Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy
ITPB2/436-5/13/DSZ
z 29 marca 2013 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 749) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 29 grudnia 2012 r. (data wpływu 4 stycznia 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania otrzymanej kwoty zachowku – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 4 stycznia 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania otrzymanej kwoty zachowku.

W przedmiotowym wniosku przedstawiony został następujący stan faktyczny.

W dniu 2 lutego 2003 r. zmarł ojciec Wnioskodawcy nie pozostawiając po sobie testamentu ani żadnego majątku. Ich jednorodzinny dom, w którym cała rodzina Wnioskodawcy mieszkała aż do śmierci rodzica został przekazany aktem darowizny jego bratu krótko przed tragiczną śmiercią.

W latach 2004-2007 mama Wnioskodawcy prowadziła, w imieniu Wnioskodawcy i Jego siostry (którzy byli wtedy małoletni) procesy sądowe z bratem ojca o odzyskanie domu (unieważnienie darowizny), a wobec ich nieskuteczności – o zachowek po ojcu.

24 października 2006 r. Sąd Rejonowy przyznał Wnioskodawcy i Jego siostrze prawo do zachowku w kwocie 133.666,00 zł w równych częściach dla każdego z Nich wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 3 lutego 2003 r. Wyrok został utrzymany w mocy przez Sąd apelacyjny w dniu 22 czerwca 2007 r. i w tym też roku nadana została mu klauzula wykonalności. Ze względu na fakt, że dłużnik nie spłacał należności, w dniu 29 stycznia 2009 r. wszczęte zostało postępowanie komornicze. Egzekucja należności pieniężnych była nieskuteczna ze względu na brak majątku dłużnika (dom po ojcu Wnioskodawcy został przez wuja wcześniej sprzedany). Dopiero po kilku latach udało się zabezpieczyć odziedziczone przez dłużnika po zmarłej matce mieszkanie i po przeprowadzonej w 2012 r. licytacji komornik przelał na konto mamy Wnioskodawcy w dniu 13 września 2012 r. kwotę 23.538,35 zł (po połowie dla każdego z dzieci).

Kilka dni temu Wnioskodawca złożył we właściwym urzędzie skarbowym druk SD-Z2.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

1. Czy Wnioskodawca ma prawo do zwolnienia z podatku wyegzekwowanej dotychczas sumy pieniężnej tytułem zachowku oraz pozostałej kwoty jeżeli kiedykolwiek dalsza egzekucja co do pozostałej części należności okaże się skuteczna?
2. Czy słusznie w złożonym druku SD-Z2 za datę nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych (poz. 4) Wnioskodawca uznał datę rzeczywistego otrzymania środków pieniężnych, a nie datę śmierci ojca?

Ad. 1.

Zdaniem Wnioskodawcy, nie jest zobowiązany do zapłaty podatku od spadków i darowizn, ponieważ może skorzystać ze zwolnienia o którym mowa w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jeżeli spełni wymienione w tym przepisie warunki formalne, m.in. jeżeli zgłosi nabycie zachowku w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego naczelnikowi urzędu skarbowego. Ponadto na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2a ww. ustawy, przy nabyciu tytułem zachowku własności rzeczy oraz praw majątkowych, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części.

Wnioskodawca uważa zatem, że kwota otrzymanego przez Niego zachowku zwolniona jest z opodatkowania i zgodnie z obowiązującymi przepisami za datę powstania obowiązku podatkowego uważa się datę zaspokojenia roszczenia tytułem zachowku, tj. 2012 r. a nie datę śmierci spadkodawcy, kiedy to obowiązywały przepisy w brzmieniu sprzed 2007 r.

Analogicznie, jeśli w przyszłości uda się Wnioskodawcy wyegzekwować dalsze części należności, będzie on mógł skorzystać ze zwolnienia od zapłaty podatku od spadków i darowizn.

Ad. 2.

Zdaniem Wnioskodawcy osoby uprawnione do zachowku nie nabywają własności rzeczy lub praw majątkowych z chwilą otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy). Zgodnie z przepisami Księgi IV ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych na inne podmioty tytułem zachowku następuje zatem nie w momencie śmierci spadkodawcy, a z chwilą wykonania tego prawa przez spadkobiercę na rzecz osoby uprawnionej. Nabycie własności rzeczy i praw majątkowych tytułem zachowku następuje z chwilą otrzymania należności. Tym samym data nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych wykazana przez Wnioskodawcę w druku SD-Z2 w poz. 4 będzie tożsama z datą powstania obowiązku podatkowego umieszczoną w poz. 5 ww. druku i będzie nią dzień 13 września 2012 r.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.) podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu.

Stosownie do art. 5 ww. ustawy obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy rzeczy i praw majątkowych i zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 2a przy nabyciu tytułem zachowku powstaje on z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że w dniu 2 lutego 2003 r. zmarł ojciec Wnioskodawcy nie pozostawiając po sobie testamentu ani żadnego majątku. Ich jednorodzinny dom, w którym cała rodzina Wnioskodawcy mieszkała aż do śmierci rodzica został przekazany aktem darowizny jego bratu krótko przed tragiczną śmiercią. W dniu 13 września 2012 r. na konto mamy Wnioskodawcy przelana została tytułem zachowku kwota 23.538,35 zł przeznaczona po połowie dla obojga jej dzieci (Wnioskodawcy i Jego siostry).

W związku z powyższym wyjaśnić należy, że instytucja zachowku ściśle łączy się ze spadkiem i procedurą związaną ze spadkobraniem. Zachowek nie jest jednak składnikiem spadku. Stanowi on swoistą ochronę interesów określonej grupy osób najbliższych zmarłemu, do których zgodnie z art. 991 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zmianami), zalicza się zstępnych, małżonka oraz rodziców spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, jeżeli zostali oni pominięci przy dziedziczeniu tzn. nie zostali powołani do dziedziczenia jako spadkobiercy, nie został też na ich rzecz ustanowiony zapis ani polecenie, nie otrzymali także darowizny od spadkodawcy w wysokości równej należnemu im zachowkowi. Roszczenie o zachowek przysługuje więc, jeżeli uprawniony do zachowku nie otrzymał go w żadnej ze wskazanych korzyści majątkowej, co wynika z art. 991 § 2 Kodeksu cywilnego. Z tego też powodu zachowek jest odrębnym tytułem do opodatkowania, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w postaci powołania do spadku albo w postaci zapisu.

Osoby uprawnione do zachowku nie uzyskują własności rzeczy i praw majątkowych wynikających z ww. prawa z chwilą otwarcia spadku. Moment śmierci spadkodawcy nie oznacza zatem równoczesnego przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych na inne podmioty tytułem zachowku. Przeniesienie takie następuje z chwilą wykonania tego prawa przez spadkobierców na rzecz osób uprawnionych.

Analiza przepisów dotyczących zachowku wskazuje zatem, że momentem nabycia rzeczy i praw majątkowych tytułem zachowku jest chwila jego wykonania. Moment ten decyduje z kolei o możliwości stosowania zwolnienia z opodatkowania, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, wprowadzonego ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629) i mającego zastosowanie, stosownie do art. 3 ust. 1 ww. ustawy, do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło po 1 stycznia 2007 r.

W myśl powołanego art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 10 października 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. Nr 203, poz. 1267), zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2. udokumentują – w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Stosownie do art. 4a ust. 3 ww. ustawy w przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.

Przenosząc powyższe uregulowania na grunt rozpatrywanej sprawy stwierdzić należy, iż w przedstawionej sytuacji obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn powstał w momencie otrzymania przez Wnioskodawcę środków pieniężnych tytułem zachowku. Ponadto, skoro nabycie środków pieniężnych nastąpiło w dniu 13 września 2012 r., zastosowanie znalazły przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym po 1 stycznia 2007 r. Ponieważ Wnioskodawca wykazał, że kilka dni po otrzymaniu przedmiotowej kwoty tytułem zachowku dokonał zgłoszenia tego faktu właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego to tym samym termin, o którym mowa w art. 4a ww. ustawy został zachowany, a w konsekwencji nabycie to korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Pozostała kwota zachowku, jeżeli kiedykolwiek dalsza egzekucja okaże się skuteczna, również będzie korzystała z ww. zwolnienia, jeżeli tylko Wnioskodawca w analogiczny sposób spełni dyspozycje zawarte w art. 4a ww. ustawy.

W efekcie, stanowisko Wnioskodawcy w odniesieniu do obu zadawanych w niniejszym wniosku pytań uznać należy za prawidłowe.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2

ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.