Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPB-1-1/4510-249/15/ESZ
z 3 marca 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 613 ze zm.) oraz § 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. z 2015 r., poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 10 grudnia 2015 r. (data wpływu do tut. Biura 14 grudnia 2015 r.), uzupełnionym 17 i 22 lutego 2016 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych, w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych wydatków z tytułu postępowań sądowych, którymi został obciążony Wnioskodawca – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 14 grudnia 2015 r. do tut. Biura wpłynął ww. wniosek, o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie, dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych wydatków z tytułu postępowań sądowych, którymi został obciążony Wnioskodawca. Wniosek powyższy nie spełniał wymogów formalnych, dlatego też pismem z 10 lutego 2016 r. Znak: IBPB-1-1/4510-249/15/ESZ, IBPB-1-1/4510-250/15/ESZ, wezwano do jego uzupełnienia, co też nastąpiło 17 i 22 lutego 2016 r.

We wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca jest podmiotem leczniczym niebędącym przedsiębiorcą, prowadzonym w formie samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, posiada osobowość prawną. Głównym celem funkcjonowania Wnioskodawcy zgodnie ze statutem jest wykonywanie działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń całodobowych, świadczeń zdrowotnych, szpitalnych, ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych oraz świadczeń dla osób uzależnionych i psychoaktywnych. Wnioskodawca od kilku lat uzyskuje dochody podatkowe, które przeznacza na cele statutowe i zwalnia z opodatkowania na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy podatku dochodowym od osób prawnych.

Realizując projekt pod nawą „ (…)” współfinansowany z Unii Europejskiej w ramach … Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013, po przeprowadzeniu postępowania przetargowego, Wnioskodawca 9 czerwca 2009 r. zawarł umowę na roboty budowlane z konsorcjum dwóch firm. Wartość przedmiotu zamówienia określona w umowie wynosiła brutto 9.516.671,01 zł. Zgodnie z umową inwestycja miała być realizowana etapami w okresie od 17 czerwca 2009 r. do 30 listopada 2010 r.

Z uwagi na poważne naruszenie przez Wykonawcę warunków umowy – istotne odstępstwa od projektu, stosowanie bez akceptacji Wnioskodawcy materiałów innych niż przewidziane w projekcie, opóźnienia w realizacji poszczególnych etapów – Wnioskodawca zmuszony został do odstąpienia od umowy z przyczyn zawinionych przez Wykonawcę. Umowę rozwiązano 23 lutego 2010 r.

Wykonawca za wykonane roboty budowlane wystawił fakturę VAT z 15 lipca 2010 r. na kwotę 5.084.897,68 zł brutto. Wnioskodawca odmówił zapłaty ww. faktury, uznając, że brak jest podstaw faktycznych do zapłaty kwoty wskazanej na fakturze. Wartość prac wykonanych w sposób prawidłowy zgodnie z dokumentacją projektową Wnioskodawca ustalił w drodze inwentaryzacji na kwotę 3.431.744,88 zł brutto i rozliczył w drodze kompensaty należności przysługujące Wnioskodawcy zgodnie z postanowieniami umowy, tj. potrącono z należnego wynagrodzenia kary umowne, poniesione koszty za zużyte media, odszkodowanie za wyższe wynagrodzenie ustalone w postępowaniu przetargowym z nowym wykonawcą za realizację niewykonanej części inwestycji odsetki za zwłokę i inne poniesione koszty związane z odstąpieniem od umowy. Po dokonaniu kompensaty łącznie na kwotę 3.432.407,02 zł do zapłaty na dobro Wnioskodawcy pozostała kwota 662,14 zł.

Wykonawca nie zaakceptował kompensaty, co z kolei spowodowało spór sądowy. Postępowanie o zapłatę kwoty 3.431.744,88 zł brutto toczyło się przed sądem (sygn. akt X/10) w okresie od 23 września 2010 r. do 29 września 2015 r.

Następnie wpłynęło kolejne pismo procesowe Konsorcjum (Wykonawcy) z 10 lutego 2011 r. (doręczone 15 września 2011 r.) o zapłatę pozostałej należności wynikającej z wystawionej faktury VAT, tj. kwoty 1.653.152,80 zł. Kwota dochodzona przez Wykonawcę w kolejnym procesie sądowym wynikała z różnicy wynagrodzenia na fakturze i kwoty wyliczonej w drodze inwentaryzacji (5.084.897,68 zł – 3.431.744,88 zł = 1.653.152,80 zł). Postępowanie o zapłatę kwoty 1.653.152,80 zł toczyło się przez sądem (sygn. akt Y/11). Rozstrzygnięcie zapadło 21 września 2015 r. Przedmiotem sporu była kwota 1.653.152,80 zł. Sąd zasądził 1.251.550,97 zł, a koszty sądowe podzielił proporcjonalnie w takim stopniu w jakim każda ze stron procesu przegrała sprawę.

