2016.06.20 - Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie

Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPB3/4510-224/16-4/PS
z 20 czerwca 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613 z późn. zm.) oraz § 4 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643 z póżn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 11 marca 2016 r. (data wpływu 11 marca 2016 r.) uzupełnionego pismem z dnia 13 czerwca 2016 r. (data nadania 15 czerwca 2016 r., data wpływu 17 czerwca 2016 r.) uzupełniającym braki formalne na wezwanie z dnia 4 czerwca 2016 r. Nr IPPB3/4510-224/16-2/PS (data nadania 6 czerwca 2016 r., data doręczenia 8 czerwca 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych umowy pożyczki papierów wartościowych”:

w części dotyczącej drugiego pytania wniosku – jest nieprawidłowe,
w części dotyczącej trzeciego pytania wniosku – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 11 marca 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych “umowy pożyczki papierów wartościowych”.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca [Wnioskodawca lub Spółka] jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, polskim rezydentem podatkowym, podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych [pdop]. Spółka jest właścicielem zdematerializowanych akcji polskiej spółki akcyjnej [SA] notowanej na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie.

Spółka rozważa zawarcie umowy pożyczki papierów wartościowych z osobą prawną, polskim rezydentem podatkowym, podatnikiem pdop [Pożyczkobiorca], na podstawie której to umowy Wnioskodawca przeniesie na Pożyczkobiorcę własność określonej liczby akcji SA, a Pożyczkobiorca będzie zobowiązany do zwrotnego przeniesienia własności tej samej liczby akcji SA w terminie wynikającym z umowy [Umowa Pożyczki]. W czasie trwania Umowy Pożyczki, Pożyczkobiorca jako właściciel akcji SA, będzie korzystał z tych akcji w pełnym zakresie (dotyczy to m.in. możliwości wykonania praw głosu z akcji będących przedmiotem pożyczki, może akcje umorzyć iub uzyskać z SA dywidendę lub część majątku likwidacyjnego, jeżeli zostanie podjęta przez akcjonariuszy taka decyzja).

Z tytułu Umowy Pożyczki Wnioskodawcy przysługiwać będzie wynagrodzenie pieniężne [Wynagrodzenie].

W piśmie z dnia 4 czerwca 2016 r. Nr IPPB3/423-224/16-2/PS (data nadania 6 czerwca 2016 r., data doręczenia 8 czerwca 2016 r.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów wezwał Spółkę do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, poprzez:

wyczerpujące przedstawienie zdarzenia przyszłego w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych, w szczególności dokładnie określenie:
1. Na podstawie jakich konkretnie przepisów prawa obowiązującego na terenie Polski zostanie zawarta umowa pożyczki papierów wartościowych – określonej liczby akcji SA; przykładowo: czy będzie to art. 720, art. 593, 594 czy inny ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny?
2. Czy przeniesienie własności akcji z Wnioskodawcy na pożyczkobiorcę, w wykonaniu obowiązku wydania przedmiotu pożyczki, a następnie przeniesienie ich własności z pożyczkobiorcy na Wnioskodawcę w celu zwrotu pożyczki, nastąpi poprzez dokonanie zapisów przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A.? Czy w tej transakcji będzie uczestniczył dom maklerski? Czy zastosowanie znajdzie ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi?
3. Który podmiot (Wnioskodawca czy pożyczkobiorca) będzie uprawniony z tytułu dywidendy lub innych zysków osiąganych z tytułu posiadania własności akcji SA, inaczej mówiąc któremu podmiotowi będzie przysługiwać w tym zakresie wierzytelność w stosunku do SA?
4. Czy pożyczkobiorcy będzie przysługiwać prawo zbycia pożyczonych akcji osobie trzeciej?
5. W jaki sposób nastąpi zwrot przez pożyczkobiorcę pożyczonych akcji SA w przypadkach wymienionych we wniosku, takich jak: umorzenie pożyczonych akcji, likwidacja SA?
6. Na jaki okres zostanie zawarta umowa pożyczki akcji?
7. W jaki sposób kalkulowane będzie wynagrodzenie za udzielenie pożyczki? Czy będzie ono odpowiadało wartości rynkowej akcji z dnia przeniesienia ich własności na pożyczkobiorcę?
8. W jakich terminach (miesięcznych, kwartalnych, rocznych, innych ewentualnie jednorazowo?) wynagrodzenie z tytułu umowy pożyczki będzie należne Wnioskodawcy?
9. Czy oprócz wynagrodzenia za udzielenie pożyczki Wnioskodawcy należne będą inne świadczenia (jakie?), w szczególności stanowiące rekompensatę utraconych przez pożyczkodawcę korzyści, jakie osiągnąłby, gdyby nie pożyczył papierów wartościowych np. w przypadku otrzymania przez pożyczkobiorcę dywidendy w trakcie trwania pożyczki, czy też innych świadczeń pieniężnych z tytułu umorzenia akcji, likwidacji SA itd.? W jaki sposób będą one kalkulowane?
10. Czy pożyczkobiorca będzie zobowiązany do ustanowienia zabezpieczenia z tytułu umowy i w jakiej wysokości?

W piśmie z dnia 13 czerwca 2016 r. (data nadania 15 czerwca 2016 r., data wpływu 17 czerwca 2016 r.) Wnioskodawca w odniesieniu do zadanych pytań wskazał, że:

Ad. 1) podstawą umowy będzie art. art. 353¹ kodeku cywilnego i odpowiednio stosowany art. 720 kodeksu cywilnego.

Ad. 2) ponieważ akcje są akcjami zdematerializowanymi notowanymi na Giełdzie Papierów Wartościowych, umowa będzie rozliczona przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. przy udziale domu maklerskiego. W zakresie czynności związanych z umową tą operacją zastosowanie znajdą przepisy ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.

Ad. 3) pożyczkobiorca będzie podmiotem uprawnionym do otrzymania dywidendy i innych pożytków z akcji.

Ad. 4) umowa pożyczki nie będzie przewidywała zakazu zbywania pożyczonych akcji osobom trzecim.

Ad. 5) pożyczkobiorca będzie zobowiązany do (zwrotnego) przeniesienia własności tej samej liczby akcji SA w terminie wynikającym z umowy pożyczki, z punktu widzenia pożyczkodawcy nie będzie istotne, co pożyczkobiorca zrobi z pożyczonymi akcjami. Jeżeli pożyczkobiorca np. umorzy akcje, będzie musiał skupić z rynku taką ich ilość, aby zwrócić wnioskodawcy. W przeciwnym razie narazi się na odpowiedzialność za naruszenie postanowień umowy. Zważywszy na fakt, że akcje są akcjami spółki publicznej, wnioskodawca z dużym prawdopodobieństwem wyklucza możliwość umorzenia akcji lub likwidacji spółki.

Ad. 6) strony przewidują, że umowa pożyczki raczej będzie miała charakter długoterminowy, tj. dłuższy niż 1 rok, przy czym ostateczny termin zostanie ustalony w procesie negocjacyjnym.

Ad. 7) wynagrodzenie zostanie ustalone w procesie negocjacyjnym i niewykluczone, że przy wsparciu biegłego. Wynagrodzenie nie będzie odpowiadało wartości rynkowej akcji z dnia przeniesienia na pożyczkobiorcę (tj. nie będzie można przyjąć, że jest to cena sprzedaży).

Ad. 8) w zależności od ostatecznego wyniku negocjacji z Pożyczkobiorcą, wnioskodawca przewiduje, że wynagrodzenie będzie płatne okresowo, w ustalonych stosownie do potrzeb okresach rozliczeniowych, nie dłuższych niż rok, uwzględniających także przyjęty okres obowiązywania umowy pożyczki.

Ad. 9) ostatnia dywidenda była przez Spółkę wypłacana za 2013 r. i zgodnie z komunikatami giełdowymi w najbliższym czasie nie należy spodziewać się wypłaty dywidendy. Zgodnie z wyjaśnieniami w pkt 7 powyżej, umowa pożyczki będzie określać stałe wynagrodzenie i nie będzie przewidywać jakiegokolwiek mechanizmu zwrotu czy rekompensat na rzecz Wnioskodawcy utraconych, ewentualnych korzyści płynących z posiadania akcji. To element ryzyka biznesowego, jakie przyjmą na siebie strony.

Ad. 10) strony nie przewidują ustanowienia zabezpieczenia umowy pożyczki.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

Czy Umowa Pożyczki będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych [pcc)?
W którym momencie Wnioskodawca powinien rozpoznać przychód z tytułu Wynagrodzenia z Umowy Pożyczki?
Czy Wnioskodawca będzie podatnikiem z tytułu związanych z akcjami/przypadających na akcje SA pożyczone Pożyczkobiorcy dochodów uzyskanych przez Pożyczkobiorcę w czasie obowiązywania Umowy Pożyczki?

Stanowisko Wnioskodawcy

Ad 1.

W ocenie Wnioskodawcy zawarcie umowy Pożyczki nie będzie podlegało opodatkowaniu pcc.

Zgodnie z art. 1 upcc, opodatkowaniu podlegają czynności wyłącznie wskazane w tym przepisie. Katalog czynności podlegających opodatkowaniu jest zatem zamknięty.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) upcc, opodatkowaniu podlega umowa pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku.

Zgodnie z art. 44 kodeksu cywilnego, mieniem jest własność i inne prawa majątkowe. Zgodnie z art. 45 kodeksu cywilnego, rzeczami w rozumieniu niniejszego kodeksu są tylko przedmioty materialne. Akcje nie mogą zostać zatem uznane za rzeczy.

Na podstawie Umowy Pożyczki Wnioskodawca przeniesie na Pożyczkobiorcę własność określonej liczby papierów wartościowych oznaczonych danym kodem, a Pożyczkobiorca zobowiąże się do zwrotnego przeniesienia własności tej samej liczby papierów wartościowych oznaczonych tym kodem w terminie wynikającym z umowy.

Przedmiotem Umowy Pożyczki będą akcje, tj. prawa majątkowe. Nie będą to zatem pieniądze czy też rzeczy oznaczone co do gatunku. W rezultacie należy uznać, że Umowa Pożyczki nie jest umową, o której mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) upcc, i w konsekwencji Umowa Pożyczki nie podlega pcc. Nie można bowiem twierdzić, że podlega pcc umowa pożyczki praw majątkowych.

Stanowisko Wnioskodawcy znajduje potwierdzenie w np. interpretacji indywidualnej Dyrektora izby Skarbowej w Łodzi z 2 grudnia 2014 r. nr. IPTPB2/436-110/14-4/KK.

Ad. 2

Zgodnie z art. 12 ust. 3a updop, za datę powstania przychodu należnego uważa się, co do zasady, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

wystawienia faktury albo
uregulowania należności.

Jeżeli strony ustalą, iż usługa jest rozliczana w okresach rozliczeniowych, za datę powstania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku (art. 12 ust. 3c updop).

uzupełnienie własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej zdarzenia przyszłego w odniesieniu do drugiego pytania wniosku poprzez:
1. jednoznaczne wskazanie stanowiska co do momentu powstania przychodu z tytułu wynagrodzenia za udzielenie pożyczki akcji SA, gdyż w złożonym wniosku Spółka podała dwa odrębne przepisy normujące moment powstania przychodu na gruncie ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych tj. art. 12 ust. 3a i art. 12 ust. 3c;
2. wskazanie jaką usługę, w ocenie Wnioskodawcy, świadczy on zawierając umowę pożyczki akcji SA i uzasadnienie, że można ją nazwać usługą ciągłą, rozliczaną w okresach rozliczeniowych.

W piśmie z dnia 13 czerwca 2016 r. (data nadania 15 czerwca 2016 r., data wpływu 17 czerwca 2016 r.) Wnioskodawca wraził stanowisko, że wynagrodzenie będzie przychodem na ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie pożyczki - na podstawie art. 12 ust. 3c ustawy o pdop.

W ocenie Wnioskodawcy świadczy on usługę finansową polegającą na pożyczeniu na określony czas akcji SA w zamian za wynagrodzenie w formie pieniężnej, rozliczaną w ustalonych okresach rozliczeniowych. Strony ustalą, iż usługa będzie rozliczana cyklicznie, okres rozliczeniowy będzie wynikał z umowy pożyczki i nie będzie dłuższy niż 1 rok.

W interpretacji indywidualnej z 16 grudnia 2014 r. nr IBPBI/2/423-1280/14/SD Minister Finansów potwierdził stanowisko, zgodnie z którym usługi o charakterze ciągłym obejmują czynności polegające na stałym i powtarzalnym (trwałym) zachowaniu strony zobowiązanej do ich świadczenia. Wynikają one ze zobowiązania o charakterze ciągłym, które wytwarza trwały stosunek prawny i z którego wypływają obowiązki ciągłe bądź okresowe. Istotą usług o charakterze ciągłym jest stałe i powtarzalne zachowanie się osoby zobowiązanej do ich świadczenia zgodnie z treścią umowy i w okresie, na jaki została ona zawarta. W przedmiotowej sprawie będzie to pożyczenie akcji.

Ad 3.

Zdaniem Wnioskodawcy, nie będzie on podatnikiem z tytułu związanych z akcjami/przypadających na akcje SA pożyczone Pożyczkobiorcy dochodów uzyskanych przez Pożyczkobiorcę w czasie trwania Umowy Pożyczki.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 updop, dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych, z zastrzeżeniem art. 12 ust. 1 pkt 4a i 4b, jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału (akcji), oraz inne specyficznie wymienione w tym przepisie przysporzenia. Przepis ten obejmuje zatem swym zakresem te przychody, które pozostają w związku z prawem do otrzymania udziału w zyskach osób prawnych (stanowią wynik partycypacji w zyskach osób prawnych). W wyroku z 22 września 1993 r., sygn. akt SA/Ka 565/93, Naczelny Sąd Administracyjny wypowiedział się, że dochód z udziału w zyskach osoby prawnej jest pojęciem zawierającym w swej treści wszelkie dochody, jakie powstają w następstwie posiadania przez podatnika prawa do udziału w zyskach innej osoby prawnej. Można zatem uznać, że wszelkie dochody podatników podatku dochodowego od osób prawnych, których podstawą jest tytuł prawny w postaci wniesionego udziału/akcji, zapewniający przysporzenie finansowane bezpośrednio lub pośrednio z zysku tych osób, stanowią przedmiot opodatkowania podatkiem dochodowym według zasad określonych dla dywidend i innych przychodów w zyskach osób prawnych" (wyrok NSA z 14 stycznia 2014 r., sygn. II FSK 187/12).

Zawarcie Umowy Pożyczki pociągnie za sobą skutek rozporządzający, w postaci przeniesienia własności akcji SA na rzecz Pożyczkobiorcy. Po tej czynności Pożyczkodawca nie będzie właścicielem akcji (akcjonariuszem), a wszystkie prawa wynikające z akcji SA wydanych Pożyczkobiorcy, będą przysługiwały Pożyczkobiorcy. Pożyczkodawca zatem nie będzie miał zarówno prawnej jak i faktycznej możliwości uzyskania przychodu (dochodu) związanego z akcjami/wynikającego z własności akcji, np. przychodu z ewentualnej likwidacji SA, umorzenia akcji SA czy konwersji kapitałów zapasowych (rezerwowych) na kapitał zakładowy oraz dywidendy (i ewentualnych zaliczek na poczet dywidendy), o ile SA wykaże zysk i przeznaczy go do podziału między akcjonariuszy. Okoliczność ta (przeniesienie praw do akcji na Pożyczkobiorcę) będzie zatem oddziaływać na określenie podmiotu uprawnionego do otrzymania wszelkich przysporzeń wynikających z własności akcji w SA.

Zgodnie z art. 348 § 2 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks Spółek handlowych, uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są akcjonariusze, którym przysługiwały akcje w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku. Statut może upoważnić walne zgromadzenie do określenia dnia, według którego ustala się listę akcjonariuszy uprawnionych do dywidendy za dany rok obrotowy (dzień dywidendy).

Uprawnienie do dywidendy - podobnie jak do innych pożytków związanych z posiadaniem akcji - przysługuje więc wyłącznie tym wspólnikom, którzy posiadają akcje spółki w konkretnym, ściśle określonym dniu (dzień dywidendy). Prawo do zysku jest związane z akcją, tak więc o przysługiwaniu bądź nie roszczenia o wypłatę dywidendy decydować będzie fakt, czy w chwili powzięcia uchwały o podziale zysku dana osoba była akcjonariuszem, (wyrok WSA w Poznaniu z 27 czerwca 2012 r. I SA/Po 306/12).

A contrarío, brak praw udziałowych (akcji) przysługujących na „dzień dywidendy" pozbawia dany podmiot statusu akcjonariusza, a w konsekwencji jednoznacznie wyklucza możliwość nabycia prawa do dywidendy.

Analogicznie kształtuje się np. prawo do otrzymania wynagrodzenia z tytułu umorzenia udziałów - zgodnie np. z art. 359 § 1 ksh akcje mogą być umorzone w przypadku, gdy statut tak stanowi. Akcja może być umorzona albo za zgodą akcjonariusza w drodze jej nabycia przez spółkę (umorzenie dobrowolne), albo bez zgody akcjonariusza (umorzenie przymusowe).

§ 2 art. 359 ksh przewiduje, że umorzenie akcji wymaga uchwały walnego zgromadzenia. Uchwała powinna określać w szczególności podstawę prawną umorzenia, wysokość wynagrodzenia przysługującego akcjonariuszowi akcji umorzonych bądź uzasadnienie umorzenia akcji bez wynagrodzenia oraz sposób obniżenia kapitału zakładowego. Umorzenie przymusowe następuje za wynagrodzeniem, które nie może być niższe od wartości przypadających na akcję aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między akcjonariuszy.

Oznacza to, że wyłącznie akcjonariusz (właściciel akcji) może uzyskać wynagrodzenie z tytułu umorzenia akcji.

Podobnie w przypadku likwidacji SA, to wyłącznie właściciel akcji jest uprawniony do otrzymania majątku likwidacyjnego. Wynika to wprost z art. 474 § 1 ksh, zgodnie z którym podział między akcjonariuszy majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli nie może nastąpić przed upływem roku od dnia ostatniego ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli.

W konsekwencji, skoro Wnioskodawca w okresie trwania Umowy Pożyczki nie będzie akcjonariuszem SA z uwagi na przeniesienie własności akcji na Pożyczkobiorcę, w czasie obowiązywania Umowy Pożyczki Wnioskodawca nie będzie podatnikiem pdop od jakiegokolwiek dochodu związanego z akcjami pożyczonymi Pożyczkobiorcy.

Przedmiotem niniejszej interpretacji indywidualnej są zagadnienia dotyczące podatku dochodowego od osób prawnych, tj. pytanie oznaczone Nr 2 i 3 wniosku.

W kwestiach poruszanych w pytaniu oznaczonym Nr 1 a dotyczących podatku od czynności cywilnoprawnych wydano odrębne rozstrzygnięcie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego uznaje się za:

nieprawidłowe w części dotyczącej drugiego pytania wniosku,
prawidłowe w części dotyczącej trzeciego pytania wniosku.

Stanowisko Organu podatkowego

Z treści wniosku wynika, że Spółka rozważa zawarcie umowy pożyczki papierów wartościowych z osobą prawną, polskim rezydentem podatkowym, podatnikiem pdop [Pożyczkobiorca], na podstawie której to umowy Wnioskodawca przeniesie na Pożyczkobiorcę własność określonej liczby akcji SA, a Pożyczkobiorca będzie zobowiązany do zwrotnego przeniesienia własności tej samej liczby akcji SA w terminie wynikającym z umowy [Umowa Pożyczki]. Podstawą umowy będzie art. art. 353¹ Kodeku Cywilnego i odpowiednio stosowany art. 720 kodeksu cywilnego.

Organ podatkowy zauważa, iż analiza przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r., poz. 121, z późn. zm. – dalej: „KC”) dotyczących umowy pożyczki prowadzi do wniosku, że pożyczka papierów wartościowych nie stanowi pożyczki w rozumieniu KC.

Zgodnie z art. 720 KC przez umowę pożyczki należy rozumieć taką umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej wartości.

Umowa pożyczki jest zatem umową konsensualną, która dochodzi do skutku przez zgodne porozumienie się stron, to jest z chwilą jej zawarcia. Z definicji zawartej w art. 720 K.c. wynika, że przedmiotem umowy pożyczki mogą być tylko pieniądze lub rzeczy oznaczone co do gatunku, zatem nie prawa majątkowe. Do takiej konkluzji prowadzi analiza przepisów kodeksu cywilnego o pożyczce. Użycie w art. 720 § 1 K.c. zwrotu "określona ilość pieniędzy" w kontekście zwrotu "przeniesienie własności" oraz odwołanie się w art. 264 K.c. (użytkowanie pieniędzy) i art. 845 K.c. (przechowanie pieniędzy) do przepisów o pożyczce sugeruje, że w art. 720 K.c. "pieniądze" traktowane są jako sui generis rzeczy oznaczone co do tożsamości. Natomiast, inne przepisy K.c. wyrażenia "pieniądz" używają dla określenia różnych kategorii wartości: jako znaki pieniężne oznaczone co do tożsamości, jako znaki pieniężne odpowiadające obowiązującemu systemowi pieniężnemu, zagraniczne znaki pieniężne. Cywilnoprawna problematyka pieniądza pozostaje w związku z pojęciem wartości rozumianej jako obiektywna wartość materialna.

Pojęcie „pieniędzy” użyte przez ustawodawcę we wskazanym przepisie art. 720 KC obejmuje zatem zarówno znaki pieniężne jako rzeczy, jak i pieniądz elektroniczny, zarówno w odniesieniu do środków krajowych jak i zagranicznych.

Z kolei zgodnie z art. 45 KC rzeczami w rozumieniu niniejszego kodeksu są tylko przedmioty materialne. Przepis ten zawiera legalną definicję rzeczy w znaczeniu technicznoprawnym.

W jego rozumieniu rzecz jako przedmiot stosunków cywilnoprawnych musi charakteryzować się następującymi cechami: być przedmiotem materialnym, stanowić przedmiot wyodrębniony, który może samodzielnie występować w obrocie (zob. Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz do artykułów 1-44911 pod redakcją K. Pietrzykowskiego, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2008, s. 247).

W konsekwencji należy uznać, iż zdematerializowane papiery wartościowe nie są rzeczami oznaczonymi co do gatunku, lecz prawami majątkowymi (należy zauważyć, że stanowisko powyższe zostało także wyrażone przez Spółkę w odpowiedzi na pytanie Nr 1 wniosku w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych). Z definicji zawartej w art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2014 r., poz. 94, z późn. zm.) wynika, że papiery wartościowe stanowią prawa majątkowe, których podstawowym przymiotem jest ich zbywalność.

Z treści wniosku wynika, że: „na podstawie Umowy Pożyczki Wnioskodawca przeniesie na Pożyczkobiorcę własność określonej liczby papierów wartościowych oznaczonych danym kodem”; „W zakresie czynności związanych z umową (….) zastosowanie znajdą przepisy ustawy o obrocie instrumentami finansowymi”; „W czasie trwania Umowy Pożyczki, Pożyczkobiorca jako właściciel akcji SA, będzie korzystał z tych akcji w pełnym zakresie (dotyczy to m.in. możliwości wykonania praw głosu z akcji będących przedmiotem pożyczki, może akcje umorzyć iub uzyskać z SA dywidendę lub część majątku likwidacyjnego, jeżeli zostanie podjęta przez akcjonariuszy taka decyzja)”; „Umowa pożyczki nie będzie przewidywała zakazu zbywania pożyczonych akcji osobom trzecim”; „Umowa pożyczki będzie określać stałe wynagrodzenie i nie będzie przewidywać jakiegokolwiek mechanizmu zwrotu czy rekompensat na rzecz Wnioskodawcy utraconych, ewentualnych korzyści płynących z posiadania akcji”.

