Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy
ITPB2/4515-37/15/MK
z 24 czerwca 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r., poz. 613) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 23 marca 2015 r. (data wpływu – 31 marca 2015 r.), uzupełnionym pismem z dnia 3 czerwca 2015 r. (data wpływu – 8 czerwca 2015 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania darowizny z poleceniem – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 31 marca 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania darowizny z poleceniem.

Wniosek uzupełniono w dniu 8 czerwca 2015 r.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Stowarzyszenie (organizator zbiórki) zorganizowało na rzecz Wnioskodawczyni zbiórkę publiczną, która została zarejestrowana. Jej celem jest zakup dla Wnioskodawczyni protezy ortopedycznej w związku z chorobą nowotworową i amputacją nogi. W ramach ww. zbiórki umożliwia się dokonywanie darowizn poprzez wrzucenie środków pieniężnych do puszek.

Pomoc świadczona jest na zasadzie umów darowizny z poleceniem, a wartość przysporzeń nabytych od jednego darczyńcy przez obdarowanego zaliczonego do III grupy podatkowej (niespokrewnionego), tj. Wnioskodawczynię, nie przekroczy w okresie 5 lat kwoty wolnej od podatku.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w powyższym przypadku, przy założeniu, że każdy z poszczególnych darczyńców przekazał kwotę niższą niż kwota, o której mowa w art. 9. ust 1. pkt 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jeżeli łączna kwota zbiórki (w wysokości przewyższającej kwotę wolną, od której mowa powyżej) zostanie przekazana na konto Wnioskodawczyni przez organizatora zbiórki publicznej, Wnioskodawczyni nie będzie zobowiązana do zapłaty podatku od spadków i darowizn?

Zdaniem Wnioskodawczyni, w opisanej we wniosku sytuacji obowiązek podatkowy nie powstanie, ponieważ organizator zbiórki nie jest darczyńcą, a jedynie wykonuje polecenie poszczególnych darczyńców.

Nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem darowizny podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Ww. ustawa nie zawiera własnych definicji, z tego względu zdefiniowania pojęcia darowizny należy dokonać w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego. Stosownie do art. 888 k.c. przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

W sytuacji gdy darowizna obciążona jest poleceniem, o którym mowa w art. 893 k.c, nabycie rzeczy lub praw majątkowych tytułem polecenia darczyńcy podlega przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn na zasadach ogólnych określonych w tej ustawie, z uwzględnieniem kwot wolnych od podatku. W przypadku nabycia tytułem polecenia darczyńcy za zbywcę uznaje się darczyńcę, a za nabywcę osobę, na rzecz której został przekazany przedmiot polecenia (art. 9 ust. 4 ustawy).

Jeżeli świadczona pomoc ma charakter darowizny (polecenia darczyńcy), obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn powstaje wyłącznie w tych przypadkach, gdy wartość przysporzeń nabytych od jednego darczyńcy przez obdarowanego zaliczonego do III grupy podatkowej (niespokrewnionego) przekroczy w okresie 5 lat kwotę wolna od podatku w wysokości 4902 zł. W przypadku gdy otrzymana pomoc stanowi efekt kilku darowizn, dla wyłączenia tej pomocy z opodatkowania konieczne jest, aby wartość każdej z nich mieściła się w kwocie wolnej. W wielu więc przypadkach, ze względu na „zbiorowy” charakter pomocy udzielanej osobom niepełnosprawnym, a tym samym możliwość sumowania darowizn wolnych od podatku, nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2015 r., poz. 86) podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem darowizny i polecenia darczyńcy.

Jednocześnie, ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera pojęcia „darowizna” czy też „darowizna z poleceniem”, dlatego należy w tym zakresie odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 121).

Zgodnie z art. 888 § 1 ww. ustawy przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Z powyżej zacytowanego przepisu wynika, że podstawową cechą umowy darowizny jest bezpłatne świadczenie darczyńcy na rzecz obdarowanego kosztem jego majątku.

Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego) i zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za otrzymane świadczenie. Istotą darowizny – jako czynności nieodpłatnej – jest więc brak po drugiej stronie ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego.

Zgodnie z art. 893 Kodeksu cywilnego darczyńca może włożyć na obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem (polecenie).

W orzecznictwie przyjmuje się, że nałożenie na obdarowanego polecenia, także majątkowego, nie prowadzi do powstania stosunku zobowiązaniowego analogicznego jak wynikający z innych zdarzeń prawnych, z którymi ustawa łączy taki skutek (zawarcie umowy, wyrządzenie szkody, zapis testamentowy). Osoba, która odnosi z polecenia korzyść, nie jest wierzycielem, lecz beneficjariuszem. Taki wniosek wywodzi się z charakteru prawnego polecenia, którego nałożenie na określoną osobę (obdarowanego) prowadzi do powstania zobowiązania naturalnego (niezupełnego). Takie stosunki zobowiązaniowe charakteryzują się niemożliwością dochodzenia od dłużnika należnego świadczenia na drodze sądowej. „Niezupełność” zobowiązania wyraża się w odjęciu uprawnionemu możliwości skorzystania z przymusu państwowego w celu uzyskania należnego świadczenia, jednak spełnienie świadczenia przez zobowiązanego nie jest świadczeniem nienależnym – vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2002 r. sygn. akt III CZP 19/02 (LEX nr 74583).

Istota polecenia polega zatem na tym, że nikt nie staje się wierzycielem czy też dłużnikiem, a więc i sam przedmiot polecenia (świadczenie) nie staje się wierzytelnością (czy też długiem).

Natomiast z treści art. 890 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, iż oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Przepisy Kodeksu cywilnego przewidują zatem szczególną formę dla umowy darowizny, umowa taka – pod rygorem nieważności powinna zostać sporządzona w formie aktu notarialnego. Niezachowanie tej formy nie powoduje nieważności umowy tylko wówczas, gdy darowizna została spełniona.

W przypadku zaś zawarcia porozumienia co do obciążenia obdarowanego poleceniem zachowanie określonej formy nie jest wymagane.

Jak wynika z zaprezentowanego opisu zdarzenia przyszłego, Stowarzyszenie (organizator zbiórki) zorganizowało na rzecz Wnioskodawczyni zbiórkę publiczną, która została zarejestrowana. Jej celem jest zakup dla Wnioskodawczyni protezy ortopedycznej w związku z chorobą nowotworową i amputacją nogi. W ramach ww. zbiórki umożliwia się dokonywanie darowizn poprzez wrzucenie środków pieniężnych do puszek.

Pomoc świadczona jest na zasadzie umów darowizny z poleceniem, a wartość przysporzeń nabytych od jednego darczyńcy przez obdarowanego zaliczonego do III grupy podatkowej (niespokrewnionego), tj. Wnioskodawczynię, nie przekroczy w okresie 5 lat kwoty wolnej od podatku.

W związku z tym w przedstawionej we wniosku sytuacji zastosowanie znajdą przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn, dotyczące nabycia na podstawie polecenia darczyńcy. Obowiązek podatkowy z tego tytułu powstaje więc, stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 5, z chwilą wykonania polecenia.

Zgodnie z art. 9 ust. 4 ww. ustawy, w przypadku nabycia tytułem polecenia za zbywcę uznaje się odpowiednio darczyńcę lub spadkodawcę. W przypadku gdy darczyńca nakłada na obdarowanego tytułem polecenia obowiązek przeniesienia własności rzeczy lub przeniesienia (ustanowienia) praw na rzecz darczyńcy, za zbywcę uważa się obdarowanego.

Podstawę opodatkowania, stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru. W myśl natomiast art. 8 ust. 1 wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw, a wartość praw do wkładów oszczędnościowych - w wysokości tych wkładów.

Wyjaśnić jednak należy, że wysokość podatku od spadków i darowizn ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do jednej z trzech grup podatkowych odbywa się w zależności od jego stopnia pokrewieństwa albo powinowactwa z osobą, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

Zgodnie z art. 14 ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:

1. do grupy I - małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
2. do grupy II - zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
3. do grupy III - innych nabywców.

Stosownie natomiast do art. 9 ust. 1 ww. ustawy, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

1. 9 637 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
2. 7 276 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
3. 4 902 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Instytucja minimum wolnego od podatku wprowadzona do zacytowanego art. 9 oznacza, że nabycie rzeczy i praw majątkowych (także pieniędzy) od jednej osoby do tego minimum, nie podlega podatkowi. Natomiast przekroczenie powyższych kwot (ustalanych osobno dla każdego darczyńcy) powoduje opodatkowanie według progresywnych stawek określonych osobno dla każdej grupy podatkowej w art. 15 ust. 1 ustawy.

Ponadto, przy obliczeniu podatku znajduje zastosowanie zasada kumulacji nabytych od tej samej osoby wartości rzeczy i praw majątkowych w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie oraz odliczenia kwoty wolnej od podatku. W myśl bowiem art. 9 ust. 2 ustawy jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie.

Zgodnie z przedstawioną zasadą kumulacji, jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Dlatego też w zeznaniu podatkowym należy wykazać wszystko, co otrzymano od tej samej osoby, w podanym wyżej okresie. Dopiero po dokonaniu powyższych czynności, jeżeli czysta wartość rzeczy i praw majątkowych przekracza kwotę wolną, opodatkowaniu podlega nadwyżka nad tą kwotą. Kwota wolna jest bowiem zawsze wyłączona z podstawy opodatkowania. Wyjaśnić także należy, że przy nabyciu od tej samej osoby z różnych tytułów odlicza się tylko jedną kwotę wolną od podatku.

W rezultacie więc, że jeżeli wartość środków pieniężnych przekazanych Wnioskodawczyni w związku z wykonaniem przez organizatora zbiórki publicznej (Stowarzyszenie) polecenia darczyńców, obliczona zgodnie z przedstawionymi zasadami, nie przekroczy kwot wolnych od podatku, określonych dla poszczególnych grup podatkowych, wówczas nabycie takie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Obowiązek opodatkowania nabytych świadczeń wystąpi natomiast wówczas, gdy wartość świadczeń otrzymanych od tej samej osoby (podmiotu) przekroczy kwoty określone w art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.