Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy
0461-ITPB4.4511.813.2016.1.MS
z 3 stycznia 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613 z późn. zm.) oraz § 5 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015r., poz. 634) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 8 listopada 2016 r. (data wpływu 14 listopada 2016 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych odpłatnego zbycia nieruchomości – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 14 listopada 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych odpłatnego zbycia nieruchomości.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Przez cały czas trwania małżeństwa Wnioskodawca i jego małżonka pozostawali w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej. Nie zawierali żadnych umów majątkowych małżeńskich ani przed, ani w trakcie trwania małżeństwa. Na podstawie umowy sprzedaży z dnia 10 sierpnia 1999 r. do wspólności majątkowej została nabyta działka o powierzchni 1,0072 ha.

Żona Wnioskodawcy zmarła 27 kwietnia 2015 r. Zgodnie z przepisami oraz stosownie do aktu poświadczenia dziedziczenia z dnia 2 lipca 2015 r. Wnioskodawca, jego córka i syn zostali spadkobiercami po 1/3 udziału w spadku dla każdej ze stron. W konsekwencji udział dzieci Wnioskodawcy w przedmiotowej nieruchomości wyniósł po 1/6, a udział Wnioskodawcy 2/3, w tym 1/6 po zmarłej żonie.

Na podstawie umowy sprzedaży z dnia 16 listopada 2015 r. część działki o powierzchni 0,315 ha została sprzedana za kwotę 80.000 zł – należność proporcjonalna do udziałów (dzieci Wnioskodawcy dostały po 1/6 z kwoty 80.000 zł, natomiast Wnioskodawcy przypadło 2/3 z tej kwoty, w tym 1/6 po zmarłej żonie).

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy od przychodu uzyskanego ze sprzedaży w 2015 r. udziału 1/6 (kwota 13.333 zł) w przedmiotowej nieruchomości, odziedziczonego po zmarłej w 2015 r. żonie, objętego wspólnością majątkową małżeńską, Wnioskodawca jako wdowiec musi zapłacić podatek dochodowy w sytuacji, gdy nabycie ze środków majątku wspólnego do tegoż majątku wspólnego (Wnioskodawcy i jego żony) miało miejsce w 1999 r.?

Zdaniem Wnioskodawcy, jako wdowiec w spadku po żonie nie nabył powtórnie dnia 2 lipca 2015 r. nieruchomości (ani udziału w nieruchomości), którą kupił wraz z żoną do wspólności majątkowej małżeńskiej w dniu 10 sierpnia 1999 r. (w dodatku za pieniądze pochodzące z ich opodatkowanych dochodów, więc podatek od tej nieruchomości byłby dla Wnioskodawcy podatkiem powtórnym). Termin pięcioletni powinno liczyć się od daty wspólnego nabycia (10 sierpnia 1999 r.), a nie od daty dziedziczenia udziału w nieruchomości (2 lipca 2015 r.). Wynika to z istoty wspólności majątkowej małżeńskiej i oznacza, że nabycie do wspólności nieruchomości skutkuje nabyciem przez każdego z małżonków prawa własności w całości, a nie w określonym ułamkowo udziale (to samo dotyczy przypadku sprzedaży prawa przez jednego z małżonków oraz odpowiedzialności za zobowiązania współmałżonka).

Reasumując, nie stanowi nabycia w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f. nabycie w drodze spadku po współmałżonku udziału w nieruchomości zakupionej do majątku wspólnego w ramach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej. W rezultacie w takim przypadku nie można przyjąć, że pięcioletni termin o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy biegnie od daty nabycia nieruchomości w drodze otwarcia spadku (biegnie on od daty pierwotnego zakupu nieruchomości do wspólności majątkowej małżeńskiej, czyli od daty 10 sierpnia 1999 r.). Oznacza to brak możliwości opodatkowania zbycia spadku na podstawie tego przepisu, o czym świadczą liczne wyroki sądów administracyjnych (w tym NSA) oraz interwencja Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Finansów.

Wnioskodawca zwraca uwagę na niżej wymienione okoliczności:

1. nie zachodzi tu przypadek obrotu spekulacyjnego o czym świadczy rozpiętość między datami nabycia i zbycia nieruchomości;
2. Wnioskodawca nabył spadek na drodze nie celowego działania lecz w wyniku smutnego dla niego losowego zdarzenia, jakim była śmierć żony, z którą przeżył 58 lat;
3. udział w nieruchomości Wnioskodawca sprzedał ze względów finansowych i zdrowotnych. Jest on osobą starszą i schorowaną oraz inwalidą pierwszej grupy. Biorąc powyższe pod uwagę, zdaniem Wnioskodawcy ewentualna konieczność zapłaty podatku z tytułu sprzedaży udziału w ww. nieruchomości byłaby regulacją niezgodną z przepisami prawa i niesprawiedliwą.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.), źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2, nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości – jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

Powyższy przepis formułuje generalną zasadę, że odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego. Tym samym, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości następuje po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym miało miejsce nabycie lub wybudowanie, nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji przychód uzyskany z odpłatnego zbycia nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Wobec powyższego, w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości istotne znaczenie ma ustalenie daty nabycia nieruchomości.

W celu ustalenia momentu nabycia nieruchomości przez Wnioskodawcę należy odnieść się do przepisów prawa cywilnego dotyczących nabycia spadku oraz regulujących stosunki majątkowe małżeńskie.

Zgodnie z art. 31 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2015 r., poz. 583), z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).

Ustrój wspólności ustawowej, obejmujący dorobek obojga małżonków, ukształtowany został przez ustawodawcę jako wspólność łączna, bezudziałowa. Wspólność ta charakteryzuje się tym, że w czasie jej trwania małżonkowie nie mają określonych udziałów w majątku wspólnym, nie mogą zatem rozporządzać udziałami, a także nie mogą żądać podziału majątku objętego wspólnością (art. 35 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Ustawowy ustrój majątkowy między małżonkami ustaje m.in. z chwilą śmierci jednego z małżonków. Natomiast w myśl art. 50¹ Kodeksu, w razie ustania wspólności, udziały małżonków są równe, chyba że umowa majątkowa małżeńska stanowi inaczej. Ustrój wspólności majątkowej będący współwłasnością łączną trwa zatem tak długo, jak długo trwa małżeństwo. Z chwilą ustania wspólności, np. w wyniku śmierci jednego ze współmałżonków, dochodzi do przekształcenia współwłasności łącznej, a udział każdego z małżonków w majątku wspólnym według domniemania jest równy udziałowi drugiego współmałżonka.

Zgodnie z art. 922 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121, z późn. zm.), prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. W myśl art. 924 i 925 Kodeksu cywilnego, spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Oznacza to, że z chwilą śmierci należące do spadkodawcy prawa i obowiązki stają się spadkiem, który podlega przepisom prawa spadkowego, a data śmierci (chwila śmierci) spadkodawcy decyduje, kto staje się spadkobiercą oraz co wchodzi w skład masy spadkowej. Z kolei postanowienie sądu o nabyciu spadku potwierdza jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia. Istotny zatem dla podatku dochodowego jest dzień otwarcia spadku, czyli data śmierci spadkodawcy.

Z analizy powyższych przepisów wynika, że w przedstawionym przez Wnioskodawcę stanie faktycznym nabycie przez Niego udziałów we własności nieruchomości nastąpiło w dwóch datach:

1. w 1999 r. – udział 1/2 w ww. prawie został nabyty w trakcie trwania związku małżeńskiego na zasadach wspólności majątkowej;
2. w 2015 r. – udział 1/6 w ww. prawie został nabyty w drodze spadku po żonie.

Zaaprobowanie poglądu Wnioskodawcy, zgodnie z którym cały udział we własności nieruchomości nabył On w dacie pierwotnego nabycia przez oboje małżonków oznaczałoby, że nieruchomość stanowiła jego wyłączną własność, a to z kolei oznaczałoby, że nie mógłby dziedziczyć po małżonce, gdyż to Wnioskodawcy, a nie wspólnie małżonkom przysługiwało ww. prawo. Wysnucie takiego wniosku stoi w sprzeczności z całokształtem regulacji dotyczących majątkowej wspólności ustawowej oraz dziedziczenia i oznaczałoby przyjęcie tezy, że śmierć małżonka będącego w ustawowej wspólności majątkowej nie ma żadnego wpływu na przysługujące mu za życia prawa majątkowe, gdyż te w pełnym zakresie przysługują pozostającemu przy życiu małżonkowi, jako że prawa te zostały nabyte przez nich wspólnie na własność, a nie na współwłasność. Współwłasność – w tym także współwłasność łączna – oznacza, że własność przysługuje obojgu małżonkom. Ustaje ona jednak z chwilą śmierci jednego z małżonków. Przepis art. 50¹ Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przesądza o tym, że udział w majątku wspólnym każdego z małżonków w razie ustania wspólności oraz braku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej wynosi po 1/2. To ten właśnie majątek podlega dziedziczeniu, a więc nabyciu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W omawianej sprawie Wnioskodawca nabył go w chwili śmierci małżonki. Dopiero od tej daty Wnioskodawcy przysługiwał udział 1/6 prawa do własności nieruchomości.

Oznacza to, że przychód ze sprzedaży w 2015 r. nieruchomości w części odpowiadającej udziałowi 1/2 nabytemu w trakcie trwania małżeństwa, nie podlega w ogóle opodatkowaniu z uwagi na fakt, że od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie udziału przez Wnioskodawcę upłynął pięcioletni okres czasu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i tym samym sprzedaż w tej części nie stanowi źródła przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast z uwagi na fakt, że Wnioskodawca w spadku po swojej małżonce nabył udział 1/6 w prawie do nieruchomości w dacie śmierci spadkodawczyni, czyli w 2015 r., to przychód ze sprzedaży udziału 1/6 nabytego w tej właśnie dacie podlega opodatkowaniu na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 30e ust. 1 i art. 45 ust. 4 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych od dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) podatek dochodowy wynosi 19% podstawy obliczenia podatku i jest płatny w terminie złożenia zeznania za rok podatkowy, w którym nastąpiło odpłatne zbycie.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Administracji Skarbowej w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, 87-100 Toruń, ul. Św. Jakuba 20.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.