Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPB-2-1/4515-137/15/BD
z 27 listopada 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r., poz. 613, ze zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U., poz. 643) – Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 14 września 2015 r. (data wpływu do Biura – 18 września 2015 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie zachowania prawa do ulgi mieszkaniowej oraz skutków podatkowych zawarcie umowy ustanowienia nieodpłatnej służebności –jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 18 września 2015 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie zachowania prawa do ulgi mieszkaniowej oraz skutków podatkowych zawarcie umowy ustanowienia nieodpłatnej służebności.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego w P. z dnia 7 stycznia 2014 r., spadek po zmarłym w dniu 24 lipca 1978 r. mężu Wnioskodawczyni, na podstawie ustawy nabyły żona (Wnioskodawczyni) oraz dwie córki, w udziale wynoszącym po 1/3 części każda z nich. Przedmiotem spadku była nieruchomość o powierzchni 0,2145 ha (działka nr 419), zabudowana budynkiem mieszkalnym o powierzchni użytkowej 89 m² oraz budynkiem gospodarczym o powierzchni 36 m², położona w miejscowości K. (objęta księgą wieczystą nr X) oraz 1/2 część gospodarstwa rolnego o powierzchni 1,1892 ha (działka nr 187) łącznie z budynkiem gospodarczym o powierzchni 35 m², położonego w miejscowości P. (objęta księgą wieczystą nr Y). Pozostały udział 1/2 części nieruchomości o powierzchni 1,1892 ha (działka nr 187) zabudowanej budynkiem gospodarczym o powierzchni 35 m², położonej w P. jest własnością Wnioskodawczyni.

Decyzją Naczelnika Urzędu Skarbowego w P. w 2014 r. ustalono podatek od spadków i darowizn, pod warunkiem spełnienia przesłanek wynikających z art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn. W przedmiotowej decyzji poinformowano także, że o ewentualnym zbyciu lokalu/budynku mieszkalnego nabytego w drodze spadku należy niezwłocznie powiadomić organ podatkowy oraz o tym, że zbycie lokalu/budynku mieszkalnego lub niezamieszkiwanie w nim w okresie przewidzianym w wyżej wymienionym przepisie stanowi podstawę do wygaśnięcia decyzji i naliczenia należnego podatku.

Obecnie Wnioskodawczyni zamierza zbyć nieodpłatnie przysługujące jej udziały w przedmiotowych nieruchomościach, w tym w budynku mieszkalnym, na rzecz pozostałych spadkobierców – swoich córek, poprzez dokonanie przez spadkobierców nieodpłatnego działu spadku oraz nieodpłatnego zniesienia współwłasności, w ten sposób, że nieruchomość objęta księgą wieczystą X będzie własnością córki D. a nieruchomość objęta księgą wieczystą nr Y będzie własnością córki B. oraz zawarcia z córką D. umowy ustanowienia nieodpłatnej służebności osobistej na nieruchomości objętej księgą wieczystą nr X, polegającej na nieodpłatnym i dożywotnim prawie do zamieszkiwania w budynku mieszkalnym znajdującym się na nieruchomości objętej księgą wieczystą nr X, z prawem do korzystania z całego budynku mieszkalnego i wszystkich urządzeń domowego użytku oraz całej zabudowanej nieruchomości.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy w przypadku nieodpłatnego zbycia udziału w nieruchomości zostanie utrzymana ulga wynikająca z art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn?

Czy zawarcie umowy ustanowienia nieodpłatnej służebności osobistej pomiędzy córką i matką w formie aktu notarialnego wymaga zgłoszenia do urzędu skarbowego?

Wnioskodawczyni wskazała, że w myśl art. 924 Kodeksu cywilnego spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku (art. 925 Kodeksu cywilnego). Oznacza to, iż dniem nabycia spadku jest data śmierci spadkodawcy. Natomiast, zgodnie z art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego, prawomocne postanowienie sądu o nabyciu spadku potwierdza jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia.

Mąż Wnioskodawczyni zmarł w dniu 24 lipca 1978 r.

Powyższe oznacza więc, że w analizowanej sprawie będą miały zastosowanie przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r.

Zgodnie bowiem z treścią art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem 1 stycznia 2007 r., stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym na dzień 31 grudnia 2006 r.

Art. 16 ust. 2 tej ustawy brzmiał następująco: ulga, o której mowa w ust. 1, przysługuje osobom, które łącznie spełniają następujące warunki:

1. spełniają wymogi określone w art. 4 ust. 4;
2. nie są właścicielami innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość bądź będąc nimi przeniosą własność budynku lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy;
3. nie dysponują spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu lub nie są właścicielami spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, a w razie dysponowania tymi prawami przekażą je zstępnym lub przekażą do dyspozycji spółdzielni, w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego;
4. nie są najemcami lokalu lub budynku lub będąc nimi rozwiążą umowę najmu;
5. będą zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat:
1. od dnia złożenia zeznania podatkowego – jeżeli w chwili złożenia zeznania nabywca mieszka w nabytym lokalu lub budynku,
   
2. od dnia zamieszkania w nabytym lokalu lub budynku – jeżeli nabywca zamieszka w ciągu roku od dnia złożenia zeznania podatkowego.

Wnioskodawczyni uważa, że wszystkie powyższe przesłanki uprawniające ją do ulgi zostaną zachowane w przypadku jej dalszego zamieszkiwania w nabytym drogą dziedziczenia budynku, ponieważ dopiero nowela ustawy podatku od spadków i darowizn obowiązująca od 1 stycznia 2007 r. oprócz wymogu zamieszkiwania w nabytym lokalu mieszkalnym przez okres 5 lat, nałożyła na spadkobiercę również obowiązek posiadania zameldowania w tym konkretnym lokalu na pobyt stały oraz utrzymaniu tytułu prawnego do nabytego, np. tytułem dziedziczenia, lokalu przez okres 5 lat. Ustawodawca nie przewidział takiego obowiązku w stosunku do nabycia rzeczy lub praw majątkowych, które miało miejsce do dnia 31 grudnia 2006 r.

Zdaniem Wnioskodawczyni, nieodpłatnie zbycie przysługujących jej udziałów w przedmiotowych nieruchomościach, w tym w budynku mieszkalnym, na rzecz pozostałych spadkobierców – jej córek, poprzez dokonanie przez spadkobierców nieodpłatnego działu spadku oraz nieodpłatnego zniesienia współwłasności nie powinien pozbawiać Wnioskodawczyni prawa do ulgi określonej w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, ponieważ będzie ona w budynku nadal zamieszkiwała.

Zgodnie z art. 4a ust. 4 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego, wobec czego Wnioskodawczyni uważa, że zawarcie umowy ustanowienia nieodpłatnej służebności osobistej pomiędzy córką i matką w formie aktu notarialnego nie wymaga zgłoszenia do urzędu skarbowego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Jako, że nabycie przez Wnioskodawczynię udziału w nieruchomościach w drodze spadku po zmarłym mężu nastąpiło 24 lipca 1978 r. tj., przed 01 stycznia 2007 r., to w niniejszej sprawie zastosowanie znajdą przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r.

Zgodnie bowiem z treścią art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2006 r., Nr 222, poz. 1629, ze zm.) do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym przed dniem 01 stycznia 2007 r., z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, który w przedstawionym zdarzeniu przyszłym nie ma zastosowania.

Stosownie do art. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2004 r., Nr 142, poz. 1514, ze zm.) w brzmieniu obowiązującym przed 01 stycznia 2007 r. podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. spadku.

W myśl art. 16 ust. 1 pkt 1ustawy o podatku od spadków i darowizn w przypadku nabycia budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym w drodze spadku lub darowizny przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej,

-nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m² powierzchni użytkowej budynku lub lokalu.

Według zapisu art. 16 ust. 2 ww. ustawy, ulga, o której mowa w ust. 1, przysługuje osobom, które łącznie spełniają następujące warunki:

1. spełniają wymogi określone w art. 4 ust. 4;
2. nie są właścicielami innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość bądź będąc nimi przeniosą własność budynku lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy;
3. nie dysponują spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu lub nie są właścicielami spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, a w razie dysponowania tymi prawami przekażą je zstępnym lub przekażą do dysponowania spółdzielni, w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego;
4. nie są najemcami lokalu lub budynku lub będąc nimi rozwiążą umowę najmu;
5. będą zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat:
1. od dnia złożenia zeznania podatkowego – jeżeli w chwili złożenia zeznania nabywca mieszka w nabytym lokalu lub budynku,
   
2. od dnia zamieszkiwania w nabytym lokalu lub budynku – jeżeli nabywca zamieszka w ciągu roku od dnia złożenia zeznania podatkowego.

Podkreślenia wymaga fakt, że w katalogu warunków zastosowania (i zachowania) tzw. „ulgi mieszkaniowej” zawartym w cytowanym art. 16 ust. 2 ww. ustawy, nie został wymieniony zakaz zbycia nabytego w drodze dziedziczenia udziału w budynku lub lokalu mieszkalnym. Ustawodawca nie uzależnił również możliwości skorzystania z omawianej ulgi od faktu posiadania przez okres wskazany w art. 16 ust. 5 ww. ustawy, przez spadkobiercę (obdarowanego) prawa własności do nabytego w drodze dziedziczenia lub darowizny budynku lub lokalu. Powyższe wyjaśnienia prowadzą do wniosku, że zbycie udziału w nieruchomości innej osobie przez spadkobiercę (obdarowanego), nie powoduje utraty z tego powodu prawa do ulgi przewidzianej w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jeżeli spadkobierca (obdarowany) nadal będzie w tym lokalu (budynku) mieszkał przez okres 5 lat od dnia określonego w ust. 2 pkt 5 lit. a) lub lit. b) tego artykułu.

Wskazać również należy, że zgodnie z treścią przepisu art. 16 ust. 7 ww. ustawy, nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji zbycie udziału w budynku lub lokalu na rzecz innego ze spadkobierców lub obdarowanych oraz zbycie budynku lub lokalu, jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych, a nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na jego budowę albo nabycie innego lokalu nastąpiło nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia zbycia.

Przenosząc treść zacytowanych przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn na grunt niniejszej sprawy należy zatem stwierdzić, że nieodpłatne przekazanie na rzecz córki (innej spadkobierczyni) udziału w budynku mieszkalnym nabytym przez Wnioskodawczynię w drodze spadku, w którym Wnioskodawczyni zamieszkuje i zamierza nadal zamieszkiwać, nie spowoduje utraty prawa do ulgi przewidzianej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Odnośnie skutków podatkowych ustanowienia nieodpłatnej służebności osobistej pomiędzy córką a Wnioskodawczynią, w formie aktu notarialnego, zastosowanie znajdą przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu aktualnie obowiązującym. I tak, zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2015 r., poz. 86, ze zm.) podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Stosownie do art. 5 ww. ustawy obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 8 tejże ustawy obowiązek podatkowy powstaje – przy nabyciu w drodze nieodpłatnej służebności, renty oraz użytkowania – z chwilą ustanowienia tych praw.

Stosownie do przepisu art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.

Zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych dokonać należy na formularzu SD-Z2 zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych (Dz.U. Nr 243, poz. 1762, ze zm.).

W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej (art. 4a ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn).

Stosownie do art. 4a ust. 4 ww. ustawy obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

1. wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub
2. gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.
   
   

Wyżej wymienione zwolnienie stosuje się, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium takiego państwa (art. 4 ust. 4 cyt. ustawy).

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawczyni zamierza zawrzeć z córką D. umowę ustanowienia nieodpłatnej służebności osobistej na nieruchomości objętej księgą wieczystą nr X, polegającej na nieodpłatnym i dożywotnim prawie do zamieszkiwania w budynku mieszkalnym znajdującym się na nieruchomości objętej księgą wieczystą nr X, z prawem do korzystania z całego budynku mieszkalnego i wszystkich urządzeń domowego użytku oraz całej zabudowanej nieruchomości. Umowa ustanowienia nieodpłatnej służebności osobistej pomiędzy córką a matką (Wnioskodawczynią) zostanie zawarta w formie aktu notarialnego.

Odnosząc powołane powyżej przepisy do przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego, wskazać należy, że nabycie prawa majątkowego w postaci ustanowienia nieodpłatnej służebności osobistej nieruchomości podlega regulacjom ustawy o podatku od spadków i darowizn. Przy czym, w przypadku, gdy ustanowienie to następuje na rzecz osób wymienionych w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn – jest zwolnione z opodatkowania, jeżeli zostaną spełnione wszystkie warunki wskazane w art. 4a ustawy.

W przedmiotowej sprawie służebność na rzecz Wnioskodawczyni zostanie ustanowiona przez jej córkę, czyli osobę wymienioną w treści art. 4a ust. 1 ww. ustawy. Tym samym będzie istniała podstawa do zastosowania zwolnienia podatkowego przewidzianego w powołanym wyżej art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Ustanowienie służebności zostanie dokonane na podstawie umowy, sporządzonej w formie aktu notarialnego. Jeżeli zatem przedmiotem tego aktu będzie umowa (a nie jednostronne oświadczenie woli złożone tylko przez córkę Wnioskodawczyni), tj. akt notarialny zostanie sporządzony przy udziale obu stron czynności – właściciela nieruchomości oraz nabywcy służebności, to Wnioskodawczyni – dla celu skorzystania za zwolnienia – nie będzie zobowiązana do zgłoszenia tego nabycia naczelnikowi urzędu skarbowego, stosownie do treści art. 4a ust. 4 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawczyni w zakresie zachowania prawa do ulgi mieszkaniowej oraz skutków podatkowych zawarcie umowy ustanowienia nieodpłatnej służebności osobistej należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, ul. Piotrkowska 135, 90-434 Łódź, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2012 r., poz. 270, ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.