Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy
ITPB2/415-105/13/MU
z 29 kwietnia 2013 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko, przedstawione we wniosku z dnia 24 stycznia 2013 r. (data wpływu 29 stycznia 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie powstania przychodu - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 29 stycznia 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie powstania przychodu.

We wniosku tym przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 29 lipca 2009 r. Wnioskodawczyni wraz z mężem zawarli dwie umowy przedwstępne sprzedaży lokalu mieszkalnego i garażu. Zgodnie z tymi umowami sprzedawca zobowiązał się do wydania nieruchomości w III kwartale 2010 r. Termin ten był wielokrotnie przesuwany. Ostatecznie lokal mieszkalny został małżonkom przekazany protokołem odbioru z dnia 10 sierpnia 2011 r., z zakazem wprowadzenia się do lokalu dopóki nie zostanie przekazany do użytkowania cały budynek. Inspektor nadzoru budowlanego dopuścił budynek do użytkowania pod koniec października 2011 r.

Zgodnie z art. 8 podpisanych przez małżonków z deweloperem umów przedwstępnych – z tytułu zwłoki sprzedawcy – małżonkowie mieli prawo żądać 0,01% ceny lokalu za każdy dzień zwłoki jako kary umowne. W związku z tym małżonkowie wystąpili do dewelopera o naliczenie i wypłatę kar umownych (ok. 10.200 zł). Ponadto małżonkowie wystąpili o zwrot kosztów przejściowego ubezpieczenia kredytu, jakie musieli ponosić przez opóźniające się nabycie własności nieruchomości, ustanowienie na niej hipoteki oraz kosztów podpisywanych do umowy kredytowej, aneksów (ok. 2.400 zł), a także zwrot kosztów dowożenia dziecka do szkoły (ok. 1.500 zł).

Deweloper cały czas uchylał się od zapłaty żądanych kwot, powołując się na zapisy w umowach przedwstępnych, które to zwroty stanowiły, jak się później okazało – klauzule niedozwolone, których nie można zamieszczać w umowach, ich wykaz prowadzi Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Żądane kwoty, w żaden sposób nie zostały małżonkom nigdy wypłacone. Stanowiły one i stanowią nadal wierzytelności względem dewelopera i opiewają łącznie na kwotę ok. 14.000 zł.

Na ustne zlecenie małżonków, deweloper wykonał w zakresie niezawartym w umowach przedwstępnych dodatkowe prace na kwotę 5.882 zł. Z kwoty tej 4.000 zł zostało przez małżonków wpłacone na konto dewelopera, przelewem bankowym. Kwota w wysokości 1.882 zł miała być, zgodnie z zapewnieniem prezesa spółki, rabatem udzielonym od ceny mieszkania i garażu, w związku ze zgłoszeniem przez małżonków uwag np. uszkodzenia drzwi garażowych. Z rabatu deweloper wycofał się, żądając wpłaty kwoty 1.882 zł po wystąpieniu małżonków o wypłatę kar umownych z tytułu opóźnienia w oddaniu nieruchomości. Ponadto w odwecie deweloper zażądał również zapłaty kwoty 815 zł jako odsetek od opóźnień w przekazywaniu przez bank kredytujący małżonków, transz za lokal. Deweloper zażądał też kwoty 1.450 zł jako zaległości z tytułu czynszu. Zatem, kwota żądana od małżonków przez dewelopera, wyniosła ok. 4.150 zł.

Małżonkowie zdeterminowani koniecznością uzyskania aktu notarialnego, zdecydowali się na podpisanie niekorzystnego porozumienia z deweloperem. W porozumieniu z dnia 15 lutego 2012 r. w kancelarii notarialnej, deweloper zawarł zapis „Celem polubownego załatwienia sprawy oraz dokonania kompensaty wzajemnych roszczeń, strony ustaliły co następuje: § 1. Strony dokonują potrąceń wzajemnych wierzytelności, tj. przysługującej sprzedającemu – deweloperowi w stosunku do kupującego (1.452,19 zł + 1.882 zł + 815,44 zł) z należnością przysługującą kupującemu wobec sprzedającego z tytułu opóźnienia w wydaniu lokalu (…), kwotę 10.207,80 zł do kwoty wierzytelności niższej. § 2. Kupujący zrzeka się zapłaty pozostałej po potrąceniu (…) kwoty kar umownych (…) i zobowiązuje się nie dochodzić jej zapłaty na drodze postępowania sądowego”. Jednocześnie deweloper zawarł w porozumieniu informację, że kwota kary umownej wypłacona nabywcy lokalu, za nieterminowe przekazanie (…) stanowi przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i że z tego tytułu wystawi małżonkom informację PIT-8C.

Wobec powyższego zadano następujące pytanie:

Czy kwota wierzytelności przysługujących Wnioskodawczyni (kupującej), potrąconych wzajemnie w wyniku kompensaty z kwotą należności względem dewelopera (sprzedawcy) podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, jako przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawczyni nie powstał po Jej stronie obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż nie uzyskała żadnego przychodu. Zobowiązanie małżonków względem dewelopera zostało potrącone w wyniku kompensaty wzajemnych wierzytelności z zobowiązaniem dewelopera względem nich. Ponadto zobowiązanie Wnioskodawczyni i Jej małżonka było o ok. 10.000 zł niższe aniżeli zobowiązanie dewelopera względem Nich. Kompensata została dokonana do kwoty niższej, czyli do kwoty zobowiązania Wnioskodawczyni i Jej małżonka względem dewelopera, a co do reszty – wymuszono na Nich rezygnację z ich dochodzenia w przyszłości.

Wnioskodawczyni nadmienia, iż istotny jest fakt, że fizycznie nie zostały Jej wypłacone żadne kwoty, a deweloper pisze w porozumieniu o wypłaconych karach umownych.

Instytucja potracenia zwanego potocznie kompensatą została uregulowana w kodeksie cywilnym. Zgodnie z art. 498 § 1 Kodeksu cywilnego gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się wzajemnie do wysokości wierzytelności niższej. Wnioskodawczyni uważa, że kompensata ta jest pod względem podatkowym obojętna dla kupującego, którego wierzytelność była wyższa niż zobowiązanie. Przychód w podatku dochodowym od osób fizycznych to jakkolwiek przysporzenie majątkowe o charakterze trwałym, którego rzeczywiste otrzymanie powoduje obowiązek zapłaty podatku. Z istoty podatku dochodowego wynika, że jest on ciężarem publicznoprawnym od przyrostu majątkowego – dochodu. Zatem przychodem jako źródło dochodu – jest tylko ta wartość, która wchodząc do majątku podatnika może powiększyć jego aktywa. Zgodnie z ustawą, przychodami są otrzymane pieniądze, wartości pieniężne (…) są to zatem takie wartości, które powiększają aktywa majątkowe podatnika, a więc takie którymi może on rozporządzać jak własnymi. W związku z tym o powstaniu przychodu możemy mówić tylko wówczas, gdy podatnik osiąga trwałą korzyść w postaci zwiększenia stanu aktywów lub zmniejszenia stanu pasywów.

Wnioskodawczyni uważa, że na skutek kompensaty nie doszło u Niej do trwałego przysporzenia majątkowego, a tym samym nie powstał przychód podatkowy, gdyż warunkiem osiągnięcia przychodu jest przysporzenie po stronie podatnika, jakie wiąże się ze zwolnieniem z długu pod tytułem darmym. Wnioskodawczyni wskazuje, że w przedmiotowej sytuacji nie było tytułu darmego po Jej stronie, gdyż wierzytelności były wzajemne.

Wnioskodawczyni uważa, że zwolnienie z długu skutkuje u podatnika uzyskaniem przychodu podatkowego, gdyż dochodzi do umorzenia zobowiązania – jednostronnego umorzenia. W sytuacji zaś, gdy dojdzie do umorzenia należności przez potrącenie wierzytelności (kompensatę) u stron nie wystąpi przychód podatkowy, jeżeli kwoty wierzytelności są sobie równe. Przychód podatkowy wystąpiłby wówczas, gdy doszłoby do częściowej kompensaty wierzytelności, a wierzyciel zwolniłby dłużnika z powstałej części długu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest zasada powszechności opodatkowania. W myśl tej zasady, wyrażonej art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy źródłami przychodów są również inne źródła.

Zgodnie z treścią art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użyte w tym przepisie sformułowanie „w szczególności” oznacza, iż przepis zawiera tylko przykładowe wyliczenie przychodów, co oznacza, że przysporzenia majątkowe, nie zaliczane do pozostałych źródeł przychodów stanowią przychody objęte tym przepisem.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w 2009 r. Wnioskodawczyni wraz z mężem zawarli dwie umowy przedwstępne sprzedaży lokalu mieszkalnego i garażu. Zgodnie z tymi umowami sprzedawca - deweloper zobowiązał się do wydania nieruchomości w 2010 r. Ostatecznie lokal mieszkalny został małżonkom przekazany protokołem odbioru z dnia 10 sierpnia 2011 r., z zakazem wprowadzenia się do lokalu dopóki nie zostanie przekazany do użytkowania cały budynek. Inspektor nadzoru budowlanego dopuścił budynek do użytkowania pod koniec października 2011 r.

Zgodnie z art. 8 podpisanych przez małżonków z deweloperem umów przedwstępnych – z tytułu zwłoki sprzedawcy – małżonkowie mieli prawo żądać 0,01% ceny lokalu za każdy dzień zwłoki jako kary umowne. W związku z tym małżonkowie wystąpili do dewelopera o naliczenie i wypłatę kar umownych (ok. 10.200 zł). Ponadto małżonkowie wystąpili o zwrot kosztów przejściowego ubezpieczenia kredytu, jakie musieli ponosić przez opóźniające się nabycie własności nieruchomości, ustanowienie na niej hipoteki oraz kosztów podpisywanych do umowy kredytowej, aneksów (ok. 2.400 zł), a także zwrot kosztów dowożenia dziecka do szkoły (ok. 1.500 zł). Na ustne zlecenie małżonków, deweloper wykonał w zakresie niezawartym w umowach przedwstępnych dodatkowe prace na kwotę 5.882 zł. Z kwoty tej 4.000 zł zostało przez małżonków wpłacone na konto dewelopera, przelewem bankowym. Kwota w wysokości 1.882 zł miała być, zgodnie z zapewnieniem prezesa spółki, rabatem udzielonym od ceny mieszkania i garażu, w związku ze zgłoszeniem przez małżonków uwag np. uszkodzenia drzwi garażowych. Z rabatu deweloper wycofał się, żądając wpłaty kwoty 1.882 zł po wystąpieniu małżonków o wypłatę kar umownych z tytułu opóźnienia w oddaniu nieruchomości. Ponadto w odwecie deweloper zażądał również zapłaty kwoty 815 zł jako odsetek od opóźnień w przekazywaniu przez bank kredytujący małżonków, transz za lokal. Deweloper zażądał też kwoty 1.450 zł jako zaległości z tytułu czynszu. Zatem, kwota żądana od małżonków przez dewelopera, wyniosła ok. 4.150 zł.

Małżonkowie zdeterminowani koniecznością uzyskania aktu notarialnego, zdecydowali się na podpisanie niekorzystnego porozumienia z deweloperem. W porozumieniu z dnia 15 lutego 2012 r. w kancelarii notarialnej, deweloper zawarł zapis „Celem polubownego załatwienia sprawy oraz dokonania kompensaty wzajemnych roszczeń, strony ustaliły co następuje: § 1. Strony dokonują potrąceń wzajemnych wierzytelności, tj. przysługującej sprzedającemu – deweloperowi w stosunku do kupującego (1.452,19 zł + 1.882 zł + 815,44 zł) z należnością przysługującą kupującemu wobec sprzedającego z tytułu opóźnienia w wydaniu lokalu (…), kwotę 10.207,80 zł do kwoty wierzytelności niższej. § 2. Kupujący zrzeka się zapłaty pozostałej, po potrąceniu (…) kwoty kar umownych (…) i zobowiązuje się nie dochodzić jej zapłaty na drodze postępowania sądowego”.

W świetle art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych definiującego pojęcie przychodu przychód stanowią otrzymane lub postawione do dyspozycji pieniądze i wartości pieniężne. Przez pojęcie "otrzymane" - zgodnie ze Słownikiem języka polskiego - należy rozumieć takie pieniądze i wartości pieniężne, które zostały podatnikowi dane. Mając na uwadze istnienie wielu form rozliczeń, należy uznać, że otrzymane pieniądze to nie tylko wypłacona gotówka, ale również kwota, która wpłynęła na rachunek bankowy podatnika.

Natomiast "postawionymi do dyspozycji" są takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik - wykazując określoną aktywność - ma możliwość włączyć do swojego władztwa. Innymi słowy, podatnik ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy, a nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone środki do dyspozycji (vide: Komentarz do art. 11 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U.00.14.176), [w:] A. Bartosiewicz, R. Kubacki, PIT. Komentarz, Lex, 2010, wyd. II, pkt 4 i 6.

Obok pieniędzy i wartości pieniężnych, ustawodawca za przychody uważa również wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Dla celów podatkowych przez nieodpłatne świadczenia należy rozumieć te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne przysporzenie majątku mające konkretny wymiar finansowy.

Odnosząc powyższe do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego przedmiotowej sprawy należy stwierdzić, że w wyniku potrącenia doszło do zapłaty dwóch długów. Dłużnikiem była zarówno Wnioskodawczyni jaki i deweloper. Jednocześnie dwie strony były względem siebie wierzycielami, a potrącenie oznaczało tu uproszczoną podwójną zapłatę, na skutek której zaspokojone zostały dwie strony. Skutki prawne „kompensaty” były więc takie same, jak skutki zapłaty. W konsekwencji uznać należy, że w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z przysporzeniem majątkowym stanowiącym przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Okoliczność że kwota z tytułu naliczonej kary umownej fizycznie nie została Wnioskodawczyni wypłacona, w sytuacji gdy zgodnie z Jej wolą potrącona została ona na poczet zobowiązań Wnioskodawczyni wobec developera nie wpływa na jej zakwalifikowanie jako przychodu do opodatkowania.

Reasumując, kwota kary umownej potrącona w wysokości zobowiązania Wnioskodawczyni wobec dewelopera, stanowi przysporzenie majątkowe, podlegające opodatkowaniu jako przychód z innych źródeł w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 9 i art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Końcowo, należy stwierdzić, iż interpretacje prawa podatkowego wydaje się wyłącznie na pisemny wniosek zainteresowanego i tylko w jego indywidualnej sprawie. Z uwagi na powyższe niniejsza interpretacja dotyczy tylko Wnioskodawcy i nie wywiera skutków prawnych dla Jej małżonka.

Jednocześnie tut. organ zauważa że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretację opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku - nie prowadzi postępowania dowodowego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa jest sam przepis prawa. Jeżeli zatem przedstawiony we wniosku stan faktyczny różni się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawcy w zakresie rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, ul. H. Sienkiewicza 84, 15-950 Białystok po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.