Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w Bydgoszczy odpowiadając na pytanie Spółdzielni zawarte w piśmie z dnia 1 lipca 2004 r. (data wpływu do tut. Urzędu 5 lipca 2004 r.) o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego, działając zgodnie z art. 14a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.- Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 z późn. zm.) uprzejmie wyjaśnia.

Stan faktyczny zawarty w złożonym wniosku przedstawia się następująco.

Spółdzielnia zaspokaja potrzeby mieszkaniowe członków spółdzielni i ich rodzin oraz właścicieli lokali mieszkalnych niebędących członkami spółdzielni poprzez dostarczanie samodzielnych lokali mieszkalnych, a także lokali o innym przeznaczeniu.

Wątpliwości Spółdzielni dotyczą : zwolnienia od podatku VAT opłaty pobieranej na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116) od niebędących członkami posiadaczy spółdzielczych własnościowych praw do lokali mieszkalnych oraz członków spółdzielni oczekujących na ustanowienie praw do lokali mieszkalnych .

Ponadto Spółdzielnia ma wątpliwości dotyczące opodatkowania podatkiem od towarów i usług wnoszonych przez członków spółdzielni opłat z tytułu udziału członkowskiego oraz wpisowego, a także zasad dokonywania korekt podatku VAT w związku z wycofaniem przez członków zaliczek na wkład budowlany, bądź wkładu budowlanego lub mieszkaniowego.

Zdaniem Spółdzielni opłaty pobierane na podstawie art. 4 ust. 1 w/w ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych objęte są zwolnieniem od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt. 11 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. .U. Nr 54, poz. 535), wnoszone przez członków spółdzielni opłaty z tytułu udziału członkowskiego oraz wpisowego nie są objęte podatkiem VAT i zasadne jest dokonywanie korekt w sytuacji zwrotu na rzecz członka zaliczek na wkład budowlany lub zwrotu wkładu budowlanego lub mieszkaniowego.

Odnosząc się do stanu faktycznego przedstawionego w piśmie wyjaśniam co następuje.

Na podstawie powołanego przez Spółdzielnię art. 43 ust. 1 pkt.11 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. .U. Nr 54, poz. 535) zwalnia się od podatku czynności wykonywane na rzecz członków spółdzielni , którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali mieszkalnych , członków spółdzielni będących właścicielami lokali mieszkalnych lub na rzecz właścicieli lokali mieszkalnych niebędących członkami spółdzielni , za które są pobierane opłaty , zgodnie z art. 4 ust. 1, 2 , 4 i 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych .

Powołany przepis art. 4 ust. 1 w/w ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych stanowi, że członkowie spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali, są obowiązani uczestniczyć w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokale, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni oraz w zobowiązaniach spółdzielni z innych tytułów przez uiszczenie opłat zgodnie z postanowieniami statutu.

W myśl kolejnego ust. 2 art. 4 cyt. ustawy członkowie spółdzielni będący właścicielami lokali są obowiązani uczestniczyć w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem ich lokali, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości wspólnych , eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni oraz w zobowiązaniach spółdzielni z innych tytułów przez uiszczanie opłat zgodnie z postanowieniami statutu. Od członka będącego właścicielem lokalu, niezależnie od jego obowiązków w zakresie pokrywania kosztów zarządu nieruchomością wspólną , spółdzielnia może żądać wpłat na fundusz remontowy , o którym mowa w art. 6 ust. 3 tej ustawy.

Właściciele lokali niebędący członkami spółdzielni są obowiązani uczestniczyć w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem ich lokali , eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości wspólnych oraz w innych kosztach zarządu tymi nieruchomościami na takich samych zasadach, jak członkowie spółdzielni , z zastrzeżeniem art. 5 . Są oni również obowiązani uczestniczyć w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni, które są przeznaczone do wspólnego korzystania przez osoby zamieszkujące w określonych budynkach lub osiedlu – stosownie do art. 4 ust. 4 powołanej wyżej ustawy.

Zgodnie z ust. 5 art. 4 w/w ustawy członkowie spółdzielni są również obowiązani uczestniczyć w wydatkach związanych z działalnością społeczną , oświatową i kulturalną prowadzoną przez spółdzielnię. Właściciele lokali niebędący członkami mogą odpłatnie korzystać z takiej działalności na podstawie umów zawieranych ze spółdzielnią.

Zatem w treści wyżej powołanych przepisów art. 4 ust. 1, 2, 4 i 5 cyt. ustawy jest mowa o pokryciu wydatków za czynności, które spółdzielnia realizuje na rzecz wymienionych osób - pobierając w związku z tym opłaty wymagane od członków spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali, członków spółdzielni będących właścicielami lokali oraz właścicieli lokali niebędących członkami spółdzielni, m.in. za : eksploatację i utrzymanie tych lokali, eksploatację i utrzymanie nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni, lub nieruchomości wspólnych, zobowiązania spółdzielni z innych tytułów oraz fundusz remontowy.

Powołana wyżej regulacja odnosi się do ,,lokali’’ – nie rozgraniczając opłat eksploatacyjnych za lokale mieszkalne, lokale użytkowe czy garaże.

Natomiast w treści art. 43 ust. 1 pkt. 11 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. jest mowa o czynnościach wykonywanych na rzecz członków spółdzielni , którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali mieszkalnych , członków spółdzielni będących właścicielami lokali mieszkalnych lub na rzecz właścicieli lokali mieszkalnych niebędących członkami spółdzielni – a więc wyłącznie o ,,lokalach mieszkalnych.’’

Mając na uwadze powyższe , przedmiotowym zwolnieniem od podatku VAT objęte są czynności za które są pobierane opłaty - wymagalne od członków spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali mieszkalnych, członków spółdzielni będących właścicielami lokali mieszkalnych oraz właścicieli lokali mieszkalnych niebędących członkami spółdzielni m.in. za eksploatację i utrzymanie tych lokali, eksploatację i utrzymanie nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni lub nieruchomości wspólnych, zobowiązań spółdzielni z innych tytułów oraz fundusz remontowy.

Na podstawie art. 4 ust. 3 w/w ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych członkowie spółdzielni, którzy oczekują na ustanowienie na ich rzecz spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu lub prawa odrębnej własności lokalu, są obowiązani uczestniczyć w kosztach budowy lokali poprzez wnoszenie wkładów mieszkaniowych lub budowlanych i w innych zobowiązaniach spółdzielni związanych z budową zgodnie z postanowieniami statutu. Od chwili postawienia im lokali do dyspozycji uiszczają opłaty określone w ust. 1 albo 2 w/w ustawy.

Zatem przepis ten nakłada na członka spółdzielni oczekującego ustanowienia na jego rzecz spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu lub prawa odrębnej własności lokalu , obowiązek uczestnictwa w wydatkach , o których mowa w ust. 1 i 2 w/w ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, od chwili postawienia lokalu do jego dyspozycji.

Mając na uwadze powyższe zdaniem tut. organu opłaty pobierane od członków zobowiązanych do ponoszenia ww. opłat korzystają ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt. 11 cyt. ustawy o podatku od towarów i usług.

Odpowiadając na pytanie w kwestii opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności : wniesienia określonych statutem udziałów oraz opłaty wpisowej przez osoby ubiegające się o członkostwo w spółdzielni tut. organ podatkowy wyjaśnia.

Zgodnie z treścią art. 29 ust. 1 w/w ustawy podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 3-32, art. 19 oraz art. 120 ust 4 tej ustawy. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy.

W przypadku czynności, o których mowa w art. 19 ust. 13 pkt. 10 , jako kwotę należną o której mowa w art. 29 ust.1, przyjmuje się wartość należnego wkładu budowlanego albo wkładu mieszkaniowego , pomniejszoną o kwotę należnego podatku . Do wniesienia wkładu w formie innej niż pieniężna przepis ust. 10 stosuje się odpowiednio. W przypadku gdy część wkładu budowlanego lub mieszkaniowego została sfinansowana z zaciągniętego przez spółdzielnię kredytu na sfinansowanie kosztów budowy , podstawę opodatkowania powiększa się o kwotę kredytu , w części przypadającej na dany lokal – stosownie do art. 29 ust. 6 w/w ustawy.

Zgodnie z kolejnym zapisem art. 29 ust.7 cyt. ustawy do podstawy opodatkowania , o której mowa w ust. 6 art.29 tej ustawy wlicza się również inne opłaty wnoszone przez członków spółdzielni , które nie są wkładami budowlanymi lub mieszkaniowymi, wynikające z uczestnictwa członków spółdzielni w zobowiązaniach spółdzielni związanych z budową lub wynikające z ostatecznego rozliczenia kosztów budowy – zgodnie z postanowieniami statutu.

Przedstawiając w treści zapytania stan faktyczny Spółdzielnia podała, że w przypadku ustania członkostwa udział członkowski podlega zwrotowi , a w przypadku śmierci członka wypłacany jest osobie na rzecz, której został przez członka zadysponowany oraz, że kwoty udziału członkowskiego i wpisowego :

• nie stanowią wkładów budowlanych lub mieszkaniowych,
• nie są opłatami wynikającymi z uczestnictwa członków spółdzielni w zobowiązaniach spółdzielni związanych z budową oraz
• nie są wpłatami wynikającymi z ostatecznego rozliczenia kosztów budowy.

W tej sytuacji w ocenie tut. organu wnoszone przez osoby ubiegające się o członkostwo w spółdzielni kwoty udziału członkowskiego i wpisowego nie są obrotem w rozumieniu wyżej powołanych przepisów i tym samym nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

Kolejne pytanie Spółdzielni dotyczyło zasad dokonywania korekt podatku VAT w związku z wycofaniem przez członków zaliczek na wkład budowlany, bądź wkładu budowlanego lub mieszkaniowego.

Zgodnie z przedstawionym w zapytaniu stanem faktycznym członkowie spółdzielni ubiegający się o ustanowienie spółdzielczych praw do lokali , lub odrębnych własności zawierają ze Spółdzielnią umowę, z której wynika obowiązek wnoszenia wkładów mieszkaniowych lub budowlanych jednorazowo lub w ratach. Obowiązek podatkowy w przypadku dostawy towarów powstaje na podstawie przepisów art. 19 ust. 1 pkt 10 w/w ustawy o podatku od towarów i usług, z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty , nie później jednak niż 30 dnia , licząc od dnia wydania, z zastrzeżeniem ust. 13 pkt 10 i 11. Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych przewiduje możliwość wypowiedzenia umowy i żądania zwrotu wpłaconych zaliczek bądź wkładów.

Na podstawie art. 29 ust. 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) obrót zmniejsza się o kwoty udokumentowanych , prawnie dopuszczalnych i obowiązujących rabatów (bonifikat, opustów , uznanych reklamacji i skont) i o wartość zwróconych towarów , zwróconych kwot nienależnych w rozumieniu przepisów o cenach oraz zwróconych kwot dotacji , subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze , a także kwot wynikających z dokonanych korekt faktur.

Przypadki uprawniające podatnika do wystawienia faktury korygującej zawarto w przepisach § 19 i § 20 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 971).

W myśl § 19 ust. 1 w/w rozporządzenia uprawnienie do wystawienia faktury korygującej zachodzi m. in. w przypadku zwrotu nabywcy towarów oraz kwot nienależnych, o których mowa w art. 29 ust. 4 ustawy; zwrotu nabywcy zaliczek, przedpłat, zadatków lub rat, podlegających opodatkowaniu.

Tak więc w przypadku wypowiedzenia umowy i zwrotu na rzecz byłego członka wpłaconych zaliczek na wkład budowlany bądź wkładu budowlanego lub mieszkaniowego Spółdzielnia ma prawo do wystawienia faktury korygującej – stosownie do treści w/w powołanych przepisów.

Powyższej odpowiedzi udzielono w oparciu o stan faktyczny zawarty w piśmie , zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym w dniu udzielenia odpowiedzi.