INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012, poz. 749 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Strony przedstawione we wniosku z dnia 14.05.2013 r. (data wpływu 29.05.2013 r.) uzupełnionym pismami: z dnia 13.05.2013 r. (data nadania 13.08.2013 r., data wpływu 14.08.2013 r.) na wezwanie z dnia 02.08.2013 r. Nr IPPB1/415-582/13-2/IF (data nadania 02.08.2013 r., data doręczenia 07.08.2013 r.) oraz z dnia 29.08.2013 r. (data nadania 30.08.2013 r., data wpływu 02.09.2013 r.) na wezwanie z dnia 22.08.2013 r. Nr IPPB1/415-582/13-4/IF (data nadania 22.08.2013 r., data doręczenia 27.08.2013 r.)o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika związanych z wypłatą wynagrodzeń adwokatom i radcom prawnym - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 29.05.2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika związanych z wypłatą wynagrodzeń adwokatom i radcom prawnym.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca wypłaca adwokatom i radcom prawnym, świadczącym pomoc prawną udzieloną z urzędu, wynagrodzenie za wykonane czynności w oparciu o przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) oraz w oparciu o przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu - na podstawie prawomocnych orzeczeń sądów.

Obecnie Sąd Okręgowy przyjmuje faktury VAT wystawiane przez adwokatów i radców prawnych, którzy prowadzą indywidualną działalność gospodarczą oraz przez podmioty prawne, w ramach których wykonują oni swoją działalność (np. spółki partnerskie).

We wszystkich przypadkach, przychód uzyskany w ramach pomocy prawnej świadczonej z urzędu jest traktowany jako przychód z działalności wykonywanej osobiście, a w konsekwencji, Sąd jako płatnik pobiera zaliczkę na podatek dochodowy.

W sytuacji w której, adwokat lub radca prawny nie składa faktury VAT twierdząc, że nie jest podatnikiem podatku VAT, wobec czego nie jest uprawniony do ich wystawiania (przypadki takie mają miejsce np. gdy adwokat/radca prawny zawiesi prowadzenie działalności gospodarczej, lub został on wyznaczony do świadczenia pomocy prawnej z urzędu, a jest zatrudniony w ramach umowy o pracę), Sąd również traktuje przychód uzyskany za pomoc prawną świadczoną z urzędu jako przychód z działalności wykonywanej osobiście. Wypłata wynagrodzenia jest dokonywana na podstawie przedłożonego rachunku.

W świetle powyżej przedstawionego stanu faktycznego istnieje pewna niespójność w traktowaniu usługi pomocy prawnej świadczonej „z urzędu”. W każdym bowiem przypadku (niezależnie od faktu prowadzenia przez danego radcę prawnego/ adwokata działalności gospodarczej - bez względu na jej formę prawną) przychód uzyskany z tytułu świadczenia pomocy prawnej udzielonej z urzędu, jest traktowany jako przychód z działalności wykonywanej osobiście, a nie (w sytuacjach prowadzenia działalności gospodarczej) jako przychód uzyskany w ramach poza rolniczej działalności gospodarczej.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Czy Wnioskodawca ma obowiązek naliczać, pobierać i odprowadzać zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych adwokatom/radcom prawnym, którzy są podatnikami podatku VAT, a świadczą usługi pomocy prawnej z urzędu wykonane na zlecenie Sądu...

Zdaniem Wnioskodawcy, nie powinien jako płatnik podatku dochodowego od osób fizycznych naliczać, pobierać i odprowadzać zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od uzyskanego przez adwokatów lub radców prawnych, będących podatnikami podatku VAT, wynagrodzenia należnego im tytułem pomocy prawnej świadczonej z urzędu.

W ocenie Wnioskodawcy powinien on pobierać zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych wyłącznie od przychodu uzyskanego (tytułem pomocy prawnej świadczoną z urzędu) przez adwokatów lub radców prawnych nieprowadzących działalności gospodarczej. W tym kontekście rozróżnienia wymaga bowiem przychód uzyskany przez zawodowego pełnomocnika prowadzącego działalność gospodarczą oraz przychód adwokata/radcy prawnego niewykonującego działalności gospodarczej.

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych źródłami przychodu są:- działalność wykonywana osobiście,- pozarolnicza działalność gospodarcza. Przychody z działalności wykonywanej osobiście zostały określone w art. 13 powołanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, natomiast pozarolnicza działalność gospodarcza została określona w art. 5a pkt 6 ustawy.

Zdaniem Wnioskodawcy, na kwalifikację pomocy prawnej świadczonej z urzędu jako pozarolniczej działalności gospodarczej wpływają uregulowania zawarte m.in. w art. 118 i 91 Kodeksu postępowania cywilnego oraz w art. 84 i 86 Kodeksu postępowania karnego.

To, co odróżnia działalność gospodarczą od działalności wykonywanej osobiście to zarobkowy, zorganizowany, zawodowy, określony administracyjnoprawnie i ciągły (powtarzalny i stały) charakter działalności w rozumieniu ustawy o działalności gospodarczej, pozwalający na uczestnictwo w obrocie gospodarczym. Istotą świadczenia pomocy prawnej z urzędu nie jest zlecenie adwokatowi/radcy prawnemu wykonania określonych czynności w rozumieniu art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, lecz umożliwienie stronie skorzystania z fachowej pomocy prawnej bez ponoszenia związanych z tym kosztów.

W przypadku świadczenia pomocy prawnej z urzędu przez adwokata/radcę prawnego sąd zlecając wykonanie określonych czynności nie wskazuje z imienia i nazwiska pełnomocnika, który pomoc tę będzie świadczył. Wskazanie imienne pełnomocnika następuje na podstawie odrębnych i niezależnych od sądu decyzji okręgowej rady adwokackiej/okręgowej izby radców prawnych.

Przepis art. 13 pkt 6 updof wyraźnie stwierdza, że sąd zleca określone czynności, natomiast z istoty świadczonych przez adwokata/radcę usług w ramach pomocy prawnej wynika, że sąd nie może zlecić wykonania określonych czynności. Sąd nie ma wpływu na działania (zaniechania) ustanowionego z urzędu pełnomocnika. Za swoje działania i zaniechania radca/ adwokat nie ponosi odpowiedzialności wobec sądu, lecz wobec osoby, która korzysta z pomocy prawnej. Pomiędzy sądem a radcą prawnym/adwokatem nie występują jakiekolwiek zależności.

Jeżeli adwokat/radca prawny, wykonuje czynności związane z pomocą prawną udzielaną „z urzędu” następuje to w ramach prowadzenia działalności gospodarczej, oznacza to, iż przychód uzyskany przez adwokata/ radcę prawnego powinien być uważany za przychód, którego źródłem jest pozarolnicza działalność gospodarczą, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie ma natomiast podstaw do opodatkowania wynagrodzenia za pomoc prawną „z urzędu” jako przychodu z działalności wykonywanej osobiście na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 2 updof. Stanowisko prezentowane przez Wnioskodawcę podzielono również w orzecznictwie sądów administracyjnych. Przykładowo w Wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27 stycznia 2011 r. wydanym pod sygn. akt I FSK 1312/10 stwierdzono, iż:

1. Nieopłacona pomoc prawna udzielona przez adwokata lub radcę prawnego ustanowionego z urzędu jest działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 u.p.t.u. i nie dotyczy jej zastrzeżenie, o którym mowa w art. 15 ust. 3 pkt 3 tej ustawy.
2. Przypisane zawodowi radcy prawnego „osobiste” wykonywanie zawodowych czynności nie może przesądzać o jego statusie jako podatnika.
   
   

Z kolei w Wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 września 2011 r. (II FSK 1532/10) wskazano, że „działalność zawodowa doradcy podatkowego świadczona w ramach pomocy prawnej z urzędu to pozarolnicza działalność gospodarcza, o której stanowi art. 5a ust. 6 u.p.d.o.f, co odpowiada kwalifikacji osiąganych przychodów w art. 10 ust. 1 pkt 3 tej ustawy.”

Z kolei w uzasadnieniu Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 15 listopada 2012 r. (I SA/Gl 374/12) podniesiono m.in., że „w niniejszej sprawie wnioskodawca wskazał, że zawód radcy prawnego wykonuje jedynie w ramach spółki komandytowej i wykonując zawód w tej formie świadczy pomoc prawną z urzędu. Zatem nie ma podstaw by twierdzić, że z tego tytułu uzyskuje przychody, o których mowa w art. 13 pkt 6 u.p.d.o.f., tj. przychody z działalności wykonywanej osobiście. Przychody te kwalifikuje się do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, z powodów wyżej szczegółowo omówionych.”

Reasumując, w świetle przytoczonych powyżej wyroków przypisanie adwokatowi/radcy prawnemu osobistego wykonywania czynności zawodowych nie może przesądzać o podatkowoprawnej kwalifikacji jego przychodów. Pełnomocnictwo procesowe zawsze ma charakter osobisty w tym znaczeniu, że wskazuje ono konkretnego radcę prawnego, jednak to nie osobisty charakter pełnomocnictwa ma znaczenie z punktu widzenia u.o.p.d.o.f., lecz forma wykonywania zawodu. Dlatego, jeżeli radca prawny/adwokat prowadzi działalność gospodarczą, to nie ma podstaw do pobierania przez Wnioskodawcę zaliczek na podatek dochodowy z wynagrodzenia uzyskanego za pomoc prawną świadczoną ,,z urzędu.”

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Na podstawie przepisu art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów zwolnionych na podstawie art. 21, 52, 52a i 52c wymienionej ustawy oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Ustawodawca w art. 10 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy identyfikuje jako osobne źródło przychodu działalność wykonywaną osobiście, natomiast w art. 10 ust. 1 pkt 3 – pozarolniczą działalność gospodarczą.

W myśl art. 5a ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, poprzez działalność gospodarczą albo pozarolniczą działalność gospodarczą należy rozumieć działalność zarobkową:

1. wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,
2. polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
3. polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych

- prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9. Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca wykonując obowiązki płatnika rozlicza należności biegłych sądowych powołanych przez prokuratora z imienia i nazwiska (nazwa firmy). Należności biegłych regulowane są przepisami dekretu z dnia 26 października 1950 r. o należnościach świadków, biegłych stron w postępowaniu sądowym (Dz. U. z 1950 r., Nr 49, poz. 445 z późn. zm.).

W myśl art. 5b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

1. odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności,
2. są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności,
3. wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.
   
   

Dla stwierdzenia, że podatnik nie wykonuje pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu ww. ustawy konieczne jest zatem wystąpienie łącznie wszystkich przesłanek określonych w art. 5b ust. 1 – 3. Zatem niespełnienie chociażby jednej z nich powoduje, iż wykonywane czynności należy uznać za działalność gospodarczą.

Zatem nie są przychodami z działalności gospodarczej takie przychody, które zostały zaliczone przez ustawodawcę do pozostałych źródeł przychodów znajdujących się w katalogu źródeł przychodów (art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9 ww. ustawy), tj. m.in. do przychodów z działalności wykonywanej osobiście.

Ustawodawca wyraźnie bowiem rozróżnił w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych źródła przychodu m.in. z działalności wykonywanej osobiście oraz z pozarolniczej działalności gospodarczej; dokonany podział ma charakter rozłączny.

Zgodnie z brzmieniem art. 13 pkt 6 tej ustawy, za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9.

Przy czym zaznaczyć należy, iż przychód z działalności wykonywanej osobiście może uzyskać jedynie konkretna (indywidualnie oznaczona) osoba, odznaczająca się pewnymi zdolnościami, czy też umiejętnościami. Ta właśnie okoliczność odróżnia w istotny sposób przychody z działalności wykonywanej osobiście od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Przedsiębiorca może bowiem powierzyć wykonywanie umowy pracownikowi lub podwykonawcy.

Dodatkowo wskazać należy, iż z treści powyższego przepisu wynika, że warunkiem uznania świadczeń otrzymanych przez osobę wykonującą czynność zleconą przez sąd lub prokuraturę za przychód z działalności wykonywanej osobiście jest, aby uprawnienie podmiotu zlecającego wykonanie takiej czynności wynikało z przepisów prawa.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca wypłaca adwokatom i radcom prawnym, świadczącym pomoc prawną udzieloną z urzędu, wynagrodzenie za wykonane czynności w oparciu o przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) oraz w oparciu o przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu - na podstawie prawomocnych orzeczeń sądów. W związku powyższym Wnioskodawca otrzymuje faktury VAT wystawiane przez adwokatów i radców prawnych, którzy prowadzą indywidualną działalność gospodarczą oraz przez podmioty prawne, w ramach których wykonują oni swoją działalność (np. spółki partnerskie).

Świadczenie pomocy prawnej z urzędu regulują przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.), ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (t. j. Dz. U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 ze zm.), ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.).

Jak wynika z treści art. 86 powołanej wyżej ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz art. 34 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników.

Pełnomocnikiem może być w szczególności adwokat lub radca prawny (art. 87 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, art. 35 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ww. ustawy Prawo o adwokaturze, zawód adwokata polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami.

Adwokat wykonuje zawód w kancelarii adwokackiej, w zespole adwokackim oraz w spółce:

1. cywilnej lub jawnej, w której wspólnikami są adwokaci, radcowie prawni, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 126, poz. 1069, z późn. zm.);
2. partnerskiej, w której partnerami są adwokaci, radcowie prawni, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej;
3. komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, w której komplementariuszami są adwokaci, radcowie prawni, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (art. 4a ust. 1 ww. ustawy).
   
   

Natomiast stosownie do treści art. 21 ust. 3 ww. ustawy, adwokat świadczy pomoc prawną z urzędu w okręgu sądu rejonowego, w którym wyznaczył swoją siedzibę zawodową. Przepis art. 71c stosuje się odpowiednio.

W myśl art. 25 ust. 3 tej ustawy, w wypadku gdy adwokat prowadzący sprawę nie może wziąć osobiście udziału w rozprawie lub wykonać osobiście poszczególnych czynności w sprawie, może on udzielić substytucji.

Kwestie wypłaty kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.). Zasądzając opłatę za czynności adwokata z tytułu zastępstwa prawnego, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy adwokata, a także charakter sprawy i wkład pracy adwokata w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia (§ 2 ust. 1 ww. rozporządzenia). Podstawę zasądzenia opłaty, o której mowa w ust. 1, stanowią stawki minimalne określone w rozdziałach 3-5. Opłata ta nie może być wyższa niż sześciokrotna stawka minimalna ani przekraczać wartości przedmiotu sprawy. (§ 2 ust. 2 ww. rozporządzenia).

Zgodnie zaś z przepisem art. 8 ust. 1 ww. ustawy o radcach prawnych, radca prawny wykonuje zawód w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz w spółce:

1. cywilnej lub jawnej, w której wspólnikami są radcowie prawni, adwokaci, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 126, poz. 1069, z późn. zm.);
2. partnerskiej, w której partnerami są radcowie prawni, adwokaci, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej;
3. komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, w której komplementariuszami są radcowie prawni, adwokaci, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej.
   
   

Wyłącznym przedmiotem działalności spółek, o których mowa w ust. 1, jest świadczenie pomocy prawnej (art. 8 ust. 2 ustawy o radcach prawnych).

Powyżej wskazane formy są środkami pomocniczymi do prowadzenia działalności polegającej na świadczeniu pomocy prawnej. Zarówno adwokaci, jak i radcowie prawni, są ograniczeni w wyborze formy prawnej prowadzenia działalności zawodowej.

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) reguluje szczegółowe zasady ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (§ 1 pkt 3 rozporządzenia). Stosownie do treści § 2 pkt 3 tegoż rozporządzenia – w sprawach, w których strona korzysta z pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, opłaty, o których mowa w ust. 1, sąd podwyższa o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach.

Z powyższych przepisów wynika, że zakres podmiotowy odnosi się do wykonującego zawód adwokata lub radcy prawnego bez względu na sposób wykonywania zawodu. W przypadku świadczenia pomocy prawnej z urzędu nie ma zatem znaczenia forma organizacyjna, w jakiej adwokat lub radca prawny wykonuje zawód, gdyż to on osobiście świadczy pomoc prawną z urzędu. Także w przypadku udzielenia substytucji, pomoc prawną osobiście świadczy adwokat lub radca prawny, któremu udzielono substytucji, a nie adwokat lub radca prawny zastępowany. Zatem, z analizy przytoczonych powyżej przepisów jednoznacznie wynika, iż pomocy prawnej z urzędu, na zlecenie sądu, udziela osobiście adwokat lub radca prawny, bądź osobiście wyznaczony przez niego zastępca, po udzieleniu substytucji.

Na podkreślenie zasługuje także fakt, iż wykonywanie zawodu adwokata lub radcy prawnego jest nieodłącznie związane z osobistą odpowiedzialnością (dyscyplinarną, cywilną).

Zakwalifikowanie przychodów do działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 pkt 6 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych powoduje, iż na sądach, prokuraturach, czy też organach władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, jako płatnikach dokonujących wypłat z powyższego tytułu ciąży obowiązek określony w art. 41 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl tego przepisu, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują świadczeń z tytułu działalności, o której mowa w art. 13 pkt 2 i 4-9 oraz art. 18, osobom określonym w art. 3 ust. 1, są obowiązane jako płatnicy pobierać, z zastrzeżeniem ust. 4, zaliczki na podatek dochodowy, stosując do dokonywanego świadczenia, pomniejszonego o miesięczne koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 oraz o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b, najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1.

Zaliczkę od dochodów, o których mowa w ust. 1, obliczoną w sposób określony w tym przepisie zmniejsza się o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w art. 27b, pobranej ze środków podatnika przez płatnika, o którym mowa w ust. 1 (art. 41 ust. 1a ww. ustawy).

Na podstawie art. 42 ust. 1 powoływanej ustawy podatkowej, płatnicy, o których mowa w art. 41, przekazują kwoty pobranych zaliczek na podatek oraz kwoty zryczałtowanego podatku w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki (podatek) - na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby. W myśl zaś art. 42 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy, w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym płatnicy, o których mowa w ust. 1, są obowiązani przesłać podatnikom, o których mowa w art. 3 ust. 1, oraz urzędom skarbowym, którymi kierują naczelnicy urzędów skarbowych właściwi według miejsca zamieszkania podatnika - imienne informacje o wysokości dochodu, o którym mowa w art. 41 ust. 1, sporządzone według ustalonego wzoru, tj. na formularzu PIT-11. Jednocześnie – stosownie do art. 45 ust. 1 ww. ustawy – podatnik osiągający przedmiotowe dochody obowiązany jest wykazać je, łącznie z dochodami uzyskanymi z innych źródeł, w składanym w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym zeznaniu rocznym i do obliczenia należnego podatku dochodowego, zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. według obowiązującej w danym roku skali podatkowej.

Zaznaczenia wymaga fakt, iż w przypadku opodatkowania przedmiotowego wynagrodzenia radcy prawnego lub adwokata podatkiem od towarów i usług – o który to podatek Sąd zobowiązany jest do podwyższenia tegoż wynagrodzenia – dla celów obliczenia zaliczki na podatek dochodowy podstawę powinien stanowić przychód pomniejszony o podatek od towarów i usług, co wynika z treści art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Kwota podatku od towarów i usług nie jest kwotą faktycznie otrzymaną, czy podstawioną do dyspozycji, podatnika. Jeśli bowiem istotnie przysądzenie kwoty dotyczącej zastępstwa procesowego winno być dokonane z kwotą podatku od towarów i usług – co nie jest przedmiotem niniejszej interpretacji, która dotyczy wyłącznie skutków w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych – to ta część przysądzonego świadczenia, która obejmuje podatek VAT – nie stanowi przychodu podatkowego w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych; nie jest bowiem kwotą, którą zleceniobiorcy zatrzymują dla siebie.

Reasumując, stwierdzić należy, iż na Wnioskodawcy (Sądzie Okręgowym) jako płatniku wynagrodzenia dla adwokatów i radców prawnych działających z urzędu, ciążą obowiązki płatnika, wynikające z treści art. 41 ust. 1 w zw. z art. 42 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przychody z przyszłej działalności w zakresie pomocy prawnej z urzędu nie stanowią w opisanym stanie faktycznym przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych lecz przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 pkt 6 ww. ustawy.

Odnośnie powołanych przez Wnioskodawcę wyroków należy stwierdzić, iż w świetle art. 87 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wyroki nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa i tym samym nie mogą być wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację.

Organ podatkowy pragnie zauważyć, iż orzecznictwo zapadłe w podobnych sprawach nie jest jednolite. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 listopada 2011 r. sygn. II FSK 1009/10 potwierdza stanowisko Organu przedstawione w treści niniejszej interpretacji. W wyroku tym Naczelny Sąd Administracyjny wskazał m.in., że: „pomocy prawnej z urzędu na zlecenie sądu udziela osobiście adwokat, a nie spółka cywilna, w ramach której skarżący wykonuje swój zawód. Również w określonych przypadkach odpowiedzialność dyscyplinarną lub cywilną, osobiście ponosi adwokat, a nie spółka cywilna. Na gruncie prawa podatkowego nie ma przeszkód, aby osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, równolegle wykonywały określone czynności na przykład na zlecenie sądu oraz osiągały z tego tytułu przychody, o których mowa w przepisie art. 13 pkt 6 u.p.d.o.f.”

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.