Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPP3/443-273/14/AŚ
z 24 czerwca 2014 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) – Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z 28 lutego 2014 r. (data wpływu 11 marca 2014 r.), uzupełnionym pismem z 12 czerwca 2014 r. (data wpływu 17 czerwca 2014 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania czy w stosunku do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w zakresie opłat przyjmowanych na podstawie decyzji administracyjnych za pobyt w mieszkaniach chronionych (w tym readaptacyjnych), odpłatności za pobyt dziecka w pieczy zastępczej, środków finansowych otrzymywane z innych powiatów na podstawie zawartych porozumień w związku z: przyjęciem, określeniem warunków pobytu dziecka w rodzinie zastępczej zawodowej, przyjęciem, określeniem warunków pobytu dziecka w rodzinie zastępczej spokrewnionej lub niezawodowej ma zastosowanie art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług, oraz czy w stosunku do środków finansowych otrzymywane z innych powiatów na podstawie zawartych porozumień w związku z: umieszczeniem oraz pobytem w placówce opiekuńczo-wychowawczej na podstawie wydanego skierowania, zwrotem wynagrodzenia dla rodziny zastępczej zawodowej na podstawie zawartej umowy z rodziną zastępczą ma zastosowanie artykuł 43 ust. 1 pkt 22 oraz w zakresie obowiązku ewidencjonowania ich za pomocą kasy rejestrującej – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 11 marca 2014 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie między innymi uznania czy w stosunku do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w zakresie opłat przyjmowanych na podstawie decyzji administracyjnych za pobyt w mieszkaniach chronionych (w tym readaptacyjnych), odpłatności za pobyt dziecka w pieczy zastępczej, środków finansowych otrzymywane z innych powiatów na podstawie zawartych porozumień w związku z: przyjęciem, określeniem warunków pobytu dziecka w rodzinie zastępczej zawodowej, przyjęciem, określeniem warunków pobytu dziecka w rodzinie zastępczej spokrewnionej lub niezawodowej ma zastosowanie art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług, oraz czy w stosunku do środków finansowych otrzymywane z innych powiatów na podstawie zawartych porozumień w związku z: umieszczeniem oraz pobytem w placówce opiekuńczo-wychowawczej na podstawie wydanego skierowania, zwrotem wynagrodzenia dla rodziny zastępczej zawodowej na podstawie zawartej umowy z rodziną zastępczą ma zastosowanie artykuł 43 ust. 1 pkt 22 oraz w zakresie obowiązku ewidencjonowania ich za pomocą kasy rejestrującej.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z 12 czerwca 2014 r. (data wpływu 17 czerwca 2014 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie organu z 4 czerwca 2014 r. znak: IBPP3/443-273/14/AŚ.

W przedmiotowym wniosku, uzupełnionym pismem z 12 czerwca 2014 r. został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Y jest miastem na prawach powiatu. Miasto na prawach powiatu jest gminą wykonującą zadania powiatu na zasadach określonych w ustawie o samorządzie powiatowym z dnia 5 czerwca 1998 r. (Dz. U. z 2013 r. poz. 595 t.j. ze zmianami).

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej (zwany dalej MOPS, Wnioskodawca) jest gminną jednostką budżetową finansowaną z budżetu miasta. Stosownie do treści art. 11 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych (Dz.U. z 2013 r. poz. 885 t.j. ze zmianami) jednostkami budżetowymi są jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych nieposiadające osobowości prawnej, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego (ust. 1). Jednostka budżetowa działa na podstawie statutu określającego w szczególności jej nazwę, siedzibę i przedmiot działalności (ust. 2). Podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest plan dochodów i wydatków, zwany dalej „planem finansowym jednostki budżetowej” (ust. 3).

MOPS realizuje zadania należące do zadań własnych gminy oraz do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gminę wynikające z odrębnych przepisów prawa do realizacji których został powołany. Do zadań własnych gminy (art.17.1 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej Dz.U. z 2013 r. poz. 182 t.j. ze zmianami) należą między innymi:

• udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym
• organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych, w miejscu zamieszkania, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi;
• prowadzenie i zapewnienie miejsc w mieszkaniach chronionych;
• kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca gminy w tym domu.
  
  

Do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gminę (art.18.1 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej) należy między innymi organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi.

Ponadto MOPS jest organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej wyznaczonym przez Prezydenta Miasta, któremu zlecił realizację tego zadania na podstawie art. 76.1. ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej - Dz. U. z 2013 r. poz. 135 t.j. Obowiązek wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz organizacji pieczy zastępczej, w zakresie ustalonym ustawą, spoczywa na jednostkach samorządu terytorialnego oraz na organach administracji rządowej. Obowiązek ten wynika z art. 3.1 ww. ustawy.

Do zadań własnych powiatu należy między innymi (art. 180 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej):

• zapewnienie dzieciom pieczy zastępczej w rodzinach zastępczych, rodzinnych domach dziecka oraz w placówkach opiekuńczo-wychowawczych;
• finansowanie świadczeń pieniężnych dotyczących dzieci z terenu powiatu, umieszczonych w rodzinach zastępczych, rodzinnych domach dziecka, placówkach opiekuńczo-wychowawczych, regionalnych placówkach opiekuńczo-terapeutycznych, interwencyjnych ośrodkach preadopcyjnych lub rodzinach pomocowych, na jego terenie lub na terenie innego powiatu.
  
  

W ramach realizacji wyżej wymienionych zadań MOPS pobiera następujące opłaty:

1. należności z tytułu wydatków poniesionych zastępczo przez gminę za pobyt w domu pomocy społecznej (art. 61 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej). Opłata jest wnoszona na podstawie decyzji administracyjnej (art. 104 ust. 1 i ust. 3, art. 110 ust. 1 i ust. 7 i 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej)
2. odpłatności za usługi opiekuńcze lub specjalistyczne usługi opiekuńcze (art. 50 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej). Przyznanie ww. usług następuje na podstawie decyzji administracyjnej, decyzja ta określa również odpłatność za usługi, którą ponosi świadczeniobiorca (art. 106 ust. 1, art. 110 ust. 1 i ust. 7 i 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej)
3. odpłatności za pobyt w mieszkaniu readaptacyjnym, mieszkaniu chronionym, noclegowni (art. 97 ust. 1 i 5). Przyznanie pomocy w formie skierowania do mieszkania chronionego lub readaptacyjnego oraz schronienia w noclegowni następuje na podstawie decyzji administracyjnej, decyzja ta określa również odpłatność, którą ponosi świadczeniobiorca (art. 106 ust. 1, art. 110 ust. 1 i ust. 7 i 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej)
4. odpłatności za pobyt dziecka w pieczy zastępczej (art. 193 i art. 194 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej). Opłata jest wnoszona na podstawie decyzji administracyjnej.
5. odpłatności osób obowiązanych do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej na rzecz osób umieszczonych na podstawie decyzji administracyjnej (art. 61 ust. 1 i 2, art. 103 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej). Opłata jest wnoszona na podstawie zawartej umowy.
6. środki finansowe otrzymywane z innych powiatów na podstawie zawartych porozumień (art. 191 i 192), które dotyczą zwrotu wydatków poniesionych przez miasto R. w związku z:
   1. umieszczeniem oraz pobytem w placówce opiekuńczo-wychowawczej na podstawie wydanego skierowania,
   2. zwrotem wynagrodzenia dla rodziny zastępczej zawodowej na podstawie zawartej umowy z rodziną zastępczą,
   3. przyjęciem, określeniem warunków pobytu dziecka w rodzinie zastępczej zawodowej - integralną częścią zawartego porozumienia jest decyzja administracyjna przyznająca świadczenie na pokrycie tylko i wyłącznie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej.
   4. przyjęciem, określeniem warunków pobytu dziecka w rodzinie zastępczej spokrewnionej lub niezawodowej - integralną częścią zawartego porozumienia jest decyzja administracyjna przyznająca świadczenie na pokrycie tylko i wyłącznie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej.
   
   

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca dodatkowo podał, że nie jest zarejestrowany przez Naczelnika Urzędu Skarbowego jako podatnik podatku VAT czynny.

Osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej (art. 54)

Dom pomocy społecznej świadczy usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne na poziomie obowiązującego standardu, w zakresie i formach wynikających z indywidualnych potrzeb osób w nich przebywających, zwanych mieszkańcami domu.

Domy pomocy społecznej mogą prowadzić, po uzyskaniu zezwolenia wojewody:

1. jednostki samorządu terytorialnego,
2. Kościół Katolicki, inne kościoły, związki wyznaniowe oraz organizacje społeczne, fundacje i stowarzyszenia,
3. inne osoby prawne,
4. osoby fizyczne.
   
   

Gmina w ramach otwartego konkursu ofert zleca realizację zadania - prowadzenie domów pomocy społecznej (dps) - podmiotom uprawnionym.

Wydatki związane z zapewnieniem całodobowej opieki mieszkańcom oraz zaspokojeniem ich niezbędnych potrzeb bytowych i społecznych w całości pokrywa dom pomocy społecznej.

Pobyt w dps jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca.

Zobowiązanymi do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:

1. mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70% swojego dochodu,
2. małżonek, zstępni przed wstępnymi - zgodnie z umową zawartą w trybie art. 103 ust. 2,
3. Gmina, z której osoba została skierowana do dps, - w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w dps a opłatami wnoszonymi przez osoby, których mowa w pkt 1 i 2.
   
   

W przypadku niewywiązywania się osób, o których mowa powyżej (mieszkańca lub małżonka, zstępnych przed wstępnymi), z obowiązku opłaty za pobyt w dps opłaty te zastępczo wnosi gmina, z której osoba ta została skierowana do dps.

Gminie przysługuje prawo do dochodzenia zwrotu poniesionych na ten cel wydatków.

W tym celu przeprowadzone jest postępowanie administracyjne zakończone wydaniem decyzji o zwrocie poniesionych przez gminę środków przez osobę zobowiązaną. W decyzji podany jest nr konta MOPS na które należy przekazać środki lub sprawa kierowana jest na drogę egzekucji komorniczej.

Osoby (małżonek, zstępni przed wstępnymi) zobowiązane do ponoszenia odpłatności za pobyt w dps zawierają z Dyrektorem MOPS umowę cywilnoprawną (na podstawie art. 103 ustawy), w której określona zostaje kwota jaką należy wpłacić na konto MOPS. Umowa określa wysokość środków zobowiązania finansowego.

W przypadku, gdy zobowiązani nie są w stanie ponosić odpłatności określonej w zawartej umowie - cywilnoprawnej składają wniosek o zmniejszenie odpłatności. Po przeprowadzonym postępowaniu administracyjnym uwzględniając zapisy art. 64 ustawy organ może zwolnić częściowo lub całkowicie z ponoszenia odpłatności za pobyt członka rodziny w dps. Wysokość zobowiązania określona jest w decyzji administracyjnej.

Usługę w zakresie pobytu w dps świadczy dps. MOPS decyzją administracyjną kieruje osobę wymagającą zabezpieczenia w dps i ustala odpłatność za pobyt w dps. W umowie cywilnoprawnej MOPS nie zobowiązuje się do świadczenia usług.

Wnioskodawca powierzył w drodze otwartego konkursu ofert realizację zadania „organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi organizacji pozarządowej” (art. 50 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej).

Świadczenie usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych przysługuje osobom uprawnionym (osobom starszym i niepełnosprawnym klientom MOPS) na mocy przepisów ustawy o pomocy społecznej. Szczegółowe zasady przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi regulują uchwały podjęte przez Radę Miasta oraz rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych. Wysokość odpłatności za świadczone usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze uzależniona jest od posiadanego dochodu na osobę w rodzinie i ponoszą osoby korzystające z usług zgodnie z decyzją wydaną przez Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej lub inna osobę upoważnioną.

Decyzja określa zakres, okres i miejsce świadczenia oraz wysokość odpłatności. Opłata za świadczone usługi jest wnoszona przez osobę uzyskującą pomoc w formie usług lub jej opiekuna, bezpośrednio do kasy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej lub na konto MOPS (nr konta oraz wymagany termin płatności podany jest w decyzji przyznającej usługi).

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej realizuje zadanie, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 12 ustawy o pomocy społecznej polegające na prowadzeniu i zapewnieniu miejsc w mieszkaniach chronionych.

W dyspozycji Ośrodka znajdują się mieszkania chronione (w tym readaptacyjne) przeznaczone dla różnych grup klientów: osób starszych, bezdomnych, ofiar przemocy, osób z zburzeniami psychicznymi, usamodzielnianych wychowanków. Szczegółowe zasady korzystania oraz odpłatności za pobyt w mieszkaniach regulują uchwały podjęte przez Radę Miasta, zgodnie z art. 97 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej. Opłaty za pobyt w mieszkaniach ponoszą osoby skierowane do mieszkania zgodnie z decyzją administracyjną wydaną przez Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej lub inną osobę upoważnioną. Decyzja określa adres mieszkania chronionego/readaptacyjnego, typ mieszkania (chronione dla osób z zaburzeniami psychicznymi, chronione dla ofiar przemocy, chronione dla seniorów, readaptacyjne dla osób pozbawionych schronienia w tym dla osób bezdomnych, chronione dla usamodzielnianych wychowanków), okres skierowania do mieszkania oraz wysokość odpłatności za pełny miesiąc pobytu w mieszkaniu. Wysokość odpłatności za pobyt w mieszkaniu uzależniona jest od wysokości dochodu osoby/rodziny kierowanej do mieszkania. Jest to odpłatność za pobyt w określonym rodzaju mieszkania, która obejmuje 24 godzinne przebywanie w wyposażonym w podstawowe sprzęty mieszkaniu oraz odpłatność za media (jedna kwota). Każdego roku ustalana jest wysokość „stawki bazowej” w określonych mieszkaniach, która obejmuje koszty eksploatacji mieszkania oraz mediów obliczone na podstawie wydatków poniesionych w poprzednim roku kalendarzowym i obowiązuje ona przez cały następny rok kalendarzowy.

Odpłatność osób/rodzin kierowanych ustalana jest zgodnie z Uchwalą Rady Miasta w przedmiotowej sprawie. Osoby skierowane do mieszkania winny wpłacać należności za pobyt w mieszkaniu do kasy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej lub na konto bankowe MOPS (numer konta oraz wymagany termin płatności podany w decyzji administracyjnej kierującej osobę/rodzinę do mieszkania). Osoby/rodziny, których dochód nie przekracza kwoty kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej/kryterium dochodowego na osobę w rodzinie określonego w ustawie o pomocy społecznej nie ponoszą odpłatności za pobyt w mieszkaniu (art. 97 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej). Wówczas pełne koszty ponosi MOPS.

Korzystanie z mieszkania oznacza oddanie do dyspozycji części pomieszczenia mieszkalnego wraz z wyposażeniem, korzystanie ze wspólnych urządzeń sanitarnych, kuchennych. Posiadanie dodatkowych sprzętów nie zapewnionych przez MOPS wymaga pisemnej zgody Dyrektora MOPS a koszty ich użytkowania osoby kierowane pokrywają we własnym zakresie. Osobami skierowanymi do mieszkań opiekują się pracownicy socjalni MOPS w ramach etatów, świadcząc pracę socjalną, kontrolując funkcjonowanie osób skierowanych w mieszkaniach. Ponadto osoby skierowane do mieszkań mają zapewnioną obsługę w zakresie bieżącej administracji mieszkania. Dodatkowo w razie potrzeby osoby mogą zostać objęte usługami opiekuńczymi lub/oraz specjalistycznymi usługami opiekuńczymi dla osób z zaburzeniami psychicznymi na identycznych zasadach, które szczegółowo zostały wyjaśnione w odpowiedzi na pytanie 4.

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej prowadzi remonty, konserwacje, naprawy w mieszkaniach w ramach etatów MOPS oraz w ramach środków finansowych MOPS. W przypadku zniszczeń dokonanych w mieszkaniach przez ich mieszkańców, koszty napraw pokrywają wówczas sami mieszkańcy. Wnioskodawca dysponuje mieszkaniami na podstawie umów najmu zawartych ze Spółdzielnią Mieszkaniową, Miejskim Przedsiębiorstwem Gospodarki Mieszkaniowej oraz umów użyczenia zawartych z organizacjami pozarządowymi.

DŚ, KIS Udzielanie schronienia osobom tego pozbawionym należy do zadań własnych obowiązkowych gminy (art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy o pomocy społecznej). Opłaty za pobyt w ośrodkach wsparcia, jakim jest noclegownia ustala rada gminy w drodze uchwały (art. 97 ust. 5 ww. uchwały).

Zgodnie z załącznikiem do uchwały Nr 667/XXXVI/2005 Rady Miejskiej z dnia 10 lutego 2005 r. w sprawie szczegółowych zasad ponoszenia odpłatności za pobyt w Noclegowni, koszt utrzymania w noclegowni dla bezdomnych mężczyzn określa Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w oparciu o wydatki na rok kalendarzowy ujęte w uchwale budżetowej Rady Miasta, pomniejszone o wydatki na zadania inwestycyjne.

Nie ponoszą opłat za pobyt w noclegowni dla bezdomnych mężczyzn świadczeniobiorcy, których dochód nie przekracza kryterium dochodowego uprawniającego do bezzwrotnych świadczeń z pomocy społecznej (art. 8 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej).

Świadczeniobiorcy których dochód przekracza wysokość kryterium dochodowego uprawniającego do bezzwrotnych świadczeń z pomocy społecznej ponoszą odpłatność na zasadach określonych w tabeli:

TABELA - załącznik pdf - s. 14.

Osoba bezdomna posiadająca ostatnie stale miejsce zameldowania jest kierowana do noclegowni, na podstawie decyzji administracyjnej wydanej przez upoważnione osoby.

Wysokość opłat, termin i miejsce dokonywania opłat z tyt. pobytu w noclegowni określa Dyrektor MOPS lub inna osoba upoważniona do wydania decyzji administracyjnej.

W sytuacji gdy wystąpią szczególnie uzasadnione okoliczności świadczeniobiorcy mogą być całkowicie lub częściowo zwolnieni z opłat.

Odpłatność za pobyt dziecka w pieczy zastępczej wnoszą (zgodnie z art. 193 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej - Dz. U. z 2013 r. poz. 135 j.t.) rodzice dziecka. Za ponoszenie ww. opłaty rodzice odpowiadają solidarnie. W przypadku niemożliwości uzyskania od rodziców ww. opłaty, opłatę ponoszą osoby dysponujące dochodem dziecka oraz osoba, która osiągnęła pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej i nadal w niej przebywa na dotychczasowych zasadach zgodnie z art. 37 ww. ustawy. Opłata ta jest wnoszona na podstawie decyzji administracyjnej.

Odpłatność za pobyt dziecka w pieczy zastępczej jest wnoszona za świadczenia, które otrzymuje rodzina zastępcza na każde umieszczone dziecko w rodzinie zastępczej zgodnie z art. 80 i 81 ww. ustawy tj.

• świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej,
• dodatek z tytułu niepełnosprawności dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania dziecka.
  
  

Wypłatę świadczenia realizuje powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej. Jeśli nie można ustalić powiatu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, właściwy jest powiat miejsca ostatniego zameldowania na pobyt stały dziecka, jednakże jeśli nie można także ustalić miejsca ostatniego zameldowania dziecka na pobyt stały, powiatem właściwym jest powiat miejsca siedziby sądu, który orzekł o umieszczeniu dziecka w pieczy zastępczej, (art. 191 ww. ustawy).

Zgodnie z art. 76 ww. ustawy starosta wyznacza jednostkę organizacyjną powiatu lub podmiot, któremu zleca realizację zadań organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. Jak wspomniano we wniosku z dnia 28 lutego 2014 roku, MOPS jest organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej tj. podmiotem realizującym m.in. wypłatę świadczeń dla rodzin zastępczych. Przebieg organizacji tego świadczenia:

1. złożenie wniosku, na udzielenie świadczeń dla dzieci przebywających w rodzinie zastępczej, przez rodzinę zastępczą (art. 88 ww. ustawy) w siedzibie organizatora rodzinnej pieczy zastępczej,
2. przyznanie świadczenia rodzinie zastępczej na drodze decyzji administracyjnej.
3. ustalenie odpłatności rodzicom za pobyt dziecka w pieczy zastępczej w wysokości przyznanych świadczeń rodzinie zastępczej.
   
   

Czynności świadczone w zakresie porozumień zawartych z innymi powiatami na podstawie których otrzymuje środki finansowe:

1. umieszczenie dziecka w przestrzeni pieczy zastępczej (tj. rodzina zastępcza, placówka opiekuńczo-wychowawczą),
2. ustalenie powiatu właściwego do ponoszenia wydatków na opiekę i wychowanie dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej,
3. opracowanie projektu porozumienia (umowy cywilno-prawnej) pomiędzy powiatami dotyczącymi zwrotu wydatków poniesionych na opiekę i wychowanie dziecka w pieczy zastępczej,
4. inne czynności administracyjno - prawne dotyczące końcowego podpisania porozumienia (m. in. rokowania z innym powiatem co do treści zawartej w porozumieniu, współpraca z radcą prawnym, itp.),
5. obsługa administracyjno - księgowa dotycząca wypłaty środków finansowych oraz otrzymywanych środków finansowych z innych powiatów dotyczących wydatków poniesionych na opiekę i wychowanie dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej.
   
   

Stroną podpisywanych porozumień jest Miasto na prawach powiatu reprezentowane przez Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej działającego na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez Prezydenta Miasta.

MOPS jest podmiotem wyznaczonym przez Prezydenta Miasta, któremu zlecono zadania organizatora rodzinnej pieczy zastępczej.

Przebieg realizacji tego świadczenia

1. podpisanie porozumienia pomiędzy powiatami,
2. przyznanie świadczeń np. dla rodziny zastępczej na drodze decyzji administracyjnej, która jest jednocześnie integralną częścią zawartego porozumienia co do wysokości wypłacanych świadczeń,
3. otrzymanie środków finansowych z innych powiatów na podstawie uzgodnień zawartych w porozumieniu dotyczących zwrotu wydatków poniesionych przez Wnioskodawcę.
   
   

Dziecko do placówki opiekuńczo-wychowawczej kieruje powiat właściwy do ponoszenia wydatków na opiekę i wychowanie dziecka, jednakże jeśli powiat nie może skierować dziecka do placówki opiekuńczo-wychowawczej z powodu braku odpowiedniej placówki lub z braku miejsca w placówce na jego terenie, zwraca się do innego powiatu z wnioskiem o skierowanie dziecka do odpowiedniej placówki opiekuńczo-wychowawczej (§ 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 22 grudnia 2011 roku w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz.U. Nr 292, poz. 1720). Skierowania do placówek na terenie miasta wydaje oraz podpisuje Prezydent Miasta.

Umowy z rodzinami zastępczymi zawierane są pomiędzy Wnioskodawcą, reprezentowanym przez Prezydenta Miasta zgodnie z art. 54 ww. ustawy. Decyzje administracyjne, o których mowa w punkcie 6 litera c i d wydają osoby zatrudnione w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej zgodnie z upoważnieniami Prezydenta Miasta do prowadzenia postępowań i wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach z zakresu pieczy zastępczej, należących do właściwości powiatu.

Opłaty, o których mowa w punktach 1-5 opisu stanu faktycznego są wpłacane zarówno w całości jak i częściowo za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej na rachunek bankowy MOPS. Wpłaty dokonywane są także w kasie MOPS. Zdarzają się sytuacje, kiedy kwota wpłat jest wyższa od wymaganej opłaty (jest zaliczana na poczet przyszłej raty, lub jest dokonywany zwrot). Wpłaty dotyczą zarówno opłat jednorazowych, opłat miesięcznych jak i ratalnych.

Opłaty, o których mowa w punkcie 6 opisu stanu faktycznego wpłacane są w całości za pośrednictwem banku (na rachunek bankowy MOPS nie są dokonywane wpłaty za pośrednictwem kasy MOPS) Jest możliwe, że z dokonanych wpłat zachodzi konieczność zwrotu części dokonanej wpłaty lub dopłaty z uwagi na rozliczenia ze stroną porozumienia.

Z wpłat dokonywanych w kasie MOPS jednoznacznie wynika jakiej czynności dotyczyła. Odnośnie wpłat dokonywanych za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo - rozliczeniowej, jeżeli w opisie brak jakiej dokładnie czynności wpłata dotyczy, wpłaty są identyfikowane poprzez nazwisko osoby zobowiązanej do dokonania wpłaty, nr umowy bądź decyzji. Jeżeli z dokumentacji prowadzonej w MOPS nie wynika jednoznacznie czego wpłata dotyczy, MOPS kwalifikuje wpłatę po otrzymaniu wyjaśnienia strony wpłacającej, bądź pracowników działów merytorycznych (np. pracowników socjalnych). W przypadku braku możliwości zakwalifikowania wpłat, MOPS zwraca wpłatę stronie.

Opłaty, o których mowa w punktach 1-5 opisu stanu faktycznego są wpłacane również gotówką do kasy MOPS. Opłaty, o których mowa w punkcie 6 opisu stanu faktycznego nie są wpłacane gotówką do kasy MOPS.

Wnioskodawca pobierając opłaty za pobyt dzieci w pieczy zastępczej (pkt 4) oraz przyjmując zwrot wydatków w związku ze zdarzeniami opisanymi w pkt 6 lit. a-d nie dokonuje sprzedaży na rzecz podmiotów, o których mowa w przepisie art. 111 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług - co do zasady nie posiada statusu podatnika; nadto porozumienia, o których mowa w pkt 6 zawierane są pomiędzy osobami prawnymi, nie fizycznymi. Wnioskodawca powołuje się także na pogląd prawny wyrażony w interpretacji indywidualnej tut. Organu z 9 stycznia 2014 r. ILPP1/443-853/12/14-S/AW, z której wynika, że działania w zakresie organizacji pieczy zastępczej są wykonywane w ramach funkcji publicznych i nie są działaniami podejmowanymi przez Wnioskodawcę na tych samych warunkach prawnych co prywatni przedsiębiorcy. Czynności te mają charakter publicznoprawny, a nie cywilnoprawny, a sposób i zakres ich realizacji jest ściśle określona w przepisach prawa. Podsumowując stwierdzić należy, że realizowane przez Wnioskodawcę ustawowo określone zadania w zakresie organizacji pieczy zastępczej w zakresie zapewnienia dzieciom właściwej opieki przez umieszczenie ich w placówkach opiekuńczo-wychowawczych lub rodzinach zastępczych są formą sprawowania władztwa publicznego. Zatem realizując czynności w tym zakresie i pobierając o rodziców dzieci przebywających w placówkach opiekuńczo-wychowawczych opłaty nałożone przez przepisy ustawy Wnioskodawca korzysta z wyłączenia z opodatkowania na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług.

Udzielanie pomocy osobom potrzebującym w postaci skierowania, umieszczenia i ponoszenia odpłatności za pobyt w dps, skierowania do mieszkania chronionego jak również objęcie pomocą w formie usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych jest świadczeniem na rzecz klientów pomocy społecznej, a nie sprzedażą usługi. Zgodnie z zapisami ustawy o pomocy społecznej świadczenia dzielą się na pieniężne i niepieniężne mające odpłatny lub nieodpłatny charakter. Do świadczeń niepieniężnych odpłatnych należą min.: usługi opiekuńcze, pobyt w mieszkaniu chronionym czy w dps (art. 36 ustawy).

Schronienie dla bezdomnych realizowane jest przez jednostkę budżetową miasta tj. Izbę Wytrzeźwień, która w swoim statucie ma za zadanie zapewnienie bezdomnym mężczyznom schronienia przez przyznanie tymczasowego miejsca noclegowego w prowadzonej przez nią noclegowni. Nie jest to sprzedaż miejsca noclegowego lecz realizacja świadczenia obligatoryjnego z pomocy społecznej

Kwota obrotów na rzecz osób fizycznych przekroczyła w roku 2013 kwotę 20.000 zł.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie (ostatecznie sformułowane w piśmie z 12 czerwca 2014 r.):

Czy w stosunku do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej utworzonego przez jednostkę samorządu terytorialnego w zakresie opłat przyjmowanych na podstawie decyzji administracyjnych wymienionych w części G w punktach od 1 do 4 oraz w punkcie 6 podpunkt c i d ma zastosowanie art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług, który nie uznaje za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych i jednocześnie w przypadku tych opłat wpłacanych do kasy MOPS nie ma również obowiązku rejestrowania ich za pomocą kasy rejestrującej, gdyż Wnioskodawca nie występuje tu jako podatnik podatku VAT (art. 111 ust. 1) oraz czy w stosunku do opłat wymienionych w punkcie 5 i punkcie 6 podpunkt a i b w części G ma zastosowanie artykuł 43 ust. 1 pkt 22 (co oznacza, że Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej występuje w tym przypadku jako podatnik VAT, a opłaty te są zwolnione z podatku VAT) i w przypadku wpłat dokonywanych do kasy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej z tytułu tych opłat występuje obowiązek rejestrowania ich na kasie rejestrującej?

Stanowisko Wnioskodawcy:

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej będący jednostką budżetową utworzoną przez Prezydenta Miasta R. do realizacji zadań miasta z zakresu władzy publicznej spełnia przesłanki wskazane w art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług.

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej wykonując zadania, do których został powołany, stanowi organ władzy publicznej, a w konsekwencji należy uznać, że jest to podmiot mieszczący się w zakresie podmiotowym wyłączenia z opodatkowania, o którym mowa w art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług.

Czynności wykonywane przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej związane z pobieraniem opłat na podstawie decyzji administracyjnych wymienionych w części G w punktach od 1 do 4 oraz na podstawie zawartych porozumień, których integralną częścią są decyzje administracyjne przyznające świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej wymienione w punkcie 6 podpunkt c i d, realizowane w ramach zadań z zakresu władzy publicznej są czynnościami ze sfery publicznoprawnej. Pobierane opłaty mają charakter daniny publicznej, zaś dochód uzyskiwany z ich poboru służy celom publicznym.

W stosunku do tych opłat Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej nie jest podatnikiem (art. 15 ust. 6) i jednocześnie nie ma obowiązku rejestrowania ich w przypadku wpłaty do kasy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej na kasie rejestrującej (art. 111 ust. 1).

W stosunku do opłat wymienionych w punkcie 5 w części G ma zastosowanie artykuł 43 ust. 1 pkt 22 co oznacza, że Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej występuje w tym przypadku jako podatnik VAT, jednakże opłaty te są zwolnione z podatku VAT. Wpłaty są przyjmowane na rachunek bankowy i do kasy. W przypadku wpłat dokonywanych do kasy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej z tytułu tych opłat występuje obowiązek rejestrowania ich na kasie rejestrującej.

W stosunku do opłat wymienionych w punkcie 6 podpunkt a i b w części G ma zastosowanie artykuł 43 ust. 1 pkt 22 co oznacza, że Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej występuje w tym przypadku jako podatnik VAT, jednakże opłaty te są zwolnione z podatku VAT. Wpłaty przyjmowane są jedynie na rachunek bankowy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zwaną dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

Zgodnie z art. 15 ust. 1 i 2 ww. ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W myśl art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Powyższy przepis jest odzwierciedleniem art. 13 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. z 2006 r. EU L nr 347 poz. 1 ze zm.) krajowe, regionalne i lokalne organy władzy oraz inne podmioty prawa publicznego nie są uważane za podatników w związku z działalnością, którą podejmują lub transakcjami, których dokonują jako organy władzy publicznej, nawet jeśli pobierają należności, opłaty, składki lub płatności w związku z takimi działaniami lub transakcjami. Jednakże w przypadku gdy podejmują one takie działania lub dokonują takich transakcji, są uważane za podatników w odniesieniu do tych działań lub transakcji, gdyby wykluczenie ich z kategorii podatników prowadziło do znaczących zakłóceń konkurencji. W każdych okolicznościach podmioty prawa publicznego są uważane zatem za podatników w związku z wykonywanymi czynnościami, chyba że niewielka skala tych działań sprawia, że mogą być one pominięte.

Jak wynika z powyższego przepisu wyłączenie organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy z kategorii podatników ma charakter wyłączenia podmiotowo – przedmiotowego.

Aby to wyłączenie miało miejsce, muszą zostać spełnione dwa warunki:

1. dotyczy wyłącznie organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy,
2. odnosi się tylko do tych czynności, które związane są z realizacją zadań nałożonych na te podmioty przepisami prawa i do realizacji których zostały one powołane.
   
   

Wyłączenie z grona podatników VAT organów władzy publicznej jest możliwe tylko wtedy, gdy wykonują one czynności w ramach przypisanych im specyficznych zadań i funkcji państwowych np. w zakresie administracji, sądownictwa, obrony narodowej. Wówczas wyłączenie z opodatkowania nie prowadzi do naruszenia zasad konkurencji. Organy władzy publicznej są podatnikami VAT jedynie w zakresie czynności, które mają charakter cywilnoprawny, tzn. są realizowane na podstawie umów cywilnoprawnych.

Konieczność spełniania dwóch warunków wyłączających organy publiczne z opodatkowania VAT (wykonywanie czynności przez organ podlegający prawu publicznemu oraz wykonywanie danej czynności przez podmiot działający w charakterze organu publicznego w odniesieniu do tej czynności) była wielokrotnie podkreślana przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Jak stwierdził TSUE w orzeczeniu w sprawie C-4/89 – Comune di Carpaneto Piascentino i inni a Ufficio provinciale imposta sul valore aggiunto di Piacenza – art. 4(5) VI Dyrektywy należy interpretować w taki sposób, aby czynności wykonywane przez organy publiczne w rozumieniu tego przepisu stanowiły czynności wykonywane przez organy prawa publicznego podlegające szczególnym zasadom prawnym mającym do nich zastosowanie. Drugi akapit tej regulacji należy natomiast interpretować w taki sposób, aby Państwa Członkowskie zobowiązane były zapewnić, by organy prawa publicznego traktowane były jak podatnicy w związku z czynnościami wykonywanymi w charakterze organów publicznych w przypadku, gdy czynności te mogą być również podejmowane w ramach działalności konkurencyjnych przez przedsiębiorców prywatnych, jeśli traktowanie tych organów jako podmiotów nieposiadających statusu podatnika mogłoby prowadzić do istotnego naruszenia zasad konkurencji.

Wyłączenie organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy stanowi odstępstwo od zasady powszechności opodatkowania i jako takie musi być ściśle interpretowane.

Dokonując wykładni art. 15 ust. 6 ustawy o VAT i art. 4 (5) VI Dyrektywy należy więc rozgraniczyć sferę imperium, która wyłączona z opodatkowania podatkiem od towarów i usług od sfery dominium, w której stosownie do wskazanych wyżej przepisów, organy powinny być traktowane jak podatnicy tego podatku.

Innymi słowy organ (urząd obsługujący ten organ) będzie uznany za podatnika podatku od towarów i usług w dwóch przypadkach – gdy wykonuje czynności inne niż te, które mieszczą się w ramach jego zadań (co wynika z pierwszej części art. 15 ust. 6 ustawy o VAT) oraz gdy wykonuje czynności mieszczące się w ramach jego zadań, ale czyni to na podstawie umów cywilnoprawnych. Stąd też, aby uznać, że organ działa w zakresie swoich funkcji ustawowych i jednocześnie nie korzysta z formy cywilistycznej musi zaistnieć sytuacja tego rodzaju, że przy realizacji danego zadania – określonej prawem czynności wykonywanej w interesie publicznym, organ ten wyposażony jest we władztwo publiczne, tj. występuje w pozycji nadrzędnej w stosunku do innych podmiotów uczestniczących w danej czynności.

Natomiast pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nie czynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Zauważyć jednak należy, iż usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Zatem aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem.

W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie, nagroda. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług i otrzymaną zapłatą. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług należy zatem rozumieć prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, iż opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r. (t.j. z 2012 r. Dz.U. z 2013 r. poz. 182 ze zm.) pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej i samorządowej, współpracując w tym zakresie, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi.

Stosownie do zapisu zawartego w art. 6 pkt 5 ustawy o pomocy społecznej, przez jednostkę organizacyjną pomocy społecznej rozumie się regionalny ośrodek polityki społecznej, powiatowe centrum pomocy rodzinie, ośrodek pomocy społecznej, dom pomocy społecznej, placówkę specjalistycznego poradnictwa, w tym rodzinnego, ośrodek wsparcia i ośrodek interwencji kryzysowej.

Obowiązek zapewnienia realizacji zadań pomocy społecznej spoczywa na jednostkach samorządu terytorialnego oraz na organach administracji rządowej w zakresie ustalonym ustawą (art. 16 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej).

Gmina i powiat, obowiązane zgodnie z przepisami ustawy do wykonywania zadań pomocy społecznej, nie mogą odmówić pomocy osobie potrzebującej, mimo istniejącego obowiązku osób fizycznych lub osób prawnych do zaspokajania jej niezbędnych potrzeb życiowych (art. 16 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej).

Do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym (art. 17 ust. 1 pkt 12 ustawy) należy prowadzenie i zapewnienie miejsc w mieszkaniach chronionych.

Zgodnie z art. 106 ust. 1 i ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, przyznanie świadczeń z pomocy społecznej następuje w formie decyzji administracyjnej. Udzielenie świadczeń w postaci interwencji kryzysowej, pracy socjalnej, poradnictwa, uczestnictwa w zajęciach klubu samopomocy, a także przyznanie biletu kredytowanego nie wymaga wydania decyzji administracyjnej.

Art. 97 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej stanowi, że opłatę za pobyt w ośrodkach wsparcia i mieszkaniach chronionych ustala podmiot kierujący w uzgodnieniu z osobą kierowaną, uwzględniając przyznany zakres usług. Osoby nie ponoszą opłat, jeżeli dochód osoby samotnie gospodarującej lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty kryterium dochodowego.

Rada powiatu lub rada gminy w drodze uchwały ustala, w zakresie zadań własnych, szczegółowe zasady ponoszenia odpłatności za pobyt w ośrodkach wsparcia i mieszkaniach chronionych (art. 97 ust. 4 ww. ustawy o pomocy społecznej).

Zgodnie z art. 98 ww. ustawy o pomocy społecznej świadczenia nienależnie pobrane podlegają zwrotowi od osoby lub rodziny korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej, niezależnie od dochodu rodziny. Art. 104 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

W myśl art. 110 ustawy o pomocy społecznej zadania pomocy społecznej w gminach wykonują jednostki organizacyjne – ośrodki pomocy społecznej (ust. 1). Ośrodek pomocy społecznej, wykonując zadania własne gminy w zakresie pomocy społecznej, kieruje się ustaleniami wójta (burmistrza, prezydenta miasta) (ust. 3).

Świadczenia z pomocy społecznej są udzielane na wniosek osoby zainteresowanej, jej przedstawiciela ustawowego albo innej osoby, za zgodą osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego (art. 102 ust. 1).

Art. 2 ust. 1 ustawy z 9 czerwca 2011 r., o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2013 r. poz. 135 ze zm.), stanowi że wspieranie rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych to zespół planowych działań mających na celu przywrócenie rodzinie zdolności do wypełniania tych funkcji.

System pieczy zastępczej to zespół osób, instytucji i działań mających na celu zapewnienie czasowej opieki i wychowania dzieciom w przypadkach niemożności sprawowania opieki i wychowania przez rodziców (art. 2 ust. 2ww. ustawy).

Stosowanie do zapisu art. 2 ust. 3 ww. ustawy jednostkami organizacyjnymi wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej są jednostki organizacyjne jednostek samorządu terytorialnego wykonujące zadania w zakresie wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, placówki wsparcia dziennego, organizatorzy rodzinnej pieczy zastępczej, placówki opiekuńczo-wychowawcze, regionalne placówki opiekuńczo-terapeutyczne, interwencyjne ośrodki preadopcyjne, ośrodki adopcyjne oraz podmioty, którym zlecono realizację zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej.

Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w art. 3 ust. 1–3 wskazuje również, że obowiązek wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz organizacji pieczy zastępczej, w zakresie ustalonym ustawą, spoczywa na jednostkach samorządu terytorialnego oraz na organach administracji rządowej. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, jednostki samorządu terytorialnego oraz organy administracji rządowej realizują w szczególności we współpracy ze środowiskiem lokalnym, sądami i ich organami pomocniczymi, policją, instytucjami oświatowymi, podmiotami leczniczymi, a także kościołami i związkami wyznaniowymi oraz organizacjami społecznymi. Zadania z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej są realizowane zgodnie z zasadą pomocniczości, zwłaszcza gdy przepisy ustawy przewidują możliwość zlecania realizacji tych zadań przez organy jednostek samorządu terytorialnego.

W myśl. art. 92 ust. 1 ww. ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej nienależnie pobrane świadczenia pieniężne podlegają zwrotowi łącznie z ustawowymi odsetkami przez osobę, która je pobrała.

Art. 92 ust. 2 ww. ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej stanowi, że za nienależnie pobrane świadczenia pieniężne uważa się świadczenia:

1. wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie albo wstrzymanie wypłaty świadczenia pieniężnego w całości lub w części;
2. przyznane lub wypłacone w przypadku świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą te świadczenia;
3. wypłacone bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa, jeżeli stwierdzono nieważność decyzji przyznającej świadczenie pieniężne albo w wyniku wznowienia postępowania uchylono decyzję przyznającą to świadczenie i odmówiono prawa do tego świadczenia.
   
   

W myśl art. 191 ust. 1-5 ww. ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej:

1. Powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej ponosi:
   1. wydatki na opiekę i wychowanie dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej albo rodzinnym domu dziecka;
   2. średnie miesięczne wydatki przeznaczone na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej albo interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym;
   3. wydatki na finansowanie pomocy na kontynuowanie nauki i usamodzielnienie.
2. Jeżeli nie można ustalić powiatu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, właściwy do ponoszenia wydatków jest powiat miejsca jego ostatniego zameldowania na pobyt stały.
   
3. Jeżeli nie można ustalić miejsca ostatniego zameldowania dziecka na pobyt stały, właściwy do ponoszenia wydatków jest powiat miejsca siedziby sądu, który orzekł o umieszczeniu dziecka w pieczy zastępczej.
   
4. W przypadku powrotu dziecka do rodziny i ponownego umieszczenia go w pieczy zastępczej, wydatki ponosi powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed ponownym umieszczeniem go w pieczy zastępczej. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się.
   
5. Powiat, na terenie którego funkcjonują mogące przyjąć dziecko rodzina zastępcza, rodzinny dom dziecka lub placówka opiekuńczo-wychowawcza, zawiera z powiatem, o którym mowa w ust. 1-4, porozumienie w sprawie przyjęcia dziecka oraz warunków jego pobytu i wysokości wydatków, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2.
   
   

Art. 192 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej stanowi, że do wydatków na opiekę i wychowanie dziecka, o których mowa w art. 191 ust. 1, zalicza się:

1. świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej lub w rodzinnym domu dziecka;
   
2. dodatek do świadczenia na pokrycie kosztów utrzymania dziecka;
   
3. dofinansowanie do wypoczynku dziecka;
   
4. świadczenie na pokrycie niezbędnych wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka;
   
5. świadczenie przyznane w związku z wystąpieniem zdarzenia losowego lub innego zdarzenia mającego wpływ na jakość sprawowanej opieki;
   5a) środki finansowe na pokrycie nieprzewidzianych kosztów związanych z opieką i wychowaniem dziecka w rodzinnym domu dziecka lub funkcjonowaniem rodzinnego domu dziecka;
   
6. środki finansowe na pomoc na kontynuowanie nauki i usamodzielnienie;
   
7. środki finansowe na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego, w którym zamieszkuje rodzina zastępcza zawodowa, rodzina zastępcza niezawodowa lub w którym jest prowadzony rodzinny dom dziecka, oraz środki finansowe związane ze zmianą tego lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego;
   
8. świadczenie związane z remontem lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego, w którym zamieszkuje rodzina zastępcza zawodowa lub jest prowadzony rodzinny dom dziecka;
   
9. wynagrodzenie wraz z pochodnymi od wynagrodzenia dla zawodowej rodziny zastępczej, prowadzącego rodzinny dom dziecka i osób zatrudnionych w rodzinie zastępczej oraz rodzinnym domu dziecka lub zajmujących się opieką i wychowaniem w rodzinnym domu dziecka;
   
10. świadczenia dla rodziny pomocowej.
    
    

Zgodnie z art. 193 ust. 1 ww. ustawy, za pobyt dziecka w pieczy zastępczej rodzice ponoszą miesięczną opłatę w wysokości:

1. przyznanych świadczeń oraz dodatków, o których mowa w art. 80 ust. 1 i art. 81 - w przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej spokrewnionej, rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka;
2. średnich miesięcznych wydatków przeznaczonych na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej oraz interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym - w przypadku umieszczenia dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej oraz interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym.
   
   

W przypadku braku możliwości uzyskania od rodziców całości lub części opłaty, opłatę, o której mowa w ust. 1 pkt 2, ponoszą osoby dysponujące dochodem dziecka, w wysokości nie wyższej niż 50% kwoty tego dochodu (art. 193 ust. 1 pkt 2).

Zgodnie z art. 194 ww. ustawy, opłatę, o której mowa w art. 193 ust. 1, ustala, w drodze decyzji, starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej albo interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym.

Z okoliczności sprawy przedstawionych we wniosku wynika, że Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej jest gminną jednostką budżetową finansowaną z budżetu miasta. MOPS realizuje zadania należące do zadań własnych gminy oraz do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gminę wynikające z odrębnych przepisów prawa do realizacji których został powołany.

W ramach realizacji wyżej wymienionych zadań MOPS pobiera następujące opłaty:

1. należności z tytułu wydatków poniesionych zastępczo przez gminę za pobyt w domu pomocy społecznej (art. 61 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej). Opłata jest wnoszona na podstawie decyzji administracyjnej (art. 104 ust. 1 i ust. 3, art. 110 ust. 1 i ust. 7 i 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej)
2. odpłatności za usługi opiekuńcze lub specjalistyczne usługi opiekuńcze (art. 50 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej). Przyznanie ww. usług następuje na podstawie decyzji administracyjnej, decyzja ta określa również odpłatność za usługi, którą ponosi świadczeniobiorca (art. 106 ust. 1, art. 110 ust. 1 i ust. 7 i 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej)
3. odpłatności za pobyt w mieszkaniu readaptacyjnym, mieszkaniu chronionym, noclegowni (art. 97 ust. 1 i 5). Przyznanie pomocy w formie skierowania do mieszkania chronionego lub readaptacyjnego oraz schronienia w noclegowni następuje na podstawie decyzji administracyjnej, decyzja ta określa również odpłatność, którą ponosi świadczeniobiorca (art. 106 ust. 1, art. 110 ust. 1 i ust. 7 i 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej)
4. odpłatności za pobyt dziecka w pieczy zastępczej (art. 193 i art. 194 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej). Opłata jest wnoszona na podstawie decyzji administracyjnej.
5. odpłatności osób obowiązanych do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej na rzecz osób umieszczonych na podstawie decyzji administracyjnej (art. 61 ust. 1 i 2, art. 103 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej). Opłata jest wnoszona na podstawie zawartej umowy.
6. środki finansowe otrzymywane z innych powiatów na podstawie zawartych porozumień (art. 191 i 192), które dotyczą zwrotu wydatków poniesionych przez Wnioskodawcę w związku z:
   1. umieszczeniem oraz pobytem w placówce opiekuńczo-wychowawczej na podstawie wydanego skierowania,
   2. zwrotem wynagrodzenia dla rodziny zastępczej zawodowej na podstawie zawartej umowy z rodziną zastępczą,
   3. przyjęciem, określeniem warunków pobytu dziecka w rodzinie zastępczej zawodowej - integralną częścią zawartego porozumienia jest decyzja administracyjna przyznająca świadczenie na pokrycie tylko i wyłącznie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej.
   4. przyjęciem, określeniem warunków pobytu dziecka w rodzinie zastępczej spokrewnionej lub niezawodowej - integralną częścią zawartego porozumienia jest decyzja administracyjna przyznająca świadczenie na pokrycie tylko i wyłącznie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej.
   
   

Na gruncie tak przedstawionego stanu faktycznego postały wątpliwości Wnioskodawcy, czy w stosunku do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej utworzonego przez jednostkę samorządu terytorialnego w zakresie opłat przyjmowanych na podstawie decyzji administracyjnych za pobyt w mieszkaniach chronionych (w tym readaptacyjnych), odpłatności za pobyt dziecka w pieczy zastępczej, środków finansowych otrzymywane z innych powiatów na podstawie zawartych porozumień w związku z: przyjęciem, określeniem warunków pobytu dziecka w rodzinie zastępczej zawodowej, przyjęciem, określeniem warunków pobytu dziecka w rodzinie zastępczej spokrewnionej lub niezawodowej ma zastosowanie art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług, i jednocześnie w przypadku tych opłat wpłacanych do kasy MOPS nie ma również obowiązku rejestrowania ich za pomocą kasy rejestrującej oraz czy w stosunku do środków finansowych otrzymywane z innych powiatów na podstawie zawartych porozumień w związku z: umieszczeniem oraz pobytem w placówce opiekuńczo-wychowawczej na podstawie wydanego skierowania, zwrotem wynagrodzenia dla rodziny zastępczej zawodowej na podstawie zawartej umowy z rodziną zastępczą ma zastosowanie artykuł 43 ust. 1 pkt 22 i w przypadku wpłat dokonywanych do kasy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej z tytułu tych opłat występuje obowiązek rejestrowania ich na kasie rejestrującej.

Konfrontując zaprezentowany opis sprawy z powołanymi wyżej przepisami prawa stwierdzić należy, że w przedmiotowej sprawie w odniesieniu do należności za pobyt w mieszkaniach chronionych (w tym readaptacyjnych) mamy do czynienia z sytuacją, w której występuje skonkretyzowane świadczenie - zapewnienie pobytu mieszkaniach chronionych (w tym readaptacyjnym), które jest wykonywane z nakazu organu władzy (decyzja administracyjna) pomiędzy dwoma określonymi stronami transakcji dla którego istnieje bezpośredni beneficjent czynności.

Wnioskodawca zobowiązuje się wykonać określone decyzją administracyjną czynności na rzecz konkretnej osoby, która za te czynności dokonuje opłaty w określonej wysokości. Skoro jest możliwe zidentyfikowanie konkretnego świadczenia wykonywanego przez Wnioskodawcę na rzecz określonego podmiotu (nabywcy), należy uznać je za świadczenie usług w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług.

W ocenie tut. organu istotnym jest to, że decyzje administracyjne orzekają jedynie w danej sprawie w stosunku do konkretnej osoby (świadczeniobiorcy). Zatem działanie Wnioskodawcy obejmujące wydanie decyzji administracyjnej rozstrzygającej w jakiej formie zostanie przyznane świadczenie na rzecz podopiecznego, tj. czy zostanie przyznane świadczenie czy też nie, jest czym innym niż sama realizacja tego świadczenia, która stanowi niewątpliwie czynność cywilnoprawną, bowiem czynności wykonywane w oparciu o tę decyzję są usługami wykonywanymi na podstawie czynności cywilnoprawnych.

Fakt, że Wnioskodawca obarczony jest zadaniem w postaci realizacji tych usług wynikających z decyzji administracyjnych nie jest jednoznaczny z tym, że automatycznie zostaje wyłączony z zakresu podatku VAT, bowiem w przedmiotowej sprawie zachodzi związek pomiędzy otrzymywanymi dochodami (uiszczanymi opłatami) a zobowiązaniem się Wnioskodawcy do wykonania określonych czynności. Tym samym uiszczane opłaty są niczym innym jak wynagrodzeniem wnoszonym na poczet świadczenia usług dokonywanych przez Wnioskodawcę. Jednocześnie podobne lub takie same czynności mogą być wykonywane przez inne podmioty tzw. podmioty konkurencyjne.

Tak więc świadczenie przez Wnioskodawcę usługi zapewnienia pobytu w mieszkaniach chronionych (w tym readaptacyjnych) za odpłatnością stanowi, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, czynność podlegającą opodatkowaniu.

Jednak mając na względzie charakter świadczonych usług (usługi pomocy społecznej w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej oraz usługi określone w przepisach o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie) ustawodawca wprowadził zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku od towarów i usług, zwalnia się od podatku usługi pomocy społecznej w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej oraz usługi określone w przepisach o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, także dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, na rzecz beneficjenta tej pomocy, wykonywane przez:

1. regionalne ośrodki pomocy społecznej, powiatowe centra pomocy rodzinie, ośrodki pomocy społecznej, rodzinne domy pomocy, ośrodki wsparcia i ośrodki inwestycji kryzysowej;
   
2. wpisane do rejestru prowadzonego przez wojewodę:
   • domy pomocy społecznej prowadzone przez podmioty posiadające zezwolenie wojewody,
     
   • placówki opiekuńczo-wychowawcze i ośrodki adopcyjno-opiekuńcze;
     
   • placówki specjalistycznego poradnictwa;
3. inne niż wymienione w lit. a-c placówki zapewniające całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku na podstawie zezwolenia wojewody, wpisanego do rejestru prowadzonego przez wojewodę;
   
4. specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie.
   
   

Mając na uwadze opis stanu faktycznego oraz powołane w tym zakresie regulacje prawne stwierdzić należy, że usługi, które świadczy Wnioskodawca będący jednostką organizacyjną pomocy społecznej (Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej), polegające na odpłatnym świadczeniu usług w zakresie pobytu w mieszkaniach chronionych (w tym readaptacyjnych), korzystają ze zwolnienia zgodnie z art. 43 ust.1 pkt 22 ustawy o podatku od towarów i usług.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym w stosunku do opłat za pobyt w mieszkaniach chronionych (w tym readaptacyjnych) nie jest podatnikiem (art. 15 ust. 6), jest nieprawidłowe.

Z okoliczności sprawy przedstawionych we wniosku wynika, że Wnioskodawca będący jednostką organizacyjną jednostki samorządu terytorialnego w zakresie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej pobiera następujące opłaty:

• odpłatności za pobyt dziecka w pieczy zastępczej (art. 193 i art. 194 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej) – pkt 4 opisu stanu faktycznego
• środki finansowe otrzymywane z innych powiatów na podstawie zawartych porozumień (art. 191 i 192), które dotyczą zwrotu wydatków poniesionych przez miasto a w związku z (pkt 6 opisu stanu faktycznego):
  1. umieszczeniem oraz pobytem w placówce opiekuńczo-wychowawczej na podstawie wydanego skierowania,
  2. zwrotem wynagrodzenia dla rodziny zastępczej zawodowej na podstawie zawartej umowy z rodziną zastępczą,
  3. przyjęciem, określeniem warunków pobytu dziecka w rodzinie zastępczej zawodowej - integralną częścią zawartego porozumienia jest decyzja administracyjna przyznająca świadczenie na pokrycie tylko i wyłącznie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej.
  4. przyjęciem, określeniem warunków pobytu dziecka w rodzinie zastępczej spokrewnionej lub niezawodowej - integralną częścią zawartego porozumienia jest decyzja administracyjna przyznająca świadczenie na pokrycie tylko i wyłącznie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej.
  
  

Zgodnie z art. 54 ust. 1 ww. ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, z rodziną zastępczą niezawodową spełniającą warunki do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, posiadającą opinię koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej oraz co najmniej 3-letnie doświadczenie jako rodzina zastępcza, prowadzący rodzinny dom dziecka lub pełniący funkcję dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego, starosta zawiera, na wniosek tej rodziny, umowę o pełnienie funkcji rodziny zastępczej zawodowej.

Z kolei ust. 2 art. 54 stanowi, że z rodziną zastępczą niezawodową spełniającą warunki do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, posiadającą pozytywną opinię koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej, starosta może zawrzeć, na wniosek tej rodziny, umowę o pełnienie funkcji rodziny zastępczej zawodowej.

Stosownie do treści art. 55 ust. 1 ww. ustawy, z kandydatami spełniającymi warunki do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, na ich wniosek, starosta może zawierać umowy o utworzeniu rodziny zastępczej zawodowej lub rodzinnego domu dziecka. Do umowy przepisy art. 54 ust. 3-8 stosuje się odpowiednio.

Umowy, o których mowa w art. 54 ust. 1 i 2, zawiera się w ramach limitu rodzin zastępczych zawodowych na dany rok kalendarzowy, określonego w 3-letnim powiatowym programie dotyczącym rozwoju pieczy zastępczej (art. 56 ustawy).

Z rodziną zastępczą zawodową, w której wychowuje się co najmniej 6 dzieci, spełniającą warunki do prowadzenia rodzinnego domu dziecka oraz posiadającą co najmniej 3-letnie doświadczenie jako rodzina zastępcza zawodowa, starosta zawiera, na wniosek tej rodziny, umowę o prowadzenie rodzinnego domu dziecka (art. 61a ust. 1 ustawy). Z rodziną zastępczą zawodową spełniającą warunki do prowadzenia rodzinnego domu dziecka, starosta może zawrzeć, na wniosek tej rodziny, umowę o prowadzenie rodzinnego domu dziecka (art. 61a ust.2 ustawy).

Zgodnie z art. 93 ust. 1 ww. ustawy, instytucjonalna piecza zastępcza jest sprawowana w formie:

1. placówki opiekuńczo-wychowawczej;
2. regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej;
3. interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego.
   
   

Placówkę opiekuńczo-wychowawczą prowadzi powiat lub podmiot, któremu powiat zlecił realizację tego zadania na podstawie art. 190 (ust.2 art. 93 ustawy).

Powołany na wstępie niniejszej interpretacji przepis art. 15 ust. 6 ustawy o VAT wyłącza z opodatkowania organy podlegające prawu publicznemu, jeżeli prowadzą daną działalność jako organy publiczne, nawet wtedy, gdy pobierają z tytułu tej działalności wynagrodzenie. Czynności, w których organy te uczestniczą jako organy publiczne, to określone prawem czynności wykonywane w interesie publicznym. Zatem czynności, w stosunku do których organy publiczne nie są traktowane jako podatnicy, to czynności wykonywane przez nie w ramach przypisanych im specyficznych zadań i funkcji państwowych, a także czynności, do których wykonywania są uprawnione wyłącznie organy publiczne.

Powołane na wstępie interpretacji przepisy wskazują, że generalnie organy oraz urzędy publiczne są uznawane za podatników. Dotyczy to jednakże tylko tej sfery, w której faktycznie występuje konsumpcja oraz gdzie podmioty te mogą konkurować z podmiotami prawa prywatnego.

Kryterium decydującym o uznaniu organu (urzędu) władzy publicznej za podatnika VAT jest zachowywanie się nie jak organ władzy, lecz jak podmiot gospodarczy (przedsiębiorca) w stosunku do określonych transakcji lub czynności. Szczególnie jest to uzasadnione w tych przypadkach, gdzie identyczne czynności lub bardzo zbliżone czynności bądź też transakcje mogą być wykonywane przez podmioty prywatne (np. przedsiębiorców).

Analiza zacytowanych przepisów w odniesieniu do opisu sprawy wskazuje, że Wnioskodawca (będący jednostką organizacyjną jednostki samorządu terytorialnego) wykonuje ustawowo określone dla jednostek samorządu terytorialnego zadania z zakresu organizacji pieczy zastępczej. Realizując odgórnie nakazane przez przepisy prawa obowiązki (będące zadaniami własnymi gminy) Wnioskodawca pobiera nałożone prawem opłaty na podstawie decyzji administracyjnych wydawanych z upoważnienia Prezydenta Miasta o przyznaniu świadczenia. Działania w zakresie organizacji pieczy zastępczej są wykonywane w ramach funkcji publicznych i nie są działaniami podejmowanymi przez Wnioskodawcę na tych samych warunkach prawnych co prywatni przedsiębiorcy. Są one formą sprawowania władztwa publicznego. Czynności te mają charakter publicznoprawny, a nie cywilnoprawny, a sposób i zakres ich realizacji jest ściśle określony w przepisach prawa.

Podsumowując stwierdzić należy, że realizowane przez Wnioskodawcę ustawowo określone zadania za które pobiera dochody: odpłatności za pobyt dziecka w pieczy zastępczej – pkt 4 opisu stanu faktycznego, środki finansowe otrzymywane z innych powiatów na podstawie zawartych porozumień, które dotyczą zwrotu wydatków poniesionych przez miasto - pkt 6 podpunkt a, b c i d opisu stanu faktycznego, są formą sprawowania władztwa publicznego. Zatem realizując czynności w tym zakresie i pobierając wskazane opłaty nałożone przez przepisy ustawy Wnioskodawca korzysta z wyłączenia z opodatkowania na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług.

Podsumowując, Wnioskodawca w zakresie:

• odpłatności za pobyt dziecka w pieczy zastępczej - pkt 4 opisu stanu faktycznego
• środków finansowych otrzymywanych z innych powiatów na podstawie zawartych porozumień (pkt 6 podpunkt a-d opisu stanu faktycznego)

korzysta z wyłączenia z opodatkowania na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym w stosunku środków finansowych otrzymywane z innych powiatów na podstawie zawartych porozumień w związku z: przyjęciem, określeniem warunków pobytu dziecka w rodzinie zastępczej zawodowej, przyjęciem, określeniem warunków pobytu dziecka w rodzinie zastępczej spokrewnionej lub niezawodowej nie jest podatnikiem (art. 15 ust. 6), jest prawidłowe.

Natomiast stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym w stosunku do środków finansowych otrzymywane z innych powiatów na podstawie zawartych porozumień w związku z: umieszczeniem oraz pobytem w placówce opiekuńczo-wychowawczej na podstawie wydanego skierowania, zwrotem wynagrodzenia dla rodziny zastępczej zawodowej na podstawie zawartej umowy z rodziną zastępczą ma zastosowanie artykuł 43 ust. 1 pkt 22, jest nieprawidłowe.

Przechodząc do oceny stanowiska Wnioskodawcy odnośnie obowiązku rejestracji wskazanych we wniosku opłat za pomocą kasy rejestrującej zauważyć należy co następuje:

Obowiązek w zakresie prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących wynika z art. 111 ustawy. W myśl ust. 1 tego przepisu, podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani do prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Powyższy przepis określa generalną zasadę, z której wynika, iż obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej dotyczy wszystkich podatników, którzy dokonują sprzedaży na rzecz określonych w nim odbiorców, tj. osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Zatem jednym z podstawowych kryteriów decydujących o obowiązku stosowania do ewidencjonowania kas rejestrujących jest status nabywcy wykonywanych przez podatnika świadczeń.

Z przepisu art. 111 ust. 1 wynika, iż podatnicy, wobec których powstał obowiązek w zakresie stosowania kas rejestrujących, są obowiązani za pośrednictwem tych urządzeń ewidencjonować obrót i kwoty podatku należnego. Należy jednak zauważyć, iż opodatkowanie transakcji podatkiem od towarów i usług nie jest kryterium determinującym powstanie obowiązku w zakresie prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Przedmiotowy obowiązek dotyczy bowiem również sytuacji, gdy czynności sprzedaży są zwolnione od podatku lub wykonuje je podatnik zwolniony od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 lub 9 ustawy.

Zamiarem ustawodawcy jest objęcie obowiązkiem prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej wszystkich podatników dokonujących sprzedaży na rzecz konkretnych nabywców, a mianowicie osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych bez względu na to czy dokonywane transakcje podlegają opodatkowaniu i czy są dokonywane przez podatników będących podatnikami czynnymi podatku od towarów i usług. Czynnikiem warunkującym obowiązek ewidencjonowania obrotów za pomocą kas rejestrujących przez podatnika podatku VAT jest sprzedaż na rzecz określonych podmiotów, a nie status podatnika jako „podatnika VAT czynnego” lub „podatnika VAT zwolnionego”, bowiem zgodnie z art. 15 ust. 1 podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne mniemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że opłaty przyjmowane na podstawie decyzji administracyjnych za pobyt w mieszkaniach chronionych (w tym readaptacyjnych), odpłatności za pobyt dziecka w pieczy zastępczej są wpłacane zarówno w całości jak i częściowo za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej na rachunek bankowy MOPS. Wpłaty dokonywane są także w kasie MOPS. Zdarzają się sytuacje, kiedy kwota wpłat jest wyższa od wymaganej opłaty (jest zaliczana na poczet przyszłej raty, lub jest dokonywany zwrot). Wpłaty dotyczą zarówno opłat jednorazowych, opłat miesięcznych jak i ratalnych. Z wpłat dokonywanych w kasie MOPS jednoznacznie wynika jakiej czynności dotyczyła. Odnośnie wpłat dokonywanych za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo - rozliczeniowej, jeżeli w opisie brak jakiej dokładnie czynności wpłata dotyczy, wpłaty są identyfikowane poprzez nazwisko osoby zobowiązanej do dokonania wpłaty, nr umowy bądź decyzji. Jeżeli z dokumentacji prowadzonej w MOPS nie wynika jednoznacznie czego wpłata dotyczy, MOPS kwalifikuje wpłatę po otrzymaniu wyjaśnienia strony wpłacającej, bądź pracowników działów merytorycznych (np. pracowników socjalnych). W przypadku braku możliwości zakwalifikowania wpłat, MOPS zwraca wpłatę stronie. Opłaty przyjmowane na podstawie decyzji administracyjnych za pobyt w mieszkaniach chronionych (w tym readaptacyjnych), odpłatności za pobyt dziecka w pieczy zastępczej są wpłacane również gotówką do kasy MOPS.

Opłaty, o których mowa w punkcie 6 (tj. środków finansowych otrzymywanych z innych powiatów) opisu stanu faktycznego nie są wpłacane gotówką do kasy MOPS. Opłaty, o których mowa w punkcie 6 opisu stanu faktycznego wpłacane są w całości za pośrednictwem banku (na rachunek bankowy MOPS nie są dokonywane wpłaty za pośrednictwem kasy MOPS). Jest możliwe, że z dokonanych wpłat zachodzi konieczność zwrotu części dokonanej wpłaty lub dopłaty z uwagi na rozliczenia ze stroną porozumienia. Odpłatność za pobyt dziecka w pieczy zastępczej jest wnoszona przez powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej. Kwota obrotów na rzecz osób fizycznych przekroczyła w roku 2013 kwotę 20.000 zł.

Pobierając opłaty za pobyt dzieci w pieczy zastępczej (pkt 4) oraz przyjmując zwrot wydatków w związku ze zdarzeniami opisanymi w pkt 6 lit. a-d Wnioskodawca nie dokonuje sprzedaży na rzecz podmiotów, o których mowa w przepisie art. 111 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, porozumienia, o których mowa w pkt 6 zawierane są pomiędzy osobami prawnymi, a nie osobami fizycznymi.

Z art. 111 ust. 1 ustawy o VAT wynika jednoznacznie, że podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani do prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Zatem w sytuacji opisanej we wniosku do opłat za pobyt dzieci w pieczy zastępczej (pkt 4) oraz zwrotu wydatków w związku ze zdarzeniami opisanymi w pkt 6 lit. a-d przepis ten nie ma zastosowania, gdyż nie występuje w tym wypadku sprzedaż na rzecz osób fizycznych. Tym samym Wnioskodawca nie ma obowiązku ewidencjonowania za pomocą kasy rejestrującej ww. opłat.

Przechodząc w następnej kolejności do obowiązku rejestracji za pomocą kasy rejestrującej usług w zakresie pobytu w mieszkaniach chronionych (w tym readaptacyjnych), zauważyć należy, że:

W art. 111 ust. 8 ustawy zawarto upoważnienie dla ministra właściwego do spraw finansów publicznych do zwolnienia w drodze rozporządzenia na czas określony niektórych grup podatników oraz niektórych czynności z obowiązku, o którym mowa w ust. 1 ustawy, ze względu na rodzaj prowadzonej działalności lub wysokość obrotu.

Z dniem 1 stycznia 2013 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Finansów z 29 listopada 2012 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2012r. poz. 1382).

Zgodnie z treścią § 3 ust. 1 pkt 1 ww. rozporządzenia, zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania w danym roku podatkowym, nie później jednak niż do dnia 31 grudnia 2014 r., podatników, u których kwota obrotu realizowanego na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym kwoty 20 000 zł, a w przypadku podatników rozpoczynających w poprzednim roku podatkowym dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli kwota obrotu z tego tytułu nie przekroczyła, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w poprzednim roku podatkowym, kwoty 20 000 zł.

W myśl § 2 ust. 1 cyt wyżej rozporządzenia, zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania w danym roku podatkowym, nie później jednak niż do dnia 31 grudnia 2014 r., czynności wymienione w załączniku do rozporządzenia.

W poz. 37 załącznika do rozporządzenia wymieniono świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli zapłaty za wykonaną czynność dokonano w całości za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem), a z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła.

Aby zatem Wnioskodawca miał prawo do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu przy zastosowaniu kasy rejestrującej muszą zostać spełnione następujące warunki:

• zapłaty za wykonaną czynność dokonano w całości za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej,
• z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła.
  
  

Niewystąpienie jednego z nich oznacza brak możliwości zastosowania zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu przy zastosowaniu kasy rejestrującej.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku opis stanu faktycznego oraz regulacje prawne wynikające z zacytowanych wyżej i obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa należy stwierdzić, że skoro u Wnioskodawcy kwota obrotów na rzecz osób fizycznych przekroczyła w roku 2013 kwotę 20.000 zł, to w sytuacji wnoszenia opłat w całości za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej na rachunek bankowy – o ile z prowadzonej ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę będzie jednoznacznie wynikało, jakiej konkretnie czynności dotyczy – do dnia 31 grudnia 2014 r. będzie Wnioskodawca miał prawo do zwolnienia ich z obowiązku ewidencjonowania przy zastosowaniu kasy rejestrującej na rachunek bankowy, na podstawie § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 29 listopada 2012 r., w powiązaniu z poz. 37 załącznika.

W pozostałym zakresie, tj. w przypadku usług wymienionych w pkt 3 opisu stanu faktycznego, za które nabywcy świadczeń dokonują zapłaty:

• całości gotówką w kasie MOPS
• częściowo w kasie i częściowo za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej na rachunek bankowy MOPS

powyższe zwolnienie nie znajduje zastosowania, a tym samym obrót z tytułu tych transakcji winien Wnioskodawca zaewidencjonować przy zastosowaniu kasy rejestrującej.

Podsumowując, w odniesieniu do opłat za pobyt w mieszkaniach chronionych (w tym readaptacyjnych dokonywanych w całości lub w części gotówką w kasie MOPS, Wnioskodawca ma obowiązek ich ewidencjonowania za pomocą kasy rejestrującej.

Natomiast – w odniesieniu do opłat wymienionych w punkcie 4 i 6 opisu stanu faktycznego oraz odpłatności za pobyt w mieszkaniach chronionych (w tym readaptacyjnych), za które zapłata następuje w całości za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej na rachunek bankowy MOPS, a z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła – Wnioskodawca nie ma obowiązku ich ewidencjonowania za pomocą kasy rejestrującej.

W świetle powyższych ustaleń stanowisko Wnioskodawcy ocenione całościowo należało uznać za nieprawidłowe, gdyż organ nie podzielił zdania Wnioskodawcy w pełnym zakresie we wszystkich podanych przez Wnioskodawcę kwestiach.

W pozostałym zakresie objętym wnioskiem tj.:

• należności z tytułu wydatków poniesionych zastępczo przez gminę za pobyt w domu pomocy społecznej - pkt 1 opisu stanu faktycznego
• odpłatności za usługi opiekuńcze lub specjalistyczne usługi opiekuńcze– pkt 2 opisu stanu faktycznego
• odpłatności za pobyt w noclegowni
• odpłatności osób obowiązanych do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej na rzecz osób umieszczonych na podstawie decyzji administracyjnej– pkt 5 opisu stanu faktycznego

wydane zostanie odrębne rozstrzygniecie.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz.U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.