz pracowników będą to także świadczenia, które nie są związane ze stosunkiem pracy ale zaspakajają prywatne/osobiste potrzeby pracownika, a ich zaspokojenie przez pracodawcę wynika wyłącznie z jego dobrej woli.

Jeżeli natomiast nieodpłatne świadczenie będzie się wpisywało w cel prowadzonej działalności gospodarczej, tzn. nieodpłatne świadczenie usług będzie wykonane w związku z potrzebami prowadzonej działalności gospodarczej podatnika, potrzebami związanymi z funkcjonowaniem prowadzonego przedsiębiorstwa, wtedy przesłanka uznania takiej nieodpłatnej czynności za odpłatne świadczenie usług, podlegające opodatkowaniu nie zostanie spełniona.

W wyroku z dnia 16 października 1997 r. C-258/95 (Julius Fillibeck Söhne GmbH & Co. KG) Trybunał Sprawiedliwości doszedł do wniosku, że co do zasady, pracodawca, organizując dla pracowników dojazd do zakładu, świadczy nieodpłatną usługę na ich prywatny użytek. Pracodawca w normalnych warunkach nie ma obowiązku zapewnienia pracownikom dojazdu do miejsca pracy, a to w jaki sposób pracownik dostanie się do pracy jest jego indywidualną sprawą. Niemniej jednak, jeżeli z okoliczności wynika, że działalność prowadzona przez podatnika wymaga, aby pracodawca zapewnił transport pomiędzy domem a miejscem pracy, wówczas należy przyjąć, że usługa ta świadczona jest w celu nie innym niż działalność gospodarcza podatnika, natomiast prywatne korzyści pracownika wynikające z możliwości skorzystania z transportu mają znaczenie drugorzędne względem potrzeb podatnika.

W związku z powyższym należy stwierdzić, przekazanie nieodpłatnie pracownikom posiłków na podstawie § 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów do zapewnienia posiłków będzie się wpisywało w cel prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawcy. Nieodpłatne świadczenie usług będzie wykonane w związku z potrzebami prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawcy tj. potrzebami związanymi z funkcjonowaniem prowadzonego przedsiębiorstwa, a zatem przesłanka uznania takiej nieodpłatnej czynności za odpłatne świadczenie usług, podlegające opodatkowaniu nie zostanie spełniona. Tak, więc nieodpłatne świadczenie usług polegające na przekazaniu pracownikom posiłków na podstawie ww. rozporządzenia nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W konsekwencji nie wystąpi również podstawa opodatkowania tej czynności.

Natomiast odnosząc się do przekazania odpłatnie posiłków pracownikom należy stwierdzić co następuje.

Jak wynika z treści art. 29a ust. 1 ustawy, podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

W myśl art. 29a ust. 6 ustawy, podstawa opodatkowania obejmuje:

  1. podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku;
  2. koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.

Wyjątek od powyższej zasady ogólnej ustalania podstawy opodatkowania został określony w art. 32 ustawy. Zgodnie bowiem z art. 32 ust. 1 ustawy, w przypadku gdy między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą istnieją powiązania, o których mowa w ust. 2, oraz w przypadku gdy wynagrodzenie jest:

  1. niższe od wartości rynkowej, a nabywca towarów lub usług nie ma zgodnie z art. 86, art. 86a, art. 88 i art. 90 oraz z przepisami wydanymi na podstawie art. 92 ust. 3 pełnego prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,
  2. niższe od wartości rynkowej, a dokonujący dostawy towarów lub usługodawca nie ma zgodnie z art. 86, art. 86a, art. 88 i art. 90 oraz z przepisami wydanymi na podstawie art. 92 ust. 3 pełnego prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a dostawa towarów lub świadczenie usług są zwolnione od podatku,
  3. wyższe od wartości rynkowej, a dokonujący dostawy towarów lub usługodawca nie ma zgodnie z art. 86, art. 86a, art. 88 i art. 90 oraz z przepisami wydanymi na podstawie art. 92 ust. 3 pełnego prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego

-organ podatkowy określa podstawę opodatkowania zgodnie z wartością rynkową, jeżeli okaże się, że powiązania te miały wpływ na ustalenie wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług.

Stosownie do art. 32 ust. 2 ustawy, przez powiązania, o których mowa w ust. 1, rozumie się powiązania:

  1. w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 11a ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych;
  2. wynikające ze stosunku pracy;
  3. wynikające z tytułu przysposobienia.