Na podstawie prawomocnego wyroku z 21 września 2015 r. sygn. akt Y/11, Wnioskodawca został zobowiązany do zapłaty kwoty 1.251.550,97 zł wraz z odsetkami od 30 lipca 2010 r. do dnia zapłaty oraz kwoty 82.820,19 zł tytułem kosztów postepowania. W pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone.

Na podstawie prawomocnego wyroku z 29 września 2015 r. sygn. akt X/10 Wnioskodawca zobowiązany został do zapłaty 3.431.744,88 zł wraz z odsetkami naliczonymi od 30 lipca 2010 r. do dnia zapłaty oraz kwoty 150 zł tytułem kosztów sądowych.

Jednocześnie Wnioskodawca podkreślił, że inwestycja pod nazwą „Poprawa jakości leczenia poprzez rozbudowę i modernizację Szpitala (...)”, została dokończona przez nowego wykonawcę, z którym w wyniku przeprowadzanego postępowania przetargowego 21 czerwca 2010 r. podpisano umowę. Przedmiot zamówienia obejmował niezrealizowaną część inwestycji przez poprzedniego Wykonawcę oraz prace naprawcze. Wartość przedmiotu zamówienia określona w umowie wynosiła brutto 7.615.240 zł. Prace budowlane wykonano etapami w okresie od 27 września 2010 r. do 31 lipca 2011 r. Po ukończeniu inwestycji i przekazaniu do użytkowania w 2011 r. nakłady inwestycyjne w kwocie 11.046.984,88 zł (3.431.744,88 zł + 7.615.240 zł) powiększyły wartość środków trwałych i rozpoczęto ich amortyzacje.

Kwotą odszkodowania (z tytułu kar umownych, poniesionych kosztów za zużyte media, odszkodowania za wyższe wynagrodzenie ustalone w postępowaniu przetargowym z nowym wykonawcą za realizację niewykonanej części inwestycji, odsetki za zwłokę i inne poniesione koszty związane z odstąpieniem od umowy) – został obciążony wykonawca w 2010 r. i kwotę tą zaewidencjonowano w księgach rachunkowych Wnioskodawcy na odpowiednich kontach przychodów i równocześnie dokonano odpisów aktualizujących wartość należności w ciężar kosztów w związku z brakiem akceptacji przez wykonawcę naliczonych kwot i sporem sądowym.

W uzupełnieniu wniosku, ujętym w piśmie z 16 lutego 2016 r., Wnioskodawca wskazał m.in., że koszty, o których mowa we wniosku, zasądzone prawomocnymi wyrokami z 21 września 2015 r. oraz z 29 września 2015 r. zostaną pokryte w całości z własnych środków finansowych Wnioskodawcy.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytania:

1. Czy wydatki z tytułu kosztów sądowych zasądzone wyrokiem z 21 września 2015 r. i wyrokiem z 29 września 2015 r. będą stanowiły koszty uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 15 ust. 1 )?
2. Jeśli uznać, że wydatki z tytułu ww. kosztów sądowych nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodów, to czy w przypadku gdy Wnioskodawca osiągnie dochód podatkowy za 2015 r. będą powodowały obowiązek zapłaty podatku, czy też nie będą powodowały obowiązku zapłaty podatku (jako związane z działalnością statutową) art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych?

(pytania oznaczone we wniosku Nr 1 i 2)

Ad. 1

Zdaniem Wnioskodawcy, wydatek z tytułu kosztów sądowych zasądzony wyrokami sądu z 21 września 2015 r. oraz z 29 września 2015 r. będzie stanowił koszty uzyskania przychodów. Wydatek ten bowiem spełnia ogólną zasadę zawartą w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. został poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Z uwagi na poważne naruszenie przez Wykonawcę warunków umowy - istotne odstępstwa od projektu, stosowanie bez akceptacji Wnioskodawcy materiałów innych niż przewidziane w projekcie, opóźnienia w realizacji poszczególnych etapów – Wnioskodawca zmuszony został do odstąpienia od umowy z przyczyn zawinionych przez Wykonawcę i zgodnie z postanowieniami umowy potrącił z należnego Wykonawcy wynagrodzenia kary umowne, poniesione koszty za zużyte media, odszkodowanie za wyższe wynagrodzenie ustalone w postępowaniu przetargowym z nowym Wykonawcą za realizację niewykonanej części Inwestycji, odsetki za zwłokę, i inne poniesione koszty związane z odstąpieniem od umowy. Wnioskodawca działał w obronie swoich interesów, gdyż istniały obiektywne i racjonalne przesłanki do wygrania procesu sądowego. W takim przypadku można uznać, że ww. wydatki wykazują związek z przychodami Wnioskodawcy i mogą być przez niego zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Ad. 2

Zdaniem Wnioskodawcy, jeśli uznać, że wydatki z tytułu kosztów sądowych zasądzone wyrokiem sądu z 21 września 2015 r. oraz wyrokiem z 29 września 2015 r. nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodów, to w przypadku gdy Wnioskodawca osiągnie dochód podatkowy za 2015 r., a dochód ten wydatkowany zostanie na cele określone w art. 17 ust. 1 pkt 4 (na działalność statutową związaną z ochroną zdrowia) to nie będzie on opodatkowany podatkiem dochodowym.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 851 ze zm.), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Przywołana regulacja wskazuje, że definicja kosztów uzyskania przychodów – dla celów podatku dochodowego – składa się z dwóch podstawowych elementów, które łącznie tworzą swego rodzaju normatywną klauzulę generalną. Pierwszy z tych elementów określić można mianem przesłanki pozytywnej, zakładającej spełnienie łączne dwóch warunków, tj.:

• konieczność faktycznego – co do zasady – poniesienia wydatku,
• poniesienie wydatku musi nastąpić w celu osiągnięcia przychodu lub jego zachowania albo zabezpieczenia.
  
  

Drugi z tych elementów stanowi przesłankę negatywną, zgodnie z którą, ponoszony wydatek nie został ujęty w zamkniętym katalogu wydatków nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów. Art. 16 ust. 1 ustawy zawiera enumeratywną listę wyłączeń z kosztów uzyskania przychodów, co oznacza, iż każdy koszt dający się zakwalifikować do którejkolwiek z pozycji wymienionej na tej liście nie będzie mógł być zaliczony do kosztów uzyskania przychodów, nawet jeśli był poniesiony w celu osiągnięcia przychodów.

Tym samym podmiot gospodarczy ma możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów poniesionych wydatków po wyłączeniu tych, których możliwość odliczenia jest wprost ograniczona w ustawie – zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio związanych z uzyskiwanymi przychodami, pod warunkiem, że ich poniesienie ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu, lub wiąże się z zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów.

W konsekwencji nie każdy wydatek ponoszony w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą stanowić może koszt uzyskania przychodów i jako taki podlegać odliczeniu od podstawy opodatkowania. Skoro bowiem ustawodawca wyraźnie wiąże koszty uzyskania przychodów z celem osiągnięcia przychodów, to ten cel musi być widoczny. Ponoszone koszty winny ten cel realizować lub co najmniej zakładać go jako realny. Prawo zaliczenia określonych wydatków do kosztów uzyskania przychodów dany podmiot ma w przypadku, gdy wydatki te pozostają w związku przyczynowym z osiąganymi przychodami.

Tak więc, aby wydatek poniesiony przez podatnika mógł stanowić koszt uzyskania przychodów, muszą zaistnieć łącznie następujące przesłanki:

• został poniesiony przez podatnika,
• jest definitywny, a więc bezzwrotny,
• pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
• poniesiony został w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów,
• nie jest kosztem wymienionym w art. 16 ust. 1 ustawy,
• został właściwie udokumentowany.
  
  

Rozpatrując kwestię możliwości podatkowego rozliczenia ponoszonych przez podmioty gospodarcze kosztów sporów sądowych należy mieć na uwadze, że nie umieszczenie tego rodzaju wydatków w katalogu wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów zawartym w art. 16 ustawy, nie przesądza automatycznie o możliwości ich ujęcia jako kosztów uzyskania przychodów. Wydatki te muszą bowiem spełniać ogólną zasadę zawartą w art. 15 ust. 1 ustawy, czyli zostać poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. W konsekwencji, każdy przypadek ponoszenia takich wydatków wymaga indywidualnej analizy uwzględniającej szczegóły danej sprawy i przesłanki, jakim kierował się Wnioskodawca, czy też strona przeciwna.

Z opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca jest podmiotem leczniczym niebędącym przedsiębiorcą, prowadzonym w formie samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej. Od kilku lat uzyskuje dochody podatkowe, które przeznacza na cele statutowe i zwalnia z opodatkowania na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy podatku dochodowym od osób prawnych. Realizując projekt pod nawą „(…)” współfinansowany z Unii Europejskiej w ramach … Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013, po przeprowadzeniu postępowania przetargowego, zawarł umowę na roboty budowlane z konsorcjum dwóch firm. Wartość przedmiotu zamówienia określona w umowie wynosiła brutto 9.516.671,01 zł. Z uwagi na poważne naruszenie przez Wykonawcę warunków umowy Wnioskodawca zmuszony został do odstąpienia od umowy z przyczyn zawinionych przez Wykonawcę. Wykonawca za wykonane roboty budowlane wystawił fakturę na kwotę 5.084.897,68 zł brutto. Wnioskodawca odmówił zapłaty ww. faktury, uznając, że brak jest podstaw do zapłaty kwoty wskazanej na fakturze. Wartość prac wykonanych w sposób prawidłowy Wnioskodawca ustalił w drodze inwentaryzacji na kwotę 3.431.744,88 zł brutto i rozliczył w drodze kompensaty należności przysługujące Wnioskodawcy zgodnie z postanowieniami umowy, tj. potrącono z należnego wynagrodzenia kary umowne, poniesione koszty za zużyte media, odszkodowanie za wyższe wynagrodzenie ustalone w postępowaniu przetargowym z nowym wykonawcą za realizację niewykonanej części inwestycji, odsetki za zwłokę i inne poniesione koszty związane z odstąpieniem od umowy. Po dokonaniu kompensaty łącznie na kwotę 3.432.407,02 zł. do zapłaty na dobro Wnioskodawcy pozostała kwota 662,14 zł.

Wykonawca nie zaakceptował kompensaty co z kolei spowodowało spór sądowy. W wyniku przeprowadzonych postępowań sądowych Wnioskodawca na podstawie prawomocnych wyroków został zobowiązany do pokrycia kwot stanowiących koszty dwóch postępowań sądowych.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawierają szczególnych rozwiązań dotyczących zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów sądowych. Jednakże – jak już wskazano – z faktu niezaliczenia danej kategorii wydatku do wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów (na podstawie wyłączenia zawartego w art. 16 ustawy), nie wynika automatyczny wniosek, że wydatek ten może stanowić koszt uzyskania przychodów. Wydatek ten musi bowiem spełniać ogólną zasadę zawartą w art. 15 ust. 1 ustawy, tj. być poniesionym w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Zaliczenie ponoszonych wydatków postępowań sądowych do kosztów uzyskania przychodów należy rozpatrywać pod kątem tego, czy były one poniesione w związku z funkcjonowaniem podatnika (osiąganiem przychodów lub zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów), a nie np. w związku z niewykonywaniem przez niego zobowiązań. Każdy przypadek ponoszonych kosztów sądowych należy zatem, rozpatrywać indywidualnie.

Odnosząc powyższe do opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego stwierdzić należy, że pomimo tego, że nie można wydatków poniesionych tytułem kosztów postępowań sądowych, o których mowa we wniosku powiązać z konkretnym przychodem, to jednak wiążą się one z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością oraz zostały poniesione w celu ochrony jego interesów (zmniejszenia zobowiązań wobec kontrahenta realizującego umowę, od której Wnioskodawca zmuszony został odstąpić). Jednocześnie nie są to działania nieracjonalne, czy sprzeczne z prawem. Nie może być tutaj zatem mowy o braku związku ww. wydatków z przychodami. Poniesione przez Wnioskodawcę wydatki z ww. tytułu spełniają zatem przesłanki wskazane w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, a więc stanowią koszt uzyskania przychodów.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy uznano za prawidłowe.

W związku z uznaniem stanowiska Wnioskodawcy, dot. pytania Nr 1 za prawidłowe, odpowiedź na pytanie Nr 2 oraz ocena dot. tego pytania stanowiska Wnioskodawcy w sprawie są bezprzedmiotowe.

Wnioskodawca odpowiedź na pytanie Nr 2 uzależnił bowiem od braku akceptacji jego stanowiska odnośnie pytania Nr 1.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Nadmienić również należy, że w pozostałym zakresie objętym wnioskiem zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.