Z treści pisma wynika, iż Spółka kupiła materiały od kontrahenta z terytorium Wspólnoty przed rozszerzeniem. W miesiącu kwietniu 2004 dokonała przedpłaty na 100% wartości dostawy. Dostawca na otrzymaną przedpłatę wystawił fakturę zaliczkową w dniu 20 kwietnia 2004 r. Wysyłka towaru od kontrahenta nastąpiła w dniu 01 maja 2004 r. na warunkach EXW (właścicielem towaru staje się kupujący w momencie postawienia towaru w uzgodnionym miejscu i czasie do dyspozycji kupującego). Spółka otrzymała towar w miesiącu maju 2004 r., ale nie otrzymała faktury ostatecznej WNT, ponieważ faktura zaliczkowa została wystawiona na 100% wartości dostawy. Fakturę zaliczką Spółka zaksięgowała w miesiącu maju 2004 r. i wyceniła ją dla potrzeb ustawy o rachunkowości wg kursu NBP z dnia wystawienia faktury.
W dniu 15 czerwca 2004 r. podatnik wystawił fakturę wewnętrzną w celu dokonania naliczenia podatku VAT należnego/naliczonego z obowiązkiem podatkowym 15 czerwca 2004 r., dla potrzeb podatku VAT przyjęto kurs z dnia 15 czerwca 2004 r.
W myśl art. 9 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54 poz. 535) przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz.
Zgodnie z art. 176 pkt 3 ww. ustawy przepisy dotyczące wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju weszły w życie w dniu 1 maja 2004 r.Ponieważ wysyłka towaru od kontrahenta niemieckiego nastąpiła w dniu 01 maja 2004 r. na warunkach EXW tj. właścicielem towaru staje się kupujący w momencie postawienia towaru w uzgodnionym miejscu i czasie do dyspozycji kupującego. Spółka otrzymała towar w miesiącu maju 2004 r. i dopiero w tym miesiącu może rozporządzać jak właściciel tymi towarami, zatem transakcję tę należy uznać za wewnątrzwspólnotowe nabycie towaru za wynagrodzeniem na terytorium kraju.
Stosownie do treści art. 20 ust. 5, 6 i 7 ustawy o podatku od towarów i usług w wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów obowiązek podatkowy powstaje 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia. W przypadku, gdy przed tym terminem podatnik podatku od wartości dodanej wystawił fakturę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury. Przepis ten stosuje się odpowiednio do faktur potwierdzających otrzymanie całości lub części należności przed dokonaniem dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów na terytorium kraju.
Jak wynika z pisma, dostawca na otrzymaną przedpłatę wystawił fakturę zaliczkową w dniu 20 kwietnia 2004 r., a po dokonaniu dostawy nie wystawił faktury ostatecznej, ponieważ faktura zaliczkowa została wystawiona na 100% wartości dostawy. W związku z tym, przedmiotową transakcję należy potraktować jako wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, a także przyjąć, że obowiązek podatkowy z tego tytułu powstaje zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 20 ust. 5 tj. 15 czerwca 2004 r., bowiem fakturę dokumentującą 100% zaliczki wystawiono w miesiącu kwietniu 2004 r. w okresie kiedy obowiązywała ustawa z dnia 08 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym. Firma polska natomiast zobowiązana będzie do wystawienia faktury zgodnie z zasadami określonymi w § 12 w związku z § 30 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97 poz. 971).
Zgodnie z przepisem art. 106 ust. 7 ustawy o podatku od towarów i usług w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów podatnik winien wystawić fakturę wewnętrzną według zasad określonych w § 28 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97 poz. 971). Podatek należny z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów stanowi jednocześnie kwotę podatku naliczonego, który podlega odliczeniu w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy w podatku należnym u nabywcy z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów – art. 86 ust. 10 pkt 2 ustawy.
Podstawą do sporządzenia faktury wewnętrznej (w polskich złotych) jest faktura wystawiona w walucie obcej przez zagranicznego kontrahenta. Zgodnie z § 37 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97 poz. 970 zm. Dz. U. Nr 145 poz. 1541) kwoty wyrażone w walucie obcej wykazywane na fakturze przelicza się na złote według wyliczonego i ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski bieżącego kursu średniego waluty obcej na dzień wystawienia faktury, jeżeli faktura jest wystawiana w terminie, w którym podatnik obowiązany jest do jej wystawienia. Z uwagi na to, iż w sytuacji przedstawionej przez podatnika, faktura kontrahenta unijnego wystawiona w dniu 20 kwietnia 2004 r. potwierdzała wyłącznie 100% zaliczkę, a nie dostawę towarów, w związku z tym przeliczyć ją należy wg kursu z dnia powstania obowiązku podatkowego tj. 15 czerwca 2004 r.