Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPB4/415-1047/14-2/MS
z 3 marca 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 23 grudnia 2014 r. (data wpływu 24 grudnia 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zastosowania zwolnienia przedmiotowego wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych do wypłaconego odszkodowania – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 24 grudnia 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zastosowania zwolnienia przedmiotowego wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych do wypłaconego odszkodowania.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawczyni jest współwłaścicielem nieruchomości (dalej: nieruchomość). Nieruchomość położona jest w obszarze bezpośredniego oddziaływania inwestycji (dalej: inwestycja) realizowanej przez dewelopera (dalej: deweloper). Wnioskodawczyni i deweloper zawarli porozumienie. Na mocy porozumienia Wnioskodawczyni zobowiązała się do nie wnoszenia środków zaskarżenia od pozwoleń, decyzji, zawiadomień, postanowień, wyroków i innych rozstrzygnięć organów władzy publicznej lub sądowej, w tym od pozwolenia na budowę inwestycji, decyzji środowiskowych lub pozwoleń na użytkowanie wydanych w związku z inwestycją oraz do niepodejmowania innych działań obejmujących między innymi składanie wniosków do organów administracyjnych (w tym wniosków o zmianę planu zagospodarowania przestrzennego lub stwierdzenie nieważności prawomocnych decyzji oraz o wznowienie postępowań zakończonych prawomocnymi decyzjami, mogących utrudnić lub opóźnić wydanie na rzecz inwestora decyzji administracyjnych). Ponadto, Wnioskodawczyni zobowiązała się, że w ewentualnie prowadzonym z Jej wniosku postępowaniu udzielenie pozwolenia na budowę nie będzie wnosiła o odstępstwa od warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Deweloper zobowiązał się do zapłaty Wnioskodawczyni kwoty 25.000 zł.

Kwota miała stanowić zadośćuczynienie i odszkodowanie za immisje generowane przez inwestycję dewelopera i utratę wartości nieruchomości. Kwota miała być też zadośćuczynieniem za naruszenia dóbr osobistych wywołanych realizacją inwestycji. Dla Wnioskodawczyni kwota ta jest w istocie odszkodowaniem od dewelopera.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy kwota wypłacona przez dewelopera Wnioskodawczyni podlega zwolnieniu od podatku dochodowego, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawczyni.

Kwota wypłacona Wnioskodawczyni - jako odszkodowanie i zadośćuczynienie przez dewelopera podlega zwolnieniu od podatku dochodowego. Kwota stanowi odszkodowanie i zadośćuczynienie mieści się zatem w dyspozycji art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Odszkodowanie i zadośćuczynienie nie jest dochodem, nie jest przysporzeniem majątkowym po stronie Wnioskodawczyni. Odszkodowanie i zadośćuczynienie stanowi tylko uzupełnienie w części uszczerbku jakiego Wnioskodawczyni doznała poprzez wyrządzoną jej szkodę. Zastosowania w sprawie nie ma również art. 21 ust. 1 pkt 3 lit g) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ odszkodowanie nie wynika z zawartej umowy a z przepisów prawa materialnego (art. 24, 144, 222 ustawy Kodeks cywilny).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione od podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Na mocy art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W myśl art. 20 ust. 1 wyżej powołanej ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Zgodnie z art. 24 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121), ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych (art. 22 § 2 Kodeksu cywilnego).

Natomiast stosownie do art. 144 Kodeksu cywilnego właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych.

Zgodnie z art. 222 § 1 ww. ustawy, właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń (art. 222 § 2 Kodeksu cywilnego).

Zgodnie z aktualnie obowiązującą treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.), z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
   
   

Nowe brzmienie przepisu – zgodnie z art. 14 ustawy z dnia 29 października 2014 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw – ma zastosowanie do dochodów uzyskanych od dnia 1 stycznia 2014 r.

W tym miejscu należy podkreślić, że ulgi i zwolnienia podatkowe nie stanowią standardu prawnego, lecz są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania. Zatem korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnień podatkowych, wymaga spełnienia warunków określonych w odpowiednich przepisach stanowiących ich podstawę prawną.

Jednakże rozpatrując powyższe przepisy w kontekście ich zastosowania w sprawie będącej przedmiotem niniejszej interpretacji należy wskazać, że ustawodawca – poprzez zawarcie w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych wyżej wskazanych norm pozwalających na zwolnienie wskazanych tam odszkodowań z opodatkowania tym podatkiem, skonkretyzował sytuacje oraz grupy podatników, mogących korzystać z tych zwolnień.

Podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie przytoczonego powyżej przepisu jest jego odszkodowawczy charakter. Ww. przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania (rekompensaty), które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy.

W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku majątku – wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono – wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że przy interpretacji przepisów dotyczących zwolnień podatkowych stosuje się wykładnię literalną, która ma pierwszeństwo przed wykładnią celowościową, co oznacza, że katalog zwolnień przedmiotowych zawarty w art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest katalogiem zamkniętym i nie można interpretować go rozszerzająco.

Z literalnego brzmienia powołanego przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jednoznacznie wynika, że nie wszystkie odszkodowania otrzymywane przez osoby fizyczne są wolne od podatku dochodowego. Zakres zwolnienia wynikający z ww. art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy obejmuje tylko odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw za wyjątkiem odszkodowań wymienionych w lit. a)-g) tego przepisu.

Natomiast z uregulowania zawartego w art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika że, z przedmiotowego zwolnienia wyłączone zostały odszkodowania wynikające z zawartych umów i ugód innych niż ugody sądowe.

Aby zatem wypłacone odszkodowanie korzystało ze zwolnienia na podstawie wskazanego powyżej przepisu, muszą zostać spełnione łącznie dwa warunki:

1. jego wysokość lub zasady ustalania muszą wynikać z przepisów odrębnych ustaw,
2. podstawą jego przyznania nie może być zawarta umowa lub ugoda pozasądowa.
   
   

W prawomocnym wyroku z dnia 3 lipca 2012 r., sygn. akt I SA/Gl 1113/11, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyjaśnił, że z brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika jednoznacznie, że wypłacone odszkodowanie (zadośćuczynienie) korzysta ze zwolnienia w sytuacji, gdy spełnione są łącznie dwa warunki: jego wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz że podstawą jego przyznania nie jest zawarta umowa lub ugoda (inna niż ugoda sądowa).

Analiza cytowanego przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje jednoznacznie, że ustawodawca konsekwentnie wyłączył z katalogu zwolnień odszkodowania, które zostały otrzymane na podstawie zawartej pomiędzy stronami umowy lub ugody pozasądowej, nawet w sytuacji gdy ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

Podobne stanowisko zostało potwierdzone, m.in przez Trybunał Konstytucyjny, orzekając niekonstytucyjność art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu, który utracił moc z dniem 11 grudnia 2006 r., który stwierdził w wyroku z dnia 29 listopada 2006 r., sygn. akt SK 51/06 (LEX Nr 232545), że świadczenia o charakterze odszkodowawczym, do których podatnik nabył prawo w drodze ugody, lecz nie zawartej przed sądem, nadal nie są wolne od podatku. W ocenie Trybunału wyrażonej w powołanym wyżej wyroku bezwarunkowe zwolnienie od podatku sum uzyskanych na podstawie ugody pozasądowej dawałoby zbyt duże pole do nadużyć, stanowiłoby wręcz zachętę do nich.

Jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego Wnioskodawczyni jest współwłaścicielem nieruchomości. Nieruchomość położona jest w obszarze bezpośredniego oddziaływania inwestycji realizowanej przez dewelopera. Wnioskodawczyni i deweloper zawarli porozumienie. Na mocy porozumienia Wnioskodawczyni zobowiązała się do nie wnoszenia środków zaskarżenia od pozwoleń, decyzji, zawiadomień, postanowień, wyroków i innych rozstrzygnięć organów władzy publicznej lub sądowej, w tym od pozwolenia na budowę inwestycji, decyzji środowiskowych lub pozwoleń na użytkowanie wydanych w związku z inwestycją oraz do niepodejmowania innych działań obejmujących między innymi składanie wniosków do organów administracyjnych, w tym w tym wniosków o zmianę planu zagospodarowania przestrzennego lub stwierdzenie nieważności prawomocnych decyzji oraz o wznowienie postępowań zakończonych prawomocnymi decyzjami, mogących utrudnić lub opóźnić wydanie na rzecz inwestora decyzji administracyjnych. Wnioskodawczyni zobowiązała się, że w ewentualnie prowadzonym z Jej wniosku postępowaniu udzielenie pozwolenia na budowę nie będzie wnosiła o odstępstwa od warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Deweloper zobowiązał się do zapłaty Wnioskodawczyni kwoty 25.000 zł. Kwota miała stanowić zadośćuczynienie i odszkodowanie za immisje generowane przez inwestycję dewelopera i utratę wartości nieruchomości. Kwota miała być też zadośćuczynieniem za naruszenia dóbr osobistych wywołanych realizacją inwestycji.

Ponieważ, z treści wniosku wynika, że Wnioskodawczyni otrzymała kwotę pieniężną na podstawie porozumienia zawartego z deweloperem tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania oraz zobowiązała się do nie wnoszenia środków zaskarżenia od pozwoleń, decyzji, zawiadomień, postanowień, wyroków i innych rozstrzygnięć organów władzy publicznej lub sądowej, zatem otrzymana kwota nie może korzystać ze zwolnienia przedmiotowego określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych niezależnie od istnienia lub nieistnienia podstawy prawnej regulującej charakter odszkodowawczy oraz wysokość lub zasady ustalania tego rodzaju świadczeń pieniężnych.

Do środków pieniężnych wypłacanych Wnioskodawczyni nie ma również zastosowania żadne ze zwolnień innych niż wymienione wyżej zawarte w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ze względu na zaliczenie wypłaconych środków do źródła przychodu wskazanego w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz z uwagi na brak możliwości objęcia świadczenia pieniężnego wypłaconego Wnioskodawczyni na podstawie zawartego porozumienia którymkolwiek ze zwolnień przedmiotowych przewidzianych w art. 21 ust. 1, art. 52, art. 52a i art. 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy stwierdzić, że stanowi ono przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Stosownie do przepisu art. 42a ww. ustawy, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Reasumując, w świetle przedstawionego stanu faktycznego, otrzymane przez Wnioskodawczynię odszkodowanie i zadośćuczynienie, stanowi przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Przychód ten należy potraktować jako przychód z tzw. „innych źródeł”, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ww. ustawy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.