2019.09.26 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP4.4012.501.2019.4.AS
z 26 września 2019 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900 z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 26 lipca 2019 r. (data wpływu 30 lipca 2019 r.), uzupełnionym pismem z dnia 12 września 2019 r. (data wpływu 12 września 2019 r.) w odpowiedzi na wezwanie z dnia 10 września 2019 r. (doręczone 11 września 2019 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania sprzedaży wierzytelności – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 30 lipca 2019 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania sprzedaży wierzytelności.

Wniosek uzupełniono pismem z dnia 12 września 2019 r. (data wpływu 12 września 2019 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie z dnia 10 września 2019 r. (doręczone 11 września 2019 r.).

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny oraz zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca (dalej: „Wnioskodawca”) jest spółką akcyjną z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (dalej także: „Polska”). Wnioskodawca podlega w Polsce opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania.

Wnioskodawca jest zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym.

W ramach prowadzenia podstawowej działalności gospodarczej Wnioskodawca nabywa na własne ryzyko i na własny rachunek pakiety wierzytelności trudnych (dalej z osobna: „Wierzytelność” albo łącznie „Wierzytelności”).

Wierzytelności nabywane są zasadniczo w celu ich windykacji własnej, w zależności jednak od uwarunkowań biznesowych mogą one zostać również dalej odsprzedane. Wnioskodawca zamierza podjąć działania prawne, skutkujące odzyskaniem maksymalnie dużej części nabytych Wierzytelności z zamiarem uzyskania spłat przewyższających zaangażowane środki. Wierzytelności są wymagalne i nie są dotknięte wadami prawnymi.

Wierzytelności mogą być wierzytelnościami własnymi zbywającego (dalej z osobna albo łącznie: „Zbywający”), jak i nabytymi uprzednio przez Zbywającego od innego podmiotu.

Nabycie Wierzytelności przez Wnioskodawcę następuje zasadniczo w ramach procedur przetargowych organizowanych przez szeroko rozumiane instytucje rynku finansowego, jak również na skutek nawiązania kontaktów biznesowych przez niezależne podmioty tj. Wnioskodawcę oraz Zbywających.

Finalnie Wnioskodawca nabywa i może nabywać następujące rodzaje Wierzytelności:

które są dla danego Zbywającego (np. banki, instytucje kredytowe) wierzytelnościami związanymi bezpośrednio z prowadzoną podstawową działalnością jak udzielanie kredytów czy pożyczek (wierzytelności własne, dalej: „Grupa I”);

które dla danego Zbywającego stanowią przedmiot jego działalności gospodarczej polegającej na obrocie wierzytelnościami - tj. profesjonalne nabywanie we własnym imieniu i na własny rachunek wierzytelności w celu dalszej ich odsprzedaży z zyskiem (dalej: „Grupa II”);

powstałe w ramach działalności Zbywcy (np. operatorzy komórkowi, dostawcy mediów), które są związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, inną niż działalność finansowa.

Przy czym Wierzytelności z ostatniej grupy nie są przedmiotem niniejszego wniosku.

Każdorazowy Zbywający posiada siedzibę działalności gospodarczej na terytorium Polski. Zbywający posiadają szerokie portfolio wierzytelności będących przedmiotem obrotu, a same Wierzytelności zbywane są w sposób częstotliwy oraz zorganizowany tj. w szczególności Zbywający podejmują działania skierowane na upłynnienie Wierzytelności oraz zapewnienie sobie finansowania.

Nabycie Wierzytelności dokonywane jest poprzez zawarcie umowy sprzedaży pomiędzy Zbywającym w Wnioskodawcą na terytorium Polski. Umowa sprzedaży Wierzytelności będzie stanowić podstawę ich cesji ze Zbywającego na Wnioskodawcę (sprzedaż stanowić będzie causę cesji).

W umowach obejmujących sprzedaż Wierzytelności do Wnioskodawcy brak jest postanowień przewidujących obowiązek windykacji Wierzytelności przez Wnioskodawcę na rzecz Zbywającego. Wnioskodawca będzie nabywać Wierzytelności na własne ekonomiczne ryzyko i wyłącznie od niego zależeć będzie scenariusz przyszłych działań tj. ewentualna windykacja czy też odsprzedaż tych Wierzytelności.

Cena płacona z tytułu sprzedaży Wierzytelności odpowiadać będzie wartości rynkowej Wierzytelności z dnia dokonania czynności. Różnica między wartością Wierzytelności a ceną zakupu odzwierciedlać będzie rzeczywistą wartość tych Wierzytelności w chwili nabycia, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników. Cena sprzedaży (Wynagrodzenie) jest stała i ostateczna, nie podlega żadnym dodatkowym dalszym korektom, dopłatom etc.

Niezależnie od przyjętego scenariusza dalszych działań względem Wierzytelności, poza ceną nabycia Wierzytelności, Wnioskodawca oraz Zbywca nie planują ustalać i wypłacać jakiegokolwiek innego wynagrodzenia jak np. premia, prowizja, dodatkowa cena etc. Umowa sprzedaży Wierzytelności nie będzie nakładała na Wnioskodawcę jakichkolwiek dodatkowych świadczeń na rzecz zbywcy Wierzytelności.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

Czy w przedstawionym stanie faktycznym umowa sprzedaży Wierzytelności w ramach Grupy I będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT?
Czy w przedstawionym stanie faktycznym umowa sprzedaży Wierzytelności w ramach Grupy II będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT?
Czy w przedstawionym stanie faktycznym dalsza sprzedaż Wierzytelności przez Wnioskodawcę będzie podlegać podatkowi od towarów i usług jako czynność zwolniona z opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 Ustawy o VAT?

Ad. l.

W ocenie Wnioskodawcy, w przedstawionej sytuacji umowa sprzedaży Wierzytelności w ramach Grupy I będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT, a jednocześnie będzie zwolniona od opodatkowania tym podatkiem.

Ad. 2.

W ocenie Wnioskodawcy, w przedstawionej sytuacji umowa sprzedaży Wierzytelności w ramach Grupy II będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT, a jednocześnie będzie zwolniona od opodatkowania tym podatkiem.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy Ad. 1 i 2:

Stosownie do art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają w szczególności odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów zgodnie z art. 7 ust. 1 Ustawy o VAT rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, przy czym zgodnie z art. 2 pkt 6 Ustawy o VAT towarami są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Stosownie zaś do art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z powyższego wynika zatem jasno, że na gruncie ustawy o VAT każda czynność, która nie jest uznawana za dostawę towarów jest kwalifikowana jako usługa. Zgodnie z taką kwalifikacją przykładowo usługą na gruncie VAT będzie przykładowo sprzedaż udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (przy czym akurat ta czynność będzie zwolniona od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 4 Ustawy o VAT).

W rozumieniu przepisów ustawy o VAT (art. 2 pkt 6) wierzytelność nie jest towarem. Wierzytelność jest prawem podmiotowym (majątkowym) - roszczeniem, czyli uprawnieniem danego podmiotu do domagania się od dłużnika spełnienia określonego zobowiązania (zob. A. Olejniczak, Komentarz do art. 353 kodeksu cywilnego, LEX, 2014, red. A. Kidyba). Tym samym sprzedaż i cesja Wierzytelności z Grupy I nie będąc dostawą towaru będzie kwalifikowana jako odpłatna usługa (vide art. 8 ust. 1 ustawy o VAT: usługą na gruncie VAT jest każde świadczenie nie stanowiące dostawy towarów).

W tym zakresie w orzecznictwie podkreśla się, że warunkiem opodatkowania VAT określonego świadczenia jest zidentyfikowanie beneficjenta tej usługi. Bez podmiotu, który faktycznie uzyskuje korzyść w związku z otrzymaniem określonego świadczenia, nie można mówić o czynności podlegającej opodatkowaniu VAT (np. wyrok NSA z 29.10.2015 r., sygn. 1 FSK 1352/14). Tutaj beneficjentem tak rozumianej usługi jest Wnioskodawca jako nabywca Wierzytelności.

Zgodnie też ze stanowiskami prezentowanymi w doktrynie prawa podatkowego, odpłatne świadczenie usług wymaga istnienia stosunku prawnego pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi więc istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą a przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść dla świadczącego usługę. Odpłatne świadczenie usług może więc zostać opodatkowane wtedy, gdy pomiędzy świadczącym usługę a jej beneficjentem istnieje jawny lub choćby dorozumiany stosunek prawny, w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne (J. Matarewicz, Komentarz do art. 5 Ustawy o VAT, LEX, 2019). W tym zakresie wyżej rozważanym „wynagrodzeniem” za usługę w postaci cesji sprzedanej wierzytelności jest cena płacona przez Wnioskodawcę na rzecz Zbywającego.

Innymi słowy: każde świadczenie niebędące dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania, w oparciu o istniejący stosunek prawny, stanowi co do zasady usługę w rozumieniu Ustawy o VAT, przy spełnieniu łączne poniższych warunków:

w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (wierzyciel/nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia;
świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Równocześnie warunkiem uznania danej czynności za opodatkowaną podatkiem VAT jest okoliczność aby dokonujący tego świadczenia działał w charakterze podatnika VAT.

Przepis art. 15 ust. 1 Ustawy o VAT jasno precyzuje: podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Równocześnie, zdaniem Wnioskodawcy należy mieć na uwadze, że podatnikiem dany podmiot będzie w odniesieniu do czynności opodatkowanych, które wykonał w ramach działalności gospodarczej. (A. Bartosiewicz, Komentarz do art. 15 Ustawy o VAT, LEX, 2019).

Przenosząc powyższe na grunt analizowanej sprawy Wnioskodawca wskazuje, że zgodnie z opisem stanu faktycznego Wnioskodawca w ramach prowadzonej przez siebie działalności nabywa na własny rachunek i na własne ryzyko pakiety Wierzytelności od przedsiębiorców (banki, inne instytucje pożyczkowe, firmy obrotu wierzytelnościami) prowadzących profesjonalnie działalność finansową: udzielanie pożyczek (kredytów), profesjonalny i zorganizowany obrót wierzytelnościami. Wierzytelności mogą być wierzytelnościami własnymi Zbywającego powstałymi w ramach działalności finansowej (udzielone w ramach działalności przedsiębiorstwa Zbywcy kredyty czy pożyczki) jak i nabytymi uprzednio przez niego od innego podmiotu. Finalnie, w zakresie objętym niniejszym wnioskiem, Wnioskodawca nabywa i może nabywać następujące rodzaje Wierzytelności:

które są dla danego Zbywającego (np. banki, instytucje kredytowe) prawami majątkowymi związanymi bezpośrednio z przedmiotem prowadzonej działalności finansowej, z tytułu udzielonych kredytów czy też pożyczek (wierzytelności własne: Grupa I)

nabyte od innego podmiotu w zakresie działalności gospodarczej prowadzonej przez Zbywcę, związanej z obrotem wierzytelnościami: (Grupa II).

W orzecznictwie, na poziomie krajowym, jak i wspólnotowym istnieje jednolite stanowisko co do przesłanek jakie muszą zostać spełnione aby można było mówić o wykonywaniu działalności gospodarczej. Przykładowo Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE”) na gruncie obrotu nieruchomościami (np. wyrok w sprawie C-180/10 oraz C-181/10) wielokrotnie wskazywał, iż nie mogą być uznawane za dokonywane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej czynności związane ze zwykłym wykonywaniem prawa własności. Inaczej jest natomiast w wypadku, gdy zainteresowany podejmuje aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców w rozumieniu art. 9 ust. 1 akapit drugi Dyrektywy. Taka aktywność świadczy bowiem zdaniem TSUE o prowadzeniu przez dany podmiot działalności gospodarczej w tym zakresie. Na podstawie orzeczeń TSUE również Naczelny Sąd Administracyjny wskazał kryteria, które należy mieć na uwadze kwalifikując czynności związane z obrotem nieruchomościami jako działalność gospodarczą. To, czy dany podmiot sprzedając działki budowlane działa w charakterze podatnika prowadzącego handlową działalność gospodarczą (jako handlowiec) wymaga ustalenia, że jego działalność w tym zakresie przybiera formę zawodową (profesjonalną), czego przejawem jest taka aktywność w zakresie obrotu nieruchomościami, która może wskazywać, że czynności przybierają formę zorganizowaną (np. nabycie terenu przeznaczonego pod zabudowę, jego uzbrojenie, wydzielenie dróg wewnętrznych, działania marketingowe podjęte w celu sprzedaży działek, wykraczające poza zwykłe formy ogłoszenia, uzyskanie decyzji o warunkach zagospodarowania terenu (zabudowy), czy wystąpienie o opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego dla sprzedawanego obszaru, prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług deweloperskich lub innych tego rodzaju usług o zbliżonym charakterze). Przy czym na tego rodzaju aktywność "handlową" wskazywać musi ciąg powyżej przykładowo przytoczonych okoliczności, a nie stwierdzenie jedynie faktu zaistnienia pojedynczych z tych okoliczności (np. wyroki NSA: z 17 stycznia 2013 r., sygn. akt I FSK 239/12; z 29 kwietnia 2014 r., sygn. akt I FSK 621/13, z 9 maja 2014 r., sygn. akt I FSK 811/13, z 6 lipca 2018 r., sygn. I FSK 1716/16).

W opinii NSA nie mają natomiast znaczenia zamiar, czy motywy, jakimi kieruje się podmiot rozpoczynając działalność gospodarczą, ani jakie potrzeby zaspokaja z uzyskanych środków pieniężnych. Istotne znaczenie mają bowiem obiektywne, a nie subiektywne przesłanki pozwalające odróżnić działania noszące cechy zawodowe, od tych, które mieszczą się w granicach dysponowania majątkiem prywatnym. Dla oceny, czy dany podmiot sprzedając grunty działa w charakterze podatnika nie ma więc znaczenia, w jakich celach grunt ten został nabyty (np. wyroki NSA: z dnia 9 października 2014 r., sygn. akt I FSK 2145/13; z dnia 3 marca 2015 r., sygn. akt I FSK 1859/13; z dnia 11 czerwca 2015 r., sygn. akt I FSK 716/14 i z dnia 29 listopada 2016 r., sygn. akt I FSK 636/15). W wyroku z dnia 31 stycznia 2013 r. w sprawie o sygn. akt 1 FSK 237/12 Naczelny Sąd Administracyjny wyraził pogląd, że przedmiotem profesjonalnego obrotu mogą być również składniki majątku nabyte pierwotnie do celów osobistych i w takich celach wykorzystywane. Ważne, by w momencie sprzedaży gruntów podatnik podjął w istocie aktywne i planowe działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez handlowców.