Art. 32 ust. 5 ustawy stanowi, że przepis ust. 1 nie ma zastosowania w przypadku transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi, w odniesieniu do których właściwy organ podatkowy wydał decyzję w sprawie porozumienia, o której mowa w art. 20a Ordynacji podatkowej.

Pojęcie wartości rynkowej zostało zdefiniowane w art. 2 pkt 27b ustawy, zgodnie z którym przez pojęcie wartości rynkowej rozumie się całkowitą kwotę, jaką, w celu uzyskania w danym momencie danych towarów lub usług, nabywca lub usługobiorca na takim samym etapie sprzedaży jak ten, na którym dokonywana jest dostawa towarów lub świadczenie usług, musiałby, w warunkach uczciwej konkurencji, zapłacić niezależnemu dostawcy lub usługodawcy na terytorium kraju; w przypadku gdy nie można ustalić porównywalnej dostawy towarów lub świadczenia usług, przez wartość rynkową rozumie się:

  1. w odniesieniu do towarów - kwotę nie mniejszą niż cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a w przypadku braku ceny nabycia, koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy,
  2. w odniesieniu do usług - kwotę nie mniejszą niż całkowity koszt poniesiony przez podatnika na wykonanie tych usług;

Przepisy ustawy nie ograniczają podatnika w swobodzie ustalania ceny, czyli możliwa jest sprzedaż po cenie niższej niż rzeczywista wartość danego towaru, czy usługi. Jedynie w sytuacji, gdy między podmiotami istnieją powiązania, o których mowa w art. 32 ustawy, ta swoboda ulega wyłączeniu właśnie ze względu na te powiązania.

Z opisu sprawy wynika, że z uwagi na fakt, że osoby uprawnione do korzystania z odpłatnych posiłków będą pracownikami Wnioskodawcy, będzie występował związek, o którym mowa w art. 32 ustawy o VAT, ze względu na powiązania wynikające ze stosunku pracy. Nadto, jak wskazał Zainteresowany, Spółka planuje, częściowe dofinansowanie posiłków z własnych środków obrotowych.

Wobec powyższego w analizowanej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, w której odsprzedaż posiłków na rzecz pracowników po cenach obniżonych będzie odbywać się w następujących uwarunkowaniach:

  • pomiędzy Wnioskodawcą a pracownikami istnieje/będzie istniał związek, o którym mowa w art. 32 ustawy o podatku od towarów i usług (powiązania wynikające ze stosunku pracy);
  • wynagrodzenie z tytułu transakcji dokonywanych pomiędzy Wnioskodawcą a pracownikami jest/będzie niższe od wartości rynkowej;
  • pracownikom (odbiorcom świadczeń) nie przysługuje/nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że w sytuacji, gdy Wnioskodawca będzie dokonywał na rzecz pracowników odsprzedaży świadczeń będących przedmiotem wniosku - po cenach niższych niż ceny rynkowe, to w sprawie znajdzie zastosowanie art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy, zawierający normę zapobiegającą unikaniu opodatkowania w takich sytuacjach.

W tym miejscu należy wskazać, że zarówno wykładnia językowa, jak i celowościowa art. 32 ust. 1 ustawy nie uzasadnia wyłączenia stosowania tego przepisu w przedstawionym zdarzeniu przyszłym. Bowiem artykuł 32 ust. 2 ustawy wprost wskazuje, że powiązanie wynikające ze stosunku pracy stanowi związek, o którym mowa w ust. 1 tego artykułu.

Nadto nabywający świadczenia pracownicy będący osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej i niebędącymi podatnikami VAT (a zatem podmiotem bez prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego wynikającego z tej transakcji) wystąpią w roli konsumenta. Tym samym spełnione będą warunki określone w art. 32 ustawy.

W konsekwencji powyższego należy wskazać, że w opisanym zdarzeniu przyszłym podstawę opodatkowania dla częściowo odpłatnych świadczeń dla pracowników stanowić będzie wartość rynkowa wykonywanych świadczeń pomniejszona o kwotę podatku (pełna wartość netto obiadów tj. wartość netto opłacana przez pracowników oraz wartość netto sfinansowana przez Wnioskodawcę).

Stanowisko Wnioskodawcy oceniając całościowo, w zakresie pytania nr 2, jest nieprawidłowe.

Nadmienia się, że niniejsza interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

  1. z zastosowaniem art. 119a;
  2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
  3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193 z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we …, za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą.


doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj