Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPBII/2/4511-240/15/MZM
z 20 maja 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) – Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z 9 lutego 2015 r. (data otrzymania 19 lutego 2015 r.), uzupełnionym 24 i 29 kwietnia 2015 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania odsetek zasądzonych przez sąd – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 19 lutego 2015 r. otrzymano ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania odsetek zasądzonych przez sąd.

W związku z brakami formalnymi stwierdzonymi we wniosku, pismem z 17 kwietnia 2015 r. Znak: IBPBII/2/4511-240/15/MZM wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku. Uzupełnienia dokonano 24 i 29 kwietnia 2015 r.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Na początku 1996 r. Wnioskodawca wraz z małżonkiem udzielił koledze wsparcia finansowego na rozpoczęcie działalności gospodarczej w kwocie 3.000 $. Termin oddania pożyczki ustalono na 31 grudnia 1996 r. bez naliczania odsetek. Pomimo monitów kolega Wnioskodawcy nie oddał pożyczonej kwoty przez 10 lat aż w końcu Wnioskodawca oddał sprawę do sądu. Na podstawie wyroku z 24 marca 2005 r. sąd naliczył ustawowe odsetki od 1 kwietnia 1997 r. do dnia spłaty. Dłużnik wyraził wolę spłaty bez udziału komornika, ale nie wpłacał pieniędzy, dlatego Wnioskodawca 8 lutego 2006 r. wystąpił z wnioskiem do komornika. Następnie w 2013 r. wezwano Wnioskodawcę do urzędu skarbowego, gdzie dowiedział się, że urząd jest w posiadaniu informacji, z której wynika, że Wnioskodawca nie odprowadzał podatku od pożyczki. Zeznania podatkowe Wnioskodawcy z ostatnich 6 lat, tj. 2007-2012 podlegały czynnościom sprawdzającym. Wnioskodawca złożył korektę zeznań z tych lat i zapłacił żądany podatek w całości. Na prośbę Wnioskodawcy urząd skarbowy odstąpił od nałożenia kary w postaci odsetek za zwłokę.

Ponadto Wnioskodawca został poinformowany, że gdyby w wyroku było stwierdzenie, że zasądzono zadośćuczynienie to wtedy byłoby wszystko wolne od podatku. Wnioskodawca wskazał, że w encyklopedii „zadośćuczynienie” to naruszenie dobra osobistego, pokuta, odkupienie win, rekompensata, wynagrodzenie krzywdy. Wnioskodawca dodał, że przez ponad 10 lat nie mógł dysponować swoimi finansami ani że nie udzielał pożyczki dla uzyskania dochodu. Ww. kwota zasądzona przez sąd została spłacona całościowo na dzień 31 grudnia 2014 r.

Ponadto Wnioskodawca nie otrzymał żadnej informacji podatkowej od komornika, a sam nie może wyliczyć kwoty zobowiązania, bo oprócz odsetek istnieją również koszty zwrotu, koszty sądowe i inne. Komornik twierdzi, że nie jest zobowiązany do udzielania takich wyliczeń. W 2013 r. Wnioskodawca musiał pisać prośbę o takie wyliczenie i jak je otrzymał, to zapłacił.

W związku z powyższym stanem faktycznym zadano następujące pytanie.

Czy w przedstawionej sprawie zastosowanie miał znaleźć art. 30a ust. 1, czy art. 21 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawcy, nie powinien on – zgodnie z art. 21 pkt 3b ustawy – zapłacić podatku dochodowego od odsetek zasądzonych przez sąd rejonowy, ponieważ:

• w zaistniałej sytuacji udzielił jednorazowego wsparcia bez ustalania odsetek,
• nie trudni się udzielaniem pożyczek w żadnej formie,
• realizował wyrok sądowy i jego bezpośrednim płatnikiem był urząd komorniczy przy sądzie,
• nie otrzymywał od urzędu komorniczego żadnych informacji o uzyskanych dochodach,
• zasądzone odsetki przez sąd to nic innego jak zadośćuczynienie.
  
  

Wnioskodawca uważa, że powszechnie i ustawowo jest przyjęte, że instytucja, która płaci wysyła do klientów PIT z informacją o kwocie do opodatkowania. Urząd komornika w imieniu sądu ściąga i przekazuje należne należności.

Wnioskodawca wskazał, że w czasie przeprowadzonych czynności sprawdzających w urzędzie skarbowym mimo jego pytania nie przedstawiono mu pełnego uzasadnienia i odesłano go do internetu, gdzie identycznego problemu Wnioskodawca nie znalazł.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 720 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.) – przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

W zależności od woli stron pożyczka może być odpłatna lub nieodpłatna. Formą odpłatności za pożyczkę pieniężną są odsetki – ustawowe lub umowne. Odsetki stanowią świadczenie pieniężne, do którego może być zobowiązany dłużnik czyli osoba korzystająca z cudzych pieniędzy. Innymi słowy jest to koszt naliczany za używanie pożyczonego kapitału, wynagrodzenie za korzystanie z kapitału pieniężnego. Odsetki pełnią zatem funkcję wynagrodzenia – w przypadku odsetek kapitałowych (art. 359 Kodeksu cywilnego), ale mogą mieć też znaczenie represyjne – w przypadku odsetek za opóźnienie (art. 481 Kodeksu cywilnego). Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 ww. Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe.

Należy zauważyć, że nie można utożsamiać odsetek za zwłokę ze świadczeniem głównym. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego – są skutkiem nie wykonania zobowiązań. W niniejszej sprawie świadczeniem głównym Wnioskodawcy jest kwota pożyczki, zaś odsetki są świadczeniem dodatkowym, ubocznym, należnością z tytułu zwłoki w zapłacie świadczenia głównego.

Wnioskodawca domaga się zastosowania zwolnienia z opodatkowania, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy podatku dochodowym od osób fizycznych. Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) – wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Z przywołanego przepisu jednoznacznie wynika, że są nim objęte wyłącznie wypłaty odszkodowań lub zadośćuczynień, ale już nie odsetek od nich. Tymczasem Wnioskodawca argumentuje, że zasądzone przez sąd odsetki to nic innego jak zadośćuczynienie. Nic bardziej mylnego.

Pojęcie „zadośćuczynienie pieniężne” jest w prawie polskim jednym z dwóch sposobów wyrównania szkody niemajątkowej (drugim jest zasądzenie odpowiedniej sumy pieniężnej). Przepisy prawne szczegółowo regulują, w jakich przypadkach zadośćuczynienie może być przyznane. Podstawowymi przepisami w tym zakresie są art. 445 i 448 Kodeksu cywilnego. Na podstawie art. 445 ww. Kodeksu – zadośćuczynienia można domagać się w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Sąd może przyznać wówczas poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Natomiast art. 448 Kodeksu cywilnego pozwala dochodzić zadośćuczynienia za naruszenie każdego dobra osobistego. W myśl art. 448 Kodeksu – w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Z przywołanego przepisu jasno zatem wynika, że podstawą roszczenia o zadośćuczynienie jest krzywda, czyli szkoda niemajątkowa, wywołana naruszeniem dobra osobistego, polegająca na fizycznych dolegliwościach i psychicznych cierpieniach pokrzywdzonego. Przy czym Kodeks cywilny nie zawiera definicji dóbr osobistych poprzestając jedynie na ich przykładowym wymienieniu. Najczęściej wskazywanymi dobrami są dobre imię i godność człowieka, zdrowie, wolność, swoboda sumienia, nazwisko, wizerunek itp. W świetle przedstawionej wykładni przepisów nie budzi wątpliwości, że odsetki zasądzone Wnioskodawcy przez sąd nie są zadośćuczynieniem. Nie są też odszkodowaniem.

Odszkodowanie to świadczenie, jakie należy się poszkodowanemu za wyrządzenie szkody od podmiotu prawa cywilnego (np. osoby fizycznej, osoby prawnej, Skarbu Państwa), który tę szkodę wyrządził lub ponosi za nią odpowiedzialność. Co prawda ustawa podatkowa nie zawiera definicji szkody czy odszkodowania, jednakże dokonując jego wykładni nie należy odbiegać od znaczenia jakie temu pojęciu zostało nadane w systemie prawa cywilnego. O tym co stanowi szkodę oraz jakie są zasady i sposoby jej naprawienia decydują co do zasady przepisy art. 361 i art. 363 Kodeksu cywilnego. Natomiast podstawą do zasadzenia na rzecz Wnioskodawcy odsetek jest przepis art. 359 i art. 481 Kodeksu cywilnego. W niniejszej sprawie nie ma wątpliwości, że sąd nie przyznał Wnioskodawcy ani odszkodowania, ani zadośćuczynienia a jedynie zasądził na jego rzecz odsetki ustawowe. O tym zaś, że odsetki nie są ani odszkodowaniem, ani zadośćuczynieniem nie trzeba przekonywać, gdyż rozróżnienia bardzo wyraźnie dokonuje sam ustawodawca i to zarówno w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych jak i Kodeksie cywilnym.

Tym samym odsetki otrzymane przez Wnioskodawcę nie mogą korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jak chciałby tego Wnioskodawca.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy – odrębnymi źródłami przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a)-c).

Zgodnie natomiast z art. 17 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy – za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się odsetki od pożyczek.

Na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2015 r. – przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Stosownie do treści art. 11a ust. 1 ww. ustawy – przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu.

Jak stanowi art. 30a ust. 1 pkt 1 ww. ustawy – od uzyskanych dochodów (przychodów) z odsetek od pożyczek z wyjątkiem gdy udzielanie pożyczek jest przedmiotem działalności gospodarczej, pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy, z zastrzeżeniem art. 52a.

Zryczałtowany podatek, o którym mowa w ust. 1 pkt 1-4 oraz pkt 6, 8 i 9, pobiera się bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania, z zastrzeżeniem art. 24 ust. 5 pkt 1 i 4, ust. 5a, 5d i 5e (art. 30a ust. 6 ww. ustawy).

Z powyższych przepisów wynika, że odsetki od pożyczek zaliczane są do źródła przychodów z kapitałów pieniężnych. Wyjątek stanowi tylko taka sytuacja, w której udzielenie pożyczek jest przedmiotem działalności gospodarczej, a czynności te stanowią realizację przedmiotu działalności. Przychody (dochody) uzyskane z tego tytułu nie podlegają wówczas opodatkowaniu na podstawie art. 30a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, lecz stanowią przychód z tej działalności gospodarczej.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca, który udzielił koledze pożyczki nie trudni się udzielaniem pożyczek w żadnej formie. Tym samym przychody z tytułu odsetek powinny zostać uznane za przychody z kapitałów pieniężnych i opodatkowane zryczałtowanym podatkiem na zasadach określonych w art. 30a ust. 1 pkt 1 ww. ustawy.

Zgodnie z art. 30a ust. 7 ww. ustawy – dochodów (przychodów), o których mowa w ust. 1, nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 27.

Podsumowując, w omawianej sprawie opodatkowaniu podatkiem dochodowym jako przychody z kapitałów pieniężnych podlegają zatem odsetki (a nie kwota samej pożyczki). Kwota odsetek zasądzona na podstawie wyroku sądowego z 24 marca 2005 r. stanowi dla Wnioskodawcy przychód z kapitałów pieniężnych, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 w związku z art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegający opodatkowaniu 19% zryczałtowanym podatkiem dochodowym.

Nie ulega również wątpliwości, że komornik słusznie nie pełnił funkcji płatnika podatku dochodowego. Z art. 42e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że funkcję tę pełni jedynie wówczas, gdy dokonuje wypłaty świadczeń za zakład pracy, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca. Nie oznacza to jednak, że komornik nie ma wiedzy na temat należności, które ściąga od dłużnika. Fakt, że Wnioskodawca nie otrzymał informacji PIT-8C od komornika nie zwalania go od obowiązku płacenia podatku od odsetek. Wnioskodawca musi też pamiętać, że kwoty komornicze nie pomniejszają przychodu z odsetek, o czym stanowi wprost przywołany wcześniej art. 30a ust. 6 ustawy. Wnioskodawca był zobowiązany zatem do zapłaty podatku 19% od całej kwoty odsetek, jaką komornik ściągnął na jego rzecz od dłużnika w danym roku podatkowym.

Stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, ul. Kraszewskiego 4a, 35-016 Rzeszów po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) – w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie – w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.