Przenosząc powyższe spostrzeżenia na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że zamiar, stopnień zorganizowania, przedmiot i skala działania Zbywców w zakresie wierzytelności jednoznacznie wskazują, że w tym zakresie prowadzą oni działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów Ustawy o VAT (działają jako podatnicy tego podatku). Zarówno powstanie wierzytelności czy też ich wtórne nabycie przez każdorazowego Zbywającego i dalsza ich sprzedaż związane są i stanowią bezpośredni przedmiot działań Zbywającego prowadzonych w ramach jego działalności gospodarczej i działania te dalece wykraczają poza „zwykłe wykonywanie prawa własności”.

Jednocześnie, jako że z tytułu sprzedaży Wierzytelności Zbywającemu będzie każdorazowo wypłacone wynagrodzenie w postaci ceny, w wysokości wartości rynkowej Wierzytelności jako świadczenie ekwiwalentne za przeniesienie tych wierzytelności, czynności sprzedaży Wierzytelności powinny zdaniem Wnioskodawcy podlegać podatkowi od towarów i usług jako odpłatne świadczenie usług. Najistotniejszy natomiast dla kwalifikacji na gruncie podatku VAT jest fakt, że Zbywca dokonuje sprzedaży przysługujących mu praw w ramach działalności gospodarczej. Jednocześnie sprzedaż wierzytelności podlegając regulacjom VAT jest czynnością zwolnioną od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40a Ustawy o VAT.

Podtrzymując argumenty zaprezentowane powyżej Wnioskodawca zwraca uwagę, że w Grupie II znajdują się wierzytelności, które zbywane są przez podmioty wykonujące profesjonalną działalność w zakresie obrotu wierzytelnościami. Tym samym wierzytelności będące przedmiotem obrotu nie są prawami majątkowymi wytworzonymi przez Zbywającego, ale nabytymi przez ten podmiot w sposób pochodny od poprzedniego wierzyciela.

W związku z tym działalność podmiotu zbywającego Wierzytelności (uprzednio nabyte) - jako wykonywana w ramach podstawowej działalności gospodarczej, cechuje się przymiotami typowymi dla działalności profesjonalnej (opisanymi wyżej). W szczególności obrót realizowany przez Zbywającego jest w wysokim stopniu zorganizowany.

Tym samym Wnioskodawca podkreśla, że w sytuacji gdy działalność Zbywcy w zakresie obrotu wierzytelnościami jest jego podstawowym przedmiotem działalności, nie jest konieczne odwoływanie się do szczegółowych wytycznych wskazywanych przez NSA oraz TSUE dla przypadków gdy ustalenie istnienia przesłanek istotnych w punktu widzenia podlegania opodatkowaniu podatkiem VAT jest utrudnione w oparciu o zasady ogólne wskazane w Ustawie o VAT. Status przedsiębiorcy oraz wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie Wierzytelności z Grupy II (w odniesieniu do Zbywcy) jest jednoznaczny i daje się ustalić wprost w oparciu o przepisy Ustawy o VAT. Mając na uwadze spełnienie kryteriów wskazanych w Ustawie o VAT konstytuujących przesłanki umożliwiające uznanie działalności wykonywanej przez podmiot Zbywający Wierzytelności ramach Grupy II za działalność gospodarczą, a sam podmiot za podatnika VAT, sprzedaż tych będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT jako odpłatne świadczenie usług. Również te czynności ze względu na okoliczności ich dokonywania (zorganizowany obrót) nie będą natomiast stanowić „zwykłego wykonywania prawa własności” dalece wykraczając poza takie ramy.

Reasumując, zdaniem Wnioskodawcy działalność Zbywcy w odniesieniu do Wierzytelności z Grup I i II wypełnia jednoznacznie przesłanki działalności gospodarczej. Tym samym z perspektywy Zbywcy czynność sprzedaży Wierzytelności w ramach działalności profesjonalnej będzie podlegać VAT, przy czym ta sprzedaż zarówno wierzytelności z Grupy 1 jak i Grupy II będzie zwolniona od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT.

Ad. 3

Zdaniem Wnioskodawcy, w przedstawionym stanie faktycznym dalsza odsprzedaż Wierzytelności przez Wnioskodawcę będzie podlegać podatkowi VAT przy czym będzie to czynność zwolniona od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 Ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 40 Ustawy o VAT zwolnieniu przedmiotowemu od podatku VAT podlegają m.in. transakcje w zakresie długów, czeków czy weksli. Równocześnie zgodnie z art. 43 ust. 15 powyższego zwolnienia nie stosuje się do:

czynności ściągania długów, w tym factoringu;
usług doradztwa;
usług w zakresie leasingu.

Z tego punktu widzenia Wnioskodawca zauważa, ze wyżej przytoczone regulacje zostały oparte (implementowane) na przepisach Dyrektywy, która w art. 135 ust. 1 lit. b-d przewiduje zwolnienie od podatku dla następujących transakcji:

udzielania kredytów i pośrednictwa kredytowego, oraz zarządzania kredytami przez kredytodawcę;
pośrednictwa lub wszelkiego rodzaju działania w zakresie gwarancji kredytowych, poręczeń i wszelkich innych zabezpieczeń oraz gwarancji i zarządzania gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę;
transakcji, łącznie z pośrednictwem, dotyczących rachunków depozytowych, rachunków bieżących, płatności, przelewów, długów, czeków i innych zbywalnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem windykacji należności.

Z powyższego z kolei zdaniem Wnioskodawcy można wnioskować, że celem Dyrektywy jest zwolnienie wszelkich transakcji dotyczących długów (wierzytelności) jako transakcji mieszczących się w koncepcji transakcji finansowych, które co do zasady podlegają zwolnieniu z VAT. Dlatego przy założeniu, że zbycie wierzytelności dokonywane jest przez podatnika działającego w takim charakterze, taką czynność należy potraktować jako świadczenie usług podlegające zwolnieniu z VAT. Takie punkt widzenia potwierdzają również poglądy prezentowane w doktrynie skarbowości (K. Lewandowski, Komentarz do art. 135 Dyrektywy 2006/11/WE, 2012, Legalis).

Równocześnie odnosząc się w dalszym ciągu do przepisów Dyrektywy, Wnioskodawca akcentuje, że zwolnieniu, w oparciu ojej implementowane regulacje, podlegają na gruncie Ustawy o VAT transakcje związane z długami (z wyłączeniem windykacji). Mając to na uwadze, Wnioskodawca podkreśla, że cesje (sprzedaż) wierzytelności to w istocie czynności podobne gospodarczo do transakcji mających za przedmiot czeki czy weksle, z tą wyłącznie różnicą, że w przypadku weksla czy czeku określone prawo jest inkorporowane w papierze wartościowym. Istotą tych dokumentów tj. papierów wartościowych jest to, że inkorporując określone prawo podlegają określonemu reżimowi prawnemu wyznaczonemu przez regulacje szczególne - odpowiednio prawo wekslowe, prawo czekowe. Z kolei wierzytelność jest prawem wynikającym z określonego stosunku prawnego (np. pożyczka, wierzytelność o zapłatę ceny przy sprzedaży określonego dobra, itd.). Jest to jednak jedyna różnica, - zdaniem Wnioskodawcy - natury formalnej, która nie może powodować przesunięcia na dalszy plan gospodarczego (ekonomicznego) sensu transakcji, który powinien być głównym kryterium kwalifikowania czynności na gruncie podatku VAT - zgodnie z jego założeniem konstrukcyjnym. W związku z tym zdaniem Wnioskodawcy czynności, których przedmiotem jest sprzedaż Wierzytelności powinny być zwolnione od podatku VAT, na takich samych zasadach jak czynności odnoszące się do czeków czy weksli.

W dalszej kolejności Wnioskodawca na powrót odnosi się do poglądu jakoby sprzedaż wierzytelności miała być wykonywaniem zwykłego prawa własności przez Zbywcę i przywołać argumenty natury celowościowej i systemowej. W tym zakresie zdaniem Wnioskodawcy bardzo podobne pod względem sensu gospodarczego oraz substratu majątkowego samej czynności jest transakcja sprzedaży udziałów w spółce z o.o. Udziały podobnie jak wierzytelności są prawami majątkowymi podlegającymi zasadniczo swobodnemu obrotowi. Obrót udziałami (który de facto stanowi wykonywanie prawa własności) pomimo stosunkowo niewielkich obostrzeń i zorganizowania w porównaniu do charakteryzującego się profesjonalizmem obrotu akcjami (gdzie funkcjonuje cała organizacja giełdy i związane z tym wymogi względem papierów wartościowych) na gruncie VAT również jest kwalifikowany jako podlegający Ustawie o VAT, będąc jednocześnie zwolnionym od opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40a Ustawy o VAT.

W związku z powyższym, zdaniem Wnioskodawcy czynności dalszej odsprzedaży Wierzytelności, które zdaniem Wnioskodawcy podlegają opodatkowaniu VAT jako odpłatne świadczenie usług, powinny również podlegać zwolnieniu od podatku VAT jako czynności w zakresie długów. Równocześnie do przedmiotowej transakcji nie znajdzie zastosowania art. 43 ust. 15 Ustawy o VAT, który wyłącza ze zwolnienia, o którym mowa, między innymi, czynności ściągania długów oraz factoringu.

Z uwagi na charakter i cel czynności dokonywanych przez Wnioskodawcę przy odprzedaży Wierzytelności, brak byłoby uzasadnienia dla uznania tych transakcji za czynność ściągania długów lub też factoring. Cel i specyfika omawianej sprzedaży z jednej strony i cele czynności ściągania długów lub factoringu z drugiej strony są zasadniczo różne. O ile jednym z głównych powodów przeprowadzenia sprzedaży przez Wnioskodawcę jest spieniężenie posiadanych aktywów -sprzedaż z zyskiem, o tyle celem czynności ściągania długów jest wyłącznie windykacja wierzytelności. Należy podkreślić, że sprzedaż wierzytelności nie jest równocześnie w żaden sposób podobna do factoringu, który polega na udzieleniu gwarancji wobec faktoranta spłaty wierzytelności i przejęciu ryzyka niewypłacalności dłużników, w zamian za wynagrodzenie. Równocześnie factoring i windykacja spełniają definicję usługi tylko wówczas gdy po drugiej stronie istnieje odbiorca tej usługi. Tutaj Wnioskodawca wszelkie działania na nabytych Wierzytelnościach podejmuje na własny rachunek (dla siebie).

Wnioskodawca ponownie wskazuje, że jego punkt widzenia znajduje potwierdzenie w stanowiskach doktryny: „Ze zwolnienia z VAT korzystają transakcje dotyczące długów (art. 43 ust. 1 pkt 40 VATU, który implementuje art. 135 ust. 1 pkt d dyrektywy VAT). Wierzytelność jest prawem majątkowym. Zbycie tego prawa majątkowego należy uznać za świadczenie usług dla celów VAT (przez świadczenie usług, rozumie się każde świadczenie czy transakcję, która nie stanowi dostawy towarów). Zbycie wierzytelności, jako niewątpliwie transakcja dotycząca długu, powinno więc co do zasady korzystać ze zwolnienia z VAT. Zdaniem autorów jedynie w wyjątkowych sytuacjach należy dopuścić odstępstwa od powyższej interpretacji.” (J. Martini, P. Skorupa, M. Wojda, Komentarz do art. 43 Ustawy o VAT, 2014, Legalis)

Podsumowując, Wnioskodawca podkreśla, że na rynku finansowym funkcjonuje szeroka grupa podmiotów dokonująca obrotu wierzytelnościami. Są to zarówno podmioty, dla których obrót takimi prawami majątkowymi stanowi trzon działalności, jak i takie dla których sprzedaż wierzytelności jest jednym z wielu zdywersyfikowanych nurtów działalności. Wszystkie te podmioty łączy jednak profesjonalne podejście do wykonywanych czynności oraz wysokości poziom organizacji prowadzonych przedsięwzięć. W szczególności czynności dokonywane przez te podmioty nie mieszczą się w kategorii „zwyczajnego wykonywania prawa własności”. Tym samym niewątpliwie taka profesjonalna działalność podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, a ponadto zdaniem Wnioskodawcy sprzedaż Wierzytelności podlegać będzie zwolnieniu od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 Ustawy o VAT jako usługa mieszcząca się w katalogu czynności w zakresie długów.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r., poz. 2174, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez towary, według art. 2 pkt 6 ustawy, rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Natomiast – w myśl art. 8 ust. 1 ustawy – przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy, za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;
nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Należy zauważyć, iż pojęcie usługi zostało zdefiniowane bardzo szeroko. Taka konstrukcja definicji usług pozwala na objęcie zakresem przedmiotowym podatku VAT wszelkich transakcji wykonywanych w ramach działalności gospodarczej.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, iż pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, iż nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę, w rozumieniu przepisów ustawy.

Z cytowanych wyżej przepisów wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdyż są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

W ramach systemu podatku VAT czynnościami podlegającymi opodatkowaniu są transakcje między stronami, przewidujące zapłatę ceny lub inne wynagrodzenie. Zatem jeżeli czynność polega jedynie na świadczeniu jednej ze stron, bez bezpośredniego wynagrodzenia, nie ma podstawy opodatkowania, w związku z czym świadczenie takie nie podlega podatkowi VAT.

Należy zauważyć, iż świadczenie usługi następuje „odpłatnie” w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1, a zatem podlega opodatkowaniu, tylko jeżeli pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych, gdyż świadczenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywiste odzwierciedlenie wartości usługi świadczonej usługobiorcy. Świadczenie usług dokonywane odpłatnie w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT wymaga bezpośredniego związku między wyświadczoną usługą a otrzymanym wynagrodzeniem.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą, a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

W konsekwencji, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. (art. 15 ust. 2 ustawy)

Z przedstawionych okoliczności sprawy wynika, że Wnioskodawca że w ramach prowadzonej przez siebie działalności nabywa na własny rachunek i na własne ryzyko pakiety Wierzytelności trudnych od przedsiębiorców (banki, inne instytucje pożyczkowe, firmy obrotu wierzytelnościami) prowadzących profesjonalnie działalność finansową: udzielanie pożyczek (kredytów), profesjonalny i zorganizowany obrót wierzytelnościami. Wierzytelności mogą być wierzytelnościami własnymi Zbywającego powstałymi w ramach działalności finansowej (udzielone w ramach działalności przedsiębiorstwa Zbywcy kredyty czy pożyczki) jak i nabytymi uprzednio przez niego od innego podmiotu. Finalnie, w zakresie objętym niniejszym wnioskiem, Wnioskodawca nabywa i może nabywać następujące rodzaje Wierzytelności:

które są dla danego Zbywającego (np. banki, instytucje kredytowe) prawami majątkowymi związanymi bezpośrednio z przedmiotem prowadzonej działalności finansowej, z tytułu udzielonych kredytów czy też pożyczek (wierzytelności własne: Grupa I)

nabyte od innego podmiotu w zakresie działalności gospodarczej prowadzonej przez Zbywcę, związanej z obrotem wierzytelnościami, (Grupa II).

W umowach obejmujących sprzedaż wierzytelności brak jest postanowień przewidujących obowiązek windykacji wierzytelności przez Wnioskodawcę na rzecz Zbywającego. Wnioskodawca będzie nabywać wierzytelności na własne ekonomiczne ryzyko i wyłącznie od niego zależeć będą przyszłe działania, tj. windykacja, czy też odsprzedaż tych wierzytelności.

Wierzytelności są wymagalne i nie są dotknięte wadami prawnymi. Cena płacona z tytułu sprzedaży wierzytelności odpowiadać będzie wartości rynkowej wierzytelności z dnia dokonania czynności. Różnica między wartością wierzytelności a ceną zakupu odzwierciedlać będzie rzeczywistą ekonomiczną wartość tych wierzytelności w chwili nabycia, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników.

Niezależnie od przyszłych działań względem wierzytelności, poza ceną nabycia wierzytelności, Wnioskodawca oraz zbywca nie planują ustalać i wypłacać jakiegokolwiek innego wynagrodzenia, np. premia prowizja, dodatkowa cena. Umowa sprzedaży wierzytelności nie będzie nakładała na Wnioskodawcę jakichkolwiek dodatkowych świadczeń na rzecz zbywcy wierzytelności.

Ad.1 i 2

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii czy umowa sprzedaży wierzytelności w ramach Grupy I i Grupy II będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT.

Wskazać należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019 r. poz. 1145), dalej: k.c., zaś podstawą do dokonania cesji wierzytelności jest art. 509 k.c.

Zgodnie z art. 509 § 1 k.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki – art. 509 § 2 k.c.

Stosownie do art. 510 § 1 k.c., umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności, prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw.

Celem i skutkiem przelewu jest przejście wierzytelności na nabywcę. W wyniku przelewu przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Wierzytelność przechodzi na nabywcę w takim stanie, w jakim była w chwili zawarcia umowy o przelew, a więc ze wszystkimi związanymi z nią prawami i brakami (np. przedawnieniem).

Z powyższego wynika, że przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności, które następuje na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, jest skutkiem rozporządzania tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz zbywcy wierzytelności (cedenta). Spełnienie świadczenia wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

Umowa cesji wierzytelności wypełnia znamiona określone w art. 8 ust. 1 ustawy, polega bowiem na przeniesieniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych, w związku z tym stanowi świadczenie usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Wskazać przy tym należy, że w przypadku zbycia wierzytelności o świadczeniu usług można mówić jedynie w odniesieniu do nabywcy tych wierzytelności. Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności do świadczenia usługi dochodzi już w momencie samego nabycia tej wierzytelności, obojętnie czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też w celu dalszej jej odsprzedaży. Celem nabycia cudzej wierzytelności nie musi być jej odsprzedaż, ale także inne wykorzystanie do celów prawno-gospodarczych przez nabywcę. Sposób wykorzystania nabytej wierzytelności może decydować o charakterze usługi, nie zaś o istocie czynności prawnej jaką jest nabycie cudzej wierzytelności. Usługą jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu jej wykorzystania do operacji prawno-podatkowych.

Zakup wierzytelności stanowi usługę polegającą na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności (cedentem), a jej nabywcą (cesjonariuszem). Oznacza to, że w takim przypadku nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę, której celem jest uwolnienie sprzedawcy od ciężaru egzekwowania wierzytelności. Jednakże, jak wskazano na wstępie, ww. usługa podlega opodatkowaniu wówczas, gdy jest świadczona odpłatnie.

Stanowisko powyższe potwierdzone zostało w orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 27 października 2011r. w sprawie C-93/10 Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG, w którym TSUE stwierdził, że „Artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnej usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży”.

Również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 marca 2012 r., sygn. akt I FPS 5/11 wskazał: „Przyjąć zatem należy, że podstawowym i koniecznym warunkiem do uznania transakcji za odpłatną usługę, a więc czynność opodatkowaną, jest wystąpienie wynagrodzenia bezpośrednio związanego z tą czynnością, rzeczywiście otrzymanego (bądź należnego), jako świadczenia wzajemnego za wykonaną usługę. Zatem badając konkretną transakcję należy poszukiwać takiego ewentualnego bezpośredniego wynagrodzenia, które otrzymuje kupujący – cesjonariusz, jako świadczenie wzajemne za ewentualnie wykonaną na rzecz zbywcy - cedenta usługę. Plastyczniej rzecz ujmując poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy-cedenta do nabywcy cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli odwrotnie płynącego, niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy. Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy – obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności – wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę. W omawianej sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi. Wobec tego należy dojść do wniosku, że żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u.”.

Jak wynika z opisu sprawy, nabywane wierzytelności będą stanowić wierzytelności trudne, wymagalne. Cena nabycia wierzytelności odzwierciedlać będzie rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili sprzedaży, wartość ta będzie uzależniona od wątpliwych perspektyw na spłatę wierzytelności i zwiększonego ryzyka nieuregulowania ich przez dłużników. Cena sprzedaży jest stała i ostateczna. Umowa sprzedaży nie będzie nakładała na Wnioskodawcę jakichkolwiek dodatkowych świadczeń na rzecz zbywcy. Wnioskodawca oraz zbywca nie planują również ustalać i wypłacać jakiegokolwiek (poza ceną wierzytelności) wynagrodzenia, jak np. premia, prowizja, dodatkowa cena, itp.

Wobec tego w analizowanej sprawie dochodzi do nabywania przez Wnioskodawcę wierzytelności trudnych za cenę niższą od wartości nominalnej tych wierzytelności, ponadto między Wnioskodawcą a zbywcą wierzytelności nie będzie istniał żaden odrębny stosunek prawny rodzący obowiązek zapłaty wynagrodzenia na rzecz Wnioskodawcy, a w konsekwencji Wnioskodawca nie będzie otrzymywał od zbywcy wierzytelności żadnego przysporzenia w związku z zawarciem umowy sprzedaży wierzytelności oraz Wnioskodawca nie świadczy na rzecz zbywcy jakichkolwiek usług. Wnioskodawca nie będzie dokonywał również nieodpłatnego świadczenia usług, zrównanego z odpłatnym świadczeniem, o którym mowa w art. 8 ust. 2, gdyż nabywane przez Wnioskodawcę wierzytelności nie będą służyły do celów innych niż działalność gospodarcza. W konsekwencji należy stwierdzić, że transakcja, której przedmiotem jest nabywanie opisanych we wniosku wierzytelności trudnych, pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Mając na względzie przedstawione okoliczności sprawy w kontekście powołanych przepisów prawa podatkowego stwierdzić należy, że skoro jak wskazał Wnioskodawca, nabycia o których mowa we wniosku dotyczyć będą wierzytelności trudnych, to z uwagi na rozstrzygnięcie ww. wyroku C-93/10, nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ustawy i w konsekwencji czynność ta nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w ww. zakresie jest nieprawidłowe.

Ad. 3

W odniesieniu do wątpliwości Wnioskodawcy w kwestii opodatkowania sprzedaży nabywanych wierzytelności stwierdzić należy, że czynności zbycia wierzytelności nie można uznać za dostawę towaru w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się dyspozycji ar. 2 pkt 6 ustawy, określającego co należy rozumieć na potrzeby podatku od towarów i usług pod pojęciem towaru. Zbycie wierzytelności nie stanowi również świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (dostawy towaru lub świadczenia usługi).

Jak wyżej wskazano w przypadku zbycia wierzytelności własnych o świadczeniu usług można mówić jedynie w odniesieniu do nabywcy wierzytelności. Przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności – niezależnie od tego, czy jest to wierzytelność własna, czy nabyta – jest skutkiem rozporządzenia tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności.

W konsekwencji dalsza sprzedaż wierzytelności nabywanych przez Wnioskodawcę nie stanowi czynności, o których mowa w art. 7 i art. 8 ustawy i nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT u Wnioskodawcy.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w ww. zakresie jest nieprawidłowe.

Niniejsza interpretacja rozstrzyga wyłącznie w zakresie podatku od towarów i usług. W części wniosku dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193 z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin