Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi
IPTPB3/4511-388/15-2/JZ
z 7 marca 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) w związku z art. 16 ustawy z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 1649) oraz § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 14 grudnia 2015 r. (data wpływu 17 grudnia 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odsetek za zwłokę w wypłacie odszkodowania – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 20 listopada 2015 r. został złożony wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odsetek za zwłokę w wypłacie odszkodowania.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia 7 października 2015 r. Sąd Rejonowy …., III Wydział Cywilny (sygn. akt ….) zasądził na rzecz Wnioskodawczyni …. (powódki) od pozwanego …. Towarzystwa Ubezpieczeń Spółki Akcyjnej z siedzibą ….:

• kwotę 2 528 zł (dwa tysiące pięćset dwadzieścia osiem złotych) tytułem odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 2 maja 2013 r. do dnia zapłaty;
  

• kwotę 26 400 zł (dwadzieścia sześć tysięcy czterysta złotych) tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami:
1. od kwoty 15 000 zł (piętnaście tysięcy złotych) od dnia 2 maja 2013 r. do dnia zapłaty;
2. od kwoty 11 400 zł (jedenaście tysięcy czterysta złotych) od dnia 25 czerwca 2015 r.

Przedmiotowe kwoty zostały zasądzone na rzecz Wnioskodawczyni w oparciu o polisę OC w związku z doznaną przez …. szkodą na osobie w postaci złamanej ręki, powstałą na skutek przewrócenia się na oblodzonym chodniku.

Przyznane sumy odszkodowania oraz zadośćuczynienia zostały wypłacone Wnioskodawczyni w dniu 17 listopada 2015 r. wraz z ustawowymi odsetkami od ww. sum w wysokości 5 378 zł 29 gr.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy otrzymana przez Wnioskodawczynię …. kwota 5 378 zł 29 gr tytułem odsetek od zadośćuczynienia i odszkodowania za doznaną szkodę na osobie, na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361 z późn. zm.) podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, skoro należność główna nie stanowi przychodu w rozumieniu powołanych przepisów przedmiotowej ustawy, zaś byt prawny odsetek wprost zależy od tej należności?
2. Czy wymieniona w pkt 1 suma pieniężna mieści się w normie prawnej zawartej w art. 21ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym jest zwolniona w całości z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych?
   
   

Zdaniem Wnioskodawczyni:

Ad. 1

Suma pieniężna 5 378 zł 29 gr otrzymana przez …. z tytułu odsetek od zasądzonego odszkodowania i zadośćuczynienia za doznaną szkodę na osobie nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, gdyż odsetek nie można traktować jako przychodu z innych źródeł w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Konieczność stosowania ścisłej i literalnej wykładni przepisów podatkowych, skutkuje przyjęciem, że odsetki należy zawsze przyporządkować do tego samego źródła przychodu co należność główną, a co za tym idzie podlegają one opodatkowaniu w ten sam sposób. Odsetki stanowią integralny element należności głównej, zaś ich byt prawny zależy od należności, z którą są związane. Obowiązek zapłaty odsetek nie powstaje gdy dłużnik wywiązuje się z obowiązku uiszczenia należności głównej w przewidzianym prawem terminie. Zaniechanie leżące po stronie dłużnika z pewnością nie uzasadnia przypisania należności głównej i odsetek do różnych źródeł przychodu (za: wyrok NSA z dnia 17 stycznia 2014 r., II FSK 289/14). Skoro należność główna w świetle przepisów prawa podatkowego nie stanowi przychodu, to przypisane do niej odsetki również nie mogą podlegać opodatkowaniu.

Ad. 2

Analiza art. 10 ust. 1 pkt 9 i art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych prowadzi do wniosku, iż zasądzone na rzecz ….. odszkodowanie i zadośćuczynienie wraz z ustawowymi odsetkami jest zwolnione od opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b wspomnianej wyżej ustawy. Przepis ten zwalnia od podatku odszkodowania oraz zadośćuczynienia orzeczone wyrokiem sądowym bez względu na sposób ich obliczania czy okoliczności, które powodują wypłatę świadczeń. Ograniczenia wynikające z podpunktów a i b art. 21 ust. 1 pkt 3b nie mają zastosowania do Wnioskodawczyni w żadnym zakresie. Otrzymane świadczenia nie dotyczyły prowadzonej działalności gospodarczej ani nie spowodowały osiągnięcia przez nią korzyści majątkowej (Wnioskodawczyni otrzymała je w związku ze szkodą na osobie w postaci złamanej ręki, przewracając się na oblodzonym chodniku).

Jak konsekwentnie podkreśla się w orzecznictwie administracyjnym (za: wyrok WSA w Łodzi dnia 25 marca 2015 r., sygn. akt I SA/Łd 1414/14, wyrok NSA z dnia 17 stycznia 2014 r., sygn. akt II FSK 289/14) odsetki należy przypisać do tego samego źródła przychodów co należność główną, a co za tym idzie podlegają one opodatkowaniu w ten sam sposób. Odsetki mają charakter akcesoryjny, a ich byt prawny zależy od należności, z którą są związane. Związek odsetek z odszkodowaniem i zadośćuczynieniem, a także z samym faktem prowadzenia postępowania sądowego, które doprowadziło do zasądzenia tych świadczeń jest oczywisty. Nie istnieje żadne uzasadnienie prawne ani faktyczne aby odrębnie traktować należność główną i odsetki ustawowe od niej. Konkludując, odsetki należy traktować tak jak odszkodowanie i zadośćuczynienie, które są dla nich należnością główną i stosować do nich zwolnienie przewidziane w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z generalną zasadą wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 25b i art. 30f są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Odszkodowanie stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu zacytowanego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ustawy podatkowej, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, iż korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Przywołany przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania (zadośćuczynienia) przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, które jednocześnie nie zostały przyznane w okolicznościach wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy, czyli których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z przepisów prawnych.

Natomiast w zakresie zasądzonych wyrokiem sądu odsetek, należy wskazać, że w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyszczególniono odrębne źródło przychodów w postaci „innych źródeł”.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12 14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. Ustawodawca sformułował bowiem tak wskazany przepis, aby stanowił on kategorię otwartą. Nie jest bowiem możliwym, aby przewidzieć każdy rodzaj przychodu, który wystąpi. Tym samym z faktu, że ustawodawca nie wymienił wprost odsetek jako źródła przychodu nie można wywodzić wniosku, że odsetki nie podlegają opodatkowaniu. Gdyby tak było, to niektóre rodzaje odsetek nie zostałyby wymienione w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z opodatkowania.

O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawczyni otrzyma od pozwanego ….Towarzystwa Ubezpieczeń Spółki Akcyjnej z siedzibą ….:

• kwotę 2 528 zł (dwa tysiące pięćset dwadzieścia osiem złotych) tytułem odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 2 maja 2013 r. do dnia zapłaty;
  

• kwotę 26 400 zł (dwadzieścia sześć tysięcy czterysta złotych) tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami:
1. od kwoty 15 000 zł (piętnaście tysięcy złotych) od dnia 2 maja 2013 r. do dnia zapłaty;
2. od kwoty 11 400 zł (jedenaście tysięcy czterysta złotych) od dnia 25 czerwca 2015 r.

Zdaniem Wnioskodawczyni, ww. odsetki nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121, z późn. zm.), zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy (art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego).

Odsetki wypłacone za okres pomiędzy datą zasądzenia i datą wypłaty odszkodowania nie są wliczane do wartości odszkodowania. Zgodnie bowiem z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r., poz. 101, z późn. zm.), do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. Przepis ten ma zastosowanie do odsetek ustawowych, z którymi zasądzono świadczenie główne.

Należy przy tym wskazać, że odsetki są świadczeniem ubocznym, pozostającym w ścisłym związku z należnością główną, jednak źródło ich powstania różni się zasadniczo od źródła powstania długu głównego. Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego – są skutkiem niewykonania zobowiązań.

Nie ma racji Wnioskodawczyni twierdząc, że odszkodowanie zwolnione jest z opodatkowania, to kwota odsetek (tym bardziej ustawowych) powinna też być zwolniona z opodatkowania.

Nie można przyjąć, że odsetki są odszkodowaniem sensu stricte i jako takie objęte są zwolnieniem od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie wskazanego we wniosku art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Okoliczność, że odsetki stanowią najczęściej swoistą rekompensatę wynikającą z czasookresu jaki upłynął pomiędzy zaistnieniem zdarzeń skutkujących wypłatą odszkodowania a skonkretyzowaniem obowiązku naprawienia szkody (krzywdy) w wyroku sądu, nie jest wystarczająca do objęcia zwolnieniem z opodatkowania przedmiotowych odsetek, na podstawie tego przepisu. Zwolnienie od podatku dochodowego otrzymanych odsetek przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ustawy zawiera w tym przedmiocie (konkretnie odnosi się do odsetek) – wyraźne zwolnienie.

I tak, wolne od podatku są odsetki wymienione w art. 21 ust. 1 pkt 52, pkt 95, pkt 119 i pkt 130 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli:

• odsetki i kwoty rekompensat otrzymanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe (Dz. U. Nr 156, poz. 776);
  

• odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1;
  

• odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w części odpowiadającej kwocie odsetek zapłaconych przy nabyciu tych papierów wartościowych od emitenta;
  

• odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowanych na rynkach zagranicznych oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a.
  
  

W świetle powyższego należy przyjąć, że ustawodawca nie pomija odsetek w zwolnieniach, jeżeli uznaje zasadność ich zwolnienia w odniesieniu do dóbr, które w ocenie ustawodawcy zasługują na szczególną ochronę.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny oraz powołane wyżej uregulowania prawne stwierdzić należy, że wypłacone na podstawie wyroku dla Wnioskodawczyni odsetki ustawowe nie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie wskazanego przez Wnioskodawczynię art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tego rodzaju odsetki stanowią przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy i podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach według skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawczyni w zakresie zwolnienia z opodatkowania odsetek ustawowych należało uznać za nieprawidłowe.

Odnosząc się do przywołanych przez Wnioskodawczynię wyroków sądów należy wskazać, że źródłem prawa są przepisy a nie orzecznictwo. Podkreślić należy, że wyroki stanowią cenny dorobek w wykładni prawa ale jako takie nie mogą stanowić podstawy do rozstrzygnięcia w zakresie analizowanego przepisu.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego …., po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.