Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPP2/4512-285/15/WN
z 24 czerwca 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2015r., poz. 613) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 17 marca 2015 r. (data wpływu 24 marca 2015 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania i dokumentowania otrzymanych przez Wnioskodawcę należności w związku ze świadczeniem usług wynajmu środków transportu - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 24 marca 2015 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania i dokumentowania otrzymanych przez Wnioskodawcę należności w związku ze świadczeniem usług wynajmu środków transportu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący zaistniały stan faktyczny:

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą jako czynny podatnik VAT od 1 września 2012r. (podatnik zrezygnował ze zwolnienia wynikającego z art. 113 ustawy o podatku od towarów i usług).

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca świadczy kompleksowe usługi wynajmu różnego typu pojazdów, przewozu osób oraz szeroko rozumianego transportu. W związku z wynajmowaniem przez Wnioskodawcę środków transportu, pomiędzy ww. firmą a podmiotem wynajmującym zawiązywana jest umowa, której okres trwania jest różny i uzależniony od potrzeb podmiotu wynajmującego (może być to dzień, kilka, miesiąc etc). W trosce o jak najlepsze wykonywanie świadczonych usług ustalone zostały prawa i obowiązki dla podmiotu wynajmującego, które wynikają z regulaminu wypożyczalni Wnioskodawcy.

Do obowiązków podmiotu wynajmującego w czasie użytkowania środka transportu należą:

• posiadanie przy sobie ważnych dokumentów, wymaganych przez kontrolę ruchu drogowego (ważne i honorowane na terytorium RP prawo jazdy dowód rejestracyjny, polisa OC, zaświadczenie o wynajęciu samochodu, zaświadczenie lekarskie jeśli jest wymagane);
• zabezpieczenie samochodu i wyposażenie przed kradzieżą (każdorazowe zamykanie samochodu oraz włączanie wszystkich urządzeń antykradzieżowych), staranne zabezpieczenie poza pojazdem dokumentów oraz kluczyków, a także zdejmowanie panela z radia i nie pozostawianie go w samochodzie;
• wykonywanie własnym kosztem i staraniem obsługi codziennej samochodu (sprawdzanie i uzupełnianie oleju silnikowego, płynu chłodzącego, płynu hamulcowego, płynu do spryskiwaczy, sprawdzanie ciśnienia ogumienia, stanu ogumienia, działania świateł sygnalizacyjnych, mijania i drogowych);
• stosowanie w samochodach rodzaju paliwa zgodnie ze specyfikacją silnika podaną w dowodzie rejestracyjnym oraz dokumencie technicznym pojazdu;
• utrzymywanie samochodu w należytej czystości w tym w szczególności wynikające z transportu środków brudzących i o intensywnym zapachu;
• przemieszczanie się środkiem transportu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej jest możliwe tylko i wyłącznie za zgodą Wnioskodawcy wyrażonej w formie pisemnej na wniosek wynajmującego.
  
  

W związku z obowiązkami podmiotu wynajmującego w szczególności zabrania się: holowania innych pojazdów za pomocą samochodu wynajmowanego, przekraczania dopuszczalności ładowności, palenia tytoniu w samochodzie. Dokonywania w wynajętym samochodzie wszelakich przeróbek czy też innych zmian sprzecznych z właściwościami i przeznaczeniem bez zgody Wnioskodawcy przewożenie jakichkolwiek zwierząt we wnętrzu samochodu. Podmiot wynajmujący obowiązany jest do zapłaty czynszu naliczanego za całą dobę. Opłata pobierana jest z góry według stawki obowiązującej w dniu zawarcia umowy. W przypadku rezerwacji środka transportu, podmiot wynajmujący zobowiązany jest do wpłacenia zaliczki na konto wypożyczalni. Wszelkie koszty związane z przelewami międzynarodowymi pokrywa podmiot wynajmujący. Po zakończeniu umowy najemca ma obowiązek zwrócić pojazd do ustalonego przez niego i Wnioskodawcę miejsca w określonych przez nich terminie (jeżeli pojazd zwrócony został poza siedzibą oddziału ww. firmy najemca obowiązany jest dokonać dodatkowej opłaty). Najemca ma w obowiązku dokonywania wszelkich niezbędnych czynności związanych z użytkowaniem pojazdu, do których należą między innymi: okresowy przegląd samochodu, zmiana opon letnich, poinformowanie firmy o konieczności wymiany dowodu rejestracyjnego w razie uszkodzenia pojazdu, wypadku, kradzieży samochodu, uszkodzenia w wyniku włamania lub innego czynu zabronionego, utraty kluczyków do pojazdu najemca zobowiązany jest poinformować niezwłocznie wynajmującego w sposób wskazany w regulaminie.

Do praw posiadanych przez podmiot wynajmujący należą:

• - prawo do wypowiedzenia umowy najmu z zachowaniem 6-cio miesięcznego okresu wypowiedzenia;
• - prawo do uzyskania samochodu zastępczego w przypadku, kiedy to Wnioskodawca unieruchomi wynajmowany pojazd na okres dłuższy niż 24 godziny.
  
  

Zgodnie z regulaminem Wnioskodawca uprawniony jest do pobierania opłat w związku ze zdarzeniem oraz kar umownych. Każde ze zdarzeń obciążone zostało opłatą lub karą umowną w związku z powyższym:

• brak dowodu rejestracyjnego, polisy ubezpieczeniowej, tablicy rejestracyjnej lub naklejki na szybie obciążone zostanie kwotą 500 pin.
• brak kluczyka bez pilota centralnego zamka obciążone zostanie opłatą 500 pin;
• brak kluczyka z pilotem centralnym obciążone zostanie opłatą 800 pin;
• utrata lub zniszczenie pilota do alarmu obciążone zostanie opłatą 300 pin;
• brak kołpaka wiąże się z opłatą w wysokości 100 pin; brak panela do radia to opłata w wysokości 500 pin:
• brak ramek do tablic rejestracyjnych Wnioskodawcy obciążony zostanie opłatą 30 pin/sztuka;
• brak dokumentów technicznych (rejestr obsługi pojazdu, książka gwarancyjna, instrukcja obsługi) wiąże się z opłatą w wysokości 200 pin;
• tankowanie paliwa przy włączonym zapłonie to opłata w wysokości 500 pin;
• uzupełnienie brakującego paliwa - opłata ta związana jest z obowiązującym cennikiem ... z dnia zdania pojazdu + 20 pin:
• demontaż części wyposażenia samochodu lub dokonanie innych przeróbek czy zmian bez zgody wynajmującego to opłata w wysokości 2500 pin;
• brak innych części wyposażenia samochodu, które nie zostały wyżej wymienione to opłata związana z cennikiem producenta + 20 pin;
• utrata gwarancji na samochód z winy najemcy związana jest zapłatą 2500 pin;
• palenie tytoniu w samochodzie bez zgody Wnioskodawcy obciążone zostanie karą umowną 1000 pin;
• przewożenie zwierząt wewnątrz samochodu bez zgody Wnioskodawcy - obciążanie karą umowną w wysokości 250 pin;
• nie zgłoszenie się w terminie na sezonową wymianę opon skutkuje karą umowną 500 pin; nie zgłoszenie w terminie konieczności wymiany dowodu tymczasowego związane jest z karą umowną 300 pin;
• holowanie innych pojazdów wynajętym samochodem bez zgody Wnioskodawcy to kara umowna 150 pin;
• udostępnienie samochodu osobie nie uprawnionej do kierowania pojazdem obciążone zostanie karą umowną 300 pin;
• przemieszczanie samochodu poza granice RP bez zgody Wnioskodawcy obciążone zostanie karą umowną 500 pin;
• każda zwłoka w zwrocie samochodu obciążona zostanie karą umowną w wysokości potrójnej stawki dobowej za każdą rozpoczętą dobę opóźnienia;
• zdarzenia niezaliczane w ciężar polisy AC (naprawy blacharsko-lakiernicze, mechaniczne, części zamienne oraz wyposażenie) związane są z obciążaniem wynikającym z kosztu usługi lub zakupu części + karą umowną 500 pin;
• opłata administracyjna za każdą szkodę rozliczoną w ciężar polisy AC to opłata w wysokości 500 pin;
• udzielenie organom ścigania lub innym uprawnionym organom informacji o użytkowniku pojazdu/najemcy to opłata 100 pln;
• pranie tapicerki samochodu to opłata 150 pin;
• mycie zewnętrzne samochodu to opłata w wysokości 25 pin;
• wydanie/odbiór samochodu po godzinach pracy lub w weekendy to opłata w wysokości 40 pin;
• wydanie/odbiór samochodu w święta obciążone zostanie opłatą w wysokości 100 pin; dostarczenie samochodu do klienta obciążone zostanie kwotą ustaloną indywidualnie z najemcą,
• opłata za listowne wezwanie do zapłaty po 14 dniach od momentu wymagalności zapłaty to opłata w wysokości 50 pin;
• opłata za kolejne wezwanie do zapłaty po 21 dniach od terminu wymagalności zapłaty to
• opłata w wysokości 100 pin. W związku z wyżej wymienionymi zdarzeniami oraz wskazaniem opłat w związku ze zdarzeniem oraz kar umownych, należy wyjaśnić, iż w największej mierze obciążenia finansowe będące ww. opłatami oraz karami umownymi stanowią dla Wnioskodawcy formę odszkodowawczą.
  
  

Wynika to z faktu, że większość zdarzeń wyżej wskazanych rodzi skutki mające na celu naprawienie, czy też wytworzenie przedmiotu nierozerwalnie związanego z wynajmowanym środkiem transportu, czyli: wyrobienie nowego dowodu rejestracyjnego, tablic rejestracyjnych, naklejki na szybę, polisy ubezpieczeniowej, zakup części samochodowych wymienionych w ww. zdarzeniach. Na niekorzyść Wnioskodawcy działa także szereg czynności jakie dokonuje osoba będąca podmiotem najmu, których regulamin zabrania. Są to między innymi: przewożenie zwierząt czy palenie tytoniu wewnątrz pojazdu, które powodują zanieczyszczenie pojazdu. W związku z tym Wnioskodawca zmuszony jest do kosztownego przywrócenia stanu pożądanego, poza wskazanymi zdarzeniami powodującymi stratę na rzecz Wnioskodawcy. Istnieją także zdarzenia związane z terminowym wywiązywaniem się z umowy zawartej pomiędzy firmą Wnioskodawcy a podmiotem wynajmującym środek transportu. W związku z tym każde nieregulaminowe przedłużanie umowy (przetrzymywanie, zatrzymywanie, nie oddanie pojazdu w wyznaczonym terminie) powoduje utratę korzyści finansowych firmy, jakie mogłaby uzyskać wynajmując dany pojazd innemu klientowi. Należy zaznaczyć, że wystąpienie każdego ze zdarzeń wskazanego wyżej rodzi skutki ujemne, gdyż w celu przywrócenia stanu pożądanego (zgodnego ze stanem w jakim Wnioskodawca przekazuje pojazd podmiotowi wynajmującemu) wymaga nakładu finansowego firmy między innymi w postaci zakupu, wymiany części i elementów pojazdu, skorzystania z usług osób kompetentnych i wynagrodzenia ich za działanie w celu przywrócenia omawianego stanu. Każda czynność mająca na celu naprawienie wyrządzonej szkody wymaga upływu czasu, który mógłby w innym przypadku zostać przeznaczony na realizację czynności na rzecz firmy. W tym także realizacji umów najmu stanowiących przychody dla Wnioskodawcy.

