W związku z pismem z dnia 05.11.2004 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w Kazimierzy Wielkiej stosownie do art. 14a ustawy Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zmianami) udziela informacji w zakresie stosowania przepisów prawa w podatku dochodowym od osób fizycznych i VAT.

Pytanie:

Podatnik prowadzi wspólnie z żoną działalność gospodarczą zarejestrowaną na NIP podatnika i przy jednym wpisie do ewidencji działalności gospodarczej dotyczącym dwóch osób.
Jakie skutki w podatku VAT i podatku dochodowym od osób fizycznych spowoduje przekształcenie takiej firmy w spółkę cywilną, a jakie zmiana na działalność jednoosobową?

Odpowiedź:

Zgodnie z treścią art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zmianami), przychody z udziału w spółce nie będącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku oraz łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu wg skali, o której mowa w art. 27 ust. 1. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku są równe.

Zgodnie, zatem z powyższymi przepisami w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej na imię obojga małżonków, nawet, jeżeli nie zawarli oni umowy spółki cywilnej, ich dochody należy opodatkować tak jak wspólników spółki cywilnej. Jednak podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych w świetle przepisów ustawy z dnia 26.07.1991 r. jest mimo jednego wpisu do ewidencji działalności gospodarczej - każdy z małżonków odrębnie.

Jeżeli podatnicy dokonają zmiany formy organizacyjnej prowadzonej działalności, w wyniku, czego utworzą spółkę cywilną, do której zostanie wniesione aportem ich przedsiębiorstwo, to spółka ta wstąpi we wszystkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki związane z tym przedsiębiorstwem. Powyższe wynika z art. 93a ustawy Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zmianami), który mówi w § 1, że osoba prawna zawiązana w wyniku przekształcenia spółki nie mającej osobowości prawnej wstępuje we wszystkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki przekształcanej osoby lub spółki oraz mówi w § 2, że przepis § 1 stosuje się odpowiednio do spółki nie mającej osobowości prawnej, do której osoba fizyczna wniosła na pokrycie udziału wkład w postaci swojego przedsiębiorstwa.

W powołanych powyżej przepisach przekształcenie związane jest ściśle z wniesieniem przedsiębiorstwa do spółki, na mocy zaś art. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans.

W związku z powyższym w przypadku przekształcenia działalności prowadzonej przez małżonków w spółkę cywilną żadne skutki w podatku VAT nie wystąpią.

W przypadku zmiany działalności prowadzonej wspólnie przez małżonków, tylko na jednego mich nie mamy do czynienia z likwidacją działalności, lecz jej kontynuacją i nie ma tu znaczenia, który z małżonków będzie kontynuował działalność gospodarczą. Tym samym w sprawie tej nie będą miały zastosowania przepisy art. 14 ustawy o VAT dotyczące opodatkowania towarów na dzień zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. Również w powyższym przypadku nie wystąpią żadne skutki w podatku VAT.

Zgodnie natomiast z art. 24 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w razie zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o likwidacji działalności gospodarczej dochód ustala się przy zastosowaniu do wartości ustalonej według cen zakupu pozostałych na dzień likwidacji towarów handlowych (...). Nie ustala się dochodu na dzień likwidacji, jeżeli:
1) w wyniku zmiany formy prawnej lub połączenia przedsiębiorstw składniki majątku objęte remanentem zostały wniesione w formie wkładu lub aportu do nowo powstałego lub istniejącego przedsiębiorcy,
2) nastąpiła całkowita lub częściowa zmiana branży,
3) osoba fizyczna wniosła w formie wkładu lub aportu do spółki cywilnej albo spółki handlowej składniki majątku objęte remanentem, (...).

Zmiana formy prowadzenia działalności podatnika z działalności prowadzonej na imię obojga małżonków na spółkę cywilną nie spowoduje zatem - stosownie do powyższych przepisów - żadnych skutków podatkowych w podatku dochodowym od osób fizycznych. Skutków takich nie spowoduje również - zgodnie z przytoczonym art. 24 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - zmiana formy prowadzonej przez podatnika działalności na działalność jednoosobową.