Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPB2/4515-12/15-2/MZ
z 12 lutego 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 26 stycznia 2015 r. (data wpływu 29 stycznia 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych zasiedzenia nieruchomości - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 29 stycznia 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych zasiedzenia nieruchomości.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

W 1986 roku zmarł ojciec Wnioskodawcy. Testamentu nie zostawił. Żadne postępowanie spadkowe nie było przeprowadzone. W 1991 roku zmarła matka, również nie sporządzając testamentu. Wnioskodawca nie przeprowadził do chwili obecnej żadnego postępowania spadkowego po rodzicach, po których pozostał domek jednorodzinny wraz z działką oraz dwie działki rolne. Całość nie spełnia wymogów gospodarstwa rolnego, gdyż powierzchnia łączna jest poniżej 1 ha (Wnioskodawca nie składał też żadnej deklaracji podatkowej). Zasadniczą przyczyną tego, że do tej pory Wnioskodawca nie przyjął spadku są koszty, które są z tym związane. Nic nie wskazuje na to by coś się mogło w tym względzie zmienić (wiek, przewlekła choroba i studiujący syn na utrzymaniu). Praktycznie od śmierci ojca do chwili obecnej Wnioskodawca zajmuje się (wraz z siostrą) wymienionymi wcześniej nieruchomościami. Matka ze względu na ciężką chorobę serca uczestniczyła w tym w stopniu ograniczonym. Nieruchomości są zadbane (dom konserwowany i remontowany), wszystkie wymagane opłaty i podatki z nimi związane były i są do chwili obecnej regulowane.

Zdarzeniem przyszłym będzie wystąpienie do sądu o przejęcie majątku po rodzicach Wnioskodawcy w drodze zasiedzenia.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Dotąd Wnioskodawca nie przeprowadził postępowania spadkowego, nie składał żadnej deklaracji podatkowej ani nie płacił podatku od spadku.

Czy po wyroku sądowym stwierdzającym zasiedzenie i spełnieniu warunku powiadomienia naczelnika odpowiedniego Urzędu Skarbowego w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się tego orzeczenia, Wnioskodawca będzie zwolniony od podatku? Wnioskodawca zakłada, że do tego momentu nie zmieni się w istotnym dla Wnioskodawcy zakresie obowiązująca aktualnie ustawa o podatku od spadków i darowizn.

Zdaniem Wnioskodawcy, jeżeli nieruchomości przed zasiedzeniem należały do członków najbliższej rodziny przejmującego (w tym przypadku do rodziców Wnioskodawcy), to nowy właściciel (czyli Wnioskodawca), który zgłosi zasiedzenie w odpowiednim terminie w Urzędzie Skarbowym, nie zapłaci podatku. Wnioskodawca uważa, że na podstawie ustawy o podatku od spadków i darowizn możliwe jest nabycie nieruchomości od poprzednich właścicieli w drodze zasiedzenia, a ze względu, że poprzednimi właścicielami byli rodzicami Wnioskodawcy, przysługuje mu zwolnienie od podatku.

Swoje przekonanie, że Wnioskodawcy stanowisko jest uzasadnione czerpie między innymi opierając się na sentencji wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dn. 19.03.2014 (sygnatura akt: II FSK 883/12), wyrok w załączeniu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Stosownie do art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009r. Nr 93, poz. 768 z późn. zm.) podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

1. dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;
2. darowizny, polecenia darczyńcy;
3. zasiedzenia;
4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
5. zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
6. nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.
   
   

Podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci (art. 1 ust. 2 ww. ustawy).

Jako, że przepisy tej ustawy nie definiują pojęcia „dziedziczenie” („spadek”), czy „zasiedzenie” należy odwołać się do odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 922 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121) przez spadkobranie należy rozumieć przejście praw i obowiązków majątkowych zmarłego z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób.

Z powyższej normy prawnej wynika, że spadkobiercy w zasadzie wchodzą w sytuację prawną, w jakiej pozostawał spadkodawca.

W myśl art. 172 ustawy Kodeks cywilny posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od dwudziestu lat jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Po upływie trzydziestu lat posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Dobra wiara posiadacza istnieje wtedy, gdy posiadacz jest przekonany, że posiada rzecz zgodnie z przysługującym mu prawem, a to przekonanie jest uzasadnione okolicznościami danego przypadku, przy czym dobrą wiarę wyłącza nie tylko pozytywna wiadomość o braku uprawnienia, ale i brak wiadomości spowodowany niedbalstwem. Dobra wiara w powyższym rozumieniu i będąca jej przeciwstawieniem zła wiara pełnią tę samą funkcję we wszystkich stosunkach prawno-rzeczowych.

Zasiedzenie jest tzw. instytucją dawności, służącą korygowaniu rzeczywistego stanu posiadania ze stanem prawnym. Prowadzi ono do nabycia przez posiadacza własności na skutek długotrwałego posiadania przez niego rzeczy, czemu towarzyszy utrata własności przez dotychczasowego właściciela, który w przeszłości utracił posiadanie rzeczy. Poprzez zasiedzenie można nabyć własność rzeczy ruchomych i nieruchomych, udziału we współwłasności, prawa użytkowania wieczystego, służebność gruntową. Zasiedzenie jest instytucją prowadzącą do nabycia prawa na skutek upływu czasu. Umożliwia ono, sankcjonując stan faktyczny, usunięcie długotrwałej niezgodności między stanem prawnym a stanem posiadania. Uregulowane zostało generalnie w art. 172-177 k.c. Na skutek zasiedzenia, które następuje ex lege, dotychczasowy uprawniony traci swoje prawo, a nabywca uzyskuje je niezależnie od niego; jest więc ono pierwotnym sposobem nabycia prawa podmiotowego.

Podłożem instytucji zasiedzenia jest taki stan faktyczny, który w swej istocie nie opiera się całkowicie na prawie własności. Jego istotnym elementem musi bowiem być posiadanie określane mianem "posiadania samoistnego", polegające na faktycznym władaniu rzeczą "jak właściciel" (art. 172 § 1 w zw. z art. 336 k.c.). Konieczne jest zatem wykonywanie przez posiadacza wszelkich czynności faktycznych wskazujących na samodzielny, rzeczywisty, niczym nie skrępowany stan władztwa, bez jednoczesnej legitymacji prawnej w postaci prawa własności.

Jak z powyższego wynika nabycie tytułem zasiedzenia jest tytułem odrębnym od nabycia tytułem dziedziczenia (spadku). Nabycie tytułem zasiedzenia jest tzw. nabyciem pierwotnym dokonywanym przez posiadacza nieruchomości nie będącego jej właścicielem i jest stwierdzane przez sąd w sytuacji gdy rzeczywisty stan posiadania jest inny niż stan prawny nieruchomości.

Zgodnie z art. 5 cyt. ustawy obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Obowiązek podatkowy przy nabyciu w drodze zasiedzenia powstaje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie - art. 6 ust. 1 pkt 6 powołanej ustawy. Sąd w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych określa datę, w której doszło do zasiedzenia.

Stosownie do art. 15 ust. 2 ww. ustawy nabycie własności w drodze zasiedzenia podlega opodatkowaniu w wysokości 7% podstawy opodatkowania.

W myśl natomiast art. 6 ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy – przy nabyciu w drodze dziedziczenia - obowiązek podatkowy powstaje z chwilą przyjęcia spadku. Jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia – art. 6 ust. 4 zdanie pierwsze cyt. ustawy. Podatek od nabycia w drodze dziedziczenia (spadku) oblicza się wg skali określonej w treści art. 15 ust. 1 wskazanej powyższej ustawy.

Z opisu przedstawionego zdarzenia przyszłego wynika, że w 1986 roku zmarł ojciec Wnioskodawcy. Testamentu nie zostawił. Żadne postępowanie spadkowe nie było przeprowadzone. W 1991 roku zmarła matka, również nie sporządzając testamentu. Wnioskodawca nie przeprowadził do chwili obecnej żadnego postępowania spadkowego po rodzicach, po których pozostał domek jednorodzinny wraz z działką oraz dwie działki rolne. Całość nie spełnia wymogów gospodarstwa rolnego, gdyż powierzchnia łączna jest poniżej 1 ha (Wnioskodawca nie składał też żadnej deklaracji podatkowej). Zasadniczą przyczyną tego, że do tej pory Wnioskodawca nie przyjął spadku są koszty, które są z tym związane. Nic nie wskazuje na to by coś się mogło w tym względzie zmienić (wiek, przewlekła choroba i studiujący syn na utrzymaniu). Praktycznie od śmierci ojca do chwili obecnej Wnioskodawca zajmuje się (wraz z siostrą) wymienionymi wcześniej nieruchomościami. Matka ze względu na ciężką chorobę serca uczestniczyła w tym w stopniu ograniczonym. Nieruchomości są zadbane (dom konserwowany i remontowany), wszystkie wymagane opłaty i podatki z nimi związane były i są do chwili obecnej regulowane. Zdarzeniem przyszłym będzie wystąpienie do sądu o przejęcie majątku po rodzicach Wnioskodawcy w drodze zasiedzenia.

Należy wskazać, że w przypadku przedstawionym we wniosku obowiązek podatkowy uzależniony jest od tego, na podstawie jakich tytułów nastąpiło nabycie.

Biorąc pod uwagę opisane we wniosku zdarzenie przyszłe oraz przedstawiony powyżej stan prawny, należy stwierdzić, że jeżeli w postanowieniu stwierdzającym zasiedzenie sąd wskaże, że termin zasiedzenia upłynął przed dniem śmierci spadkodawców tj. nieruchomość znajdowała się w posiadaniu spadkodawców tak długo, iż wypełnione zostały terminy ustawowe – zasiedzenie może być wykonane jedynie w ich imieniu (spadkodawców). Oznacza to, że nawet gdy z wnioskiem wystąpi ich spadkobierca, lecz sąd w postanowieniu stwierdzającym zasiedzenie stwierdzi, iż zasiedzenia dokonali spadkodawcy – a tym samym nabyli własność nieruchomości tym tytułem (zasiedzenie następuje z mocy prawa; postępowanie przed sądem jedynie ten stan potwierdza), to w takiej sytuacji spadkobiercy nabędą własność nieruchomości w drodze spadkobrania, a nie w drodze zasiedzenia, bowiem nabycie własności w drodze zasiedzenia powstało jeszcze za życia spadkodawców. W związku z powyższym Wnioskodawca zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy będzie zobowiązany do zapłaty podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia w drodze dziedziczenia (spadku) wszystkich praw i rzeczy po spadkodawcach, w tym również przedmiotowej nieruchomości. Należy zaznaczyć, że w powyższej sprawie nie jest możliwe zastosowanie zwolnienia zawartego w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Natomiast w sytuacji, gdy sąd w postanowieniu stwierdzającym zasiedzenie wskaże, że okres potrzebny do nabycia własności przez zasiedzenie nie upłynął przed śmiercią spadkodawców to spadkobierca osób, które były posiadaczem nieruchomości, lecz do chwili śmierci nie nabyły jej przez zasiedzenie, może żądać stwierdzenia zasiedzenia na swoją rzecz z zaliczeniem okresu posiadania spadkodawcy w takiej części, w jakiej dziedziczy. Powyższe oznacza, iż w takiej sytuacji, zgodnie art. 1 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn, Wnioskodawca zobowiązany będzie do zapłaty podatku od spadków i darowizn tytułem zasiedzenia przedmiotowej nieruchomości.

Należy wskazać, że zgodnie bowiem z art. 4a. ust. 1 pkt 1 ustawy zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4. Powyższy przepis wyraźnie wskazuje na stosunek osobisty łączący zbywcę z nabywcą rzeczy lub praw majątkowych. Nabycie tytułem zasiedzenia jest tzw. nabyciem pierwotnym dokonywanym przez posiadacza nieruchomości nie będącego jej właścicielem. Zasiedzenie jest zatem tytułem nabycia przez posiadacza własności na skutek długotrwałego posiadania przez niego rzeczy (lub przez jego poprzedników, których czas posiadania może zostać doliczony, o ile zostaną spełnione wymogi określone w cyt. powyżej Kodeksie cywilnym), czemu towarzyszy utrata własności przez dotychczasowego właściciela. Posiadacz uzyskuje zatem prawo własności niezależnie od poprzedniego właściciela, który je traci na skutek upływu czasu. Nabycie przez zasiedzenie jest nabyciem pierwotnym ex lege tj. z mocy prawa, nie istnieje zatem stosunek prawny między poprzednim właścicielem a nabywcą nieruchomości w drodze zasiedzenia. Należy również odróżnić poprzednich posiadaczy nieruchomości, których to czas posiadania nieruchomości będącej przedmiotem zasiedzenia można doliczyć do biegu terminu zasiedzenia od faktycznych właścicieli nieruchomości, którzy w wyniku upływu terminu zasiedzenia utracili swoją własność. Skoro zatem nabycie tytułem zasiedzenia jest nabyciem pierwotnym, to nie ma drugiej strony stosunku prawnego - nie ma zatem zbywcy. Przepis art. 4a ustawy o spadkach i darowiznach ma zastosowanie do wszystkich przypadków nieodpłatnego nabycia majątku (bez względu na przedmiot nabycia), wymienionych w art. 1 ustawy, z wyjątkiem nabycia z drodze zasiedzenia, które zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego ma charakter pierwotny (następuje wskutek jego długotrwałego posiadania samoistnego).

Dodatkowo należy wskazać, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretację opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego podanego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawiony we wniosku stan faktyczny (zdarzenie przyszłe) jest zgodny ze stanem rzeczywistym. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.