Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
1462-IPPB4.4511.3.2017.1.IM
z 24 marca 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.) oraz art. 223 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. z 2016 r., poz. 1948, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 29 grudnia 2016 r. (data wpływu 2 stycznia 2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przejęcia zobowiązania kredytowego (długu) przez byłą żonę Wnioskodawcy - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 2 stycznia 2017 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji w indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przejęcia zobowiązania kredytowego (długu) przez byłą żonę Wnioskodawcy.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca zawarł związek małżeński w 1993 r. Strony połączyła wówczas ustawowa wspólność majątkowa małżeńska, w okresie późniejszym również żadnych umów majątkowych nie zawierały. W trakcie trwania małżeństwa żona Wnioskodawcy otrzymała w darowiźnie dwie działki , dla których Sąd Rejonowy prowadzi dwie odrębne księgi wieczyste i które – z uwagi na brak jakichkolwiek odmiennych postanowień darczyńcy w tym zakresie – weszły do jej majątku osobistego. Następnie na obu tych działkach (na każdej w części) małżonkowie wybudowali wolnostojący budynek mieszkalny jednorodzinny o pow. 136 m2. Środki na budowę pochodziły zarówno z majątku wspólnego, jak i z majątków osobistych obojga małżonków oraz z zaciągniętego na ten cel kredytu mieszkaniowego w wysokości 79.800,00 zł (siedemdziesiąt dziewięć tysięcy osiemset zł). W umowie kredytu jako dłużnicy solidarni figurują oboje małżonkowie.

W dniu 28 sierpnia 2013 r. małżeństwo Wnioskodawcy zostało rozwiązane przez rozwód. Strony nie dokonały wówczas podziału majątku. Podział ten nastąpił w dniu 19 grudnia 2016 r. w drodze ugody zawartej przed Sądem. Na mocy przedmiotowej ugody Wnioskodawca otrzymał samochód osobowy o wartości 4.000,00 zł (cztery tysiące zł), natomiast była żona wyposażenie domu w postaci mebli i sprzętu AGD o wartości 10.000,00 zł (dziesięć tysięcy zł). Przedmioty te wchodziły w skład majątku wspólnego małżonków, zaś ich wartość została uzgodniona i przyjęta przez obie Strony, bez konieczności powoływania biegłego w tym zakresie.

Ponadto Wnioskodawca otrzymać ma zwrot nakładów poczynionych z majątku wspólnego oraz swojego majątku osobistego na majątek osobisty byłej żony w postaci wybudowania domu jednorodzinnego w wysokości 80.000,00 zł (osiemdziesiąt tysięcy zł) płatnych jednorazowo w terminie do 30 września 2017 r., przy czym wartość domu oszacowana była przez Strony na ok. 400.000,00 zł (czterysta tysięcy zł) – również bez powoływania biegłego w tym zakresie. Kwota ustalonego zwrotu nakładów wynikała z ugodowego zakończenia sprawy, które z istoty swej polegać ma na poczynieniu sobie przez Strony wzajemnych ustępstw i była efektem uzgodnienia początkowo spornych stanowisk Stron w tym zakresie (tzn. w zakresie wysokości zwrotu nakładów, a nie meritum sprawy). Innych spłat ani dopłat Strony nie przewidziały.

Dodatkowo jednakże, już poza ugodą sądową, była żona Wnioskodawcy zobowiązała się przejąć całość pozostającego do spłaty kredytu mieszkaniowego (hipotecznego) – po uzyskaniu zgody banku - z uwagi na fakt, że dom stanowi wyłączną jej własność i od rozwodu do chwili obecnej znajduje się wyłącznie w jej posiadaniu. Brak stosownych zapisów w tym przedmiocie w treści samej ugody wynikał z faktu, że Sąd, przed którym zawierana była ugoda, pouczył Strony, że długi nie podlegają podziałowi. Powyższe wpłynęło natomiast na ostateczną wartość zwrotu nakładów, którą Wnioskodawca pomniejszył o przypadającą na niego część zobowiązania kredytowego. W ugodzie znalazł się natomiast zapis, że poczynione w niej ustalenia wyczerpują w całości wzajemne roszczenia między Stronami.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy w związku z przejęciem zobowiązania kredytowego (długu) przez byłą żonę Wnioskodawcy powstanie po stronie Wnioskodawcy obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych?
2. Czy przejęcie zobowiązania kredytowego (długu) przez byłą żonę Wnioskodawcy i zwolnienie go z długu będzie skutkowało powstaniem po stronie Wnioskodawcy przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?
   
   

Niniejsza interpretacja dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. W zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Zdaniem Wnioskodawcy.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2032, z późn. zm.) - zwanej dalej ustawą - opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają co do zasady wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem tych zwolnionych na podstawie odrębnych przepisów. Stosownie natomiast do art. 11 ust. 1 ustawy przychodami są – także z określonymi wyjątkami – otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartości otrzymanych świadczeń w maturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jednakże treść art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy wskazuje, że jej przepisów nie stosuje się do „przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej praz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich”.

Z literalnego brzmienia art. 2 ust. 1 pkt 5 cytowanej ustawy wynika zatem, że wyłączeniu spod działania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegają przychody z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania małżeńskiej wspólności majątkowej.

Należy w tym miejscu zaznaczyć, że powszechnie przyjmuje się, że przedmiotem podziału majątku wspólnego małżonków są jedynie aktywa, zaś poza podziałem pozostają pasywa. Dokonanie „podziału” długu nie wywołuje skutków wobec wierzyciela, a więc zwalnia jednego z małżonków z obowiązku zaspokojenia roszczeń wierzyciela. Wychodząc z takiego założenia, przyjmując, że przy dokonywaniu podziału majątku wspólnego zobowiązanie przez sąd jednego z małżonków do spłacenia określonych długów i zwolnienie drugiego z małżonków z obowiązku zapłaty takiego długu w stosunku do wierzyciela jest niedopuszczalne. Reguła ta ma zastosowanie także do podziału dokonywanego w drodze umowy.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że kredyt na dom, choć stanowi on wyłączną własność byłej żony, wzięli oboje małżonkowie. Z uwagi na stanowisko sądu w kwestii nierozliczania długów strony – pomimo braku stosownego zapisu w treści samej ugody - porozumiały się poza rozprawą w kwestii przejęcia całości pozostałego do spłaty kredytu hipotecznego przez była małżonkę Wnioskodawcy z uwagi po pierwsze na fakt, że dom stanowi jej wyłączną własność, po wtóre zaś ze względu na pomniejszenie wielkości uzgodnionych do zwrotu nakładów należnych Wnioskodawcy z tytułu właśnie ciążącego na nim solidarnie zobowiązania kredytowego. Do czynności przejęcia kredytu dojdzie najprawdopodobniej w drodze podpisania aneksu do obowiązującej umowy kredytowej, za zgodą obojga dłużników oraz wierzyciela (banku).

Analiza przytoczonych okoliczności prowadzi do wniosku, ze choć sam dom nie stanowił wspólnego majątku małżonków, a wyłączną własność byłej żony Wnioskodawcy, to jednak wszystkie poczynione uzgodnienia i rozliczenia finansowe dotyczące nieruchomości, w tym rozliczenie nakładów oraz kredytu hipotecznego, zapadły w związku z dokonywanym podziałem majątku. W konsekwencji zatem uznać należy, że w sytuacji przedstawionej we wniosku zwolnienie z obowiązku spłaty kredytu nie będzie skutkować powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych z uwagi na wyłączenie określone w art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Na marginesie Wnioskodawca pragnie zauważyć, że skoro wysokość zwrotu nakładów została uwzględniona z pomniejszeniem istniejącej po stronie Wnioskodawcy części zobowiązania, to nie doszło do trwałego przysporzenia majątkowego po stronie Wnioskodawcy, a zatem transakcja ta jest dla Wnioskodawcy neutralna z punktu widzenia prawa podatkowego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego w zakresie skutków podatkowych przejęcia zobowiązania kredytowego (długu) przez byłą żonę Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2032, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 11 ust. 1 tej ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z kolei, stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca zawarł związek małżeński w 1993 r. Strony połączyła wówczas ustawowa wspólność majątkowa małżeńska, w okresie późniejszym również żadnych umów majątkowych nie zawierały. W trakcie trwania małżeństwa żona Wnioskodawcy otrzymała w darowiźnie dwie działki, które – z uwagi na brak jakichkolwiek odmiennych postanowień darczyńcy w tym zakresie – weszły do jej majątku osobistego. Następnie na obu tych działkach małżonkowie wybudowali wolnostojący budynek mieszkalny jednorodzinny o pow. 136 m2. Środki na budowę pochodziły zarówno z majątku wspólnego, jak i z majątków osobistych obojga małżonków oraz z zaciągniętego na ten cel kredytu mieszkaniowego. W umowie kredytu jako dłużnicy solidarni figurują oboje małżonkowie. W dniu 28 sierpnia 2013 r. małżeństwo Wnioskodawcy zostało rozwiązane przez rozwód. Strony nie dokonały wówczas podziału majątku. Podział ten nastąpił w dniu 19 grudnia 2016 r. w drodze ugody zawartej przed Sądem. Na mocy przedmiotowej ugody Wnioskodawca otrzymał samochód osobowy o wartości 4.000,00 zł (cztery tysiące zł), natomiast była żona wyposażenie domu w postaci mebli i sprzętu AGD o wartości 10.000,00 zł (dziesięć tysięcy zł). Przedmioty te wchodziły w skład majątku wspólnego małżonków, zaś ich wartość została uzgodniona i przyjęta przez obie Strony, bez konieczności powoływania biegłego w tym zakresie. Ponadto Wnioskodawca otrzymać ma zwrot nakładów poczynionych z majątku wspólnego oraz swojego majątku osobistego na majątek osobisty byłej żony w postaci wybudowanego domu jednorodzinnego w wysokości 80.000,00 zł (osiemdziesiąt tysięcy zł) płatnych jednorazowo w terminie do 30 września 2017 r., przy czym wartość domu oszacowana była przez Strony na ok. 400.000,00 zł (czterysta tysięcy zł) – również bez powoływania biegłego w tym zakresie. Kwota ustalonego zwrotu nakładów wynikała z ugodowego zakończenia sprawy. Innych spłat ani dopłat Strony nie przewidziały. Dodatkowo jednakże, już poza ugodą sądową, była żona Wnioskodawcy zobowiązała się przejąć całość pozostającego do spłaty kredytu mieszkaniowego (hipotecznego) – po uzyskaniu zgody banku - z uwagi na fakt, że dom stanowi wyłączną jej własność i od rozwodu do chwili obecnej znajduje się wyłącznie w jej posiadaniu. Brak stosownych zapisów w tym przedmiocie w treści samej ugody wynikał z faktu, że Sąd, przed którym zawierana była ugoda, pouczył Strony, że długi nie podlegają podziałowi. Powyższe wpłynęło natomiast na ostateczną wartość zwrotu nakładów, którą Wnioskodawca pomniejszył o przypadającą na niego część zobowiązania kredytowego. W ugodzie znalazł się natomiast zapis, że poczynione w niej ustalenia wyczerpują w całości wzajemne roszczenia między Stronami.

Stosunki majątkowe między małżonkami zostały uregulowane w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2015 r., poz. 2082, z późn. zm.). Zgodnie z art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Zgodnie z art. 35 ww. ustawy w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.

W myśl art. 43 § 1 oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Spadkobiercy małżonka mogą wystąpić z takim żądaniem tylko w wypadku, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji (art. 43 § 2 ww. Kodeksu). Przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym (art. 43 § 3 ww. ustawy.)

Natomiast zgodnie z art. 45 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. W myśl § 2 art. 45 ww. Kodeksu zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny, a zgodnie z § 3 art. 45 tego Kodeksu przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dług jednego z małżonków został zaspokojony z majątku wspólnego.

Ustawowy ustrój majątkowy między małżonkami może ulec zniesieniu lub ograniczeniu na skutek zawartej między nimi umowy (art. 47 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego), na skutek orzeczenia sądu (art. 52 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) albo z mocy prawa np. ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków (art. 53 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Zarówno w wypadku umownego wyłączenia wspólności ustawowej w czasie trwania małżeństwa, jak i w przypadku zniesienia tej wspólności przez Sąd, bądź w przypadku ustania małżeństwa między małżonkami (byłymi małżonkami) ustaje wspólność ustawowa, a do majątku, który był nią objęty stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych.

Natomiast, w myśl art. 501 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w razie ustania wspólności, udziały małżonków są równe, chyba że umowa majątkowa małżeńska stanowi inaczej. Przepis ten nie wyłącza zastosowania art. 43 § 2 i 3 ww. ustawy.

Z przywołanych przepisów wynika zatem, że z chwilą ustania wspólności majątkowej między małżonkami, współwłasność łączna zostaje zastąpiona przez współwłasność w częściach ułamkowych.

Ustanie wspólności ustawowej kreuje prawo małżonków do majątku wspólnego na zasadzie współwłasności w częściach ułamkowych, które z reguły jest stanem przejściowym i prowadzi do podziału tego majątku, choć – jak wynika z dyspozycji przepisu art. 211 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r., poz. 459) – podział ten nie jest obowiązkowy.

Zgodnie z art. 1037 Kodeksu cywilnego w związku z art. 46 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – podział majątku wspólnego może nastąpić bądź na mocy umowy między małżonkami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek z małżonków.

Biorąc pod uwagę przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe oraz powołane wyżej przepisy należy stwierdzić, że skoro wszystkie poczynione uzgodnienia i rozliczenia finansowe dotyczące nieruchomości, pomimo, że dom nie stanowił wspólnego majątku małżonków, a wyłączną własność byłej żony Wnioskodawcy, ale rozliczenie nakładów oraz kredytu hipotecznego, zapadły w związku z dokonywanym podziałem majątku, zatem uznać należy, że w sytuacji przedstawionej we wniosku przejęcie zobowiązania kredytowego (długu) przez byłą żonę Wnioskodawcy nie będzie skutkować powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych z uwagi na wyłączenie określone w art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wyjaśnić należy, że w toku postępowania w sprawie wydania interpretacji upoważniony organ nie przeprowadza jakiegokolwiek postępowania dowodowego, a informacje niezbędne do wydania interpretacji czerpie wyłącznie z przedstawionego przez stronę opisu stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego. Jeżeli przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe będzie się różniło od stanu występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawcy w zakresie dotyczącym rzeczywiście zaistniałego zdarzenia przyszłego. Należy też zauważyć, że na podatniku spoczywa obowiązek udowodnienia w toku ewentualnego postępowania podatkowego okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
   
   

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.