INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko, Spółki Akcyjnej (…), przedstawione we wniosku z dnia 3 kwietnia 2012 r. (data wpływu 16 kwietnia 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odszkodowania wypłacanego przez Spółkę za szkody powstałe w wyniku wadliwego przepływu prądu – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 16 kwietnia 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odszkodowania wypłacanego przez Spółkę za szkody powstałe w wyniku wadliwego przepływu prądu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca (dalej również: „Spółka”) jest spółką wchodzącą w skład grupy kapitałowej, prowadzącą działalność w zakresie dystrybucji energii elektrycznej. W grupie kapitałowej został zrealizowany program konsolidacji, który objął kilkanaście podmiotów gospodarczych wchodzących w skład grupy.

Celem konsolidacji podmiotów wchodzących w skład grupy było zwiększenie efektywności jej działań. Wskutek konsolidacji powstała struktura składająca się z 5 spółek, w której spółka holdingowa, jest akcjonariuszem czterech spółek (koncernów) prowadzących działalność w zakresie obrotu, dystrybucji, energetyki konwencjonalnej (w tym wydobycia i wytwarzania energii elektrycznej) oraz energetyki odnawialnej. Spółki te działają w oparciu o strukturę regionalną w postaci oddziałów lub zakładów. Wyznaczone cztery spółki przejmujące (po jednej z każdego obszaru biznesowego), połączyły się z pozostałymi spółkami funkcjonującymi w tej samej linii biznesowej poprzez przejęcie w trybie określonym w art. 492 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych.

Spółka była podmiotem wyznaczonym do konsolidacji obszaru dystrybucji energii elektrycznej. W dniu 31 sierpnia 2010 r. został zrealizowany proces połączenia, w wyniku którego Spółka przejęła 8 spółek dystrybucyjnych. Spółki te przed połączeniem były samodzielnymi podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych oraz podatku od towarów i usług. W wyniku połączenia straciły osobowość prawną i stały się oddziałami samobilansującymi Spółki.

Aktualnie Spółka:

1. prowadzi działalność gospodarczą, której przedmiotem jest dystrybucja energii elektrycznej,
2. realizuje powyższą działalność na podstawie taryfy zatwierdzonej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,
3. jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług,
4. jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych,
5. jest właścicielem rzeczy (nieruchomości, rzeczy ruchomych) oraz praw majątkowych objętych na własność wskutek połączenia przez przejęcie spółek przejmowanych,
6. korzysta z praw oraz realizuje obowiązki przysługujące na dzień połączenia spółkom przejętym, związane z nabytym mieniem.
   
   

Działalność gospodarcza prowadzona przez Spółkę objęta jest szczególnego rodzaju ryzykiem (zgodnie z art. 435 k.c.).

Ryzyko to jest spowodowane działaniem sił wyższych, na które Spółka nie ma wpływu. Na skutek działania trudnych warunków atmosferycznych, takich jak bardzo silny wiatr, szadź, duże opady śniegu, występują awarie w sieci niskiego napięcia, a w konsekwencji zawyżone lub zaniżone napięcie oraz przepływ prądu zwarciowego skutkującego uszkodzeniem odbiorników u odbiorców, tzw. „wadliwy przepływ prądu”. Niewłaściwy przepływ prądu powoduje uszkodzenie urządzeń zasilanych energią elektryczną - urządzeń gospodarstwa domowego, np. lodówka, pralka, radio, telewizor itp., czy też urządzeń będących wyposażeniem firm, szpitali itp. Najczęstszą przyczyną zakłóceń w dostawie energii elektrycznej dla odbiorców są uszkodzenia różnych elementów linii energetycznych, tj. uszkodzone izolatory, zerwane przewody i uszkodzony sprzęt, upalone mostki, uszkodzenia uzwojenia w transformatorach, uszkodzenia głowic kablowych. Z uwagi na regularność oraz losowość występujących zdarzeń Spółka stara się przeciwdziałać tego typu sytuacjom, przede wszystkim poprzez stosowanie różnego rodzaju zabezpieczeń. Głównymi elementami zapobiegającymi przepływowi nadmiarowych prądów są: zabezpieczenia ciągów, obwodów (popularne bezpieczniki), natomiast dla sieci SN (sieć średnich napięć) EAZ (automatyka zabezpieczeniowa) w szczególności zabezpieczenia nadmiarowe, ziemnozwarciowe, różnicowe.

W celu ograniczenia do niezbędnego minimum zdarzeń powodujących szkody wynikające z niewłaściwych parametrów zasilania, Spółka wykonuje okresowe zabiegi eksploatacyjne (oględziny, przeglądy), których celem jest prawidłowe utrzymanie stanu technicznego urządzeń elektroenergetycznych. Prowadzone są również regularne kontrole parametrów jakościowych w różnych punktach sieci elektroenergetycznej. Mimo starań Spółki o ograniczenie skutków negatywnych zdarzeń, z uwagi na określony poziom ryzyka gospodarczego immanentnie związanego z działalnością gospodarczą przez Nią prowadzoną, nie jest możliwe, aby Spółka przewidziała i była w stanie zapobiec ww. negatywnym zdarzeniom powodującym szkodę.

Spółka posiada umowę ubezpieczenia, zgodnie z którą nie są objęte ochroną przypadki szkód o wartościach mniejszych od zastosowanych franszyz redukcyjnych. W umowie zastosowanie mają następujące franszyzy:

• dla czystych strat finansowych - 5% nie mniej niż 50.000 zł,

• dla szkód rzeczowych - 25.000 zł.
  
  

Fakt wystąpienia wadliwego przepływu prądu jest stwierdzony protokołem sporządzonym przez służby merytoryczne Spółki z określeniem sytuacji, czyli dokładnego obszaru na jakim wadliwy przepływ prądu nastąpił. Protokół zawiera opis uszkodzenia, rodzaj oraz ilość uszkodzonych urządzeń u klienta. Ustalenie wysokości odszkodowania dokonuje się w oparciu o poniższe zasady:

1. w przypadku gdy z informacji uzyskanej od serwisu naprawczego wynika, że uszkodzenie spowodowało całkowite zniszczenie urządzenia lub naprawa urządzenia jest nieopłacalna:
   • wartość początkową urządzenia ustala się na podstawie dostarczonej faktury, rachunku lub paragonu, a w przypadku jego braku na podstawie pisemnego oświadczenia poszkodowanego po jego zweryfikowaniu na podstawie cen internetowych,
   • wartość urządzenia (w chwili wystąpienia szkody) ustala się zmniejszając wartość początkową o wartość zużycia wynikającą z „Tabeli zużycia sprzętu” (zał. do procedury wew.) przemnożoną przez ilość lat jaka upłynęła od chwili nabycia sprzętu przez poszkodowanego,
2. w pozostałych przypadkach wysokość odszkodowania zależy od wartości faktury lub rachunku.
   
   

Komisja powołana do tego celu dokonuje przeglądu protokołów wraz z przedstawionymi kosztami naprawy i dokonuje ich weryfikacji ustalając ostateczną kwotę do wypłaty. Zakwalifikowanie pozytywne przez komisję rejonową lub odwołanie od negatywnej decyzji rejonu poddawane jest weryfikacji przez komisję w Centrali Spółki. Na tym etapie podejmowana jest decyzja dotycząca wypłaty lub odmowy wypłaty odszkodowania.

W większości przypadków szkody spowodowane wadliwym przepływem prądu są niższe od franszyz redukcyjnych i Spółka wypłaca je z własnych środków finansowych. Spółka zalicza je do kosztów podatkowych w dacie ich poniesienia.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy odszkodowania wypłacane przez Spółkę za szkody powstałe w wyniku wadliwego przepływu prądu, będą powiększały podatkowe koszty uzyskania przychodów w momencie ich poniesienia...

Zdaniem Wnioskodawcy, przedmiotowe odszkodowanie stanowi dla Spółki koszt uzyskania przychodu.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j.: Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm.) kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ww. ustawy. Odszkodowania i kary umowne związane z prowadzoną działalnością gospodarczą mogą być zatem zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, z wyjątkiem wykluczonych przepisami ustawy podatkowej.

Przepisy ustawy podatkowej regulują wprost, iż do kosztów uzyskania przychodów nie mogą być zaliczane kary umowne i odszkodowania z tytułu określonych wad (art. 16 ust. 1 pkt 22 ww. ustawy):

• wad dostarczonych towarów,

• wad wykonanych robót i usług,

• zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad, oraz

• zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.
  
  

Należy zatem uznać, iż jedynie wskazane powyżej rodzaje kar umownych i odszkodowań bezwzględnie nie mogą być zaliczone w ciężar podatkowych kosztów uzyskania przychodów. W pozostałych przypadkach konieczne jest ustalenie, czy odszkodowanie/kara umowna są racjonalnie i gospodarczo uzasadnione oraz pozostają w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Odszkodowanie wypłacone przez Spółkę nie mieści się w katalogu kar umownych i odszkodowań wyłączonych z kosztów podatkowych zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W konsekwencji, jeżeli:

1. obowiązek uiszczenia odszkodowania wynika z powszechnie obowiązujących przepisów prawa albo regulacji umownych,
2. szkoda zaistniała w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
3. uiszczenie odszkodowania ma na celu osiągnięcie przychodu lub zabezpieczenie/zachowanie źródła przychodów (np. poprzez kreowanie odpowiedniego wizerunku spółki),

- kwoty uiszczone tytułem odszkodowania powinny stanowić podatkowy koszt uzyskania przychodów Spółki.

Zgodnie z ugruntowaną linią orzecznictwa i piśmiennictwa, koszty poniesione w celu uzyskania lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów to koszty, które zgodnie z zasadami logiki i racjonalności gospodarczej mogą doprowadzić do celu, jakim jest osiągnięcie przychodu lub też zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów. Istotne jest przy tym, aby istniały przesłanki wskazujące, iż przy ponoszeniu określonych kosztów podatnik mógł wychodzić z założenia, iż osiągnięcie ww. „celu” jest realne, tzn. racjonalnie działający przedsiębiorca mógł w związku z nim spodziewać się z dużym prawdopodobieństwem efektu w postaci wystąpienia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródeł przychodów.

Należy przy tym podkreślić, iż dla oceny, czy określone koszty (koszty z tytułu odszkodowań) zostały poniesione „w celu”, o którym mowa w art. 15 ust. 1 tej ustawy, nie powinno mieć znaczenia, czy koszty te wiążą się z osiągnięciem przychodu podatkowego w sposób bezpośredni, czy też nie jest możliwe wskazanie konkretnego przychodu, jaki został uzyskany (mógł zostać uzyskany) dzięki poniesieniu przedmiotowych kosztów, jako iż koszty te wiążą się z całokształtem działalności gospodarczej podmiotu gospodarczego (stanowią koszty inne niż bezpośrednio związane z uzyskaniem przychodów podatkowych). Powyższe rozumienie potwierdza wybrane orzecznictwo sądów administracyjnych, cytowane poniżej: „Celowy charakter mają nie tylko te wydatki, które mogą mieć bezpośredni wpływ na uzyskanie przychodu, ale również te wydatki, które pośrednio wpływając na wysokość przychodu związane są np. z samym funkcjonowaniem podatnika” - wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 25 stycznia 2006 r.

Ryzyko gospodarcze jest jednym z immanentnych elementów działalności gospodarczej prowadzonej przez przedsiębiorcę (jakim jest również Spółka). Powyższe wynika z faktu, iż przedsiębiorca - w ramach prowadzonej działalności gospodarczej - jest konfrontowany ze zjawiskami, które są niezależne od woli podmiotu gospodarczego. Istnieje zatem możliwość poniesienia dodatkowych kosztów na skutek pojawienia się czynników, których dany podmiot nie mógł przewidzieć lub nie był w stanie im zapobiec. Ryzyko, o którym mowa powyżej ma szczególnie doniosły charakter w działalności prowadzonej przez Spółkę (dystrybucja energii elektrycznej), gdyż ponosi Ona odpowiedzialność za szkody powstałe „w wyniku ruchu przedsiębiorstwa”, do takich szkód zalicza się szkody powstałe w wyniku wadliwego przepływu prądu. Spółka prowadząc działalność regulowaną jest zobowiązana przepisami prawa do spełnienia szeregu wymogów, w tym wymogu z art. 31 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (t.j. Dz. U. z 2006 r., Nr 89, poz. 625), który stanowi, że koncesja na prowadzenie działalność tego typu powinna określać szczególne warunki wykonywania działalności objętej koncesją, mające na celu właściwą obsługę odbiorców, w zakresie zapewnienia zdolności do dostarczania paliw lub energii w sposób ciągły i niezawodny, przy zachowaniu wymagań jakościowych. Wypełniając dyspozycję powołanego przepisu, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, w decyzji udzielającej Spółce koncesję, zobowiązał Ją do spełnienia technicznych warunków dystrybucji energii elektrycznej określonych w odrębnych przepisach, w szczególności do utrzymania obiektów, instalacji, urządzeń i sieci w należytym stanie technicznym, umożliwiającym dystrybucję energii elektrycznej w sposób ciągły i niezawodny, przy zachowaniu obowiązujących przepisów określających wymogi techniczne, jakościowe i ochrony środowiska, z uwzględnieniem uzasadnionego poziomu kosztów oraz optymalizacji wykorzystania źródeł energii elektrycznej zasilających sieć dystrybucyjną.

Mając powyższe na uwadze Spółka stosuje różnego rodzaju zabezpieczenia w celu minimalizacji skutków wadliwego przepływu prądu. W pierwszej kolejności są to zabezpieczenia występujące na samej linii energetycznej, mające na celu by skutek działania sił przyrody (np. zwalenie się drzewa w wyniku nawałnicy na sieć energetyczną) nie spowodował szkody w sieci odbiorcy. W drugiej kolejności ochronę przed wystąpieniem szkody stanowi zabezpieczenie na instalacji elektrycznej odbiorcy. Zabezpieczenia te, nie są jednak skuteczne, jeśli instalacja elektryczna odbiorcy, nie spełnia określonych wymogów bezpieczeństwa, dlatego też Spółka wymaga od odbiorcy odpowiednio zabezpieczonej instalacji elektrycznej. Jak wskazano powyżej Spółka dochowuje wszelkiego rodzaju staranności, aby szkody te nie występowały, a także by powodowały jak najmniejsze zniszczenia.

Mimo starań Spółki o ograniczenie skutków negatywnych zdarzeń, z uwagi na określony poziom ryzyka gospodarczego immanentnie związanego z działalnością gospodarczą przez Nią prowadzoną, nie jest możliwe, aby Spółka przewidziała i była w stanie zapobiec ww. negatywnym zdarzeniom powodującym szkodę. Nie ulega wątpliwości, w odniesieniu do stanu faktycznego, iż szkoda ma związek z prowadzoną przez Spółkę działalnością gospodarczą - szkoda występuje w trakcie dostarczania energii elektrycznej. Zdarzenia te mają charakter powtarzalny, losowy, związany z działaniem sił przyrody.

Obowiązek naprawienia szkody przez Spółkę, wynika wprost z obowiązujących przepisów prawa, w szczególności z art. 435 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z dnia 18 maja 1964 r.). Powołany przepis stanowi, że prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka oparta jest na założeniu, że samo funkcjonowanie zakładu wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody stwarza niebezpieczeństwo wyrządzenia szkody, niezależnie od działania lub zaniechania prowadzącego taki zakład (wyrok SN z dnia 19 czerwca 2001 r., , nr 6, poz. 155). Nie można zatem mówić o nienależytym wykonaniu zobowiązania przez Spółkę, bowiem jak wskazano powyżej samo funkcjonowanie zakładu jako całości składników materialnych i niematerialnych powoduje ryzyko powstania szkody, dlatego też Spółka ponosi odpowiedzialność nie na zasadzie winy, a na zasadzie ryzyka, a więc na obostrzonej zasadzie odpowiedzialności za szkodę.

Mając powyższe na uwadze, odszkodowania wypłacane przez Spółkę:

1. wynikają z powszechnie obowiązujących przepisów prawa,
2. naprawiają szkodę zaistniałą w związku z prowadzoną przez Spółkę działalnością gospodarczą,
3. mają na celu osiągnięcie przychodu lub zabezpieczenie/zachowanie źródła przychodów,

- zatem stanowią dla Spółki podatkowy koszt uzyskania przychodu.

Zdaniem Spółki, tego rodzaju odszkodowania, jako wydatki inne niż bezpośrednio związane z przychodami, stanowią koszt podatkowy w momencie ich poniesienia, na podstawie art. 15 ust. 4d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego opisanego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.