Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPB-1-2/4510-33/15/MW
z 3 lipca 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) w zw. z § 9 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. z 2015 r., poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 8 kwietnia 2015 r. (data wpływu do tut. BKIP 14 kwietnia 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy odszkodowania przysługujące Spółce od byłych lokatorów zajmujących bezprawnie lokal mieszkalny bez tytułu prawnego, jak również płatności należne i otrzymane od Gminy z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego (do czego Gmina była obowiązana na podstawie wyroków eksmisyjnych wydanych z prawem do lokalu socjalnego), powinny być rozpoznawane jako przychód podlegający opodatkowaniu w momencie jego otrzymania (pytanie oznaczone we wniosku Nr 2) - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 14 kwietnia 2015 r. wpłynął do tut. BKIP ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy odszkodowanie przysługujące Spółce od byłych lokatorów zajmujących bezprawnie lokal mieszkalny bez tytułu prawnego, jak również płatności należne i otrzymane od Gminy z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego (do czego Gmina była obowiązana na podstawie wyroków eksmisyjnych wydanych z prawem do lokalu socjalnego), powinny być rozpoznawane jako przychód podlegający opodatkowaniu w momencie jego otrzymania .

We wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca (dalej także: „Spółka”) należy do Grupy Kapitałowej a jej działalność koncentruje się m.in. na działalności w zakresie wynajmu mieszkań oraz obrotu mieszkaniami na rynku wtórnym (komercjalizacja). Na potrzeby prowadzonej działalności Spółka nabyła (w kwietniu 2013 r.) udziały w budynkach mieszkalnych, na które składały się 443 lokale mieszkalne; większość z ww. lokali mieszkalnych jest wynajmowana przez Spółkę na rzecz osób fizycznych w ramach umów wynajmu. Kwota wynagrodzenia za wynajem lokalu mieszkalnego obejmuje czynsz, jak i opłaty za tzw. media.

W praktyce gospodarczej często zdarzają się sytuacje, w których osoby zajmujące lokale mieszkalne nie wywiązują się z zawartych umów najmu, zalegając z zapłatą wynagrodzenia za najem zajmowanego mieszkania.

W celu zabezpieczenia źródeł swoich przychodów, Spółka stosuje co do zasady następującą procedurę w odniesieniu do lokatorów zalegających z wynagrodzeniem za wynajem:

• Spółka najpierw wzywa takiego lokatora do zapłaty zaległości, wskazując termin wniesienia należności. W przypadku, gdy po wezwaniu do zapłaty lokator nie zapłaci zaległego wynagrodzenia, dochodzi do złamania warunków umowy najmu lokalu mieszkalnego, w efekcie czego Wnioskodawca wypowiada umowę najmu (zasadniczona koniec miesiąca) i wzywa lokatora do protokolarnego zdania mieszkania;
• Jeśli, mimo upływu okresu wypowiedzenia i tym samym rozwiązania umowy najmu, były lokator (były najemca) nie zastosuje się do obowiązku opróżnienia i zwrotu lokalu Spółce -w ocenie Spółki, od tego momentu były lokator zajmuje lokal mieszkalny bez tytułu prawnego, ograniczając Spółkę w wykonywaniu prawa własności w odniesieniu do posiadanych lokali;
• W przypadku bezskuteczności ww. działań, dotyczących wezwań byłego lokatora do opróżnienia i wydania lokalu Spółce, Spółka kieruje sprawę na drogę postępowania sądowego w celu uzyskania wyroku eksmisyjnego wobec byłego lokatora bezprawnie zajmującego lokal mieszkalny (z uwagi na obowiązujące przepisy prawa, Spółka - wobec bezskuteczności wezwań dotyczących wydania lokalu kierowanych do byłego lokatora nie może skorzystać z innych działań własnych zmierzających do pozbawienia byłego lokatora posiadania lokalu, mimo jego złej woli i bezprawności posiadania);
• W przypadku, gdy w wyniku postępowania sądowego, o którym mowa powyżej, Sąd uwzględniając roszczenie Spółki wydaje wyrok eksmisyjny (nakazujący byłemu lokatorowi opróżnienie i wydanie lokalu), w którym nie przyznaje byłemu lokatorowi prawa do uzyska-nia lokalu socjalnego, Spółka - niezwłocznie po uprawomocnieniu się wyroku - uzyskuje klauzulę wykonalności i bez zbędnej zwłoki podejmuje działania wierzyciela przewidziane w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.) w celu przeprowadzenia komorni-czej egzekucji w zakresie opróżnienia i wydania Spółce przysługującego jej lokalu; w wyniku tych działań Spółki ostatecznie doprowadza do opróżnienia i wydania lokalu;
• W odniesieniu do byłych lokatorów, na rzecz których wydane wyroki eksmisyjne przyznały prawo do lokalu socjalnego, Spółka nie może uzyskać klauzuli wykonalności na taki wyrok do momentu przedstawienia przez Gminę byłemu lokatorowi propozycji najmu lokalu so-cjalnego. W odniesieniu do takich przypadków, po uprawomocnieniu się wyroku eksmisyj-nego Spółka zwraca się do Gminy o przydział (zabezpieczenie) na rzecz uprawnionego loka-lu socjalnego. Zasoby majątkowe Gminy są jednak na tyle ograniczone, że oczekiwanie na wykonanie przez Gminę obowiązku przydziału (zabezpieczenia) lokalu socjalnego wynosi długi okres czasu, najstarsze wyroki eksmisyjne w odniesieniu do osób zajmujących bez-prawnie lokale mieszkalne Spółki zapadły kilka lat temu. Spółka podejmuje działania mają-ce usprawnić ten proces, w szczególności ponawia żądania (wnioski) do Gminy o przydział (zabezpieczenie) lokalu mieszkalnego socjalnego.
  
  

Należy zauważyć, że Spółka nabywając w kwietniu 2013 r. lokale mieszkalne, nabyła też mieszkania zajmowane bezprawnie przez byłych lokatorów, w stosunku do których zostały już uprzednio orzeczone wyroki eksmisyjne (zasadniczo z prawem do lokalu socjalnego) na rzecz poprzedniego właściciela - zbywcy lokali na rzecz Spółki. Zgodnie z przepisami prawa oraz zgodnie z zapisem w akcie notarialnym dokumentującym przedmiotową transakcję sprzedaży lokali mieszkalnych, „z chwilą zawarcia umowy kupujący wchodzi we wszystkie prawa i obowiązki sprzedającego, wynikające z tytułu posiadanego prawa własności w nieruchomościach będących przedmiotem nabycia przez kupującego, oraz w przypadku wyroków eksmisyjnych nakazujących opróżnienie lokalu w nieruchomościach, będących przedmiotem zbycia, niniejszy akt stanowić będzie podstawę do uzyskania klauzuli wykonalności na rzecz kupującego co do zapadłych już wyroków oraz wstąpienia w miejsce sprzedającego do toczących się sporów sądowych. W efekcie, Spółka nabyła prawa przysługujące dotychczasowemu właścicielowi w stosunku do ww. byłych lokatorów.

W odniesieniu do ww. lokali nabytych z byłymi lokatorami, w stosunku do których zostały wydane wyroki eksmisyjne, najczęściej ma miejsce sytuacja, że do momentu nabycia lokali przez Spółkę, Gmina nie wywiązała się z obowiązku przydziału (zabezpieczenia) lokalu socjalnego na rzecz uprawnionego; Gmina nie posiada bowiem odpowiedniej ilości zasobów mieszkaniowych, a przy-działy niewielkich ilości lokali socjalnych (w odniesieniu do potrzeb), odbywają się wg chronologii złożenia wniosku przez wierzyciela do Gminy. Oznacza to, że w efekcie Spółka nabyła lokale mieszkalne, które zajmowane są bezprawnie przez osoby z wydanymi wobec nich wyrokami eks-misyjnymi z prawem do lokalu socjalnego. Spółka (podobnie jak poprzedni właściciel) nie może uzyskać klauzuli wykonalności takiego wyroku do momentu przedstawienia byłemu lokatorowi przez Gminę wyroku propozycji lokalu socjalnego. Ponadto, aczkolwiek w bardzo ograniczonym zakresie, możliwe są także inne sytuacje, w których po nabyciu lokal mieszkalnych Spółka uzyskała klauzulę wykonalności w stosunku do wyroków eksmisyjnych (wydanych na wniosek poprzedniego właściciela) w wyniku przyznania przez Gminę kilku lokali socjalnych na rzecz dłużników po-przedniego właściciela (a następnie Spółki).

Od momentu rozwiązania umowy najmu lokalu mieszkalnego albo od momentu nabycia lokali mieszkalnych od poprzedniego właściciela zajmowanych bezprawnie przez byłych lokatorów (tj. bez tytułu prawnego do lokalu), Spółka stała się podmiotem, który poprzez bezprawne zachowania byłych lokatorów i niewywiązywanie się z obowiązków przez Gminę - jest ograniczony w wykonywaniu uprawnień, składających się na treść przysługującego Spółce prawa własności do tych lokali mieszkalnych, w szczególności Spółka traci przysporzenia majątkowe, które by uzyskała, gdyby mogła wynająć mieszkanie ponownie na wolnym rynku rzetelnemu, wypłacalnemu najemcy; w efekcie Spółka ponosi szkodę.

Od ww. momentu (tj. od momentu rozwiązania umowy najmu albo momentu nabycia lokali mieszkalnych zajmowanych przez byłych lokatorów, którym na mocy wyroków eksmisyjnych przyznane zostało prawo do lokalu socjalnego), Spółka rozpoczyna naliczanie kwot na podstawie art. 18 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (dalej: „UOPL”), gdzie kwoty te określane są wprost jako odszkodowania. Jako odszkodowania Spółka uznaje również opłaty za media zużyte przez użytkowników.

Ustawa UOPL reguluje - w zależności od konkretnej sytuacji - od kogo, za jaki okres, oraz maksymalnie w jakiej wysokości Spółka może dochodzić takiego odszkodowania, tzn.

• od byłego lokatora - Spółka może dochodzić odszkodowania na podstawie art. 18 ust. 1 w zw. z ust. 2 UOPL oraz na podstawie art. 18 ust. 1 wzw. z ust. 3 UOPL;
• od Gminy - Spółka może dochodzić odszkodowania na podstawie art. 18 ust. 5 UOPL.
  
  

Należy zaznaczyć, że za określony okres Spółka może dochodzić odszkodowania jednocześnie od Gminy oraz od byłego lokatora (co do zasady, dotyczy to okresu po wezwaniu Gminy do dokonania przydziału (zabezpieczenia) lokalu socjalnego do dnia skierowania przez Gminę dłużnika Spółki do zawarcia umowy najmu socjalnego), przy czym uzyskanie przez Spółkę kwot odszkodowania od Gminy sprawia, że roszczenie o odszkodowanie jest zaspokojone, tj. Spółka nie jest uprawniona do dochodzenia odszkodowania od byłego lokatora za okres, na poczet którego zostało zaliczone od-szkodowanie uiszczone przez Gminę i pokrywające w całości ustawowo limitowaną wysokość od-szkodowania przysługującego Spółce w tym okresie. W praktyce, otrzymanie odszkodowania od byłego lokatora co prawda występuje, lecz zdarza się relatywnie rzadko i niemal nigdy w pełnej wysokości należnej za dany okres. Z drugiej zaś strony sytuacja materialna Gminy sprawia, że rów-nie rzadko Gmina wywiązuje się terminowo z zobowiązania w zakresie przydziału (zabezpieczenia) lokalu socjalnego. Aktualnie Spółka oczekuje na zapłatę odszkodowania przez Gminę za cały 2014 r., za okres 2013 r. Spółka otrzymała odszkodowanie w grudniu 2014 r. Stąd też przeważająca sytu-acja, jaka ma miejsce w odniesieniu do omawianej kwestii jest taka, że Spółka otrzymuje kwoty odszkodowań od Gminy - najczęściej na mocy zawartych z Gminą ugód pozasądowych, które w określonej części i za określony okres rekompensują Spółce szkodę, jaką Spółka ponosi z tytułu ograniczenia prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością zajmowaną bezprawnie przez byłych lokatorów, na rzecz których w wyrokach eksmisyjnych prawomocnie orzeczono uprawnie-nie do uzyskania lokalu socjalnego.

Dotychczas Spółka rozpoznawała należności (odszkodowania) naliczone względem byłego lokatora (na podstawie art. 18 ust. 1 i 2 oraz ust. 1 i 3 UOPL) jako przychód dla celów podatku CIT, który stał się należny wraz z upływem danego miesiąca (niezależnie od faktycznej zapłaty), czyli na zasadach właściwych dla świadczenia usług; jako przychód dla celów podatku CIT Spółka rozpoznawała również należności (odszkodowania) otrzymane od Gminy (na podstawie art. 18 ust. 5 UOPL). Ponadto, należności (odszkodowania) naliczane względem byłych lokatorów na podstawie 18 ust. 1 i 2 oraz ust. 1 i 3 UOPL Spółka rozpoznawała jako obrót dla celów podatku VAT i dokonywała rejestracji całego obrotu przy pomocy kasy fiskalnej, gdzie jako odszkodowanie ujmowała zarówno czynsz, jak i opłaty z tytułu użytkowania lokalu (opłaty za tzw. media).

Niemniej, Spółka powzięła wątpliwości odnośnie prawidłowości ww. postępowania i podjęła zmiany w zakresie dotychczasowego postępowania polegające na tym, że obecnie Spółka uznaje, iż w opisanej powyżej sytuacji, tj. od chwili rozwiązania umowy najmu i braku opróżnienia i świadczenia usług (nie występuje zatem obowiązek wydania lokalu przez byłego najemcę, nie dochodzi do rejestracji obrotu przy pomocy kasy fiskalnej), zaś odszkodowania otrzymane od Gminy, ew. od byłych lokatorów, Spółka rozpoznaje dla celów podatku CIT jako przychód podatkowy w momen-cie jego otrzymania.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy prawidłowe jest stanowisko, że odszkodowanie naliczane wobec:

a.byłego lokatora (po rozwiązaniu umowy najmu) na podstawie art. 18 ust. 1 w zw. ust. 2

oraz ust. 1 w zw. z ust. 3 UOPL, jak również:

b.od Gminy na podstawie art. 18 ust. 5 ww. UOPL - z tytułu niedostarczenia lokalu

socjalnego, do czego Gmina była obowiązana na podstawie wyroków eksmisyjnych wydanych z prawem do lokalu socjalnego,

powinno zostać rozpoznane jako przychód podatkowy dla celów podatku CIT w momencie otrzymania poszczególnego odszkodowania? (pytanie oznaczone we wniosku Nr 2)

Zdaniem Wnioskodawcy, należności przysługujące Spółce (odszkodowania) od byłych lokatorów zajmujących bezprawnie lokal mieszkalny bez tytułu prawnego, naliczane na podstawie art. 18 ust. 1 w zw. 2 oraz art. 18 ust. 1 w zw. z ust. 3 UOPL, jak również płatności należne i otrzymane od Gminy na podstawie art. 18 ust. 5 UOPL powinny być rozpoznawane dla celów podatku CIT, jako przychód podlegający opodatkowaniu w momencie otrzymania takich należności.

W opinii Wnioskodawcy, przychód dla celów podatku CIT w odniesieniu do kwot należnych Spółce na podstawie art. 18 UOPL, tj.

• od byłych lokatorów od momentu rozwiązania umowy najmu do momentu uprawomocnienia się wyroku eksmisyjnego z prawem do lokalu socjalnego albo do momentu opróżnienia lokalu w przypadku wyroku eksmisyjnego bez prawa do lokalu socjalnego - na podstawie art. 18 ust. 1 i 2 ww. UOPL;
• in solidum (na zasadach odpowiedzialności solidarnej) od lokatora na podstawie art. 18 ust. 1 w zw. z ust. 3 UOPL oraz od Gminy - na podstawie art. 18 ust. 5 UOPL., powinien być rozpoznawany dla celów podatku CIT dopiero w momencie jego otrzymania - tj. w momencie otrzymania określonych kwot od byłego lokatora (jeśli w ogóle) oraz w momencie otrzymania odszkodowania od Gminy.
  
  

Otrzymane odszkodowania mają związek z prowadzoną działalnością gospodarczą; należy jednak ustalić moment podatkowy, w którym dane kwoty zostaną ujęte dla celów podatku CIT (w którym momencie ww. odszkodowania należy rozpoznać jako podlegające opodatkowaniu podatkowi CIT).

Zasady ustalania momentu przychodu podatkowego związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą wynikają z art. 12 ust. 3a-3e ustawy o podatku CIT, zgodnie z którą:

-3a. Za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3c-3g, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

1. wystawienia faktury albo
2. uregulowania należności.

-3c. Jeżeli strony ustalą, iż usługa jest rozliczana w okresach rozliczeniowych, za datę powstania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku.

-3d. Przepis ust. 3c stosuje się odpowiednio do dostawy energii elektrycznej, cieplnej oraz gazu przewodowego.

-3e. W przypadku otrzymania przychodu, o którym mowa w ust. 3, do którego nie stosuje się ust. 3a, 3c, 3d i 3f, za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty."

Powyższe przepisy wprowadzają zasady dotyczące określania momentu powstania przychodów podatkowych związanych z działalnością gospodarczą. Dla prawidłowego ich zastosowania konieczne jest określenie czy przychód wynika z wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, czy osiągnięty zostaje z innego tytułu.

Nie budzi wątpliwości Spółki, że ww. odszkodowania otrzymywane na podstawie art. 18 UOPL nie będą się wiązać ze zbyciem prawa majątkowego lub wydania rzeczy. W ocenie Wnioskodawcy, należy uznać, iż ww. odszkodowania nie stanowią również wynagrodzenia z tytułu wykonywania usługi najmu lokali przez Spółkę na rzecz osób zajmujących lokale bez tytułu prawnego, jako że w ocenie Spółki, Spółka świadczyła usługę tylko do momentu rozwiązania umowy najmu.

Ustawa o podatku CIT nie zawiera definicji świadczenia usługi, niemniej, wykładnia systemowa nakazuje posługiwanie się pojęciem świadczenia usługi w sposób zasadniczo spójny z ustawą o podatku VAT, w niektórych przypadkach może być nawet „węższa” od pojęcia usługi dla celów podatku VAT, jako że przy ustalaniu momentu podatkowego dla celów podatku CIT, ustawa o po-datku CIT odrębnie odnosi się do zbycia praw majątkowych, wyłączając takie prawa z zasad usta-lania momentu podatkowego dla usług (podczas, gdy na gruncie podatku VAT zasady ustalania momentu podatkowego dla usług przewidziane są zasadniczo dla transakcji rozporządzania prawa majątkowymi). Niemniej, w przedmiotowej sytuacji, kluczowe dla celów podatku CIT jest ustale-nie, czy przedmiotowe odszkodowania będą kwalifikowane jako wynagrodzenia za usługi dla celów podatku VAT.

Jak wskazano w uzasadnieniu do pytania nr 1,

• po rozwiązaniu umowy najmu były lokator zajmuje lokal bezprawnie, zaś brak opróżnienia i wydania lokalu wypływa na możliwość wykonywania przez Spółkę prawa własności, z powodu czego Spółka ponosi szkodę, jako że traci realne korzyści, jakie mogłaby uzyskać wynajmując lokal na wolnym rynku,
• po rozwiązaniu umowy najmu Spółka niezwłocznie podejmuje działania mające na celu opróżnienie i wydanie lokalu, w granicach wynikających z przepisów prawa (podejmuje określone czynności: występuje z powództwem do sądu o uzyskanie wyroku eksmisyjnego, wnioskuje o uzyskanie klauzuli wykonalności, wnioskuje do Gminy o przydział (zabezpie-czenie) lokali socjalnych, zwiększenie ich liczby, itp.).
  
  

W związku z powyższym należy stwierdzić, iż Wnioskodawca nie godził się na pozostawanie byłych lokatorów w zajmowanych przez nich lokalach mieszkalnych. Nie istniał również pomiędzy nimi żaden wyraźnie ustalony lub dorozumiany stosunek prawny, w ramach, którego spełnianie by były świadczenia wzajemne, zatem niemożliwe jest uznanie, że Wnioskodawca świadczył jakąkolwiek usługę. Wolą Wnioskodawcy było uzyskanie możliwości swobodnego dysponowania swoją własnością, co było możliwe do osiągnięcia poprzez doprowadzenie do opróżnienia i wydania lokalu, jednakże nie było to, niezależnie od Wnioskodawcy, możliwe „od razu”, ze względu na ograniczenia wynikające dla Spółki z przepisów prawa, które to ograniczenia są powodem dla powstania dla Spółki szkody z powodu utraty możliwości generowania korzyści, jakie by uzyskała posiadając po rozwiązaniu umowy możliwość wynajmu mieszkania na wolnym rynku. W efekcie, w ocenie Wnioskodawcy, odszkodowania należne Spółce na podstawie art. 18 UOPL nie stanowią wynagrodzenia za świadczone usługi, lecz są rekompensatą (odszkodowaniem) za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

W przypadku byłych lokatorów wobec, których działania zmierzające do opróżnienia zajmowanych przez nich lokali mieszkalnych, rozpoczął jeszcze poprzedni właściciel również należy zastosować powyższą argumentację. Wnioskodawca, wchodząc w prawa i obowiązki poprzedniego właściciela nieruchomości, stał się kontynuatorem jego działań (uprawnień). Wnioskodawca kontynuował proces działań zmierzających do opróżnienia i wydania lokali, niezależnie od etapu, na jakim znajdowały się poszczególne sprawy. Zatem również należy uznać, że w tym przypadku Wnioskodawca nie godził się na pozostawanie w przysługujących mu lokalach byłych lokatorów, z którymi rozwiązano umowy najmu, zaś z uwagi na brak możliwości dokonania opróżnienia i wydania lokalu po nabyciu ww. lokali, ponosił z tego tytułu szkodę - w sposób identyczny, jak wskazany powyżej.

W związku z powyższym należy uznać, że przychód z tytułu otrzymywanego odszkodowania powstaje, zgodnie z art. 12 ust. 3e ustawy o CIT z chwilą jego faktycznego otrzymania.

Powyższe stanowisko znajduje się swoje poparcie w interpretacjach:

• Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 16 grudnia 2009 r. (sygn. IBPBI/2/423-1104/09/MS): „Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, iż w przedmiotowej sprawie otrzymane odszkodowanie związane jest z działalnością gospodarczą prowadzoną przez Spółkę, jednakże nie mają do niego zastosowania przepisy art. 12 ust 3a, 3c i 3d updop. Przychód z tego tytułu należy zatem wykazać zgodnie z art. 12 ust 3e tej ustawy, tj. w mo-mencie faktycznego otrzymania odszkodowania (wpływu na rachunek bankowy Spółki).”
• Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 15 grudnia 2011 (ITPB3/423-499/11/MK): „W przypadku odszkodowań (kar pieniężnych) trudno jednak uznać, że mamy do czynienia z wydaniem towaru lub świadczeniem usługi. Podmiot, któremu przysługuje takie świadcze-nie, niewątpliwie nie dokonuje bowiem z tego tytułu żadnego świadczenia na rzecz dłużni-ka. Oznacza to, że przychody z tego tytułu należy zakwalifikować jako pozostałe świadcze-nia, o których mowa w art. 12 ust. 3e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wobec powyższego, odszkodowanie (kara) dotyczącą okresu od dnia 10 listopada 2010 r. złożenia oświadczenia o rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia - w związku z bezumow-nym korzystaniem z nieruchomości, w kwocie odpowiadającej poniesionym stratom i utra-conym korzyściom będzie stanowiło przychód podatkowy (odpowiadający kwocie dochodu) w dniu jego faktycznego otrzymania, rzutujący na wysokość podstawy opodatkowania po-datkiem dochodowym od osób prawnych. Zatem w świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.”
  
  

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Instytucja odszkodowania uregulowana została w art. 361 - 363 ustawy z dnia 24 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tj. Dz. U. z 2014 r., poz. 121 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 361 § 1 Kodeksu cywilnego, zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynika szkoda.

Naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Odszkodowanie jest zatem swoistego rodzaju działaniem zmierzającym do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 851 ze zm., dalej „updop”), przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty; w wypadkach, o których mowa w art. 21 i 22, przedmiotem opodatkowania jest przychód. W myśl art. 7 ust. 2 updop, dochodem jest, z zastrzeżeniem art. 10 i 11, nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą.

Jak wynika z treści art. 12 ust. 1 pkt 1 updop, przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Podatek dochodowy od osób prawnych obejmuje swoim zakresem wszelkie wpływy majątkowe powstałe przy prowadzeniu działalności gospodarczej, a także wpływy otrzymanez innych tytułów.

Moment powstania przychodu związanego z działalnością gospodarczą regulują przepisy art. 12 ust. 3a, ust. 3c-3e updop.

Zgodnie z art. 12 ust. 3a updop, za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3c-3e, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

1. wystawienia faktury albo
2. uregulowania należności.
   
   

Jeżeli strony ustalą, iż usługa jest rozliczana w okresach rozliczeniowych, za datę powstania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku (art. 12 ust. 3c updop).

Przepis ust. 3c stosuje się odpowiednio do dostawy energii elektrycznej, cieplnej oraz gazu przewodowego (art. 12 ust. 3d updop).

Na podstawie art. 12 ust. 3e updop, w przypadku otrzymania przychodu, o którym mowa w ust. 3, do którego nie stosuje się ust. 3a, 3c i 3d, za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Spółka może dochodzić należnych jej odszkodowań zarówno od:

1. byłego lokatora (po rozwiązaniu umowy najmu) na podstawie art. 18 ust. 1 w zw. ust. 2 oraz ust. 1 w zw. z ust. 3 UOPL, jak również:
2. od Gminy na podstawie art. 18 ust. 5 ww. UOPL - z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego, do czego Gmina była obowiązana na podstawie wyroków eksmisyjnych wydanych z prawem do lokalu socjalnego.
   
   

Dotychczas Spółka rozpoznawała należności (odszkodowania) naliczone względem byłego lokatora (na podstawie art. 18 ust. 1 i 2 oraz ust. 1 i 3 UOPL) jako przychód dla celów podatku CIT, który stał się należny wraz z upływem danego miesiąca (niezależnie od faktycznej zapłaty), czyli na zasadach właściwych dla świadczenia usług; jako przychód dla celów podatku CIT Spółka rozpoznawała również należności (odszkodowania) otrzymane od Gminy (na podstawie art. 18 ust. 5 UO-PL).

Spółka powzięła jednak wątpliwości odnośnie prawidłowości ww. postępowania i podjęła zmiany w zakresie dotychczasowego postępowania polegające na tym, że obecnie Spółka uznaje, iż w opisanej powyżej sytuacji, tj. od chwili rozwiązania umowy najmu i braku opróżnienia i świadczenia usług (nie występuje zatem obowiązek wydania lokalu przez byłego najemcę, nie dochodzi do reje-stracji obrotu przy pomocy kasy fiskalnej), odszkodowania otrzymane od Gminy, ewentualnie od byłych lokatorów, Spółka rozpoznaje dla celów podatku CIT jako przychód podatkowy w momen-cie ich otrzymania.

W art. 12 ust. 4 updop określono rodzaje przychodów, których nie zalicza się do przychodów podatkowych. Brak w nim wyłączenia z opodatkowania przychodu pochodzącego z odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania z lokalu. Odszkodowanie to nie jest również wymienione w art. 17 ust. 1 ww. ustawy, zawierającym katalog dochodów zwolnionych od podatku dochodowego od osób prawnych.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie otrzymane odszkodowanie związane jest z działalnością gospodarczą prowadzoną przez Spółkę, jednakże nie mają do niego zastosowania przepisy art. 12 ust. 3a, 3c i 3d updop. Przychód z tego tytułu należy zatem wykazać zgodnie z art. 12 ust. 3e updop, tj. w momencie faktycznego otrzymania odszkodowania (wpływu na rachunek bankowy Spółki).

Stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku w zakresie pytania Nr 2 jest zatem prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Nadmienić należy, że w zakresie pytania oznaczonego we wniosku Nr 1 wydano odrębne rozstrzygnięcie.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia opowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.