W związku z przedstawieniem zaistniałego stanu faktycznego przy wystąpieniu jednego z wyżej wymienionych zdarzeń stanowiących szkodę dla Wnioskodawcy z winy podmiotu wynajmującego samochód na podstawie umowy najmu, Wnioskodawca za zdarzenie obciążone opłatą w związku ze zdarzeniem wystawia najemcy fakturę VAT, a za zdarzenie obciążone karą umowną notę obciążeniową klient obowiązany jest zapłacić wskazaną kwotę w terminie 7 oni od otrzymania dokumentu (stanowiącego fakturę VAT lub też notę obciążeniową kwoty, które zostały wskazane w niniejszym wniosku stanowią dla Wnioskodawcy przychód. W związku z tym Wnioskodawca chciałby prawidłowo wykazać je pod względem księgowym.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy przychód z tytułu kary umownej należy opodatkować podatkiem VAT?
2. Czy przychód z tytułu opłaty w związku ze zdarzeniem należy opodatkować podatkiem VAT?
3. Czy przychód dotyczący kary umownej lub też opłaty w związku ze zdarzeniem należy wykazać na dokumencie stanowiącym fakturę VAT czy też nocie obciążeniowej?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy, wnioski z wyżej opisanego stanu faktycznego sprowadzają się do uznania, że kary umowne i opłaty w związku ze zdarzeniem stanowią formę odszkodowawczą dla Wnioskodawcy, za czynności dokonane przez podmioty wynajmujące. Są to skutki działań niezgodnych z regulaminem wypożyczalni, który każdy z klientów winien jest podpisać podczas podejmowania przez strony umowy Najmu.

Zdaniem Wnioskodawcy uzyskany przychód, będący formą odszkodowania nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT i udokumentowany powinien zostać notą obciążeniową. Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy:

W związku z art. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (tekst jednolity Dz. U. z 20lir. Nr 177 poz. 1054) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatne dostawy towarów i odpłatne świadczenia usług na terytorium kraju.

W rozumieniu Wnioskodawcy opłaty otrzymane od klientów będących podmiotami wynajmującymi środki transportu, stanowią formę odszkodowania, to też w związku z powyższym, nie są one formą "towaru" i "usługi", a w konsekwencji obrotu firmy.

Powołując się na art. 361 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 Nr 16 poz. 93): "par. 1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Par. 2. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono."

W związku powyższym należy nadmienić, iż opłaty w związku ze zdarzeniem i kary umowne stanowią rzeczywistą wartość poniesionej szkody wraz z wartością jej naprawy czy też przywrócenia stanu pożądanego.

Reasumując, Wnioskodawca potwierdza swoje wcześniej przyjęte stanowisko odnośnie braku obowiązku opodatkowania podatkiem od towarów i usług opłat stanowiących odszkodowanie za wyrządzone firmie Wnioskodawcy szkody (wynikające ze zdarzeń opisanych we wniosku), nienaliczenie stawki VAT jest prawidłową czynnością, a dokumentem potwierdzającym jest nota obciążeniowa.

Wnioskodawca wnosi o potwierdzenie w składanej indywidualnej interpretacji podatkowej, iż przedstawione stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zaistniałego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W art. 7 ust. 1 ustawy wskazano, iż przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Dostawa towarów i świadczenie usług na terytorium kraju, co do zasady podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Świadczenie usług na gruncie podatku od towarów i usług ma szersze znaczenie niż świadczenie usług w rozumieniu potocznym.

Stosownie do treści powołanych przepisów, każde świadczenie na rzecz osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, uznawane jest na gruncie ustawy za usługę. Zatem pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie.

Dana usługa podlega opodatkowaniu podatkiem VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. W następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia, świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a beneficjentem, i w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Zatem pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Warto w tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak, przykładowo w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise, TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT.

Na uwagę zasługuje tutaj orzeczenie w sprawie C-16/93 pomiędzy R. J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden (Holandia), gdzie Trybunał zauważył, że czynność „podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy".

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

Bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług, a otrzymanym wynagrodzeniem istnieje wówczas, gdy jest możliwe zidentyfikowanie bezpośredniej i jasno zindywidualizowanej korzyści na rzecz dostawcy towaru lub świadczącego usługę oraz gdy świadczenie wzajemne pozostaje w bezpośrednim związku ze świadczeniem dokonanej czynności.

Ze złożonego wniosku wynika, że Wnioskodawca świadczy kompleksowe usługi wynajmu różnego typu pojazdów, przewozu osób oraz szeroko rozumianego transportu. W związku z wynajmowaniem przez Wnioskodawcę środków transportu, pomiędzy ww. firmą a podmiotem wynajmującym zawiązywana jest umowa, której okres trwania jest różny i uzależniony od potrzeb podmiotu wynajmującego (może być to dzień, kilka, miesiąc etc). W trosce o jak najlepsze wykonywanie świadczonych usług ustalone zostały prawa i obowiązki dla podmiotu wynajmującego, które wynikają z regulaminu wypożyczalni Wnioskodawcy. Zgodnie z regulaminem Wnioskodawca uprawniony jest do pobierania opłat w związku ze zdarzeniem oraz kar umownych. Każde opisane we wniosku zdarzenie obciążone zostało opłatą lub karą umowną.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą w pierwszej kolejności kwestii czy przychód z tytułu kary umownej oraz pobieranej opłaty w związku ze zdarzeniem należy opodatkować podatkiem VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy kary umowne i opłaty w związku ze zdarzeniem stanowią dla niego formę odszkodowawczą za czynności dokonane przez najemców pojazdów.

Przystępując do podjęcia rozstrzygnięcia w rozpatrywanej sprawie, w pierwszej kolejności należy przywołać przepisy regulujące najem, zawarte w przepisach prawa cywilnego. Zgodnie z art. 659 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U z 2014r., poz. 121 ze zm.), przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.

Stan i utrzymanie rzeczy w okresie najmu reguluje art. 662 § 1-3 ww. ustawy. Wynajmujący powinien wydać najemcy rzecz w stanie przydatnym do umówionego użytku i utrzymywać ją w takim stanie przez czas trwania najmu. Drobne nakłady połączone ze zwykłym używaniem rzeczy obciążają najemcę. Jeżeli rzecz najęta uległa zniszczeniu z powodu okoliczności, za które wynajmujący odpowiedzialności nie ponosi, wynajmujący nie ma obowiązku przywrócenia stanu poprzedniego.

Stosownie do art. 663 K.c, jeżeli w czasie trwania najmu rzecz wymaga napraw, które obciążają wynajmującego, a bez których rzecz nie jest przydatna do umówionego użytku, najemca może wyznaczyć wynajmującemu odpowiedni termin do wykonania napraw. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu najemca może dokonać koniecznych napraw na koszt wynajmującego.

W myśl art. 666 § 1 i 2 ww. ustawy, najemca powinien przez czas trwania najmu używać rzeczy najętej w sposób w umowie określony, a gdy umowa nie określa sposobu używania - w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy.

Jeżeli w czasie trwania najmu okaże się potrzeba napraw, które obciążają wynajmującego, najemca powinien zawiadomić go o tym niezwłocznie.

Zgodnie z art. 667 § 2 ustawy, jeżeli najemca używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową lub z przeznaczeniem rzeczy i mimo upomnienia nie przestaje jej używać w taki sposób albo gdy rzecz zaniedbuje do tego stopnia, że zostaje ona narażona na utratę lub uszkodzenie, wynajmujący może wypowiedzieć najem bez zachowania terminów wypowiedzenia. Art. 677 K.c. stanowi, że roszczenia wynajmującego przeciwko najemcy o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy, jak również roszczenia najemcy przeciwko wynajmującemu o zwrot nakładów na rzecz albo o zwrot nadpłaconego czynszu przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy.

Z powyższych przepisów wynika, że wynajmujący powinien wydać najemcy rzecz w stanie przydatnym do umówionego użytku i utrzymywać ją w takim stanie przez cały czas trwania najmu. Realizacja obowiązku wynajmującego, określonego zwrotem wydanie rzeczy (przedmiotu najmu) najemcy - przybiera postać czynności faktycznej i polega na stworzeniu warunków umożliwiających najemcy rzeczywiste władanie rzeczą polega zatem na przeniesieniu na najemcę posiadania rzeczy, nie skutkuje zaś przejściem własności. Wynajmujący jest mianowicie obowiązany utrzymywać rzecz w stanie przydatnym do umówionego użytku przez czas trwania najmu, najemca zaś jest obowiązany używać rzeczy w sposób określony w umowie, a gdy umowa nie określa sposobu używania - w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy. Sankcja za naruszenie wspomnianego obowiązku najemcy została zamieszczona w art. 667 § 2 ustawy. Zatem wynajmujący może wypowiedzieć najem bez zachowania terminów wypowiedzenia. Wynajmującemu przysługują roszczenia przeciwko najemcy o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy.

Ponadto w kontekście wątpliwości Wnioskodawcy, należy także wyjaśnić, że przepisy podatkowe nie definiują pojęcia odszkodowania. Zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Zgodnie z art. 361 § 1 i § 2 ustawy Kodeks cywilny zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczenie w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Dla przybliżenia tej kwestii warto odwołać się do rozważań zawartych w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2012 r., sygn. akt III CZP 39/12. Choć Sąd Najwyższy zajmował się kwestią odmienną od będącej przedmiotem wniosku, tj. zagadnieniem kary umownej w przypadku odstąpienia od umowy, na uwagę zasługują wywody natury ogólnej dotyczące możliwości powstania szkody w wyniku samego rozwiązania umowy (to, że w uchwale chodzi o odstąpienie od umowy, a nie rozwiązanie jej w wyniku porozumienia stron, pozostaje dla przydatności rozważań Sądu Najwyższego w niniejszej sprawie bez istotnego znaczenia). Kwintesencja stanowiska Sądu Najwyższego sprowadza się do tego, że kara umowna, stanowiąca surogat odszkodowania za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, musi wiązać się z powstałą szkodą, a samo odstąpienie od umowy obowiązku zapłaty odszkodowania, choćby w postaci kary umownej, nie rodzi.

Ustalanie statusu wypłacanej rekompensaty, jako podlegającej bądź niepodlegającej opodatkowaniu VAT, należy więc oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Zatem, jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie ma bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia, wówczas kwota wypłaconych odszkodowań nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Natomiast zagadnienie dotyczące kar umownych regulują przepisy Działu II „Skutki niewykonania zobowiązań" ustawy Kodeks cywilny.

I tak, zgodnie z art. 483 § 1 k.c, można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Przepis art. 483 k.c. jest bezwzględnie obowiązującym przepisem prawa, tzn. kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań niepieniężnych. Odstąpienie od umowy stanowi realizację uprawnień związanych z określonymi wypadkami niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań z umów wzajemnych i skuteczne odstąpienie od umowy stanowi w pewnym sensie potwierdzenie, że istotnie miał miejsce przypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przez drugą stronę.

Z cyt. wyżej art. 483 § 1 k.c. wynika, że kara umowna jest dodatkowym zastrzeżeniem umownym, wprowadzanym do umowy w ramach swobody kontraktowania, mającym na celu wzmocnienie skuteczności więzi powstałej między stronami w wyniku zawartej przez nie umowy i służy realnemu wykonaniu zobowiązań (wyrok SN z 8 sierpnia 2008r., sygn. akt V CSK 85/08). Przewidziany umową obowiązek zapłaty kary umownej ma w stosunku do zasadniczego obowiązku dłużnika wynikającego z tej umowy charakter uboczny (akcesoryjny).

Mając na uwadze powyższe regulacje prawne należy wskazać, że kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań. Zastrzeżenie kary umownej można zatem traktować jako formę uproszczenia redakcji warunków umowy, która pozwala na przyjęcie przez strony, że wypadki niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, stanowią jednocześnie podstawę do domagania się zapłaty kary umownej.

We wniosku Wnioskodawca wskazał na szereg płatności do jakich zobowiązani są najemcy w związku z konkretnymi zdarzeniami. Płatności nazwane są „karami umownymi", „opłatą" lub „zapłatą". Na wstępie trzeba zaznaczyć, że bez znaczenia pozostaje nazwa danej płatności. Istotnym jest natomiast, czy stanowi ona zapłatę za konkretne świadczenie czy też jest odszkodowaniem w znaczeniu wyżej opisanym.

W ocenie tut. organu Wnioskodawca nie wskazał jakie konkretnie szkody wystąpią w związku z zaistnieniem wskazanych w regulaminie zdarzeń. Aby mówić o odszkodowaniu nie wystarczy, że wystąpi nienależyte wykonanie zobowiązania, to nienależyte wykonania musi wiązać się z powstałą faktyczną szkodą, a sam obowiązek zapłaty odszkodowania, choćby w postaci kary umownej czy innej opłaty, tej szkody nie rodzi.

Większość wymienionych pozycji dotyczy zdarzeń polegających na niewłaściwym używaniu przedmiotu najmu (np. palenie papierosów, przewożenie zwierząt wewnątrz samochodu, tankowanie paliwa przy włączonym zapłonie, pranie tapicerki, mycie zewnętrzne samochodu) lub oddaniu przedmiotu najmu w stanie niekompletnym (np. brak tablic rejestracyjnych, brak kluczyków, brak kołpaka, radia i innych części wyposażenia pojazdu), lub używaniu pojazdu niezgodnie z umową (np. holowanie innych pojazdów wynajętym samochodem, przemieszczanie samochodu poza granice RP bez zgody wynajmującego). W takich przypadkach wynajmującemu przysługuje roszczenie wobec najemcy, który miał obowiązek naprawić uszkodzenie związane z niewłaściwym używaniem pojazdu lub zwrócić przedmiot najmu w uzgodniony sposób .

Z opisu sprawy wynika, że wynajmujący przejął obowiązek na siebie, czym zwolnił najemcę z obowiązku dokonania m. in. naprawy pojazdu w zamian za określoną w regulaminie stanowiącym załącznik do umowy najmu należność wyrażoną w pieniądzu.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że w takim przypadku opisane w regulaminie czynności wypełniają definicję świadczenia usług zawartą w art. 8 ust. 1 cyt. ustawy.

W ocenie organu mamy tu więc do czynienia - w związku z zawartą umowa cywilnoprawną -ze świadczeniami wzajemnymi, bezpośrednimi i ekwiwalentnymi, polegającymi z jednej strony na „przejęciu zobowiązań najemcy", z drugiej strony - na zapłacie określonego w umowie wynagrodzenia. Zatem czynnością podlegającą opodatkowaniu jest przejęcie przez wynajmującego zobowiązań najemcy, a więc w istocie zwolnienie najemcy od zobowiązań w zamian za określoną w regulaminie stanowiącym załącznik do umowy najmu należność wyrażoną w pieniądzu.

Ponadto w ocenie organu, pozostałe zdarzenia wskazane w regulaminie typu np. wydanie i odbiór samochodu po godzinach pracy, w weekendy, czy też w święta, dostarczenie samochodu do klienta, uzupełnienie brakującego paliwa, stanowią dla najemcy pojazdu obok podstawowej usługi najmu dodatkowe usługi świadczone przez Wnioskodawcę, które pozostają w ścisłym związku z usługą najmu. Zatem otrzymanie określonej w regulaminie kwoty pieniężnej uiszczanej przez najemcę pojazdu należy traktować jako wynagrodzenie za świadczenie wykonywane przez Wnioskodawcę. Należy zwrócić uwagę, że w tym przypadku możliwe jest wskazanie konkretnego beneficjenta usługi, a więc korzystającego z pojazdu, który w związku z zaistnieniem określonych okoliczności jest zobowiązany do wypłaty ustalonego wynagrodzenia. Przedmiotowe wynagrodzenie otrzymane przez Wnioskodawcę nie jest więc karą (odszkodowaniem), lecz stanowi wynagrodzenie za świadczenie (czynność) związane z zaistniałym zdarzeniem. Sposób nazewnictwa przyjęty przez Strony w regulaminie nie może przesądzać o sposobie opodatkowania czynności wywołujących określony skutek ekonomiczny. Kara umowna czy opłata powinna mieć charakter jednostronny, nie może wiązać się z otrzymaniem jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego i ma mieć na celu naprawienie szkody. Natomiast w sprawie opisanej we wniosku występuje bezpośredni związek pomiędzy dokonanym świadczeniem a otrzymanym wynagrodzeniem.

Tym samym świadczenie dodatkowych usług przez Wnioskodawcę za które pobiera wynagrodzenie podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Ponadto inne opłaty typu np. opłata za niezgłoszenie w terminie konieczności wymiany dowodu rejestracyjnego czy też wymiany opon, opłata za listowne wezwanie do zapłaty po 14 dniach od momentu wymagalności zapłaty, opłata za kolejne wezwanie do zapłaty po 21 dniach od terminu wymagalności zapłaty, brak dowodu rejestracyjnego, czy brak polisy stanowią element kalkulacyjny kosztu wynajmu pojazdu (czynszu) i tym samym nie mogą być oddzielnym przedmiotem świadczenia od najmu, tym samym nie stanowią samodzielnego świadczenia lecz stanowią kwotę należna (zapłatę) z tytułu najmu. Tym samym opłaty nie stanowią odrębnego od czynszu wynagrodzenia za świadczoną usługę najmu.

Wnioskodawca ma również wątpliwość czy przychód dotyczący kary umownej lub też opłaty w związku ze zdarzeniami opisanymi we wniosku należy wykazać na dokumencie stanowiącym fakturę VAT czy też nocie obciążeniowej.

Zgodnie z art. 106b ust. 1 ustawy, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

1. sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem;
2. sprzedaż wysyłkową z terytorium kraju i sprzedaż wysyłkową na terytorium kraju na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;
3. wewnątrzwspólnotową dostawę towarów na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;
4. otrzymanie przez niego całości lub części zapłaty przed dokonaniem czynności, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyjątkiem przypadku, gdy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub czynności, dla których obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19aust. 5 pkt 4.
   
   

Natomiast ogólne regulacje dotyczące danych, jakie powinny zawierać faktury, zostały określone w art. 106e ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zasadą jest zatem dokumentowanie sprzedaży poprzez wystawianie faktur VAT. W przypadku natomiast, gdy sprzedaż jest dokonywana na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, sprzedawca obowiązany jest wystawić fakturę VAT jedynie w sytuacji, gdy nabywcy tego zażądają.

Mając na uwadze, że pobierane przez Wnioskodawcę opłaty i kary umowne stanowią wynagrodzenie za wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, to świadczenie tych usług powinno być udokumentowane fakturą VAT wystawioną zgodnie z art. 106a pkt 2 ustawy o VAT.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy, że pobierane opłaty i kary umowne stanowią formę odszkodowania i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jest nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć ojej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - t.j. Dz. U. z 2012r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.