Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
1462-IPPB6.4510.557.2016.1.AG
z 9 grudnia 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) oraz § 4 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 3 października 2016 r. (data wpływu 17 października 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie braku zastosowania art. 15d w przypadku, gdy rozliczenie nastąpiło poprzez kompensatę wzajemnych wierzytelności z kontrahentem lub poprzez przeprowadzenie transakcji barterowej – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 17 października 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie braku zastosowania art. 15d w przypadku, gdy rozliczenie nastąpiło poprzez kompensatę wzajemnych wierzytelności z kontrahentem lub poprzez przeprowadzenie transakcji barterowej.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

V. GmbH (dalej: Wnioskodawca) prowadzi działalność gospodarczą na terenie Polski w zakresie handlu pojazdami samochodowymi za pośrednictwem oddziału. W ramach wykonywanej działalności gospodarczej Wnioskodawca nabywa różnego rodzaju usługi i towary od kontrahentów. Zdarza się, że w związku z handlowymi powiązaniami z kontrahentem, Wnioskodawca jest zobowiązany do zapłaty na rzecz kontrahenta kwoty X, równocześnie ma roszczenie w stosunku do kontrahenta o zapłatę kwoty Y. W celu uproszczenia wzajemnych rozliczeń, Wnioskodawca i kontrahent często korzystają z instytucji przewidzianej w art. 498 Kodeksu cywilnego, tj. kompensaty, która daje skutek w postaci wzajemnego umorzenia wierzytelności do wysokości niższej z nich. Potrącenie (kompensata) wzajemnych wierzytelności stanowi zapłatę należności.

Zdarzają się również sytuacje, gdy Wnioskodawca i kontrahent biorą udział w transakcjach barterowych, tj. transakcji handlowych, w których dochodzi do wymiany towaru za towar, usługi za usługę bądź też usługi za towar i odwrotnie. W takim obrocie nie są wykorzystywane środki pieniężne.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy od 1 stycznia 2017 roku w związku z wejściem w życie art. 15d ustawy o CIT, Wnioskodawca będzie miał prawo uznać za koszt podatkowy wydatki o wartości przekraczającej 15.000 złotych, których rozliczenie (uregulowanie) nastąpiło poprzez kompensatę wzajemnych wierzytelności z kontrahentem lub poprzez przeprowadzenie transakcji barterowej?

Zdaniem Wnioskodawcy, nowo wprowadzony art. 15d ustawy o CIT nie dotyczy zobowiązań regulowanych w inny sposób niż poprzez dokonanie płatności, tj. poprzez kompensatę wzajemnych wierzytelności, jak również poprzez barter.

Z dniem 1 stycznia 2017 r. wchodzi w życie ustawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 780; dalej: „Nowelizacja”). Nowelizacja obniża limit transakcji, które pomiędzy przedsiębiorcami powinny się odbywać za pośrednictwem rachunku bankowego, z obecnych 15 tys. EUR do 15 tys. PLN. Zgodnie z art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2017 roku dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.

Nowelizacja dodaje nowy art. 15d do ustawy o CIT, który wyłącza z kosztów uzyskania przychodów koszt w tej części, „w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 22 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 584, z późn. zm.) została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego”.

W ocenie Wnioskodawcy, zobowiązanie może wygasnąć (zostać uregulowane) w związku z dokonaniem płatności (czy to gotówkowej, czy bezgotówkowej za pośrednictwem rachunku bankowego) jak również poprzez dokonanie innych czynności prawnych przewidzianych przepisami prawa, np. kompensatą. Nie można zatem uznawać, iż jedyną formą regulowania zobowiązań jest ich płatność (w formie gotówkowej albo bezgotówkowej).

Przez płatność należy w ocenie Wnioskodawcy rozumieć sposób regulowania zobowiązań z wykorzystaniem pieniądza, czy to poprzez zapłatę gotówkową, czy za pośrednictwem rachunku bankowego z wykorzystaniem pieniądza elektronicznego. Natomiast, przez termin „uregulowanie zobowiązania” należy rozumieć każdą dopuszczalną prawnie formę efektywnego spełnienia świadczenia skutkującego wygaśnięciem zobowiązania, takie jak: zapłata gotówkowa, zapłata na rachunek bankowy, weksel własny, karta płatnicza, potrącenie (kompensata) wzajemnych wierzytelności, datio in solutum, przekaz.

Biorąc pod uwagę powyższe, mimo, że zarówno zapłata (płatność) jak i kompensata prowadzą do takich samych konsekwencji, tj. wygaśnięcia zobowiązania (uregulowania zobowiązania) i nie można ich utożsamiać.

To, że ustawodawca rozróżnia te dwa pojęcia świadczy między innymi art. 59 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa, zgodnie z którym zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w części wskutek, czy to zapłaty czy potrącenia. Innymi słowy, Ustawodawca zapłatę i potrącenie uznaje za dwa odrębne zdarzenia powodujące wygaśniecie zobowiązania podatkowego.

Zatem, w ocenie Wnioskodawcy kompensata, czy też rozliczenia w formie barteru jako inna niż zapłata forma regulowania zobowiązania pieniężnego, nie będzie podlegała nowo wprowadzanym ograniczeniom wynikającym z art. 15d ustawy o CIT.

Powyższe potwierdza przykładowo wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrokiem z dnia 2 czerwca 2011 r., sygn. akt I FSK 1075/10, w którym NSA uznał: „że zobowiązanie danego podmiotu wygasa przede wszystkim poprzez jego spełnienie, co w przypadku świadczenia pieniężnego ma miejsce w sytuacji zapłaty określonej kwoty pieniężnej. Należy mieć także na uwadze i to, że zobowiązanie pieniężne wygasa także poprzez kompensację wzajemnych wierzytelności, potrącenie, zgodnie z instytucją prawa cywilnego przewidzianą w art. 498 Kodeksu cywilnego, stosowaną w obrocie gospodarczym. Zastosowanie potrącenia pozwala uniknąć dwukrotnego, wzajemnego świadczenia należności, a co za tym idzie i kosztów z tym związanych. Zatem zobowiązanie pieniężne wygasa nie tylko poprzez jego zapłatę, ale także i poprzez potrącenie. Wobec tego przepis art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, mówiący o płatnościach, zapłacie, odnosi się do spełnienia świadczenia w formie pieniężnej, rozliczeń pieniężnych. W tym też zakresie wprowadza on obowiązek regulowania należności powyżej określonej w nim kwoty za pośrednictwem rachunku bankowego”.

Chociaż wskazany powyżej wyrok, wydany został na podstawie art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej obowiązującym do 31 grudnia 2016 roku, w ocenie Wnioskodawcy, przedstawione tezy będą dalej aktualne po wejściu w życie nowej treści przepisu art. 22 ustawy o działalności gospodarczej.

Zatem, zgodnie ze stanowiskiem zaprezentowanym przez NSA, nakaz dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku bankowego nie dotyczy regulowania zobowiązań w formie potrącenia, ale tylko zapłaty (tj. rozliczeń pieniężnych).

Na zakończenie, Wnioskodawca wskazuje, iż Minister Finansów również prezentuje stanowisko, że obowiązujące od 1 stycznia 2017 roku przepisy dotyczące konieczności wyłączenia z kosztów podatkowych płatności dokonanych z pominięciem rachunku płatniczego nie będą dotyczyły innych form regulowania zobowiązania. Zgodnie z odpowiedzią Ministra Finansów na zastrzeżenia w tym zakresie składane m.in. przez Związek Banków Polskich, Minister wprost stwierdził: „przepisy art. 22 ustawy SDG odnoszą się do płatności gotówkowych/bezgotówkowych, a nie do regulowania zobowiązań (które to pojęcie ma szerszy zakres). W przypadku płatności może ona być dokonana w formie gotówkowej lub bezgotówkowej. Jeżeli zatem ma miejsce uregulowanie lub wygaśnięcie zobowiązania z innych powodów niż dokonanie płatności, wówczas omawianych przepisów nie stosuje się”.

Podsumowując, w ocenie Wnioskodawcy, w przypadku dokonywania przez Wnioskodawcę kompensat zobowiązań w kwocie powyżej 15.000 PLN, lub też umów barterowych o wartości powyżej 15.000 PLN nie będzie miał zastosowania art. 15d ustawy o CIT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Wzajemne zobowiązania pomiędzy kontrahentami są trwałym elementem obrotu gospodarczego. Ze względu na czas i koszty tradycyjnych operacji rozliczeniowych (np. przelew bankowy) na całym świecie, w tym i w Polsce coraz częstsze zastosowanie znajdują bezgotówkowe formy rozliczeń, w tym mechanizmy kompensaty (potrącenia).

Wygaśnięcie zobowiązania poprzez kompensatę wierzytelności, następuje wówczas, jeżeli jedna strona jest w stosunku do drugiej dłużnikiem i jednocześnie wierzycielem, tj. ma zarówno wierzytelności, jak i zobowiązania względem tej drugiej strony. Na skutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Nie dochodzi do efektywnej zapłaty w pieniądzu. Pomimo, że potrącenie dotyczy zobowiązania do świadczeń tego samego rodzaju, nie prowadzi do ich realizacji, a jedynie do zaliczenia jednej wierzytelności na poczet drugiej, co w rezultacie skutkuje zaspokojeniem wierzyciela i osiągnięciem przez to celu zobowiązania. Na skutek potrącenia wierzytelności obydwu stron umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Potrącenie (konwersja) wierzytelności jest więc jedną z form wygaśnięcia zobowiązania w wyniku wykonania świadczenia poprzez umorzenie wzajemnych wierzytelności między stronami.

Kwestią do rozstrzygnięcia jest, czy Wnioskodawca będzie miał prawo uznać za koszt podatkowy wydatki o wartości przekraczającej 15.000 złotych, których rozliczenie (uregulowanie) nastąpiło poprzez kompensatę wzajemnych wierzytelności z kontrahentem lub poprzez przeprowadzenie transakcji barterowej.

Zgodnie z obowiązującym od 1 stycznia 2017 r. art. 15d ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1888) – wprowadzonym art. 2 ustawy z dnia 13 kwietnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2016 r., poz. 780), podatnicy nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 22 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 584, z późn. zm.) została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

Stosownie do ust. 2 tego artykułu natomiast, w przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 22 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego, podatnicy:

1. zmniejszają koszty uzyskania przychodów albo
2. w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów – zwiększają przychody

– w miesiącu, w którym została dokonana płatność bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

W tym miejscu należy również wskazać art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 584, z późn. zm.) w nowym brzmieniu, który stanowi, że dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:

1. stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
2. jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 zł, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
   
   

Z powyższych przepisów podatkowych wynika, że:

• wyłączono możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej kwota płatności dotycząca transakcji określonej w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego,
  

• ustanowiono obowiązek dokonania zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów (zwiększenia przychodów w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów) w tej części, w jakiej kwota płatności dotycząca transakcji określonej w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego – w przypadku transakcji odnoszącej się do kosztu zaliczonego uprzednio do kosztów uzyskania przychodów. W tym przypadku zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów (zwiększenie przychodów) będzie dokonywane w miesiącu dokonania płatności z pominięciem rachunku płatniczego.
  
  
  

Powołane przepisy odwołują się do pojęcia „płatności”, wynikającej z transakcji (o której mowa w art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej), a zatem obejmują wyłącznie wskazany w nich sposób regulowania zobowiązania, tj. poprzez dokonywanie zapłaty. Regulacje te zatem nie znajdą zastosowania do innych form regulowania (wygasania) zobowiązań, które ze swojej istoty nie mają charakteru płatności i nie są związane z rachunkiem płatniczym. W związku z tym formy uregulowania zobowiązań takie jak m.in. kompensata (potrącenie), czy wymiana barterowa, nie są objęte omawianymi przepisami. Jakkolwiek dochodzi wówczas do uregulowania (wygaśnięcia) zobowiązania, to jednak strony umowy nie dokonują „płatności”, które mogłyby być objęte zakresem tych regulacji.

Wskazane przepisy odnoszą się do płatności gotówkowych/bezgotówkowych, a nie do regulowania zobowiązań (które to pojęcie ma szerszy zakres). W przypadku płatności może ona być dokonana w formie gotówkowej lub bezgotówkowej. W przypadku kompensaty bądź wymiany barterowej nie mamy natomiast do czynienia z płatnością. Dochodzi co prawda do uregulowania w całości lub w części zobowiązania (wygaśnięcia zobowiązania), jednak czynności te nie mogą być utożsamiane z płatnością. Jeżeli zatem ma miejsce uregulowanie lub wygaśnięcie zobowiązania z innych powodów niż dokonanie płatności, wówczas omawianych przepisów nie stosuje się. Przyjęcie bowiem, że przepisy te odnoszą się do innych form regulowania (wygasania) zobowiązań mogłoby oznaczać zastosowanie wykładni rozszerzającej, która nie tylko nie znajduje należytego umocowania w brzmieniu przepisu, ale także jest niemożliwa do zastosowania w praktyce.

Biorąc powyższe pod uwagę w podsumowaniu należy zatem stwierdzić, że od 1 stycznia 2017 roku w związku z wejściem w życie art. 15d ustawy o CIT, Wnioskodawca będzie miał prawo uznać za koszt podatkowy wydatki o wartości przekraczającej 15.000 złotych, których rozliczenie (uregulowanie) nastąpiło poprzez kompensatę wzajemnych wierzytelności z kontrahentem lub poprzez przeprowadzenie transakcji barterowej.

Należy przy tym wskazać, że w niniejszej sprawie istotnym kryterium, warunkującym rozpoznanie kosztu jako kosztu podatkowego w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jest spełnienie warunku określonego w art. 15 ust. 1 tej ustawy, przy jednoczesnym uwzględnieniu wyłączeń wskazanych w art. 16 ust. 1 przedmiotowej ustawy.

Zgodnie bowiem z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Spełnienie powyższego kryterium uprawnia Spółkę do zaliczenia w koszty poniesionego wydatku w sytuacji gdy zobowiązanie zostało uregulowane w formie potrącenia (kompensaty) lub poprzez przeprowadzenie wymiany barterowej.

Tym samym, stanowisko Wnioskodawcy w zakresie braku zastosowania art. 15d w przypadku, gdy rozliczenie nastąpiło poprzez kompensatę wzajemnych wierzytelności z kontrahentem lub poprzez przeprowadzenie transakcji barterowej, należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Administracji Skarbowej w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.