WSA w Warszawie w wyroku z dnia 21 listopada 2011 r. stwierdził, że z „literalnego brzmienia art. 720 K.c. wynika objęcie tą instytucją tylko pieniędzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku z wyłączeniem praw majątkowych”.

W rezultacie umowa pożyczki papierów wartościowych nie może być utożsamiana z umową pożyczki w rozumieniu art. 720 KC. Przedmiotem nie mogą być prawa - papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu. A zatem wynagrodzenia oraz rekompensaty wypłacane z tytułu pożyczanych papierów wartościowych nie będą stanowiły wynagrodzenia o charakterze odsetkowym.

W ocenie organu podatkowego, w sprawie omawianej we wniosku, przeniesienie własności akcji SA na Pożyczkobiorcę stanowić będzie zbycie prawa majątkowego, do którego zastosowanie powinny znaleźć ogólne zasady opodatkowania określone w ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2014 r., poz. 851, ze zm.).

Powołana ustawa nie zawiera definicji przychodu. Ustawodawca ograniczył się w tym zakresie do wskazania w art. 12 ust. 1 przykładowych przysporzeń, zaliczanych do tej kategorii. Zgodnie z tym przepisem, przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności: otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe, wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń (art. 12 ust. 1 pkt 1-2 powołanej ustawy).

O zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów decyduje definitywny jego charakter w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono aktywa podatnika. Otrzymane świadczenie może być uznane za przychód, jeżeli ma ono charakter definitywny, ostateczny oraz pewny w tym znaczeniu, że podatnik uzyskuje swobodę dysponowania określonym świadczeniem lub środkami pieniężnymi.

Jednocześnie, na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Dokonując wykładni pojęcia „przychodów należnych”, do którego odwołuje się w ww. przepisie ustawodawca, stwierdzić należy, że będą to należności stanowiące efekt prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej, których wydania podatnik może żądać od drugiej strony umowy. Innymi słowy przychodami należnymi są przychody, które w następstwie działalności gospodarczej stały się należnością, chociaż faktycznie jeszcze ich nie uzyskano.

Przychody należne to zatem wszelkiego rodzaju przychody, co do których przysługuje podatnikowi uprawnienie do ich dochodzenia, czyli takie, które wynikają z konkretnego stosunku prawnego. „Należność” wynika z treści stosunku prawnego, a odnosi się zarówno do możliwości dochodzenia konkretnego świadczenia oraz do powinności jego spełnienia. Oznacza to, że powstanie przychodów należnych związane jest z powstaniem wierzytelności. Ponieważ wierzytelność to termin wywodzący się z prawa cywilnego, to przychodami należnymi – co do zasady – są przychody wymagalne w rozumieniu prawa cywilnego, tj. możliwe do prawnie skutecznego ich dochodzenia.

Przepis art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wiąże więc przychody z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, co oznacza, że przychody objęte tym przepisem muszą być następstwem prowadzonej działalności gospodarczej, względnie któregoś z działów specjalnych produkcji rolnej. Zatem między przychodem a wymienionymi rodzajami działalności gospodarczej bądź rolnej musi istnieć związek skutkujący powstaniem przychodu, tzn. wszelkie przychody, których przyczyną powstania jest prowadzenie przez podatnika działalności gospodarczej są przychodami związanymi z działalnością gospodarczą.

Jednocześnie – co wymaga szczególnego podkreślenia – w przepisie tym ustawodawca odwołuje się do przychodów „związanych z działalnością gospodarczą” a nie do przychodów uzyskanych „z działalności gospodarczej”. Innymi słowy, zakresu stosowania art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie należy interpretować zawężająco, wyłącznie do działań mieszczących się w definicji działalności gospodarczej, ponieważ memoriałowy sposób powstawania przychodów podatkowych wynikających z powołanego wyżej przepisu odnosi się nie tylko do przychodów uzyskiwanych wprost z działalności gospodarczej, ale również związanych z taką działalnością, w tym w szczególności z tytułu niektórych operacji finansowych. W konsekwencji do przychodów uzyskanych ze zbycia przez Wnioskodawcę praw majątkowych zastosowanie znajduje przepis art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Stosownie do art. 12 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych za datę powstania przychodów, o których mowa w ust. 3, uważa się zaś, z zastrzeżeniem ust. 3c–3g, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

wystawienia faktury albo
uregulowania należności.

Z powyższego wynika zatem, że pierwszeństwo w kształtowaniu daty powstania przychodu ma dzień dokonania czynności – wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego, wykonania usługi lub jej częściowego wykonania, przy czym dzień wystawienia faktury lub uregulowania należności jest ostatecznym terminem, który stanowi o dacie powstania przychodu. Ponadto należy dodać, że jeśli zaistniałe wyżej zdarzenia wystąpią po dniu wystawienia faktury, czy po dniu dokonania zapłaty należności, o momencie powstania przychodu decydują te dni, a nie fakt zaistnienia konkretnego zdarzenia.

Odnosząc zatem powołane uregulowania prawne do przedstawionego przez Wnioskodawcę opisu sprawy i kwestii dotyczącej ustalenia momentu powstania przychodu podatkowego z tytułu zbycia praw majątkowych, należy stwierdzić, że sprzedaż składników majątkowych przez podmiot utworzony w celu prowadzenia działalności gospodarczej i taką działalność prowadzący, należy zaliczyć do działań związanych z działalnością gospodarczą. Przychód ze zbycia praw majątkowych należy uwzględnić w dacie wynikającej z art. 12 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. w dniu zbycia prawa majątkowego, jednak nie później niż w dniu wystawienia faktury albo uregulowania należności.

Podsumowując, moment powstania przychodu podatkowego z tytułu odpłatnego zbycia akcji Wnioskodawca powinien rozpoznać na podstawie przepisów art. 12 ust. 3 i ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. w dniu zbycia praw majątkowych, jakimi są przedmiotowe akcje polskiej spółki akcyjnej (SA), jednak nie później niż w dniu wystawienia faktury albo uregulowania należności.

Jednocześnie przychód ten należy ustalić w powiązaniu z art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którym, przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie - jeżeli jednak cena bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej. Wartość rynkową, o której mowa w ust. 1, rzeczy lub praw majątkowych określa się przy tym – zgodnie z art. 14 ust. 2 omawianej ustawy – na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia.

W przedmiotowej sprawie nie znajdzie zastosowania przepis art. 12 ust. 3c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którym jeżeli strony ustalą, iż usługa jest rozliczana w okresach rozliczeniowych, za datę powstania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku. Podkreślenia wymaga, że powyższy przepis odnosi się do usług tymczasem w przedmiotowym przypadku mamy do czynienia ze zbyciem prawa majątkowego.

W związku z powyższym stanowisko Spółki w zakresie pytania Nr 1 wniosku należy uznać za nieprawidłowe.

Za prawidłowe natomiast należy uznać stanowisko Spółki w odniesieniu do pytania Nr 2 wniosku. Zgodnie bowiem z art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych, z zastrzeżeniem art. 12 ust. 1 pkt 4a i 4b, jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału, w tym także m. in:

dochód z umorzenia udziałów (akcji);
wartość majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej lub spółki.

Jak wynika z wniosku uprawnionym do dywidendy i innych dochodów (przychodów) z tytułu udziału w zyskach osób prawnych nie będzie Wnioskodawca tylko Pożyczkobiorca, na którego Wnioskodawca przeniesie własność akcji SA.

W konsekwencji, skoro Spółka w wyniku przeniesienia praw majątkowych do akcji SA na rzecz Pożyczkobiorcy nie będzie akcjonariuszem polskiej spółki akcyjnej, Wnioskodawca nie będzie również podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych od jakiegokolwiek dochodu związanego z akcjami SA, przypadającego po okresie przeniesienia własności akcji SA.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi –Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin