INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2012r., poz. 749) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, w związku z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 28 lutego 2012r. sygn. akt I SA/Kr 2014/11 (uprawomocnionym w dniu 27 kwietnia 2012r.), stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 13 maja 2011r. (data wpływu 19 maja 2011r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania czy prawnik będący wspólnikiem spółki, nie prowadzący działalności gospodarczej na własny rachunek, jest podatnikiem VAT w myśl art. 15 ust. 1 ustawy o tym podatku i czy w związku z tym musi wystawiać faktury VAT za wykonywanie pomocy prawnej z urzędu - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 19 maja 2011r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania czy prawnik będący wspólnikiem spółki, nie prowadzący działalności gospodarczej na własny rachunek, jest podatnikiem VAT w myśl art. 15 ust. 1 ustawy o tym podatku i czy w związku z tym musi wystawiać faktury VAT za wykonywanie pomocy prawnej z urzędu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący zaistniały stan faktyczny:

Wnioskodawcy wykonują zawód radców prawnych oraz adwokatów jako wspólnicy w spółce osobowej, tj. partnerskiej. Jest to jedyna forma wykonywania zawodu przez Wnioskodawców, w szczególności Wnioskodawcy nie prowadzą samodzielnej działalności gospodarczej. Umowa spółki, na podstawie której prowadzona jest Kancelaria, zobowiązuje Wnioskodawców będących stronami tej umowy do "świadczenia pomocy prawnej oraz świadczenia wszelkich innych usług doradczych z zakresu działalności prawnej wyłącznie w Spółce”. W ramach obowiązków zawodowych nałożonych na Wnioskodawców przepisami ustawy o radcach prawnych, mogą oni być wyznaczani przez właściwe organy samorządu radców prawnych oraz samorządu adwokatów, do świadczenia pomocy prawnej jako pełnomocnicy z urzędu w postępowaniach przed sądami oraz innymi organami władzy publicznej. Z tytułu pomocy prawnej z urzędu właściwe sądy i organy władzy publicznej wypłacają wynagrodzenie. Ani umowa spółki osobowej, której wspólnikami są Wnioskodawcy ani jakiekolwiek inne postanowienie umowne nie przewiduje wyłączenia świadczonych przez Wnioskodawców usług pomocy prawnej z urzędu spod zakazu wykonywania takiej działalności poza Kancelarią wynikającego z zacytowanego wyżej postanowienia umowy spółki.

Wykonując zawód w Kancelarii Wnioskodawcy z zasady posługują się zasobami Kancelarii, przygotowując opracowania w zakresie świadczonej pomocy prawnej (opinie, pisma), korzystają z pomieszczeń i sprzętu należącego do Spółki, spotyka się z klientami w pomieszczeniach Spółki, kontaktują się z klientami środkami komunikacji, którymi dysponuje Spółka, zlecają część lub nawet całość czynności (np. w ramach substytucji) osobom pozostającym w dyspozycji Kancelarii. Odpowiedzialność cywilna za szkody wyrządzone przez Wnioskodawców przy wykonywaniu pomocy prawnej "w Spółce" również obciąża Kancelarię zarówno pod względem ekonomicznym jak i prawnym. To Kancelaria, a nie Wnioskodawcy, jest stroną umowy ubezpieczenia oc oraz uiszcza składkę za ubezpieczenie oc wszystkich radców prawnych i adwokatów świadczących pomoc prawną na rachunek Kancelarii. Mimo, że usługa wykonywana jest na podstawie osobistego umocowania danego radcy prawnego, czy adwokata, a nie spółki, w której wykonuje zawód to istotne jest to, na czyj rachunek, czyimi zasobami i na czyje ryzyko radca (adwokat) świadczy pomoc prawną.

Zaistniałym zdarzeniem będącym przedmiotem niniejszego wniosku jest wykonywanie przez Wnioskodawców czynności w zakresie pomocy prawnej z urzędu w warunkach wyżej opisanych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy prawnik będący wspólnikiem spółki, nie prowadzący działalności gospodarczej na własny rachunek, jest podatnikiem VAT w myśl art. 15 ust 1 ustawy o tym podatku i czy w związku z tym musi wystawiać faktury VAT za wykonywanie pomocy prawnej z urzędu...

Zdaniem Wnioskodawcy i na podstawie wyroku NSA z 27 stycznia 2011r. sygnowanego I FSK 1312/10 radca prawny lub adwokat, który prowadzi praktykę tylko jako wspólnik spółki nie jest podatnikiem VAT, natomiast podatnikiem VAT od pomocy prawnej udzielanej z urzędu jest kancelaria. W przypadku więc, gdy chodzi o spółkę osobową, która sama jest podatnikiem VAT nie ma ani prawnego, ani pozaprawnego uzasadnienia dla odrębnego rejestrowania jako podatnika VAT radcy prawnego, który jest jej wspólnikiem.

Nie ma tym samym uzasadnienia dla wystawiania przez wspólników faktur VAT, a powinno to pozostać w zakresie obowiązków spółki.

W interpretacji indywidualnej z dnia 19 sierpnia 2011r. znak: IBPP2/443-609/11/ICz uznano stanowisko Wnioskodawcy za nieprawidłowe.

Nie zgadzając się z treścią wydanej interpretacji Wnioskodawca, po uprzednim wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa, złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 lutego 2012r. przedmiotowej skargi, wyrokiem z dnia 28 lutego 2012r. sygn. akt I SA/Kr 2014/11 (data wpływu do tut. organu odpisu prawomocnego orzeczenia 1 czerwca 2012r.) uchylił ww. interpretację indywidualną znak: IBPP2/443-609/11/ICz.

W uzasadnieniu ww. wyroku Sąd, wskazał, iż:

Pojęcie działalności gospodarczej na potrzeby podatku od towarów i usług zdefiniowane zostało w art. 15 ust. 2 u.p.t.u. Obejmuje ona wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje ponadto czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Przepisy ustawy na swój własny użytek definiują pojęcie działalności gospodarczej prowadzonej przez podatnika VAT, a zatem nie jest uprawnione utożsamianie działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy z działalnością gospodarczą, o której mowa w prawie działalności gospodarczej. Nie będzie także na gruncie VAT znajdować zastosowania definicja działalności gospodarczej sformułowana w Ordynacji podatkowej, ani tym bardziej zawarta w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podatnikiem może być w zasadzie każdy samodzielny podmiot prawny, niezależnie od jego formy organizacyjno-prawnej. Jest to zatem ujęcie analogiczne do obowiązującego w poprzedniej ustawie z 1993r. Należy również dodać, że ustawa zgodnie z wymogami prawa wspólnotowego, kładzie nacisk przede wszystkim na ekonomiczne aspekty czynności, odrywając ją od jej skutków konwencjonalnych na gruncie prawa cywilnego (por. Komentarz do art. 15 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U.04.54.535), A. Bartosiewicz, R. Kubacki, VAT. Komentarz, Lex, 2010, wyd. IV). Poza sporem pozostaje zatem okoliczność, że świadczenie przez radcę prawnego usług przypisanych temu zawodowi (art. 4 ust. 1 u.r.p.) jest działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.

Spór w sprawie ogniskuje się wokół interpretacji art. 15 ust. 3 pkt 3 u.p.t.u. Sąd zauważył, iż u podstaw tego sporu legło bowiem stanowisko Ministra Finansów, iż wynagrodzenie wypłacone z tytułu pomocy prawnej z urzędu, świadczonej przez radcę prawnego wykonującego ten zawód jako wspólnik spółki partnerskiej, należy kwalifikować jako wynagrodzenie uzyskiwane przez radcę prawnego traktowanego jako podatnika, w rozumieniu art. 15 ust. 1 u.p.t.u.

Sąd nie podziela tej argumentacji, albowiem okoliczność działania przez radcę prawnego w ramach pomocy prawnej świadczonej z urzędu nie stanowi samodzielnej przesłanki dla prawnopodatkowej dystynkcji w zakresie statusu podatnika, w porównaniu z sytuacją świadczenia usług prawnych w ramach spółki.

W orzeczeniu tym Sąd wskazał, iż w przypadku świadczenia pomocy prawnej z urzędu przez radcę prawnego sąd nie zleca wykonania określonych czynności ani w cywilistycznym rozumieniu zlecenia, ani zlecenia rozumianego jako nakaz, polecenie. Sąd w celu realizacji konstytucyjnego prawa do sądu (45 ust. 1 Konstytucji RP), w ramach przyznanej pomocy prawnej umożliwia stronie postępowania, która nie ma środków finansowych na opłacenie fachowej pomocy prawnej, skorzystanie z takiej pomocy. Ustanowienie przez sąd radcy prawnego powoduje powstanie obowiązków i uprawnień okręgowej izby radców prawnych w zakresie wyznaczenia konkretnej osoby pełnomocnika z urzędu. Sąd zwraca się do okręgowej izby radców prawnych przez doręczenie odpisu postanowienia o ustanowieniu radcy prawnego. Taką możliwość daje sądowi ustawowe ukształtowanie (na podstawie art. 17 ust. 1 Konstytucji) samorządu zawodu zaufania publicznego. Ustawodawca, dając możliwość kreowania samorządów zawodowych, wyznacza im określoną rolę publiczną. Z treści art. 17 Konstytucji można wnosić o pewnych obowiązkach publicznoprawnych ciążących na członkach korporacji radców prawnych i istotnej roli zawodów prawniczych w procesie wymiaru sprawiedliwości (por. wyrok TK z 22 listopada 2004 r., sygn. SK 64/03, OTK ZU nr 10/A/2004).

Wspólnicy spółki, świadcząc pomoc prawną z urzędu, wypełniają obowiązek o charakterze publicznoprawnym. Z charakteru zastępstwa procesowego z urzędu wynika odmienny, aniżeli w przypadku zastępstwa umownego, sposób regulowania przez państwo zasad wynagradzania pełnomocnika. Koszty pomocy prawnej z urzędu ponosi bowiem Skarb Państwa. Państwo uznając za celowe zwolnienie strony z obowiązku ponoszenia ciężarów związanych z określonym postępowaniem czy dokonaniem czynności, przejęło na siebie ryzyko pokrycia kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, zapewniając stosowanie stawek minimalnych takich samych, jakie obowiązują w przypadku zasądzania opłat za czynności radców prawnych przed organami wymiaru sprawiedliwości (zob. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 sierpnia 2006 r., sygn. SK 23/05, OTK-A 2006/8/94). Sąd orzekając o przyznaniu pomocy prawnej poprzez ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika przyznaje prawo do nieodpłatnej pomocy prawnej, nie wskazując z imienia i nazwiska pełnomocnika, który pomoc tę będzie świadczył. Wskazanie konkretnego pełnomocnika następuje w kolejnym etapie, tj. na podstawie odrębnych i niezależnych od sądu decyzji organów samorządu zawodowego (w przypadku radców prawnych – okręgowej izby radców prawnych).

Rodzaj czynności jakie podejmie ustanowiony z urzędu pełnomocnik nie wynika z samego faktu jego ustanowienia, czy wyznaczenia, czyli nie z decyzji sądu, lecz z woli osoby, na rzecz której ma być świadczona pomoc prawna, stanu sprawy, przepisów procesowych itd. Trafnie zauważył WSA w Lublinie w wyroku z dnia 9 lutego 2007 r., sygn. akt I SA/Lu 779/06, iż pomiędzy pełnomocnikiem (obrońcą) wyznaczonym z urzędu, a sądem nie powstaje żaden stosunek prawny - ani cywilnoprawny, ani o charakterze publicznoprawnym, sąd nie ponosi odpowiedzialności za działania lub zaniechania adwokata lub radcy prawnego, oni zaś nie ponoszą odpowiedzialności wobec sądu.

Sąd uznał, iż powyższe wskazuje na samodzielność działania radcy prawnego w powyższym zakresie, na co słusznie zwrócił uwagę organ. Również w orzecznictwie za ugruntowany należy uznać pogląd, zgodnie z którym nieopłacona pomoc prawna udzielona przez adwokata lub radcę prawnego ustanowionego z urzędu jest działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 u.p.t.u. i nie dotyczy jej zastrzeżenie, o którym mowa w art. 15 ust. 3 pkt 3 u.p.t.u. Takie stanowisko wynika z wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2 października 2007r., sygn. akt I FSK 1265/07, 22 grudnia 2008 r., sygn. akt I FSK 1475/08, oraz z 11 grudnia 2008 r., sygn. akt I FSK 1570/08 (wszystkie dostępne na stronie internetowej orzeczenia.nsa.gov.pl). Tym niemniej nie można tracić z pola widzenia okoliczności, że ustawodawca przyznał radcom prawnym prawo wyboru formy wykonywania zawodu, jednocześnie formy te reglamentując. Znaczenie tej okoliczności jest – w ocenie składu orzekającego w niniejszej sprawie – decydujące dla prawnopodatkowej kwalifikacji usługi radcy prawnego w zakresie podatku od towarów usług.

Okoliczność, że określonego z imienia i nazwiska radcę prawnego wskazuje samorząd radcowski jest kwestią techniczną, stanowiąc racjonalne rozwiązanie, pozwalające na wybór konkretnego radcy prawnego przez podmiot działający niejako w imieniu radców prawnych, będący ich zrzeszeniem, a zatem dysponujący wiedzą niezbędną do wyznaczenia osoby właściwej w danej sprawie. W konsekwencji to nie osobistemu charakterowi pełnomocnictwa należy przyznać znaczenie z punktu widzenia ustawy, lecz formie wykonywania zawodu. Sąd w składzie orzekającym zgadza się z poglądem wyrażonym przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w prawomocnym wyroku z dnia 7 lutego 2008r., sygn. akt I SA/Gd 981/07, który w uzasadnieniu orzeczenia stwierdził, że nałożenie przez sąd na radcę prawnego obowiązku prowadzenia sprawy z urzędu nie determinuje zmiany wybranego przez tego radcę sposobu wykonywania zawodu. Radca prawny zarówno świadcząc pomoc prawną z wyboru, jak i z urzędu wykonuje zawód polegający na świadczeniu takiej pomocy.

Skoro zatem, zdaniem Sądu, wspólnicy skarżącej spółki wykonują zawód radcy prawnego w spółce, to brak jest jakiegokolwiek racjonalnego uzasadnienia dla przyjęcia, że świadczona przez nich pomoc prawna z urzędu na zlecenie sądu stanowi odrębną działalność obok działalności gospodarczej prowadzonej w tej spółce. Organ w swojej argumentacji w żaden sposób nie wykazał aby działalność wykonywana z urzędu stanowiła działalność wykonywaną osobiście, a czynności pełnione w ramach stosunku powstałego z wyboru należy potraktować jako działalność gospodarcza.

Wobec powyższego Sąd sformułował tezę, że świadczenie usług przez radcę prawnego będącego wspólnikiem spółki partnerskiej i świadczącego usługi wyłączenie w jej ramach, w tym w zakresie pomocy prawnej udzielanej z urzędu, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a podatnikiem jest spółka. Ta konstatacja oznacza, że zaskarżoną interpretację należało uznać za wadliwą.

W myśl art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012r., poz. 270) ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działania lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia.

Mając na uwadze ocenę prawną wyrażoną przez Sąd oraz stan prawny mający zastosowanie w sprawie, stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm., a od dnia 26 sierpnia 2011r. t.j. Dz. U. z 2011r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu ww. podatkiem, podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
   
   

Zakres tych czynności został zdefiniowany w art. 7 i art. 8 tej ustawy.

Jak stanowi art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Zgodnie z przepisem art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności, która obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z przepisu art. 13 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2010r., Nr 51, poz. 307 ze zm.) wynika, że przychody osób, którym sąd zlecił na podstawie właściwych przepisów wykonanie określonych czynności, uważa się za przychody z działalności wykonywanej osobiście. Warunkiem uznania, że czynność ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jest łączne spełnienie warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT. Stosownie bowiem do postanowień art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1 nie uznaje się czynności z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonywania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonywanie tych czynności wobec osób trzecich.

Przepisy ustawy o VAT na swój własny użytek definiują pojęcie działalności gospodarczej prowadzonej przez podatnika VAT.

Podatnikiem może być w zasadzie każdy samodzielny podmiot prawny, niezależnie od jego formy organizacyjno-prawnej. Należy dodać, że ustawa zgodnie z wymogami prawa wspólnotowego, kładzie nacisk przede wszystkim na ekonomiczne aspekty czynności, odrywając ją od jej skutków konwencjonalnych na gruncie prawa cywilnego.

Na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych (t.j. Dz. U. z 2010r., Nr 10, poz. 65 ze zm.) radca prawny wykonuje zawód w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz w spółce:

1. cywilnej lub jawnej, w której wspólnikami są radcowie prawni, adwokaci, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 126, poz. 1069, z późn. zm.);
2. partnerskiej, w której partnerami są radcowie prawni, adwokaci, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej;
3. komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, w której komplementariuszami są radcowie prawni, adwokaci, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej.
   
   

W myśl art. 8 ust. 2 wyłącznym przedmiotem działalności spółek, o których mowa w ust. 1, jest świadczenie pomocy prawnej.

Świadczenie przez radcę prawnego usług przypisanych temu zawodowi jest działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.

W przypadku świadczenia pomocy prawnej z urzędu przez radcę prawnego sąd nie zleca wykonania określonych czynności ani w cywilistycznym rozumieniu zlecenia, ani zlecenia rozumianego jako nakaz, polecenie. Sąd w celu realizacji konstytucyjnego prawa do sądu (45 ust. 1 Konstytucji RP), w ramach przyznanej pomocy prawnej umożliwia stronie postępowania, która nie ma środków finansowych na opłacenie fachowej pomocy prawnej, skorzystanie z takiej pomocy. Ustanowienie przez sąd radcy prawnego powoduje powstanie obowiązków i uprawnień okręgowej izby radców prawnych w zakresie wyznaczenia konkretnej osoby pełnomocnika z urzędu. Sąd zwraca się do okręgowej izby radców prawnych przez doręczenie odpisu postanowienia o ustanowieniu radcy prawnego. Taką możliwość daje sądowi ustawowe ukształtowanie (na podstawie art. 17 ust. 1 Konstytucji) samorządu zawodu zaufania publicznego Ustawodawca, dając możliwość kreowania samorządów zawodowych, wyznacza im określoną rolę publiczną. Z treści art. 17 Konstytucji można wnosić o pewnych obowiązkach publicznoprawnych ciążących na członkach korporacji radców prawnych i istotnej roli zawodów prawniczych w procesie wymiaru sprawiedliwości (por. wyrok TK z 22 listopada 2004 r., sygn. SK 64/03, OTK ZU nr 10/A/2004).

Wspólnicy spółki, świadcząc pomoc prawną z urzędu, wypełniają obowiązek o charakterze publicznoprawnym. Z charakteru zastępstwa procesowego z urzędu wynika odmienny, aniżeli w przypadku zastępstwa umownego, sposób regulowania przez państwo zasad wynagradzania pełnomocnika. Koszty pomocy prawnej z urzędu ponosi bowiem Skarb Państwa. Państwo uznając za celowe zwolnienie strony z obowiązku ponoszenia ciężarów związanych z określonym postępowaniem czy dokonaniem czynności, przejęło na siebie ryzyko pokrycia kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, zapewniając stosowanie stawek minimalnych takich samych, jakie obowiązują w przypadku zasądzania opłat za czynności radców prawnych przed organami wymiaru sprawiedliwości. Sąd orzekając o przyznaniu pomocy prawnej poprzez ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika przyznaje prawo do nieodpłatnej pomocy prawnej, nie wskazując z imienia i nazwiska pełnomocnika, który pomoc tę będzie świadczył. Wskazanie konkretnego pełnomocnika następuje w kolejnym etapie, tj. na podstawie odrębnych i niezależnych od sądu decyzji organów samorządu zawodowego (w przypadku radców prawnych – okręgowej izby radców prawnych).

Rodzaj czynności jakie podejmie ustanowiony z urzędu pełnomocnik nie wynika z samego faktu jego ustanowienia, czy wyznaczenia, czyli nie z decyzji sądu, lecz z woli osoby, na rzecz której ma być świadczona pomoc prawna, stanu sprawy, przepisów procesowych.

Pomiędzy pełnomocnikiem (obrońcą) wyznaczonym z urzędu, a sądem nie powstaje żaden stosunek prawny - ani cywilnoprawny, ani o charakterze publicznoprawnym, sąd nie ponosi odpowiedzialności za działania lub zaniechania adwokata lub radcy prawnego, oni zaś nie ponoszą odpowiedzialności wobec sądu.

Powyższe wskazuje na samodzielność działania radcy prawnego w powyższym zakresie. Nieopłacona pomoc prawna udzielona przez adwokata lub radcę prawnego ustanowionego z urzędu jest działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT i nie dotyczy jej zastrzeżenie, o którym mowa w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT.

Jednakże należy mieć na uwadze okoliczności, że ustawodawca przyznał radcom prawnym prawo wyboru formy wykonywania zawodu. Znaczenie tej okoliczności jest decydujące dla prawnopodatkowej kwalifikacji usługi radcy prawnego w zakresie podatku od towarów usług.

W art. 8 ust. 1 powoływanej wyżej ustawy o radach prawnych ustawodawca wskazał formy organizacyjne w jakich radcowie prawni mogą wykonywać zawód. Przepis ten dopuszcza wykonywanie zawodu radcy prawnego w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz w spółkach, m.in. cywilnej, jawnej, partnerskiej lub komandytowej. Formy wykonywania zawodu określają sposób, w jaki radca prawny funkcjonuje na rynku usług prawniczych. Gwarantując swobodę wyboru tej formy spośród uznanych za dopuszczalne, ustawodawca zgodził się, że tym samym radca prawny będzie miał wpływ na swój status w sferze prawnopodatkowej.

Z opisu sprawy wynika, iż Wnioskodawcy wykonują zawód radców prawnych oraz adwokatów jako wspólnicy w spółce osobowej, tj. partnerskiej. Jest to jedyna forma wykonywania zawodu przez Wnioskodawców, w szczególności Wnioskodawcy nie prowadzą samodzielnej działalności gospodarczej. Umowa spółki, na podstawie której prowadzona jest Kancelaria, zobowiązuje Wnioskodawców będących stronami tej umowy do "świadczenia pomocy prawnej oraz świadczenia wszelkich innych usług doradczych z zakresu działalności prawnej wyłącznie w Spółce”.

Mając na uwadze przedstawiony przez Wnioskodawcę opis sprawy, oraz treść powołanych przepisów, a także ocenę prawną wyrażoną w ww. wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, należy stwierdzić, iż jeżeli pomoc prawną świadczy radca prawny wykonujący zawód w ramach spółki partnerskiej, podatnikiem nie jest radca prawny, z uwagi na dokonany wybór formy działalności. W takiej sytuacji bez znaczenia pozostaje, czy pomoc jest świadczona na podstawie umowy z klientem, czy też jest świadczona z urzędu. Nałożenie przez Sąd na radcę prawnego obowiązku prowadzenia sprawy z urzędu nie determinuje zmiany wybranego przez tego radcę sposobu wykonywania zawodu. Również przypisane zawodowi radcy prawnego "osobiste" wykonywanie zawodowych czynności nie może przesądzać o jego statusie jako podatnika.

Powyższe pozwala na sformułowanie tezy, że świadczenie usług przez radcę prawnego będącego wspólnikiem spółki partnerskiej i świadczącego usługi wyłączenie w jej ramach, w tym w zakresie pomocy prawnej udzielanej z urzędu, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a podatnikiem jest spółka.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania uchylonej przez WSA w Krakowie interpretacji, tj. w dniu 19 sierpnia 2011r.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2012r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.