2014.10.13 - Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie

Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPP3/443-674/14-2/IG
z 13 października 2014 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 4 lipca 2014 r. (data wpływu 14 lipca 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania otrzymanych przez Bank opłat za zawarcie umowy agencyjnej lub umowy ubezpieczenia grupowego – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 14 lipca 2014 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania otrzymanych przez Bank opłat za zawarcie umowy agencyjnej lub umowy ubezpieczenia grupowego.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Bank S.A. (dalej jako Bank) jest bankiem uniwersalnym, prowadzącym działalność bankową w rozumieniu ustawy Prawo bankowe, w ramach której oferuje dla szerokiego kręgu odbiorców różnego rodzaju usługi finansowe. W ramach katalogu produktów proponowanych Klientom znajdują się również usługi ubezpieczeniowe, oferowane w ramach umów i porozumień zawieranych przez Bank z podmiotami uprawnionymi do świadczenia usług ubezpieczeniowych (dalej: Towarzystwo Ubezpieczeniowe; TU).

Bank zawiera z Towarzystwami Ubezpieczeniowymi umowy agencyjne, gdzie występuje w roli agenta ubezpieczeniowego oraz umowy ubezpieczenia grupowego, w ramach których pełni funkcję Ubezpieczającego. Na podstawie umów agencyjnych Bank świadczy usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego i oferuje Klientom Banku produkty ubezpieczeniowe o charakterze Indywidualnym, m.in. Ubezpieczenie indywidualne na życie i dożycie, Ubezpieczenie indywidualne na życie i dożycie z Ubezpieczeniowym Funduszem Inwestycyjnym, Ubezpieczenie indywidualne na życie i dożycie z UFK. Umowy ubezpieczenia grupowego Bank zawiera na rzecz osób trzecich (Klientów Banku), co wiąże się z wykonywaniem przez Bank na zlecenie Towarzystwa Ubezpieczeniowego czynności ubezpieczeniowych.

W zakresie oferowanych i obsługiwanych produktów ubezpieczeniowych Bank w ostatnim czasie wprowadził przyjęte przez Związek Banków Polskich oraz Polską Izbę Ubezpieczeń Rekomendacje dobrych praktyk na polskim rynku bancassurance dotyczące ubezpieczeniowych produktów ochronnych (dalej Rekomendacje):

Rekomendacja dobrych praktyk na polskim rynku bancassurance w zakresie ubezpieczeń ochronnych powiązanych z produktami bankowymi,
Rekomendacja w sprawie dobrych praktyk w zakresie ubezpieczeń finansowych powiązanych z produktami bankowymi zabezpieczonymi hipotecznie,
Rekomendacja dobrych praktyk na polskim rynku bancassurance w zakresie ubezpieczeń z elementem Inwestycyjnym lub oszczędnościowym.

Postępowanie zgodne z dobrymi praktykami ma zapewniać Klientom Banku korzystającym z oferty ubezpieczeniowej najwyższe standardy obsługi, przejawiające się między innymi w jak najlepszym dopasowaniu produktu do potrzeb i sytuacji życiowej Klienta.

Przejawem realizacji Rekomendacji jest wypełnianie przez Bank szczególnych obowiązków Informacyjnych wobec Klienta przed objęciem go ochroną ubezpieczeniową. Dotyczy to w szczególności dokumentów związanych z zawarciem umowy ubezpieczenia oraz warunków ubezpieczenia. W związku z tym w procesie obsługi Klienta Bank stosuje różnorodne specjalistyczne narzędzia np. Kwestionariusz oceny adekwatności i odpowiedniości (dotyczy ubezpieczeń inwestycyjnych). W konsekwencji, poprzez stosowane procedury przy oferowaniu produktów ubezpieczeniowych Bank zapewnia, że usługi pośrednictwa oraz wykonywane czynności ubezpieczeniowe będą realizowane z największą starannością, a zawarte z Klientami umowy ubezpieczeniowe będą dopasowane do ich potrzeb, a tym samym mają szanse na długofalową kontynuację. Jednocześnie wdrożone przez Bank procedury gwarantują mniejszą ilość reklamacji ze strony Klientów odnośnie do zakupionych przez nich produktów ubezpieczeniowych, co sprzyja budowaniu dobrych relacji z Klientami Banku. Co więcej, zadowolenie Klientów z obsługi w zakresie produktów ubezpieczeniowych oraz z dopasowania tego typu produktów do potrzeb Klientów wpływa również pozytywnie na postrzeganie przez Klientów wizerunku Towarzystwa Ubezpieczeniowego. Tym samym, wysoka jakość obsługi Klientów Banku w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego, zapewnia wymierne korzyści dla Towarzystwa Ubezpieczeniowego, dla którego Bank realizuje usługi pośrednictwa lub wykonuje czynności ubezpieczeniowe.

Obecnie Bank planuje zawrzeć nowe umowy agencyjne lub umowy ubezpieczenia grupowego z wybranymi Towarzystwami Ubezpieczeniowymi. W ramach niektórych umów znajdą się zapisy, zgodnie z którymi Bank za zawarcie umowy ubezpieczenia grupowego lub umowy agencyjnej otrzyma od Towarzystwa Ubezpieczeniowego opłatę w wysokości każdorazowo ustalonej pomiędzy stronami transakcji. Przedmiotowa opłata będzie związana z podpisaniem przez Bank umowy ubezpieczenia grupowego lub umowy agencyjnej i będzie całkowicie niezależna od wynagrodzenia za świadczenie przez Bank usług pośrednictwa ubezpieczeniowego lub wykonywania czynności ubezpieczeniowych. Za usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego lub wykonywanie czynności ubezpieczeniowych w ramach umowy Bank będzie otrzymywał stosowne wynagrodzenie, określone odrębnie w umowie. Co więcej, fakt uiszczenia opłaty za zawarcie umowy jak również wysokość tej opłaty nie mają żadnego wpływu na sposób kalkulacji ani poziom wynagrodzenia za świadczenie przez Bank usług określonych w zawartych z Towarzystwami Ubezpieczeniowymi umowach agencyjnych lub umowach ubezpieczenia grupowego.

Należy zatem podkreślić, że opłata za zawarcie umowy oraz wynagrodzenie za świadczone przez Bank usługi stanowią odrębne i zupełnie od siebie niezależne tytuły płatności wynikające z umowy, przy czym opłata za zawarcie umowy nie jest w żaden sposób związana ze świadczeniem usług pośrednictwa ubezpieczeniowego lub wykonywaniem czynności ubezpieczeniowych przez Bank, podczas gdy wynagrodzenie wynikające z umowy stanowi zapłatę za faktyczne świadczenia realizowane przez Bank w związku z zawarciem umowy agencyjnej lub umowy ubezpieczenia grupowego i jest ekwiwalentne do realizowanych świadczeń.

Opłata za zawarcie umowy związana jest z podpisaniem przez Bank umowy ubezpieczenia grupowego lub umowy agencyjnej i jej otrzymanie nie jest związane z rozpoczęciem świadczenia usług pośrednictwa ubezpieczeniowego lub wykonywania czynności ubezpieczeniowych. W skrajnym przypadku Bank po zawarciu umowy agencyjnej lub umowy ubezpieczenia grupowego i zainkasowaniu opłaty za zawarcie umowy może nigdy nie zacząć świadczyć usług agencyjnych lub wykonywać czynności ubezpieczeniowych (np. w sytuacji, gdy zmieni się sytuacja rynkowa i oferta produktowa danego Towarzystwa Ubezpieczeniowego nie będzie atrakcyjna dla Klientów Banku lub nie będzie dopasowana do realizowanej przez Bank strategii biznesowej).

Opłata za zawarcie umowy ma być dla Banku jedynie elementem skłaniającym Bank do podpisania umowy agencyjnej / umowy ubezpieczenia grupowego z określonym Towarzystwem Ubezpieczeniowym. Z kolei dla Towarzystwa Ubezpieczeniowego opłata jest wyrazem chęci podjęcia współpracy w zakresie dystrybucji produktów ubezpieczeniowych z Bankiem jako podmiotem zapewniającym najwyższe standardy obsługi w tym zakresie. Jednocześnie jest to przyjęta praktyka rynkowa wśród podmiotów działających w branży ubezpieczeniowej, gdzie występują tego typu opłaty za zawarcie umów wypłacane np. leasingodawcom.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w świetle przedstawionego powyżej stanu faktycznego, otrzymanie przez Bank opłaty za zawarcie umowy agencyjnej lub umowy ubezpieczenia grupowego, którą to opłatę Bank ma otrzymywać od wybranych Towarzystw Ubezpieczeniowych, będzie objęte zakresem przedmiotowym ustawy VAT, a w konsekwencji czy opłata taka będzie objęta przedmiotem opodatkowania i tym samym będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z zaprezentowanym stanem faktycznym w przedmiotowym wniosku Bank stoi na stanowisku, że opłata, którą ma otrzymywać Bank od Towarzystwa Ubezpieczeniowego za zawarcie umów agencyjnych lub umów ubezpieczenia grupowego nie jest objęta zakresem przedmiotowym ustawy VAT, a tym samym nie będzie podlegać opodatkowaniu VAT.

Uzasadnienie

Zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług regulują przepisy ustawy VAT, w szczególności w art. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą VAT, wskazano, że ustawa reguluje opodatkowanie podatkiem od towarów i usług a w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT określono, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
eksport towarów,
import towarów na terytorium kraju,
wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy VAT przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Natomiast, stosownie do art. 8 ust 1 ustawy VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu tub nakazem wynikającym z mocy prawa,

Wprowadzony przez ustawodawcę w regulacjach ustawy p.t.u. podział na dostawę towarów i świadczenie usług nie oznacza automatycznie, że każda czynność czy też zdarzenie gospodarcze dokonane przez podatnika VAT podlega opodatkowaniu VAT.

Przeciwnie, oczywistym jest, że w realiach obrotu gospodarczego istnieje szereg zdarzeń gospodarczych bądź transakcji i związanych z tym przepływów pieniężnych, które jako niestanowiące dostawy towarów ani też niebędące świadczeniem usług, nie podlegają regulacjom ustawy VAT, ponieważ nie są objęte zakresem przedmiotowym ustawy VAT, a tym samym nie są opodatkowane podatkiem VAT.

Jak wynika również z powołanych przepisów, dostawa towarów oraz świadczenie usług podlegają opodatkowaniu VAT jedynie wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie, przy czym odpłatność ma miejsce w przypadku każdego wynagrodzenia, które może być uznane za świadczenie wzajemne. Jednocześnie dostawa towarów lub świadczenie usług pod tytułem odpłatnym mogą zostać opodatkowane wtedy, gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich odbiorcą istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Zatem aby dana czynność (usługa) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym wynagrodzeniem.

Należy wskazać, że zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza nie tylko czynnik przedmiotowy - opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, ale także czynnik podmiotowy - czynności muszą być wykonywane przez podatnika.

Stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. W szczególności zaś działalność gospodarcza obejmuje czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy VAT).

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy VAT, podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Z kolei przez sprzedaż - zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 22 ustawy VAT - należy rozumieć odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

W świetle wskazanych regulacji usługa oznacza świadczenie podatnika na rzecz odbiorcy usługi, które jednocześnie nie stanowi dostawy towarów. W praktyce świadczenie może przyjąć dwie formy: aktywną bądź pasywną. Forma aktywna polega na wykonaniu przez świadczącego określonej usługi. Natomiast forma pasywna polega na zobowiązaniu się przez świadczącego do powstrzymania się od dokonania określonej czynności lub wywołania określonej sytuacji.

Pomimo, że pojęcie „odpłatnej usługi” jako czynności podlegającej opodatkowaniu zostało na gruncie ustawy VAT zdefiniowane w sposób szeroki, nie każda czynność bądź zdarzenie wykonywana w sferze stosunków cywilnych i gospodarczych podlega opodatkowaniu VAT.

Takie stanowisko prezentowane jest konsekwentnie w orzecznictwie sądów administracyjnych. W reprezentacyjnym dla linii orzecznictwa wyroku z 12 grudnia 2013 r., sygn.. I FSK 1128/12, Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że: „dychotomiczny podział na gruncie ustawy o VAT na świadczenie usług i dostawę towarów nie oznacza, że wypełnia on wszelkie przejawy bogatej aktywności podmiotów gospodarczych a każdy przepływ środków finansowych, odbywający się w ramach relacji pomiędzy podatnikami VAT, musi być podporządkowany świadczeniu usług lub dostawie towarów”. Podobnie wypowiadał się w swoich wyrokach Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE). Przykładowo w orzeczeniu w sprawie C-16/93 R.J. Tolsma z 3 marca 1994 r. TSUE stwierdził, że „świadczenie usługi jest odpłatne i podlega opodatkowaniu tyko wówczas, gdy istnieje związek prawny pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą, w wykonaniu którego następuje świadczenie wzajemne, a wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktyczną za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy”. Ponadto w orzeczeniu TSUE w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council z 8 marca 1988 r. Trybunał wprost wskazał, że „koncepcja odpłatnego świadczenia usług zakłada istnienie bezpośredniego związku pomiędzy świadczoną usługą a uzyskanym wynagrodzeniem”.

Taki pogląd powszechny jest również w literaturze przedmiotu, w tym m.in. A. Bartosiewicz R. Kubacki (Komentarz. VAT, 7 wydanie, Wolters Kluwers, Warszawa 2013, s. 103) czy J. Zubrzycki (Leksykon VAT, tom I, Unimex, Wrocław 2012, s. 68-69). Analogiczne stanowisko akceptowane jest również w interpretacjach Indywidualnych Ministra Finansów. Przykładowo w Interpretacji Indywidualnej z 07 maja 2014 r. sygn. ILPP1/443-98/14-2/NS wydanej za pośrednictwem Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu wskazano, że: „Aby dana czynność (usługa) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zaplata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia”.

Podobny pogląd prezentowany jest również w następujących interpretacjach: interpretacja Indywidualna z 7 sierpnia 2013 r., sygn. ILPP2/443-538/13-2/PR wydana za pośrednictwem Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu; Interpretacja indywidualna z 30 czerwca 2011 r., sygn. IPPP1-443-801/11-4/IGo wydana za pośrednictwem Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie; Interpretacja indywidualna z 13 czerwca 2011 r., sygn. ILPP1/443-455/11-2/NS wydana za pośrednictwem Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu).

Analiza stosownych przepisów ustawy p.t.u. oraz ukształtowanej linii interpretacyjnej i orzecznictwa w tym zakresie wskazuje, że opodatkowaniu VAT podlegać mogą jedynie takie czynności, dla których istnieje bezpośredni i trwały związek pomiędzy czynnościami jednej strony a wynagrodzeniem wypłacanym przez druga stronę.

W ocenie Banku warunek ten nie jest spełniony w przypadku otrzymania przez Bank opłaty za zawarcie z Towarzystwem Ubezpieczeniowym umowy agencyjnej lub umowy ubezpieczenia grupowego.

W opisanym zdarzeniu przyszłym Bank ma otrzymywać opłatę za zawarcie umowy agencyjnej lub umowy ubezpieczenia grupowego z wybranym Towarzystwem Ubezpieczeniowym. Co do zasady samo zawarcie umowy nie jest czynnością ani zdarzeniem podlegającym opodatkowaniu VAT. Ponadto pobranie takiej opłaty nie będzie się wiązać z wykonaniem jakiegokolwiek świadczenia na rzecz Towarzystwa Ubezpieczeniowego. W szczególności zawarcie umowy i otrzymanie przedmiotowej opłaty nie zobowiązuje Banku do dokonania jakiejkolwiek czynności, w tym do rozpoczęcia świadczenia usług pośrednictwa ubezpieczeniowego lub wykonywania czynności ubezpieczeniowych będących przedmiotem zawartej umowy. Co więcej, otrzymanie opłaty przez Bank nie jest związane również z powstrzymaniem się od dokonania jakiejś czynności (np. zawarciem podobnej umowy z podmiotem konkurencyjnym w stosunku do Towarzystwa Ubezpieczeniowego) bądź tolerowaniem jakiejś czynności lub sytuacji.

W konsekwencji Bank stoi na stanowisku, że otrzymana przez Bank opłata za zawarcie umowy nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, gdyż nie istnieje świadczenie ekwiwalentne, które realizowane byłoby przez Bank na rzecz Towarzystwa Ubezpieczeniowego w zamian za otrzymaną opłatę.

Zgodnie z ustaleniami między stronami transakcji, wynagrodzenie za świadczenie usług w ramach umowy określone będzie według rynkowych zasad i zależeć będzie od faktycznie wyświadczonych na rzecz Towarzystwa Ubezpieczeniowego usług agencyjnych lub wykonanych czynności ubezpieczeniowych, a jego wysokość nie będzie w żadnym wypadku zależna od wysokości uiszczonej przez Towarzystwo Ubezpieczeniowe opłaty za zawarcie umowy.

Zatem uzgodniona w umowie wysokość wynagrodzenia za świadczone usługi nie będzie pomniejszana o wartość uiszczonej opłaty za zawarcie umowy.

Kierując się przesłankami kompletności i komplementarności analizy stanu prawnego, Bank przeanalizował różnego rodzaju konstrukcje cywilnoprawne, które mogłoby być rozważane jako potencjalny desygnat dla klasyfikacji zdarzenia będącego przedmiotem zapytania w ramach niniejszego wniosku, pod kątem określenia kwalifikacji skutków podatkowych tego zdarzenia. Biorąc pod uwagę powyższe, po szczegółowej analizie, w ocenie Banku przedmiotowej opłaty za zawarcie umowy nie można również uznać za:

zaliczkę,
zadatek,
kaucję,
dotację,
subwencję,
dopłatę do ceny,
bezpodstawne wzbogacenie, darowiznę lub świadczenie pod tytułem darmym,
opłatę rezerwacyjną bądź opłatę za zaniechanie,
inne podobne.

Ad. a. W szczególności otrzymana opłata nie będzie stanowiła również zaliczki na poczet wykonania usług agencyjnych lub czynność ubezpieczeniowych. Według internetowego słownika Języka polskiego (www.pwn.pl) zaliczka to część należności wpłacana z góry na poczet tej należności. Późniejsze płatności wynagrodzenia za świadczenie usług pośrednictwa ubezpieczeniowego lub wykonywania czynności ubezpieczeniowych nie będą „rozliczane” z opłatą tzn. nie nastąpi żadne potrącenie kwoty opłaty z wypłacanego przez Towarzystwo Ubezpieczeniowe wynagrodzenia z tytułu świadczonych usług.

Ad. b. Należy wskazać, że przedmiotowa opłata za zawarcie umowy ubezpieczenia nie stanowi również zadatku. Jako zadatek należy rozumieć część należności wpłacaną z góry jako gwarancję dotrzymania umowy (według internetowego słownika języka polskiego www.pwn.pl). Jak wskazano powyżej, opłata za zawarcie umowy nie stanowi części należności za późniejsze świadczenie przez Bank usług pośrednictwa ubezpieczeniowego oraz wykonywanie czynności ubezpieczeniowych.

Ad. c. Otrzymanej opłaty nie należy również utożsamiać z kaucją. Kaucja to suma pieniężna złożona jako gwarancja dotrzymania zobowiązania (według internetowego słownika języka polskiego www.pwn.pl). Kaucja stanowi zabezpieczenie (gwarancję) wykonania umowy, co oznacza, że jest ona ustanowiona na wypadek, gdyby strona umowy, która złożyła kaucję nie wywiązała się z niej. W takiej sytuacji druga strona umowy może zaspokoić swoje roszczenie ze złożonej kaucji. Co do zasady, kaucja nie jest zaliczana na poczet ceny i podlega zwrotowi po zrealizowaniu warunków umowy. W przedstawionym we wniosku przypadku opłata za zawarcie umowy pod żadnym warunkiem nie podlega zwrotowi. Jednocześnie, gdyby Towarzystwo Ubezpieczeniowe nie wywiązało się z zapisów zawartej z Bankiem umowy agencyjnej lub umowy ubezpieczenia grupowego tzn. nie zapłaciło Bankowi wynagrodzenia należnego za świadczenie usług będących przedmiotem umowy, Bank nie będzie zaspokajał roszczeń z tytułu zaległego wynagrodzenia z otrzymanej przy zawarciu umowy opłaty.

Ad. d-f. Otrzymana przez Bank opłata za zawarcie umowy agencyjnej lub umowy ubezpieczenia grupowego nie stanowi również dotacji, subwencji ani dopłaty o podobnym charakterze, ponieważ w żaden sposób nie wpływa na poziom ceny usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego lub czynności ubezpieczeniowych świadczonych przez Bank na rzecz Towarzystwa Ubezpieczeniowego.

W związku z powyższym Bank stoi na stanowisku, że opłata za zawarcie z Towarzystwem Ubezpieczeniowym umowy agencyjnej lub umowy ubezpieczenia grupowego nie będzie stanowić podstawy opodatkowania VAT w rozumieniu art. 29a ust. 1 ustawy VAT i w konsekwencji nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT. Opłaty te bowiem nie stanowią zapłaty za świadczenie usług ani też nie stanowią zaliczki czy zadatku na poczet należności z tytułu świadczenia usług. Opłaty te jednocześnie nie są dotacją, subwencją ani żadną inną dopłatą mającą wpływ na poziom ceny usług agencyjnych lub ubezpieczeniowych, które świadczyć będzie Bank na podstawie umów zawartych z Towarzystwami Ubezpieczeniowymi. Zatem opłaty te mieszczą się poza zakresem regulacji ustawy VAT.

Ad. g-i. Bank rozważał również sytuację, w której opłata „za zawarcie umowy” miałaby być klasyfikowana w kontekście świadczenia pod tytułem darmym, jako darowizna bądź jako bezpodstawne wzbogacenie. Ta część analizy dokonana została głównie z uwagi tzw. „ostrożności procesowej” to znaczy z uwagi na konieczność dokonania analizy pod kątem każdej możliwej kwalifikacji cywilnoprawnej istotnej z punktu widzenia określania skutków podatkowych. Opłata za zawarcie umowy nie może być kwalifikowana jako świadczenie uzyskane pod tytułem darmym, ani jako bezpodstawne wzbogacenie (art. 405 i następne ustawy Kodeks Cywilny) - Bank nie uzyskuje bowiem korzyści bez podstawy prawnej, ale w wyniku zawarcia umowy w ramach zgodnego oświadczenia woli obydwu stron umowy - ani jako darowizna (art. 888 i następne ustawy Kodeks Cywilny) gdyż relacja jaka wynika z otrzymania przez Bank opłaty za zawarcie umowy nie jest związana ze świadczeniem, którego istota polega na jednostronnym obciążeniu swojego majątku przez uiszczającego opłatę.

Ad. h. Bank rozważał również możliwe kwalifikacje prawno-podatkowe związane z otrzymaniem opłaty za zawarcie umowy jako „opłatę rezerwacyjną” bądź „opłatę za zaniechanie” tj. powstrzymanie się od zawarcia umowy z innymi kontrahentami świadczącymi podobnego rodzaju usługi co podmiot zawierający umowę. Jednakże analiza tych scenariuszy wykazuje, że żaden z nich nie ma zastosowania w analizowanym stanie przyszłym. W szczególności w przyszłych stanach faktycznych nie wystąpią elementy, w których opłata za zawarcie umowy byłaby tożsama z opłatą rezerwacyjną gdyż - jak to wykazano powyżej - samo zawarcie umowy nie gwarantuje jeszcze, że w przyszłości z zawartej umowy uiszczający opłatę odniesie jakiekolwiek korzyści czy też (w skrajnym przypadku) umowa w ogóle będzie realizowana. Podobnie wykluczony jest scenariusz z kwalifikacją opłaty jako opłaty za zaniechanie tj. uzyskanie przez Bank opłaty za zawarcie umowy nie jest tożsame ze zobowiązaniem się Banku do powstrzymania bądź jakiegokolwiek ograniczenia w równoczesnym zawieraniu umów z innymi podmiotami świadczącymi tego samego rodzaju usługi co podmiot uiszczający opłatę.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.), zwaną dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Należy zauważyć, że pojęcie usługi zostało zdefiniowane bardzo szeroko. Taka konstrukcja definicji usług pozwala na objęcie zakresem przedmiotowym podatku VAT wszelkich transakcji wykonywanych w ramach działalności gospodarczej. Powyższa definicja jest niewątpliwie szersza niż zakres tego pojęcia w potocznym jego rozumieniu. Definicja ta obejmuje bowiem nie tylko transakcje polegające na wykonaniu czynności przez usługodawcę, ale również szereg transakcji niewymagających aktywnego działania usługodawcy.

Jak wskazuje art. 353 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Z 2014 r., poz. 121, z późn. zm.), świadczenie może polegać na działaniu albo zaniechaniu. Przez świadczenie należy zatem rozumieć każde zachowanie się na rzecz innego podmiotu. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innego podmiotu), jak i zaniechanie (nie czynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Na świadczenie mogą się też jednocześnie składać zachowania związane z działaniem, jak i zaniechaniem.

Mając na uwadze ogólne reguły konstrukcyjne systemu VAT, wskazać należy że usługą jest takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść.

Zatem aby ocenić czy doszło do świadczenia przez Wnioskodawcę czynności opodatkowanej należy rozpatrzyć czy Wnioskodawca w ogóle świadczył jakiekolwiek czynności, a jeżeli tak to czy czynności te były odpłatne.

Czynność uznaje się za odpłatną gdy są spełnione następujące warunki:

istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne;
wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy;
istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi;
odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem;
istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy, podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Z kolei przez sprzedaż - zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 22 ustawy - należy rozumieć odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Z opisu przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca jest bankiem uniwersalnym, prowadzącym działalność bankową w rozumieniu ustawy Prawo bankowe, w ramach której oferuje dla szerokiego kręgu odbiorców różnego rodzaju usługi finansowe. W ramach katalogu produktów proponowanych Klientom znajdują się również usługi ubezpieczeniowe, oferowane w ramach umów i porozumień zawieranych przez Bank z podmiotami uprawnionymi do świadczenia usług ubezpieczeniowych.

Bank zawiera z Towarzystwami Ubezpieczeniowymi umowy agencyjne, gdzie występuje w roli agenta ubezpieczeniowego oraz umowy ubezpieczenia grupowego, w ramach których pełni funkcję Ubezpieczającego. Na podstawie umów agencyjnych Bank świadczy usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego i oferuje Klientom Banku produkty ubezpieczeniowe o charakterze Indywidualnym, m.in. Ubezpieczenie indywidualne na życie i dożycie, Ubezpieczenie indywidualne na życie i dożycie z Ubezpieczeniowym Funduszem inwestycyjnym, Ubezpieczenie indywidualne na życie i dożycie z UFK. Umowy ubezpieczenia grupowego Bank zawiera na rzecz osób trzecich (Klientów Banku), co wiąże się z wykonywaniem przez Bank na zlecenie Towarzystwa Ubezpieczeniowego czynności ubezpieczeniowych.

Obecnie Bank planuje zawrzeć nowe umowy agencyjne lub umowy ubezpieczenia grupowego z wybranymi Towarzystwami Ubezpieczeniowymi. W ramach niektórych umów znajdą się zapisy, zgodnie z którymi Bank za zawarcie umowy ubezpieczenia grupowego lub umowy agencyjnej otrzyma od Towarzystwa Ubezpieczeniowego opłatę w wysokości każdorazowo ustalonej pomiędzy stronami transakcji. Przedmiotowa opłata będzie związana z podpisaniem przez Bank umowy ubezpieczenia grupowego lub umowy agencyjnej i będzie całkowicie niezależna od wynagrodzenia za świadczenie przez Bank usług pośrednictwa ubezpieczeniowego lub wykonywania czynności ubezpieczeniowych. Za usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego lub wykonywanie czynności ubezpieczeniowych w ramach umowy Bank będzie otrzymywał stosowne wynagrodzenie, określone odrębnie w umowie. Wnioskodawca wskazuje, że, fakt uiszczenia opłaty za zawarcie umowy jak również wysokość tej opłaty nie mają żadnego wpływu na sposób kalkulacji ani poziom wynagrodzenia za świadczenie przez Bank usług określonych w zawartych z Towarzystwami Ubezpieczeniowymi umowach agencyjnych lub umowach ubezpieczenia grupowego.

Wnioskodawca podkreśla, że opłata za zawarcie umowy oraz wynagrodzenie za świadczone przez Bank usługi stanowią odrębne i zupełnie od siebie niezależne tytuły płatności wynikające z umowy, przy czym opłata za zawarcie umowy nie jest w żaden sposób związana ze świadczeniem usług pośrednictwa ubezpieczeniowego lub wykonywaniem czynności ubezpieczeniowych przez Bank, podczas gdy wynagrodzenie wynikające z umowy stanowi zapłatę za faktyczne świadczenia realizowane przez Bank w związku z zawarciem umowy agencyjnej lub umowy ubezpieczenia grupowego i jest ekwiwalentne do realizowanych świadczeń.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą tego czy otrzymanie przez Bank opłaty za zawarcie umowy agencyjnej lub umowy ubezpieczenia grupowego, którą to opłatę Bank ma otrzymywać od wybranych Towarzystw Ubezpieczeniowych, będzie objęte zakresem przedmiotowym ustawy VAT, a w konsekwencji czy opłata taka będzie objęta przedmiotem opodatkowania i tym samym będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT.

Mając na uwadze powyższe należy zauważyć, że Wnioskodawca zobowiązuje się do zawarcia z Towarzystwami Ubezpieczeniowymi nowych umów agencyjnych lub umowy ubezpieczenia grupowego, oraz do późniejszego wykonywania wynikających z umowy obowiązków, czyli świadczy na rzecz swego kontrahenta pewne czynności które zdaniem tut. organu należy zaklasyfikować jako usługi.

Zdaniem tut. organu w przedmiotowej sprawie zostały spełnione następujące warunki:

Wnioskodawcę łączą więzy prawne z Towarzystwami Ubezpieczeniowymi – w zawartych umowach określono opłatę za zawarcie umowy agencyjnej lub umowy ubezpieczenia grupowego jako wynagrodzenie za zawarcie umowy.
wynagrodzenie otrzymane przez Spółkę stanowi wartość za konkretne świadczenia polegające na przystąpieniu do umowy przez Wnioskodawcę z Towarzystwami Ubezpieczeniowymi.
Wnioskodawca jako świadczący usługę zyskuje zindywidualizowaną korzyść w postaci otrzymanego wynagrodzenia,
otrzymane środki pozostają w bezpośrednim związku z czynnością – Wnioskodawca zobowiązuje się do zawarcia umowy ubezpieczenia grupowego lub umowy agencyjnej, w wyniku której będzie świadczyć usługi,
wartość tego świadczenia wzajemnego jest wyrażona w pieniądzu i określona w umowie,

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że w przedmiotowej sytuacji dochodzi do odpłatnego świadczenia usług, w rozumieniu przepisów o podatku VAT – art. 8 ust. 1.

Sama Spółka wskazuje, że funkcją opłaty dokonanej przez Towarzystwa Ubezpieczeniowe jest zagwarantowanie tego, że Spółka podpisze z tymi Towarzystwami umowę o współpracy. Tak więc, w tym wypadku mamy bezpośredniego odbiorcę, który odniesie niewątpliwie korzyść, bowiem opłaty za zawarcie umowy, wpłyną na świadczenie usług.

Tak więc otrzymana opłata przez Spółkę jest związana z określonym zachowaniem Spółki, a zatem ze świadczeniem przez nią usług, bowiem wpłacona opłata, jest wynagrodzeniem za gotowość do przystąpienia do umowy i wykonania wynikających z niej obowiązków. Warunkiem zawarcia umowy, jest wpłacenie opłaty za zawarcie umowy agencyjnej lub umowy ubezpieczenia grupowego przez Towarzystwo Ubezpieczeniowe. Zatem istnieje element wzajemności, konieczny do uznania, że płatność jest wynagrodzeniem za świadczoną usługę.

Odnosząc się do cytowanych przez Wnioskodawcę indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego należy podkreślić, że wszystkie te interpretacje dotyczą zupełnie odmiennych stanów faktycznych/zdarzeń przyszłych, niż opisany w niniejszym Wniosku. Dotyczą one takich świadczeń jak Cash-pooling, premie pieniężne od podmiotu trzeciego oraz udziałów w zysku. Takie czynności nie są w ogóle podobne do czynności, za które są wnoszone opłaty we wniosku niniejszym. Tym samym nie znajdują one zastosowania w sprawie.

Tutejszy organ w całości akceptuje tezy zawarte w cytowanych przez Wnioskodawcę wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wyroki te potraktowano jako jeden z elementów argumentacji Wnioskodawcy w sprawie niniejszej.

Jednakże zdaniem Organu w sprawie będącej przedmiotem złożonego Wniosku jednoznacznie mamy do czynienia z czynnościami, dla których istnieje bezpośredni i trwały związek pomiędzy czynnościami jednej strony a wynagrodzeniem wypłacanym przez drugą stronę z tytułu otrzymania przez Wnioskodawcę opłaty za zawarcie z Towarzystwem Ubezpieczeniowym umowy agencyjnej lub umowy ubezpieczenia grupowego.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy jest nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin