Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu
ILPP4/4512-1-144/15-4/ISN
z 24 lipca 2015 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) w zw. z § 9 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 20 kwietnia 2015 r. (data wpływu 23 kwietnia 2015 r.) uzupełnionym pismem z dnia 6 lipca 2015 r. (data wpływu 7 lipca 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług jest:

  • nieprawidłowe – w zakresie wliczania do limitu, o którym mowa w art. 113 ustawy, wartości sprzedaży czynności wykonywanych przez Wnioskodawcę poza terytorium Unii Europejskiej;
  • prawidłowe – w zakresie określenia miejsca świadczenia czynności wykonywanych wyłącznie na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej; stawki podatku dla sprzedaży oprogramowania; zwolnienia z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży oprogramowania przy zastosowaniu kasy rejestrującej.

UZASADNIENIE

W dniu 23 kwietnia 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie wliczania do limitu, o którym mowa w art. 113 ustawy, wartości sprzedaży czynności wykonywanych przez Wnioskodawcę poza terytorium Unii Europejskiej; określenia miejsca świadczenia czynności wykonywanych wyłącznie na rzecz osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej; stawki podatku dla sprzedaży oprogramowania; zwolnienia z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży oprogramowania przy zastosowaniu kasy rejestrującej.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca jest autorem i wyłącznym właścicielem praw autorskich do programu, który oblicza optymalne strategie dla gry w pokera. Program oblicza dokładne wartości każdej gry w każdej sytuacji i wyświetla wyniki. Program jest sprzedawany przez stronę internetową należącą do Wnioskodawcy.

Sprzedaż odbywa się wyłącznie przez Internet i realizowana jest na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, mających miejsce zamieszkania w UE i poza UE. Klienci dokonujący zakupu oprogramowania płacą należność na rachunek walutowy A. (instytucja pieniądza elektronicznego) sklepu internetowego w USD niezależnie od państwa z jakiego pochodzi kupujący. Każda transakcja zakupu towaru zawiera następujące informacje – unikatowy numer identyfikacyjny transakcji, imię, nazwisko i adres nabywcy, adres e mailowy, nazwę i ilość zakupionego oprogramowania, cenę jednostkową, wartość ogółem oraz wysokość opłaty za dokonanie transakcji automatycznie pobieraną przez A.. Na podstawie zamówień sporządzane jest dzienne zestawienie sprzedaży, które zawiera datę sprzedaży, nr transakcji A. do której odnosi się sprzedaż, informacje dotyczące danych nabywcy (imię, nazwisko, adres) i wartość zakupionego oprogramowania przeliczoną na złotówki według kursu średniego NBP z dnia poprzedniego. Płatności są gromadzone na koncie A. i po jakimś czasie (uzbieraniu odpowiedniej kwoty) środki zostają wypłacone z konta A. na konto bankowe firmowe należące do Wnioskodawcy.

W złożonym uzupełnieniu Wnioskodawca poinformował:

  1. Na dzień złożenia wniosku o wydanie interpretacji indywidulanej Wnioskodawca nie jest zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym.
  2. Program komputerowy, o którym mowa we wniosku, jest utworem w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r., Nr 90, poz. 631 z późn. zm.).
  3. Wnioskodawca jest twórcą programu komputerowego w rozumieniu ww. przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
  4. Wnioskodawca za opłatą udziela licencji do korzystania z ww. programu komputerowego.
  5. Za sprzedaż oprogramowania (udzielenie licencji) Wnioskodawca otrzymuje honorarium.
  6. Wykonywanie czynności przez Wnioskodawcę na rzecz ostatecznych klientów nie jest zautomatyzowane. Poprzez stronę internetową ostateczni klienci dokonują zamówienia programu i zapłaty poprzez system A. i te czynności są zautomatyzowane. Jednakże z każdym klientem prowadzona jest korespondencja mailowa mająca na celu dostosowanie funkcji programów do osobistych celów klienta. Dostarczenie oprogramowania odbywa się drogą mailową w postaci wysłania maila przez Wnioskodawcę.
  7. Wnioskodawca może wykonywać swoje czynności bez wykorzystania technologii informacyjnej, np. poprzez wysyłkę drogą pocztową lub kurierską programu komputerowego w formie nagranych płyt CD-R lub CD-RW.
  8. Program komputerowy jest wykonywany samodzielnie przez Wnioskodawcę i widnieje on jako autor na gotowym programie. Wnioskodawca nie zatrudnia pracowników ani nie korzysta z pomocy współpracowników.
  9. Wnioskodawca wykonuje czynności wyłącznie na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Wnioskodawca nie wykonuje czynności na rzecz podatników w rozumieniu art. 28a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
  10. W stosunku do Wnioskodawcy nie powstał wcześniej obowiązek rozpoczęcia ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kasy fiskalnej. Wnioskodawca podjął działalność gospodarczą w dniu 11 marca 2015 r. i wcześniej nie prowadził działalności gospodarczej.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

  1. Czy do zwolnienia podmiotowego w podatku od towarów i usług, o którym mowa w art. 113 ust. 1 u.p.t.u. wlicza się sprzedaż do innych krajów spoza Unii Europejskiej?
  2. Jak należy określić miejsce świadczenia usługi, jeżeli sprzedaż jest dokonywana na rzecz podatników i niepodatników oraz na terenie Unii Europejskiej i poza Unią?
  3. Czy sprzedaż tego oprogramowania może korzystać z opodatkowania stawką obniżoną 8% VAT?
  4. Czy płatności realizowane przez klientów przez serwis A., jako zapłata za sprzedane oprogramowanie, zwalniają Wnioskodawcę z konieczności ewidencjonowania obrotu przy użyciu kasy fiskalnej?

Zdaniem Wnioskodawcy:

Stanowisko odnośnie pytania nr 1:

Zgodnie z art. 113 ust. 1 u.p.t.u., zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł. Do wartości sprzedaży nie wilcza się kwoty podatku.

Do wartości sprzedaży, o której mowa powyżej, nie wlicza się (art. 113 ust. 2 u.p.t.u.):

  1. wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju oraz sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju;
  2. odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług, zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, z wyjątkiem:
    1. transakcji związanych z nieruchomościami,
    2. usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41,
    3. usług ubezpieczeniowych

– jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych;

  1. odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

W świetle powyżej cytowanych przepisów, zdaniem Wnioskodawcy do limitu 150.000 zł nie wilcza się jedynie sprzedaży realizowanej na rzecz kontrahentów zagranicznych, którą można uznać za:

  1. wewnątrzwspólnotową dostawę towarów,
  2. sprzedaż wysyłkową z terytorium kraju.

Tym samym sprzedaż na rzecz podmiotów niebędących podatnikami mających miejsce zamieszkania na terenie krajów nienależących do Unii Europejskiej podlega wliczeniu przy ustalaniu limitu sprzedaży 150.000 zł.

Stanowisko odnośnie pytania nr 2:

Zdaniem Wnioskodawcy, można wyróżnić w tej sytuacji trzy przypadki – znaczenie ma to, czy licencja jest udzielana podatnikowi (przedsiębiorcy), czy osobie niebędącej podatnikiem zamieszkałej (mającej siedzibę) we Wspólnocie, czy osobie niebędącej podatnikiem zamieszkałej (mającej siedzibę) poza Wspólnotą.

W przypadku udzielenia licencji podatnikowi (przedsiębiorcy) zastosowanie znajduje przepis art. 28b u.p.t.u. Zgodnie z nim miejscem świadczenia tych usług będzie państwo, w którym swoją siedzibę (miejsce zamieszkania) ma usługobiorca (czyli podmiot, na rzecz którego licencja jest ustanawiana). Jeśli licencja jest nabywana dla potrzeb „stałego miejsca prowadzenia działalności”, to wówczas miejscem świadczenia dla usługi udzielenia licencji jest państwo, w którym się to stałe miejsce prowadzenia działalności znajduje. Zasada ta dotyczy ustanowienia licencji na rzecz podatników czy to z państw członkowskich, czy to z innych państw (krajów trzecich). Za podatnika będzie uważana także osoba prawna niebędąca podatnikiem, która jednak jest zarejestrowana na potrzeby VAT.

Jeśli licencja zostanie udzielona osobie niebędącej podatnikiem (konsumentowi), która ma miejsce zamieszkania (siedzibę) we Wspólnocie, to wtedy do świadczenia takich usług znajdzie zastosowanie reguła ogólna dotycząca usług dla konsumentów zawarta w art. 28c u.p.t.u. Zgodnie z nią – miejscem świadczenia dla usług jest państwo siedziby (miejsca zamieszkania), ewentualnie stałego miejsca prowadzenia działalności usługodawcy (udzielającego licencji). Jeśli więc przykładowo Wnioskodawca udzieli licencji osobie prywatnej z Niemiec, to wówczas jego usługa będzie miała miejsce świadczenia (a więc i opodatkowania) w Polsce.

Inaczej będzie przy udzielaniu licencji na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, które mają miejsce zamieszkania (siedzibę) poza Wspólnotą. W tym przypadku zastosowanie znajdować będzie reguła z art. 28l u.p.t.u. Zgodnie z pkt 1 tego artykułu w przypadku sprzedaży praw lub udzielania licencji sublicencji, przeniesienia lub cesji praw autorskich, patentów, praw do znaków fabrycznych, handlowych, oddania do używania wspólnego znaku towarowego albo wspólnego znaku towarowego gwarancyjnego, albo innych pokrewnych praw, świadczonych na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, mających siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu poza terytorium Wspólnoty, miejscem świadczenia usług jest miejsce, gdzie podmioty te posiadają siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu.

Tak więc w przypadku sprzedaży licencji dokonanej przez Wnioskodawcę na rzecz:

  1. klientów z państw trzecich (spoza Unii Europejskiej), bez względu na ich status – usługa nie będzie podlegała opodatkowaniu polskim VAT,
  2. klientów z Unii Europejskiej, będących w swoim kraju podatnikami podatku od towarów i usług lub zarejestrowanych na potrzeby VAT w tym państwie – usługa nie będzie podlegała opodatkowaniu polskim VAT,
  3. klientów z Unii Europejskiej, nie będących w swoim kraju podatnikami podatku od towarów i usług (na przykład dla osób fizycznych) – usługę trzeba będzie opodatkować w Polsce.

Każda z powyższych transakcji w zasadzie musi być potwierdzona fakturą VAT. W przypadku. gdy będzie to transakcja niepodlegająca opodatkowaniu w Polsce, wystawiona faktura nie będzie zawierać kwot, ani stawek podatku. W przypadku sprzedaży licencji klientom z Unii Europejskiej, będących podatnikami podatku od towarów i usług, wystawiana faktura powinna zawierać pewne dodatkowe dane. Zgodnie mianowicie z przepisem art. 106e ust. 1 pkt 18 u.p.t.u. taka faktura powinna zawierać dodatkowo wyrazy „odwrotne obciążenie”. Powinny być one – zgodnie z brzmieniem przepisu – napisane po polsku.

Stanowisko odnośnie pytania nr 3:

Zgodnie z art. 74 ust. 1 prawa autorskiego, programy komputerowe podlegają ochronie jak utwory literackie o ile przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej. Autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego, z zastrzeżeniem art. 75 ust. 2 i 3 obejmują prawo do rozpowszechniania w tym użyczenia lub najmu programu komputerowego lub jego kopii (art. 74 ust. 4 pkt 3 prawa autorskiego). Z powyższego wynika, że program komputerowy stanowi przedmiot prawa autorskiego. Udostępnianie praw majątkowych związanych z takim utworem, w zakresie dozwolonych pól eksploatacji następuje w drodze udzielenia licencji, zgodnie z art. 41 ust. 2 prawa autorskiego.

Zgodnie z art. 146a pkt 2 u.p.t.u., w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., z zastrzeżeniem art. 146f stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 2, art. 120 ust. 2 i 3 oraz w tytule załącznika nr 3 do ustawy, wynosi 8%. Zgodnie z poz. 181 załącznika nr 3 do ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowane stawką 8% są usługi twórców i artystów wykonawców w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych wynagradzane w formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub do praw do artystycznego wykonania. Twórcą jest każda osoba prowadząca działalność twórczą, której efektem jest powstanie utworu w myśl art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim. Natomiast użyte w art. 1 analizowanej ustawy określenie przejaw działalności twórczej oznacza jakikolwiek uzewnętrzniony rezultat działalności człowieka o charakterze kreacyjnym. Przesłanka ta jest spełniona gdy mamy do czynienia z subiektywnym, nowym utworem intelektu. Użyte w art. 1 ust. 2 cyt. ustawy określenie „utwory” wskazuje, że dla zakwalifikowania określonego rezultatu działalności wyrażonej słowem, znakami graficznymi jako przedmiotu prawa autorskiego konieczne jest spełnienie przesłanek utworu, tj. aby był on przejawem działalności twórczej i miał indywidualny charakter. Biorąc pod uwagę, że wytworzony przez Wnioskodawcę program komputerowy jest oryginalny i niepowtarzalny, spełnia on definicję utworu, a przez to Wnioskodawcę jako jego autora, należy uznać za twórcę.

W sytuacji przedstawionej w pytaniu Wnioskodawca udostępnia oprogramowanie na podstawie udzielenia licencji na korzystanie z programu. Za udzielenie licencji pobiera Wnioskodawca wynagrodzenie w postaci honorarium, a więc jest spełniona przesłanka warunkująca prawo do zastosowania 8% stawki podatku.

Stanowisko odnośnie pytania nr 4:

Obowiązek w zakresie prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących wynika z art. 111 u.p.t.u. W myśl przepisu art. 111 ust. 1 tej ustawy, podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Powyższy przepis określa generalną zasadę, z której wynika, iż obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej dotyczy wszystkich podatników, którzy dokonują sprzedaży na rzecz określonych w nim odbiorców, tj. osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Zatem jednym z podstawowych kryteriów decydujących o obowiązku stosowania do ewidencjonowania kas rejestrujących jest status nabywcy wykonywanych przez podatnika świadczeń.

Kwestie dotyczące między innymi zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących, ustawodawca reguluje na mocy wydawanych rozporządzeń w zakresie kas rejestrujących.

Od dnia 1 stycznia 2015 r. obowiązują w tym zakresie przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (D.U. z dnia 7 listopada 2014 r.).

Zgodnie z § 2 ust. 1 tego rozporządzenia, zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania w danym roku podatkowym, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2016 r., czynności wymienione w załączniku do rozporządzenia.

W poz. 38 ww. załącznika wymieniono świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli świadczący usługę otrzyma w całości zapłatę za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem), a z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła. Wnioskodawca prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą – sprzedaż detaliczna przez Internet dla podmiotów z UE i spoza UE. Sprzedaż dotyczy oprogramowania do tworzenia strategii do gry poker. Sprzedaż odbywa się wyłącznie przez Internet i realizowana jest na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Klienci dokonujący zakupu towarów płacą należność na rachunek walutowy A. (instytucja pieniądza elektronicznego) sklepu internetowego w USD niezależnie od państwa z jakiego pochodzi kupujący. Każda transakcja zakupu towaru zawiera następujące informacje – unikatowy numer identyfikacyjny transakcji, imię, nazwisko i adres nabywcy, adres e-mailowy, nazwę i ilość zakupionego oprogramowania, cenę jednostkową, wartość ogółem oraz wysokość opłaty za dokonanie transakcji automatycznie pobieraną przez A.. Na podstawie zamówień sporządzane jest dzienne zestawienie sprzedaży, które zawiera: datę sprzedaży, nr transakcji A. do której odnosi się sprzedaż, informacje dotyczące danych nabywcy (imię, nazwisko, adres) informacje dotyczące wartości zakupionego oprogramowania przeliczoną na złotówki według kursu średniego NBP z dnia poprzedniego. Płatności są gromadzone na koncie A. i po jakimś czasie (uzbieraniu odpowiedniej kwoty) środki zostają wypłacone z konta A. na konto bankowe firmowe.

Skoro z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności zapłata dotyczyła i na czyją rzecz została dokonana (dane nabywcy, w tym adres), zdaniem Wnioskodawcy, będzie miał on prawo do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kasy rejestrującej do dnia 31 grudnia 2016 r.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest:

  • nieprawidłowe – w zakresie wliczania do limitu, o którym mowa w art. 113 ustawy, wartości sprzedaży czynności wykonywanych przez Wnioskodawcę poza terytorium Unii Europejskiej;
  • prawidłowe – w zakresie określenia miejsca świadczenia czynności wykonywanych wyłącznie na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej; stawki podatku dla sprzedaży oprogramowania; zwolnienia z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży oprogramowania przy zastosowaniu kasy rejestrującej.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.) – zwanej dalej ustawą – opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają:

  1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
  2. eksport towarów;
  3. import towarów na terytorium kraju;
  4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
  5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca jest autorem i wyłącznym właścicielem praw autorskich do programu, który oblicza optymalne strategie dla gry w pokera. Program oblicza dokładne wartości każdej gry w każdej sytuacji i wyświetla wyniki. Program komputerowy, o którym mowa, jest utworem w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r., Nr 90, poz. 631 z późn. zm.). Wnioskodawca jest twórcą programu komputerowego w rozumieniu ww. przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Za opłatą udziela on licencji do korzystania z ww. programu komputerowego. Za sprzedaż oprogramowania (udzielenie licencji) Wnioskodawca otrzymuje honorarium. Wykonywanie czynności przez Wnioskodawcę na rzecz ostatecznych klientów nie jest zautomatyzowane. Poprzez stronę internetową ostateczni klienci dokonują zamówienia programu i zapłaty poprzez system A. i te czynności są zautomatyzowane. Jednakże z każdym klientem prowadzona jest korespondencja mailowa mająca na celu dostosowanie funkcji programów do osobistych celów klienta. Dostarczenie oprogramowania odbywa się drogą mailową w postaci wysłania maila przez Wnioskodawcę. Wnioskodawca może wykonywać swoje czynności bez wykorzystania technologii informacyjnej np. poprzez wysyłkę drogą pocztową lub kurierską programu komputerowego w formie nagranych płyt CD-R lub CD-RW. Program komputerowy jest wykonywany samodzielnie przez Wnioskodawcę i widnieje on jako autor na gotowym programie. Wnioskodawca nie zatrudnia pracowników ani nie korzysta z pomocy współpracowników. Program jest sprzedawany przez stronę internetową należącą do Wnioskodawcy. Sprzedaż odbywa się wyłącznie przez Internet i realizowana jest na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, mających miejsce zamieszkania w UE i poza UE. Wnioskodawca wykonuje czynności wyłącznie na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Wnioskodawca nie wykonuje czynności na rzecz podatników w rozumieniu art. 28a ustawy.

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy – przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Towarami w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Jak stanowi art. 45 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121, z późn. zm.) – rzeczami w rozumieniu niniejszego kodeksu są tylko przedmioty materialne.

Wyjaśnić jednocześnie należy, że przedmiotami stosunków prawnych są dobra materialne i niematerialne. Wśród dóbr materialnych wyróżniamy m.in. rzeczy (Bednarek Małgorzata, „Mienie”, „Komentarz do art. 44-553 Kodeksu cywilnego”, Zakamycze 1997, komentarz do art. 45 k.c.). Rzeczy dzieli się na nieruchomości i rzeczy ruchome (Pasecki Kazimierz, „Kodeks cywilny, Księga pierwsza. Część ogólna. Komentarz”, Zakamycze 2003, komentarz do art. 45 k.c.).

Zgodnie z art. 74 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631, z późn. zm.) – zwanej dalej ustawą o prawie autorskim – program komputerowy podlega ochronie jak utwór literacki. Z kolei utworem podlegającym ochronie – na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim – jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.

Na mocy art. 1 ust. 2 ustawy o prawie autorskim – w szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:

  1. wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);
  2. plastyczne;
  3. fotograficzne;
  4. lutnicze;
  5. wzornictwa przemysłowego;
  6. architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne;
  7. muzyczne i słowno-muzyczne;
  8. sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne;
  9. audiowizualne (w tym filmowe).

W świetle powołanych powyżej przepisów program komputerowy jest utworem będącym przedmiotem ochrony prawa autorskiego. Z tego względu nie może być uznany za rzecz. Skoro więc program komputerowy nie jest rzeczą, to nie może być towarem, gdyż stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy towarem jest rzecz.

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy – przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

  1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
  2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
  3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy zwrócić uwagę na to, że usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść. Wskazać należy bowiem, że czynnikiem wyróżniającym określoną czynność jako czynność usługową (usługę) jest przede wszystkim to, że świadczenie tej czynności zmierza do bezpośredniego zaspokojenia określonej potrzeby zamawiającego.

Należy jednak zaznaczyć, że nie każde działanie, powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę, w rozumieniu przepisów ustawy. Aby tak się stało muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

  • w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
  • świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Aby zatem daną czynność uznać za świadczenie usługi, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Mając na uwadze powyższe oraz powołane regulacje prawne należy stwierdzić, że Wnioskodawca świadczy usługi, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, tj. za wynagrodzeniem udziela licencji na korzystanie z programu komputerowego.

Na mocy art. 15 ust. 1 ustawy – podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy – działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W celu określenia miejsca opodatkowania wykonywanych przez Wnioskodawcę czynności, należy w pierwszej kolejności ustalić, czy świadczone przez niego usługi stanowią usługi elektroniczne, zdefiniowane w przepisie art. 2 pkt 26 ustawy.

W myśl tego przepisu przez usługi elektroniczne rozumie się usługi świadczone za pomocą środków komunikacji elektronicznej, o których mowa w art. 7 rozporządzenia 282/2011.

I tak, na podstawie art. 7 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) Nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 77 z 23.03.2011, str. 1, z późn. zm.) – zwanego dalej rozporządzeniem wykonawczym Rady (UE) Nr 282/2011 – do „usług świadczonych drogą elektroniczną”, o których mowa w dyrektywie 2006/112/WE, należą usługi świadczone za pomocą internetu lub sieci elektronicznej, których świadczenie – ze względu na ich charakter – jest zasadniczo zautomatyzowane i wymaga minimalnego udziału człowieka, a ich wykonanie bez wykorzystania technologii informacyjnej jest niemożliwe.

Jak wynika z art. 7 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) Nr 282/2011 – powyższy przepis obejmuje w szczególności:

  1. ogólnie dostawy produktów w formie cyfrowej, łącznie z oprogramowaniem, jego modyfikacjami lub nowszymi wersjami;
  2. usługi umożliwiające lub wspomagające obecność przedsiębiorstw lub osób w sieci elektronicznej, takich jak witryna lub strona internetowa;
  3. usługi generowane automatycznie przez komputer i przesyłane poprzez internet lub sieć elektroniczną w odpowiedzi na określone dane wprowadzone przez usługobiorcę;
  4. odpłatne przekazywanie prawa do wystawiania na aukcji towarów lub usług za pośrednictwem witryny internetowej działającej jako rynek online, na którym potencjalni kupujący przedstawiają swoje oferty przy wykorzystaniu automatycznych procedur oraz na którym strony są informowane o dokonaniu sprzedaży za pomocą poczty elektronicznej generowanej automatycznie przez komputer;
  5. pakiety usług internetowych oferujące dostęp do informacji, w których element telekomunikacyjny ma charakter pomocniczy i drugorzędny (to znaczy pakiety wykraczające poza oferowanie samego dostępu do Internetu i obejmujące inne elementy, takie jak strony, które umożliwiają dostęp do aktualnych wiadomości, informacji meteorologicznych lub turystycznych, gier, umożliwiają hosting witryn internetowych, dostęp do grup dyskusyjnych; itp.);
  6. usługi wyszczególnione w załączniku I.

Załącznik I zawiera następujące usługi:

  1. Punkt 1 załącznika II do dyrektywy 2006/112/WE:
    1. tworzenie i hosting witryn internetowych;
    2. automatyczna konserwacja oprogramowania, zdalnie i online;
    3. zdalne zarządzanie systemami;
    4. hurtownie danych online, umożliwiające elektroniczne przechowywanie i wyszukiwanie konkretnych danych;
    5. dostarczanie online przestrzeni na dysku na żądanie.
  2. Punkt 2 załącznika II do dyrektywy 2006/112/WE:
    1. uzyskiwanie dostępu online i pobieranie oprogramowania (w szczególności programy w zakresie zamówień publicznych/księgowości, programy antywirusowe) oraz jego uaktualnień;
    2. oprogramowanie blokujące pojawianie się banerów reklamowych;
    3. sterowniki do pobierania, takie jak programy ustawiające interfejsy komputera i urządzeń peryferyjnych (np. drukarek);
    4. automatyczna instalacja online filtrów na witrynach internetowych;
    5. automatyczna instalacja online zabezpieczeń typu firewall.
  3. Punkt 3 załącznika II do dyrektywy 2006/112/WE:
    1. uzyskiwanie dostępu i pobieranie motywów pulpitów;
    2. uzyskiwanie dostępu i pobieranie obrazów, fotografii i wygaszaczy ekranu;
    3. zawartość książek w formie cyfrowej i innych publikacji elektronicznych;
    4. prenumerata gazet i czasopism publikowanych online;
    5. dzienniki logowania i statystyki odwiedzania stron internetowych; wiadomości, informacje o sytuacji na drogach oraz prognozy pogody online;
    6. informacje generowane automatycznie online przez oprogramowanie po wprowadzeniu przez klienta określonych danych, takich jak dane prawne lub finansowe (w szczególności stale uaktualniane kursy giełdowe);
    7. dostarczanie przestrzeni reklamowej, szczególnie banerów reklamowych na stronach lub witrynach internetowych;
    8. korzystanie z wyszukiwarek i katalogów internetowych.
  4. Punkt 4 załącznika II do dyrektywy 2006/112/WE:
    1. uzyskiwanie dostępu i pobieranie muzyki na komputery i telefony komórkowe; uzyskiwanie dostępu i pobieranie sygnałów dźwiękowych, urywków nagrań, dzwonków i innych dźwięków;
    2. uzyskiwanie dostępu do filmów i ich pobieranie;
    3. pobieranie gier na komputery i telefony komórkowe;
    4. uzyskiwanie dostępu do automatycznych gier online, które wymagają użycia Internetu lub innych podobnych sieci elektronicznych, gdy gracze są od siebie oddaleni.
    5. odbieranie programów radiowych lub telewizyjnych rozpowszechnianych za pomocą sieci radiowej lub telewizyjnej, internetu lub podobnej sieci elektronicznej, tj. słuchanie lub oglądanie programów w momencie wybranym przez użytkownika, na jego indywidualne życzenie, na podstawie katalogu programów wybranych przez dostawcę usług medialnych, np. telewizja lub wideo na życzenie;
    6. odbieranie programów radiowych lub telewizyjnych rozpowszechnianych za pomocą internetu lub podobnej sieci elektronicznej (streaming IP), chyba że są one nadawane jednocześnie z ich transmisją lub retransmisją za pomocą sieci radiowych lub telewizyjnych;
    7. dostawa treści audio i audiowizualnych za pomocą sieci komunikacyjnych, które to treści nie są udostępniane przez dostawcę usług medialnych i nie są objęte jego odpowiedzialnością redakcyjną;
    8. dalsza dostawa treści audio i audiowizualnych należących do dostawcy usług medialnych, lecz dostarczanych przez inny podmiot za pomocą sieci komunikacyjnych.
  5. Punkt 5 załącznika II do dyrektywy 2006/112/WE:
    1. automatyczne nauczanie na odległość, którego funkcjonowanie wymaga użycia Internetu lub podobnej sieci elektronicznej, wymagające niewielkiego bądź niewymagające żadnego udziału człowieka, łącznie z klasami wirtualnymi, z wyjątkiem sytuacji, gdzie Internet lub podobna sieć elektroniczna wykorzystywana jest jako proste narzędzie służące komunikowaniu się nauczyciela z uczniem;
    2. ćwiczenia wypełniane przez ucznia online i sprawdzane automatycznie, bez udziału człowieka.

Natomiast z zapisu art. 7 ust. 3 rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) Nr 282/2011 wynika, że ustęp 1 nie ma zastosowania do:

  1. usług nadawczych;
  2. usług telekomunikacyjnych;
  3. towarów, w przypadku których zamawianie i obsługa zamówienia odbywają się elektronicznie;
  4. płyt CD-ROM, dyskietek i podobnych nośników fizycznych;
  5. materiałów drukowanych, takich jak książki, biuletyny, gazety lub czasopisma;
  6. płyt CD i kaset magnetofonowych;
  7. kaset wideo i płyt DVD;
  8. gier na płytach CD-ROM;
  9. usług świadczonych przez specjalistów, takich jak prawnicy i doradcy finansowi, którzy udzielają swym klientom porad za pomocą poczty elektronicznej;
  10. usług edukacyjnych, w ramach których treść kursu przekazywana jest przez nauczyciela za pomocą Internetu lub sieci elektronicznej (tzn. przez zdalne połączenie);
  11. usług fizycznych off-line naprawy sprzętu komputerowego;
  12. hurtowni danych off-line;
  13. usług reklamowych, w szczególności w gazetach, na plakatach i w telewizji;
  14. usług centrum wsparcia telefonicznego;
  15. usług edukacyjnych obejmujących wyłącznie kursy korespondencyjne, takie jak kursy za pośrednictwem poczty;
  16. konwencjonalnych usług aukcyjnych, przy których niezbędny jest bezpośredni udział, niezależnie od sposobu składania ofert;
  17. (uchylona);
  18. (uchylona);
  19. (uchylona);
  20. biletów wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, zarezerwowanych online;
  21. zakwaterowania, wynajmu samochodów, usług restauracyjnych, przewozu osób lub podobnych usług zarezerwowanych online.

Jak wynika z definicji zawartej w art. 7 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) Nr 282/2011, usługą elektroniczną jest usługa świadczona za pomocą internetu lub podobnej sieci elektronicznej i jej wykonanie bez wykorzystania technologii informacyjnej jest niemożliwe. Poza tym świadczenie tej usługi jest zautomatyzowane, a udział człowieka jest niewielki.

Warunkiem koniecznym uznania usługi za usługę elektroniczną jest to, aby była ona świadczona za pomocą internetu lub podobnej sieci elektronicznej. Warunek ten jednak nie jest wystarczający do uznania usługi za usługę elektroniczną w rozumieniu powołanych wyżej przepisów. Istotne jest wystąpienie następujących cech świadczonych usług:

  • realizacja za pomocą internetu lub sieci elektronicznej,
  • świadczenie jest zautomatyzowane, a udział człowieka jest niewielki,
  • ich wykonanie bez wykorzystania technologii informacyjnej jest niemożliwe.

Dopiero łączne spełnienie powyższych warunków pozwala na zaklasyfikowanie usługi jako usługi elektronicznej. Ponadto usługi te nie mogą być objęte wyłączeniami zawartymi w art. 7 ust. 3 rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) Nr 282/2011.

Analizując przedstawiony stan sprawy oraz powołane wyżej przepisy prawa podatkowego należy stwierdzić, że usług udzielania licencji, świadczonych przez Wnioskodawcę nie można zaliczyć do usług elektronicznych, o których mowa w art. 2 pkt 26 ustawy w zw. z art. 7 rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) nr 282/2011. Nie są bowiem spełnione łącznie wszystkie powołane powyżej warunki. W szczególności nie można stwierdzić, że świadczenie tej usługi jest zautomatyzowane a udział człowieka jest niewielki. Wnioskodawca tworzy program komputerowy samodzielnie w oparciu o ustalenia z ostatecznymi klientami mające na celu dostosowanie programu do celów osobistych klienta. Jak wyjaśnił Wnioskodawca wykonywanie przez niego czynności na rzecz ostatecznych klientów nie jest zautomatyzowane. Zautomatyzowane jest tylko złożenie zamówienia klienta przez stronę internetowa Wnioskodawcy i zapłata za udzielona licencję w systemie A.. Ponadto Wnioskodawca poinformował, że może on wykonać te czynności bez wykorzystania technologii informacyjnej. Również forma przesłania produktu finalnego do odbiorcy drogą e mailową pełni w tym wypadku wyłącznie rolę medium, za pomocą, którego efekt wykonanej przez Wnioskodawcę usługi zostaje udostępniony odbiorcy.

Zatem w przedmiotowej sprawie nie mamy do czynienia z usługami elektronicznymi w rozumieniu art. 2 pkt 26 ustawy.

W celu określenia właściwej stawki podatku dla świadczonych przez Wnioskodawcę usług należy w pierwszej kolejności ustalić ich miejsce świadczenia. Ponieważ w przypadku świadczenia usług, istotnym dla prawidłowego rozliczenia podatku od towarów i usług jest określenie miejsca świadczenia danej usługi. Od poprawności określenia miejsca świadczenia zależy, czy dana usługa podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce, czy też nie.

Wnioskodawca poinformował, że świadczy usługi udzielania licencji wyłącznie na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, mających miejsce zamieszkania w Unii Europejskiej i poza Unią.

Miejsce świadczenia przy świadczeniu usług regulują przepisy art. 28a do 28o ustawy.

Stosownie do art. 28a ustawy  na potrzeby stosowania niniejszego rozdziału:

  1. ilekroć jest mowa o podatniku – rozumie się przez to:
    1. podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6,
    2. osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a, która jest zidentyfikowana lub obowiązana do identyfikacji do celów podatku lub podatku od wartości dodanej;
  2. podatnika, który prowadzi również działalność lub dokonuje transakcji nieuznawanych za podlegające opodatkowaniu dostawy towarów lub świadczenia usług zgodnie z art. 5 ust. 1, uznaje się za podatnika w odniesieniu do wszystkich świadczonych na jego rzecz usług.

Zgodnie z przepisem art. 28c ust. 1 ustawy – miejscem świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, w którym usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3 oraz art. 28d, art. 28e, art. 28f ust. 1, 2 i 3, art. 28g ust. 2 i art. 28h-28n.

Natomiast z przepisu art. 28l pkt 1 ustawy wynika, że w przypadku świadczenia na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, posiadających siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu poza terytorium Unii Europejskiej, usług sprzedaży praw lub udzielania licencji i sublicencji, przeniesienia lub cesji praw autorskich, patentów, praw do znaków fabrycznych, handlowych, oddania do używania wspólnego znaku towarowego albo wspólnego znaku towarowego gwarancyjnego, albo innych pokrewnych praw – miejscem świadczenia usług jest miejsce, gdzie podmioty te posiadają siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu.

W świetle powyższych przepisów należy stwierdzić, że miejscem opodatkowania usług świadczonych przez Wnioskodawcę na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej mających miejsce zamieszkania na terytorium Unii Europejskiej jest miejsce gdzie usługodawca (Wnioskodawca) posiada siedzibę działalności gospodarczej, czyli Polska.

Z kolei w przypadku świadczenia usług na rzecz osób fizycznych mających miejsce zamieszkania poza terytorium Unii Europejskiej, miejscem opodatkowania usług wykonywanych przez Wnioskodawcę, jest miejsce gdzie podmioty te posiadają siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu. W tej sytuacji, usługi świadczone przez Wnioskodawcę nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na terytorium kraju.

W związku z powyższym, w dalszej części niniejszej interpretacji ustalono stawkę podatku dla usług, dla których miejscem świadczenia (opodatkowania) jest terytorium kraju.

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy – stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Jednakże zarówno w treści ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi.

W świetle art. 41 ust. 2 ustawy – dla towarów i usług, wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy, stawka podatku wynosi 7%, z zastrzeżeniem ust. 12 i art. 114 ust. 1.

Natomiast stosownie do art. 146a pkt 1 i pkt 2 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., z zastrzeżeniem art. 146f:

  1. stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%,
  2. stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 2, art. 120 ust. 2 i 3 oraz w tytule załącznika nr 3 do ustawy wynosi 8%.

W załączniku nr 3 do ustawy stanowiącym „Wykaz towarów i usług, opodatkowanych stawką podatku w wysokości 8%”, pod poz. 181 wymieniono „Usługi twórców i artystów wykonawców w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych wynagradzane w formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw do artystycznego wykonania” – bez względu na symbol PKWiU.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca jest twórcą programu komputerowego w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Program komputerowy, o którym mowa we wniosku, jest utworem w rozumieniu ww. przepisów Wnioskodawca za opłatą udziela licencji do korzystania z ww. programu komputerowego. Za sprzedaż oprogramowania (udzielenie licencji) Wnioskodawca otrzymuje honorarium. Program komputerowy jest wykonywany samodzielnie przez Wnioskodawcę i widnieje on jako autor na gotowym programie. Wnioskodawca nie zatrudnia pracowników ani nie korzysta z pomocy współpracowników.

Zatem czynność udzielenia licencji na korzystanie z programu komputerowego podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wg stawki 8% na podstawie art. 41 ust. 2 w zw. art. 146a pkt 2 ustawy w powiązaniu z poz. 181 załącznika nr 3 do ustawy.

Obowiązek stosowania kasy rejestrującej w celu ewidencjonowania sprzedaży towarów lub usług wynika bezpośrednio z art. 111 ustawy. I tak, w ust. 1 powołanego artykułu postanowiono, że podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Przez sprzedaż rozumie się – zgodnie z art. 2 pkt 22 ustawy – odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

W myśl art. 111 ust. 1a ustawy – do obrotu wykazywanego w ewidencji, o której mowa w ust. 1, nie wlicza się kwoty podatku należnego.

Powyższy przepis określa generalną zasadę, z której wynika, że obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej dotyczy wszystkich podatników, którzy dokonują sprzedaży na rzecz określonych w nim odbiorców, tj. osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Zatem podstawowym kryterium decydującym o obowiązku stosowania ewidencji za pomocą kas rejestrujących jest status nabywcy wykonywanych przez podatnika świadczeń.

Na mocy delegacji ustawowej zawartej w art. 111 ust. 8 ustawy – minister właściwy do spraw finansów publicznych może zwolnić, w drodze rozporządzenia, na czas określony, niektóre grupy podatników oraz niektóre czynności z obowiązku, o którym mowa w ust. 1, oraz określić warunki korzystania ze zwolnienia, mając na uwadze interes publiczny, w szczególności sytuację budżetu państwa (…).

Kwestie dotyczące zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy użyciu kas rejestrujących niektórych czynności i niektórych grup podatników oraz terminów rozpoczęcia prowadzenia tej ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących reguluje rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2014 r., poz. 1544) – zwane dalej rozporządzeniem.

Regulacje zawarte w ww. rozporządzeniu przewidują zwolnienie z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących ze względu na wysokość obrotu – do określonej tym przepisem wysokości obrotów (zwolnienie podmiotowe) oraz ze względu na rodzaj prowadzonej działalności – zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia (zwolnienie przedmiotowe).

I tak, stosownie do § 3 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia – zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania w danym roku podatkowym, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2016 r. podatników, u których obrót zrealizowany na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych nie przekroczył w poprzednim roku podatkowym kwoty 20 000 zł, a w przypadku podatników rozpoczynających w poprzednim roku podatkowym dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli obrót z tego tytułu nie przekroczył, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w poprzednim roku podatkowym, kwoty 20 000 zł.

Zgodnie z § 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia – zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania w danym roku podatkowym, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2016 r. podatników rozpoczynających po dniu 31 grudnia 2014 r. dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli przewidywany przez podatnika obrót z tego tytułu nie przekroczy, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w danym roku podatkowym, kwoty 20 000 zł.

Jak stanowi § 5 ust. 2 rozporządzenia – w przypadku podatników korzystających ze zwolnienia, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 2, zwolnienie to traci moc po upływie dwóch miesięcy następujących po miesiącu, w którym podatnik przekroczył obrót z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności, w kwocie 20 000 zł.

Zwolnienie, o którym mowa w § 5 rozporządzenia jest zwolnieniem podmiotowym.

W myśl § 2 ust. 1 rozporządzenia – zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania w danym roku podatkowym, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2016 r., czynności wymienione w załączniku do rozporządzenia.

Wskazane w § 2 ust. 1 rozporządzenia zwolnienie jest zwolnieniem przedmiotowym.

Zwolnień z obowiązku ewidencjonowania, o których mowa w § 2 i § 3 – zgodnie z § 4 rozporządzenia – nie stosuje się w przypadku:

  1. dostawy:
    1. gazu płynnego, części do silników (PKWiU 28.11.4),
    2. silników spalinowych wewnętrznego spalania w rodzaju stosowanych do napędu pojazdów (PKWiU 29.10.1),
    3. nadwozi do pojazdów silnikowych (PKWiU 29.20.1),
    4. przyczep i naczep; kontenerów (PKWiU 29.20.2),
    5. części przyczep, naczep i pozostałych pojazdów bez napędu mechanicznego (PKWiU 29.20.30.0),
    6. części i akcesoriów do pojazdów silnikowych (z wyłączeniem motocykli), gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 29.32.30.0), silników spalinowych tłokowych wewnętrznego spalania w rodzaju stosowanych w motocyklach (PKWiU 30.91.3),
    7. sprzętu radiowego, telewizyjnego i telekomunikacyjnego, z wyłączeniem lamp elektronowych i innych elementów elektronicznych oraz części do aparatów i urządzeń do operowania dźwiękiem i obrazem, anten (PKWiU ex 26 i ex 27.90),
    8. sprzętu fotograficznego, z wyłączeniem części i akcesoriów do sprzętu i wyposażenia fotograficznego (PKWiU ex 26.70.1),
    9. wyrobów z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali, których dostawa nie może korzystać ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, zwanej dalej "ustawą",
    10. zapisanych i niezapisanych nośników danych cyfrowych i analogowych,
    11. wyrobów przeznaczonych do użycia, oferowanych na sprzedaż lub używanych jako paliwa silnikowe albo jako dodatki lub domieszki do paliw silnikowych, bez względu na symbol PKWiU,
    12. wyrobów tytoniowych (PKWiU 12.00), napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%, bez względu na symbol PKWiU, z wyłączeniem towarów dostarczanych na pokładach samolotów,
    13. perfum i wód toaletowych (PKWiU 20.42.11.0), z wyłączeniem towarów dostarczanych na pokładach samolotów

– z wyjątkiem dostawy, o której mowa w lit. b-l, będącej dostawą towarów, o której mowa w poz. 35 załącznika do rozporządzenia;

  1. świadczenia usług:
    1. przewozów pasażerskich w samochodowej komunikacji, z wyłączeniem przewozów wymienionych w poz. 15 i 16 załącznika do rozporządzenia,
    2. przewozu osób oraz ich bagażu podręcznego taksówkami,
    3. naprawy pojazdów silnikowych oraz motorowerów (w tym naprawy opon, ich zakładania, bieżnikowania i regenerowania),
    4. w zakresie wymiany opon lub kół dla pojazdów silnikowych oraz motorowerów,
    5. w zakresie badań i przeglądów technicznych pojazdów,
    6. w zakresie opieki medycznej świadczonej przez lekarzy i lekarzy dentystów,
    7. prawniczych, z wyłączeniem usług określonych w poz. 28 załącznika do rozporządzenia,
    8. doradztwa podatkowego,
    9. związanych z wyżywieniem (PKWiU 56), wyłącznie:
      • świadczonych przez stacjonarne placówki gastronomiczne, w tym również sezonowo, oraz
      • usług przygotowywania żywności dla odbiorców zewnętrznych (katering),
    10. fryzjerskich, kosmetycznych i kosmetologicznych

– z wyjątkiem świadczenia usług na warunkach określonych w poz. 35 załącznika do rozporządzenia przez podatnika, o którym mowa w art. 8 ust. 2a ustawy, oraz świadczenia usług, o których mowa w lit. i, świadczonych na pokładach samolotów lub w sposób określony w poz. 45 załącznika do rozporządzenia.

W przedmiotowej sprawie mamy do czynienia ze świadczeniem usług opodatkowanych zarówno na terytorium kraju, jak i niepodlegających opodatkowaniu na terytorium kraju.

Wnioskodawca poinformował, że w stosunku do niego nie powstał wcześniej obowiązek rozpoczęcia ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kasy fiskalnej. Odnosząc się zatem do świadczenia usług opodatkowanych na terytorium kraju należy, wskazać że Wnioskodawca ma obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej, jeżeli przewidywany przez niego obrót z tego tytułu przekroczy, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w danym roku podatkowym, kwotę 20 000 zł. Jednakże przy spełnieniu odpowiednich warunków może on korzystać ze zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu przy zastosowaniu kasy rejestrującej.

W poz. 38 rozporządzenia wymieniono świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli świadczący usługę otrzyma w całości zapłatę za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem), a z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła.

Aby zatem Wnioskodawca miał prawo do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu przy zastosowaniu kasy rejestrującej na podstawie § 2 ust. 1 w związku z poz. 38 załącznika, muszą łącznie zostać spełnione następujące warunki:

  • zapłata za wykonane świadczenie w całości następuje za pośrednictwem poczty lub banku na rachunek bankowy podatnika,
  • z ewidencji i dowodów dokumentujących transakcje jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie transakcji zapłata dotyczyła.

Niewystąpienie jednego z ww. warunków oznacza brak możliwości zastosowania zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu przy zastosowaniu kasy rejestrującej.

Prawo do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących na mocy § 2 ust. 1 rozporządzenia w powiązaniu z poz. 38 ww. załącznika do rozporządzenia, przysługuje w sytuacji, gdy zapłata za świadczone usługi w całości następuje za pośrednictwem poczty lub banku na rachunek bankowy podatnika. Wyrażenie „w całości” odnosi się do poszczególnych transakcji świadczonych przez podatnika. Taka konstrukcja przepisu powoduje, że zwolnieniu nie podlega świadczenie usługi, za którą zapłacono częściowo gotówką, a częściowo za pośrednictwem banku lub poczty. Warunkiem zwolnienia jest to, aby konkretna transakcja została w całości zapłacona za pośrednictwem banku lub poczty oraz by było możliwe zidentyfikowanie transakcji, której zapłata dotyczy.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca udziela licencji na korzystanie ze stworzonego przez siebie programu komputerowego, który oblicza optymalne strategie dla gry w pokera. Klienci dokonujący zakupu oprogramowania płacą należność na rachunek walutowy A. (instytucja pieniądza elektronicznego) sklepu internetowego w USD niezależnie od państwa z jakiego pochodzi kupujący. Każda transakcja zakupu towaru zawiera następujące informacje – unikatowy numer identyfikacyjny transakcji, imię, nazwisko i adres nabywcy, adres e mailowy, nazwę i ilość zakupionego oprogramowania, cenę jednostkową, wartość ogółem oraz wysokość opłaty za dokonanie transakcji automatycznie pobieraną przez A.. Na podstawie zamówień sporządzane jest dzienne zestawienie sprzedaży, które zawiera datę sprzedaży, nr transakcji A. do której odnosi się sprzedaż, informacje dotyczące danych nabywcy (imię, nazwisko, adres) i wartość zakupionego oprogramowania przeliczoną na złotówki według kursu średniego NBP z dnia poprzedniego. Płatności są gromadzone na koncie A. i po jakimś czasie (uzbieraniu odpowiedniej kwoty) środki zostają wypłacone z konta A. na konto bankowe firmowe należące do Wnioskodawcy.

Zatem w przypadku świadczenia usług udzielania licencji na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, których miejscem opodatkowania jest terytorium kraju, Wnioskodawca spełnia przesłanki umożliwiające zwolnienie z obowiązku ewidencjonowania za pomocą kas rejestrujących wynikające z § 2 ust. 1 rozporządzenia w powiązaniu z poz. 38 ww. załącznika do rozporządzenia, ponieważ z przedstawionych informacji jednoznacznie wynika jakiej konkretnie usługi wpłata dotyczy. Należy zaznaczyć, że prawo do stosowania zwolnienia z ewidencji przy zastosowaniu kasy rejestrującej w stosunku do usług udzielania licencji na programy komputerowe, będzie Wnioskodawcy przysługiwało do dnia 31 grudnia 2016 r.

Natomiast w stosunku do świadczenia przez Wnioskodawcę usług udzielania licencji na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, niepodlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na terytorium kraju, nie ma obowiązku ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej, gdyż czynności te nie spełniają definicji sprzedaży, o której mowa w art. 2 pkt 22 ustawy.

Jak wynika z art. 113 ust. 1 ustawy – zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Z kolei w myśl art. 113 ust. 2 ustawy – do wartości sprzedaży, o której mowa w ust. 1, nie wlicza się:

  1. wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju oraz sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju;
  2. odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług, zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, z wyjątkiem:
    1. transakcji związanych z nieruchomościami,
    2. usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-42,
    3. usług ubezpieczeniowych

– jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych;

  1. odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Stosownie do art. 113 ust. 9 ustawy – zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatnika rozpoczynającego w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności określonych w art. 5, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty określonej w ust. 1.

Ponadto, w świetle regulacji art. 113 ust. 10 ustawy – jeżeli faktyczna wartość sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie ust. 9, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, przekroczy w trakcie roku podatkowego kwotę określoną w ust. 1, zwolnienie określone traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono te kwotę

Należy zauważyć, że w art. 113 ustawy, ustawodawca posługuje się pojęciem „sprzedaży”. Przez sprzedaż – zgodnie z cyt. już art. 2 pkt 22 ustawy – rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów. Powołana definicja zawiera zamknięty katalog czynności, za które ustawa uznaje sprzedaż. W związku z tym, tylko czynności spełniające powyższą definicję mogą być wliczane do limitu, o którym mowa w art. 113 ust. 1 ustawy.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że nie stanowi sprzedaży w rozumieniu ustawy m.in. odpłatne świadczenie usług których miejsce świadczenia (opodatkowania) znajduje się poza terytorium kraju, za które zgodnie z art. 2 pkt 1 rozumie się terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (…).

Zatem przy ustalaniu prawa do zwolnienia podmiotowego, o którym mowa w art. 113 ustawy, należy brać pod uwagę wyłącznie wartość opodatkowanej sprzedaży usług na terytorium kraju. W konsekwencji nie uwzględnia się m.in. świadczenia usług, których miejsce opodatkowania znajduje się poza terytorium kraju.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca podjął działalność gospodarczą w dniu 11 marca 2015 r. i wcześniej nie prowadził działalności gospodarczej. Wnioskodawca poza usługami świadczonymi na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej mających miejsce zamieszkania poza terytorium Unii Europejskiej, które nie podlegają opodatkowaniu na terytorium kraju, świadczy również usługi opodatkowane na terytorium Polski. Tym samym, mając na uwadze brzmienie przepisu art. 113 ustawy zobowiązany on jest do wliczenia wartości sprzedaży usług opodatkowanych na terytorium kraju do limitu uprawniającego do skorzystania ze zwolnienia podmiotowego.

Wnioskodawcy przysługiwać będzie prawo do korzystania ze zwolnienia podmiotowego od podatku od towarów i usług przewidzianego w art. 113 ust. 9 ustawy do momentu, gdy faktyczna wartość sprzedaży – w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej – przekroczy w trakcie roku podatkowego kwotę 150.000 zł.

Odpowiadając na pytania Wnioskodawcy należy wskazać, że:

Ad. 1.

Do limitu uprawniającego do korzystania ze zwolnienia podmiotowego w podatku od towarów i usług, o którym mowa w art. 113 ust. 1 ustawy, nie wlicza się czynności opodatkowanych na terytorium innych krajów.

Tym samym w tej części stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Ad. 2.

Miejsce świadczenia usług udzielania licencji – w przypadku wykonywania tych usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej mających miejsce zamieszkania na terytorium Unii Europejskiej – należy określić na podstawie przepisu art. 28c ust. 1 ustawy, czyli tam gdzie siedzibę działalności gospodarczej posiada usługodawca (Wnioskodawca). Natomiast w przypadku wykonywania usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej mających miejsce zamieszkania poza terytorium Unii Europejskiej – miejsce świadczenia należy ustalić stosownie do przepisu art. 28l pkt 1 ustawy – tam gdzie podmioty te posiadają siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu.

Ad. 3.

Sprzedaż oprogramowania (udzielenie licencji) może korzystać z opodatkowania stawką podatku od towarów i usług w wysokości 8% na podstawie art. 41 ust. 2 w zw. art. 146a pkt 2 ustawy w powiązaniu z poz. 181 załącznika nr 3 do ustawy.

Ad. 4

W przypadku świadczenia usług udzielania licencji na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, których miejscem opodatkowania jest terytorium kraju, Wnioskodawca spełnia przesłanki umożliwiające zwolnienie z obowiązku ewidencjonowania za pomocą kas rejestrujących wynikające z § 2 ust. 1 rozporządzenia w powiązaniu z poz. 38 ww. załącznika do rozporządzenia, ponieważ z przedstawionych informacji jednoznacznie wynika jakiej konkretnie usługi wpłata dotyczy. Należy zaznaczyć, że prawo do stosowania zwolnienia z ewidencji przy zastosowaniu kasy rejestrującej w stosunku do usług udzielania licencji na programy komputerowe, będzie Wnioskodawcy przysługiwało do dnia 31 grudnia 2016 r.

Natomiast w stosunku do świadczenia przez Wnioskodawcę usług udzielania licencji na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, niepodlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na terytorium kraju, nie ma obowiązku ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej, gdyż czynności te nie spełniają definicji sprzedaży, o której mowa w art. 2 pkt 22 ustawy.

W związku z tym, że jak wynika z przedstawionego opisu sprawy oraz co zostało potwierdzone w złożonym przez Wnioskodawcę uzupełnieniu do wniosku, w niniejszej sprawie świadczony on usługi udzielenia licencji na korzystanie z programu komputerowego wyłącznie na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (niepodatników) – pytanie nr 2 w części dotyczącej określenia miejsca świadczenia usług na rzecz podatników – jest bezprzedmiotowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Tut. Organ zwraca uwagę, że wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytań) Wnioskodawcy. Inne kwestie wynikające ze stanowiska własnego, które nie zostały objęte pytaniami nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 – rozpatrzone.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.


doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj