Na wstępie trzeba zaznaczyć, że zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Art. 8 ust. 1 cyt. ustawy stanowi natomiast, że przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 5, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:
1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z treści powyższych przepisów wynika, iż pobranie od kontrahenta odszkodowania/kary umownej z tytułu nienależytego wykonania umowy, nie wykonania umowy lub odstąpienia od umowy nie stanowi odpłatnego świadczenia usług – a zatem nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W przypadku pobrania odszkodowania/kary umownej z tytułu nienależytego wykonania umowy, nie wykonania umowy lub odstąpienia od umowy, po stronie podmiotu pobierającego te opłaty (Podatnika) brak jest świadczenia na rzecz kontrahenta (dłużnika), czyli brak jest elementu konstytutywnego usługi. Pobierane opłaty/kary z tytułu nienależytego wykonania umowy, nie wykonania umowy lub odstąpienia od umowy stanowią rodzaj sankcji za nieprzestrzeganie warunków umowy.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie będzie również podlegała czynność otrzymania od ubezpieczyciela lub osoby trzeciej odpowiedzialnej za wyrządzoną szkodę odszkodowania za szkody powstałe w majątku Podatnika oraz czynność pobrania od pracownika odszkodowania za zniszczoną lub utraconą odzież roboczą, za zagubione narzędzia i inne zawinione niedobory. Tego rodzaju świadczeniom odszkodowawczym otrzymywanym przez Podatnika nie towarzyszą bowiem żadne świadczenia wykonywane przez Podatnika na rzecz podmiotów uiszczających odszkodowanie.

Zgodnie z przepisem art. 19 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem art. 19 ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art 21 ust. 1. Zgodnie z art. 19 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług, jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilę wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

W przypadku pobierania opłat za nielegalny pobór energii elektrycznej obowiązek podatkowy będzie powstawał z dniem wystawienia faktury za nielegalnie pobraną energię elektryczną, nie później jednak niż 7 dnia od dnia stwierdzenia faktu nielegalnego poboru przez spisanie stosownego protokołu. W sytuacji nielegalnego poboru energii elektrycznej niemożliwym jest precyzyjne określenie momentu dokonania dostawy energii, dlatego też moment powstania obowiązku podatkowego trzeba określić odnosząc się do daty, w której następuje stwierdzenie zajścia zdarzenia w postaci nielegalnego poboru energii.

Jednocześnie zaznaczam, iż powyższa informacja jest prawidłowa w zakresie stanu faktycznego przedstawionego przez Podatnik