Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy
ITPB2/4515-4/15/DSZ
z 8 kwietnia 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 8 stycznia 2015 r. (data wpływu 13 stycznia 2015 r.) uzupełnionym pismem z dnia 11 lutego 2015 r. (data wpływu 13 lutego 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych zasiedzenia nieruchomości – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 13 stycznia 2015 r. został złożony ww. wniosek uzupełniony w dniu 13 lutego 2015 r. o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych zasiedzenia nieruchomości.

We wniosku tym przedstawiony został następujący stan faktyczny.

W dniu 30 lipca 2014 r. rodzice Wnioskodawcy, Aleksandra i Henryk Z., złożyli do Sądu Rejonowego I Wydziału Cywilnego wniosek „o stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości” działek położonych w D., oznaczonych nr geodezyjnymi 293 i 456 o powierzchni łącznej 1,37 ha. Wartość gruntu będąca przedmiotem ww. wniosku określona została przez wnioskodawców na 50.000 zł.

We wniosku wskazano m.in., iż powyższe nieruchomości stanowiły własność Adolfa P., ojca Aleksandry Z. (dziadka Wnioskodawcy). Adolf P. zmarł w 1976 r. W dniu 14 lipca 1977 r. Franciszka P. – żona już nieżyjącego Adolfa P. i jednocześnie matka Aleksandry Z. sprzedała ww. działki Henrykowi i Aleksandrze Z., co udokumentowano odręczną umową. Od czasu zawarcia tej umowy małżonkowie Z. rozporządzali ww. nieruchomościami jak właściciele, w tym opłacając należne podatki, rachunki itp.

W drodze aktu notarialnego sporządzonego w dniu 13 maja 1998 r. małżonkowie Henryk i Aleksandra Z. przekazali w formie umowy darowizny ww. nieruchomości swojemu synowi Wiesławowi Z. (Wnioskodawcy). Wnioskodawca został zgłoszony do Urzędu Gminy jako użytkownik ww. działek (nr 293 i 456), któremu wójt od 1999 r. wydaje decyzje w sprawie wymiaru podatku rolnego do niego adresowane, opłacane przez Wnioskodawcę jako jedynego użytkownika.

Pismem z dnia 26 maja 1998 r. Urząd Rejonowy poinformował Aleksandrę i Henryka Z., że zmiana geodezyjna związana z darowizną zawartą w akcie notarialnym odnośnie działek oznaczonych nr 293 i 456 „nie będzie wprowadzona do ewidencji gruntów ze względu na brak zapisu w tejże ewidencji jako posiadacza Pana Henryka Z. Działki nr 293 i 456 zapisane w ewidencji gruntów na własność: S-cy Adolfa P., osoby władające gruntem Franciszka P.” Wynikło to z braku uregulowania prawnego własności ww. działek przez Aleksandrę i Henryka Z. po dokonaniu ich zakupu w drodze umowy z dnia 14 lipca 1977 r.

W związku z powstałą sytuacją oraz ponad trzydziestoletnim okresem posiadania ziemi w dobrej wierze Aleksandra i Henryk Z. złożyli wniosek o stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości, aby uregulować kwestię własności gruntu i móc przekazać ww. nieruchomość Wnioskodawcy w zgodnej z obowiązującym prawem formie. Sąd Rejonowy po rozpoznaniu w dniu 17 listopada 2014 r. na rozprawie sprawy z wniosku Aleksandry i Henryka Z. o stwierdzenie nabycia prawa własności w drodze zasiedzenia przychylił się do ww. wniosku oraz uwzględnił ich wolę przekazania własności nieruchomości synowi. Sąd postanowił ostatecznie stwierdzić, że Wnioskodawca „nabył w drodze zasiedzenia z upływem dnia 14 lipca 2007 r. prawo własności nieruchomości położonych w D. oznaczonych numerami geodezyjnymi 293 o powierzchni 0,08 ha oraz 456 o powierzchni 1,29 ha”.

Zgodnie z wpisem na odpisie ww. postanowienia, powyższe orzeczenie Sądu stało się prawomocne z dniem 9 grudnia 2014 r.

Wnioskodawca wskazuje, że z powyższego stanu faktycznego wynika, że nabył na własność w drodze zasiedzenia nieruchomości o łącznej powierzchni 1,37 ha i wartości 50.000 zł, które uprzednio zgodnie z obowiązującym prawem i dokumentami stanowiły własność jego wstępnych, tj. dziadków Adolfa i Franciszki P.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy od zasiedzenia nieruchomości, których wcześniejszymi właścicielami byli bliscy członkowie rodziny (wstępni, tj. dziadkowie Wnioskodawcy) należy uiścić podatek w wysokości 7% o którym mowa w art. 15 ust. 2 powołanej ustawy o podatku od spadków i darowizn, czy też zasiedzenie takie może podlegać zwolnieniu na podstawie art. 4a ust. 1 pkt 1 ww. ustawy pod warunkiem dokonania zgłoszenia tego nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, tj. dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie?

Zdaniem Wnioskodawcy, z konstrukcji art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn wynika, że warunkiem zwolnienia od podatku jest nabycie nieruchomości
od określonego kręgu osób. W obliczaniu podatku od spadków i darowizn istotne jest, kto był poprzednim właścicielem przejętej nieruchomości. Jeśli własność, zanim przejęła ją osoba od lat faktycznie władająca nieruchomością przysługiwała członkowi najbliższej rodziny, nowy właściciel, który zgłosi zasiedzenie w urzędzie skarbowym, nie powinien płacić podatku korzystając ze zwolnienia na podstawie ww. art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, zasiedzenie jest opodatkowane. Obowiązek podatkowy powstaje, na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 6 tej ustawy, z chwilą uprawomocnienia się stwierdzającego je postanowienia sądu.

Z daniny zwolnione jest natomiast na podstawie art. 4a ust. 1 ww. ustawy nabycie własności rzeczy i praw majątkowych przez najbliższą rodzinę, tj. małżonka zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Warunkiem skorzystania z preferencji jest złożenie, w terminie sześciu miesięcy od powstania obowiązku podatkowego informacji o tym fakcie naczelnikowi urzędu skarbowego. Wnioskodawca zauważa, że przepis przewidujący zwolnienie (art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn) odnośnie do początkowego dnia biegu sześciomiesięcznego terminu odsyła do art. 6 ust. 1 pkt 2-8, czyli w tym do pkt 6 regulującego zasiedzenie.

Wnioskodawca podkreśla, że identyczne stanowisko w sprawie zajął Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, który w wyroku z dnia 19 marca 2014 r. sygn. akt II FSK 883/12 rozstrzygnął kwestię dotyczącą podatku od spadków i darowizn w zakresie zwolnienia z tego podatku w przypadku zasiedzenia nieruchomości przez bliskiego krewnego.

Tym samym Wnioskodawca jest zdania, że od nabytej w drodze zasiedzenia własności nieruchomości, których wcześniejszymi właścicielami byli jego bliscy członkowie rodziny (dziadkowie, tj. wstępni Wnioskodawcy), służy zwolnienie od podatku na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn pod warunkiem zgłoszenia tego nabycia własności nieruchomości właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, tj. dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 1983r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2015 r. poz. 86 z późn. zm.) podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem zasiedzenia.

Art. 5 ww. ustawy stanowi, że obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Natomiast na podstawie z art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy, obowiązek podatkowy powstaje – przy nabyciu w drodze zasiedzenia – z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

Natomiast zgodnie z art. 7 ust. 4 ustawy przy nabyciu w drodze zasiedzenia wyłącza się
z podstawy opodatkowania wartość nakładów dokonanych na rzecz przez nabywcę podczas biegu zasiedzenia. Jeżeli budynek stanowiący część składową gruntu będącego przedmiotem nabycia został wzniesiony przez osobę nabywającą nieruchomość przez zasiedzenie, z podstawy opodatkowania wyłącza się wartość tego budynku (ust. 5 powołanego art. 7 ustawy).

Stosownie do regulacji zawartych w art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn nabycie własności w drodze zasiedzenia podlega opodatkowaniu w wysokości 7% podstawy opodatkowania; art. 9 ust. 1 nie ma w tym wypadku zastosowania.

Zgodnie z art. 17a ustawy o podatku od spadków i darowizn podatnik tego podatku jest obowiązany złożyć w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe (SD-3) o nabyciu rzeczy i praw majątkowych wg ustalonego wzoru, określonego w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 26 września 2011r. w sprawie zeznania podatkowego składanego przez podatników podatku od spadków i darowizn (Dz. U. Nr 216, poz. 1276 z późń. zm.). Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania.

Należy w tym miejscu podkreślić, że ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera definicji pojęcia „zasiedzenie”, dlatego należy w tym zakresie odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121
z późn. zm.).

I tak stosownie do treści art. 172 ww. Kodeksu, posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

W myśl art. 176 § 1 Kodeksu, jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobiercą poprzedniego posiadacza (art. 176 § 2 Kodeksu cywilnego).

Zasiedzenie jest tzw. instytucją dawności, służącą korygowaniu rzeczywistego stanu posiadania ze stanem prawnym. Prowadzi ono do nabycia przez posiadacza własności na skutek długotrwałego posiadania przez niego rzeczy, czemu towarzyszy utrata własności przez dotychczasowego właściciela, który w przeszłości utracił posiadanie rzeczy. Poprzez zasiedzenie można nabyć własność rzeczy ruchomych i nieruchomych, udziału we współwłasności, prawa użytkowania wieczystego, służebność gruntową. Zasiedzenie jest instytucją prowadzącą
do nabycia prawa na skutek upływu czasu. Umożliwia ono, sankcjonując stan faktyczny, usunięcie długotrwałej niezgodności między stanem prawnym a stanem posiadania.

Należy jednocześnie zaznaczyć, że upływ terminu zasiedzenia pociąga za sobą ex lege nabycie własności rzeczy przez jej posiadacza samoistnego – zapadające postanowienie sądu
ma charakter deklaratoryjny. Dotychczasowy uprawniony traci swoje prawo, a nabywca uzyskuje je niezależnie od niego; zasiedzenie jest więc pierwotnym sposobem nabycia prawa podmiotowego.

Z opisu stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika, iż rodzice Wnioskodawcy, Aleksandra i Henryk Z. złożyli wniosek o stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości, aby uregulować kwestię własności gruntu i móc przekazać ww. nieruchomość Wnioskodawcy w zgodnej z obowiązującym prawem formie. Sąd Rejonowy po rozpoznaniu w dniu 17 listopada 2014 r. na rozprawie sprawy z wniosku Aleksandry i Henryka Z. o stwierdzenie nabycia prawa własności w drodze zasiedzenia przychylił się do ww. wniosku oraz uwzględnił ich wolę przekazania własności nieruchomości synowi. Sąd postanowił ostatecznie stwierdzić, że Wnioskodawca „nabył w drodze zasiedzenia z upływem dnia 14 lipca 2007 r. prawo własności nieruchomości położonych w D. oznaczonych numerami geodezyjnymi 293 o powierzchni 0,08 ha oraz 456 o powierzchni 1,29 ha”. Powyższe orzeczenie Sądu stało się prawomocne z dniem 9 grudnia 2014 r.

Wnioskodawca nabył zatem na własność w drodze zasiedzenia nieruchomości o łącznej powierzchni 1,37 ha i wartości 50.000 zł, które uprzednio zgodnie z obowiązującym prawem i dokumentami stanowiły własność jego dziadków: Adolfa i Franciszki P.

Mając na uwadze przedstawiony w niniejszej sprawie stan faktyczny zauważyć należy, że zgodnie z art. 4a. ust. 1 pkt 1 ustawy zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4. Powyższy przepis wyraźnie wskazuje na stosunek osobisty łączący osobę zbywcy z nabywcą rzeczy lub praw majątkowych. Nabycie tytułem zasiedzenia jest z kolei tzw. nabyciem pierwotnym, następującym na rzecz posiadacza nieruchomości nie będącego jej właścicielem. Zasiedzenie jest zatem tytułem nabycia przez posiadacza własności na skutek długotrwałego posiadania przez niego rzeczy (lub przez jego poprzedników, których czas posiadania może zostać doliczony, o ile zostaną spełnione wymogi określone w cyt. powyżej Kodeksie cywilnym), czemu towarzyszy utrata własności przez dotychczasowego właściciela. Posiadacz uzyskuje zatem prawo własności niezależnie od poprzedniego właściciela, który je traci na skutek upływu czasu. W przypadku nabycia w drodze zasiedzenia nie istnieje zatem stosunek prawny między poprzednim właścicielem a nabywcą nieruchomości. Skoro bowiem nabycie tytułem zasiedzenia jest nabyciem pierwotnym, to nie ma drugiej strony stosunku prawnego – nie ma zbywcy.

Zatem zwolnienie, o którym mowa w analizowanym przepisie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn nie znajduje zastosowania do sytuacji, w których nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych następuje w drodze zasiedzenia.

W konsekwencji, stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym nabycie w drodze zasiedzenia własności nieruchomości, których wcześniejszymi właścicielami byli jego bliscy członkowie rodziny (dziadkowie, tj. wstępni Wnioskodawcy), uprawnia do skorzystania ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn pod warunkiem zgłoszenia tego nabycia własności nieruchomości właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, należało uznać za nieprawidłowe.

Odnosząc się natomiast do powołanego przez Wnioskodawcę wyroku sądu wskazać należy, iż dotyczy on tylko konkretnej, indywidualnej sprawy w określonym stanie faktycznym czy zdarzeniu przyszłym i w tej sprawie rozstrzygnięcie w nim zawarte jest wiążące. Natomiast organy podatkowe, mimo że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkują
się wydanymi rozstrzygnięciami sądów, to nie mają możliwości zastosowania ich wprost, z tego powodu, iż nie stanowią materialnego prawa podatkowego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, ul. H. Sienkiewicza 84, 15-950 Białystok, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.